Bài 7. Chi t rút s c t t lá và xác đ nh tính c m quang c aế ắ ố ừ ị ả ủ
clorophin
I. M C TIÊUỤ
1. Quan sát đ c h n h p s c t rút ra t lá:ượ ỗ ợ ắ ố ừ
Nhóm chlorophin có màu xanh l c, nhóm carotenoit có màu vàng.ụ
Trong h n h p s c t , màu l c c a chlorophin l n át màu vàng c aỗ ợ ắ ố ụ ủ ấ ủ
carotenoit, vì chlorophin chi m t l cao v hàm l ng. Do đó h n h pế ỷ ệ ề ượ ỗ ợ
s c t này có màu xanh l c.ắ ố ụ
2. C ng c ki n th c đã h c v s c t quang h p các bài líủ ố ế ứ ọ ề ắ ố ợ ở
thuy tế
3. Rèn kĩ năng thao tác v i các d ng c và hoá ch t trong phòng thíớ ụ ụ ấ
nghi m, đ c bi t là kĩ năng tách chi t h n h p dung d ch màu và kĩ năngệ ặ ệ ế ỗ ợ ị
ti n hành các ph n ng hóa h c, cũng nh kĩ năng quan sát, nh n xét k tế ả ứ ọ ư ậ ế
qu thí nghi m trong ng nghi m.ả ệ ố ệ
II. C S KHOA H CƠ Ở Ọ
1. Do có nhân Mg trong vòng pyron mang tính tan trong n c và k tướ ế
h p v i protein màng, trong khi đó đuôi dài cacbon c a g c r u phytolợ ớ ủ ố ượ
l i mang tính k n c và h ng t i c u trúc lipit c a màng tilacoit, nênạ ị ướ ướ ớ ấ ủ
phân t clorophin ch y u hoà tan trong dung môi h u c . Tuy nhiên đử ủ ế ữ ơ ể
tách t t clorophin ra kh i lá, ng i ta không dùng ête petrol hay benzen,ố ỏ ườ
mà dùng c n hay axeton pha v i m t ít n c đ tách đ c h t phân tồ ớ ộ ướ ể ượ ế ử
clorophin t lá. Các s c t c a nhóm carotenoit cũng đ c tách chi từ ắ ố ủ ượ ế
theo ph ng pháp này.ươ
2. Clorophin tách r i kh i ph c h s c t v n có kh năng ho tờ ỏ ứ ệ ắ ố ẫ ả ạ
đ ng quang hoá, t c là v n có kh năng b kích thích b i ánh sáng và khiộ ứ ẫ ả ị ở
đó có th làm đ c vai trò chuy n H+ và e trung gian. Hi n t ng nàyể ượ ể ệ ượ
g i là tính ch t c m quang c a clorophin. Trong bài th c hành này, d chọ ấ ả ủ ự ị
s c t rút t lá đ c dùng làm ch t truy n đi n t trung gian trong ph nắ ố ừ ượ ấ ề ệ ử ả
ng oxi hoá kh . D i tác d ng c a ánh sáng các phân t clorophin sứ ử ướ ụ ủ ử ẽ
chuy n proton và đi n t t ch t kh m nh (axit ascorbic) đ n ch t oxiể ệ ử ừ ấ ử ạ ế ấ
hoá m nh (đ methyl) làm đ methyl m t màu (đ methyl tr ng tháiạ ỏ ỏ ấ ỏ ở ạ
oxi hoá có màu đ , khi tr ng thái b kh thì m t màu). Ph n ng oxiỏ ở ạ ị ử ấ ả ứ
hóa kh đã x y ra. Trong khi đó, vì cách xa nhau v th oxi hóa kh , axitử ả ề ế ử
ascorbic không th chuy n eể ể - tr c ti p cho methyl đ và ph n ng oxiự ế ỏ ả ứ
hóa kh không x y ra. ử ả
III. THI T B – HÓA CH T- M U V TẾ Ị Ấ Ẫ Ậ
-Lá (lá khoai lang ho c lá dâu, lá s n dây, ...) t iặ ắ ươ
-Đũa thu tinhỷ
-C n etilic ho c axeton 80%ồ ặ
-Giá ng nghi m và các ng nghi mố ệ ố ệ
-Ph u l c ễ ọ
-Pipet lo i thông th ng, c 10mlạ ườ ỡ
-Kéo
-Gi y l cấ ọ
-C i chày số ứ
-D ch chi t s c t ị ế ắ ố
-Các ng nghi mố ệ
-Axit ascorbic d ng tinh th (n u không mua đ c thì thay b ngạ ể ế ượ ằ
vitamin C nghi n nh )ề ỏ
-Dung d ch đ methyl 0,04 % trong c nị ỏ ồ
-Đèn chi u sángế
-Gi y đen đ b c ng nghi m (gi y nhôm)ấ ể ọ ố ệ ấ
IV. TI N HÀNH THÍ NGHI MẾ Ệ
A. B c 1. Chi t rút s c t t láướ ế ắ ố ừ
Lá t i (kho ng 2-3 gam) c t nh cho vào c i s (v t b ph nươ ả ắ ỏ ố ứ ứ ỏ ầ
gân lá). Nghi n các m u lá cùng v i m t ít dung môi (c n ho c axetonề ẩ ớ ộ ồ ặ
80% đã chu n b ) đ n nhuy n (thành m t th đ ng nh t). Thêm dungẩ ị ế ễ ộ ể ồ ấ
môi, r a chày s , dùng đũa thu tinh đ dung d ch vào ng nghi m quaử ứ ỷ ổ ị ố ệ
ph u l c. ễ ọ
Dung d ch s c t thu đ c s đ c dùng đ xác đ nh tính c mị ắ ố ượ ẽ ượ ể ị ả
quang c a clorophin.ủ
B. B c 2. Xác đ nh tính c m quang c a clorophinướ ị ả ủ
Cho vào ng nghi m 1 và 2 m t l ng d ch s c t nh nhau (2ố ệ ộ ượ ị ắ ố ư
ml). Thêm vào m i ng nghi m m t ít tinh th axit ascorbic cho t i bãoỗ ố ệ ộ ể ớ
hoà (khi th y còn m t ít tinh th không tan đ c n a, l ng xu ng đáyấ ộ ể ượ ữ ấ ố
ng nghi m). Ti p t c thêm vào m i ng nghi m 1 ml dung d ch đố ệ ế ụ ỗ ố ệ ị ỏ
methyl. L c m nh h n h p và đ t m t ng nghi m ra ánh sáng, m tắ ạ ỗ ợ ặ ộ ố ệ ộ
ng nghi m trong t i ( ho c b c ng nghi m b ng gi y đen ). Còn ngố ệ ố ặ ọ ố ệ ằ ấ ố
nghi m th 3, 4 ( ng đ i ch ng) ta cho 2 ml c n thay cho d ch s c t ,ệ ứ ố ố ứ ồ ị ắ ố
sau đó cũng cho axit ascorbic và đ methyl nh 2 ng nghi m 1 và 2, đ tỏ ư ố ệ ặ
ng nghi m 3 ngoài sáng, ng nghi m 4 trong t i. Sau m t th i gianố ệ ố ệ ố ộ ờ
kho ng 30 phút, quan sát s thay đ i màu 4 ng nghi m, ghi l i k tả ự ổ ở ố ệ ạ ế
qu theo th t sau:ả ứ ự
ng nghi mỐ ệ Thành ph n h n h pầ ỗ ợ Đi uề
ki nệ
1 2ml clorophin + axit ascorbic +
1 ml đ methylỏ
sáng
2 2ml clorophin + axit ascorbic +
1 ml đ methylỏ
t iố
3 2 ml c n + axit ascorbic + 1ồ
ml đ methylỏ
sáng
4 2 ml c n + axit ascorbic + 1ồ
ml đ methylỏ
t iố
V. PHÂN TÍCH K T QU THÍ NGHI M VÀ VI T BÁO CÁOẾ Ả Ệ Ế
GV giúp HS phân tích k t qu thí nghi m theo các h ng sau : ế ả ệ ướ
- Khi chi t rút s c t t lá cây b ng dung môi h u c , ta ch thuế ắ ố ừ ằ ữ ơ ỉ
đ c 2 nhóm s c t : Clorophin có màu l c và Carotenoit có màu vàng.ượ ắ ố ụ
Nh ng ta ch nhìn th y d ch chi t có màu l c, vì Clorophin có hàmư ỉ ấ ị ế ụ
l ng l n h n Carotenoit hàng ch c l n, nên màu c a nó l n át màu c aượ ớ ơ ụ ầ ủ ấ ủ
Carotenoit.
Sau khi quan sát màu s c các ng nghi m, s th y:ắ ở ố ệ ẽ ấ
- B t đ u thí nghi m c 4 ng nghi m đ u có màu đ c a Methyl ắ ầ ệ ả ố ệ ề ỏ ủ ở
tr ng thái oxi hóa. Nh ng sau thí nghi m, kho ng 30 phút, th y ngạ ư ệ ả ấ ố
nghi m 1 màu đ chuy n sang màu l c, còn các ng nghi m 2,3,4 v nệ ỏ ể ụ ố ệ ẫ
gi màu đ .ữ ỏ
- HS ph i gi i thích đ c s chuy n màu c a ng nghi m 1 là doả ả ượ ự ể ủ ố ệ
Clorophin khi đ c chi u sáng đã b kích thích, đi n t b t ra khượ ế ị ệ ử ậ ử
Methyl đ . Methyl đ b kh đã m t màu đ và màu l c c a Clorophinỏ ỏ ị ử ấ ỏ ụ ủ
xu t hi n. L tr ng đi n t c a Clorophin đ c l p đ y b i đi n tấ ệ ỗ ố ệ ử ủ ượ ấ ầ ở ệ ử
c a axit Ascorbic.ủ
G i ý t ch c th c hi nợ ổ ứ ự ệ
* N i dung:ộ
H c sinh c n n m v ng ph ng pháp chi t rút s c t trên c sọ ầ ắ ữ ươ ế ắ ố ơ ở
hi u bi t v kh năng hoà tan trong dung môi h u c khác nhau c a cácể ế ề ả ữ ơ ủ
s c t khác nhau.ắ ố
* Ph ng pháp và hình th c t ch c d y h c:ươ ứ ổ ứ ạ ọ
Sau khi gi ng xong ph n lý thuy t, tuỳ theo trang thi t b c aả ầ ế ế ị ủ
tr ng mà chia h c sinh thành các nhóm nh đ ti n hành thí nghi m.ườ ọ ỏ ể ế ệ
Giáo viên theo dõi các nhóm. H c sinh làm thí nghi m và ghi chép k tọ ệ ế
qu vào v th c t p riêng.ả ở ự ậ
VI. CÂU H I ĐÁNH GIÁ VÀ M R NG V N ĐỎ Ở Ộ Ấ Ề
1. Vì sao ph i tách chi t h n h p s c t b ng dung môi h u c ?ả ế ỗ ợ ắ ố ằ ữ ơ
2. D a vào c s khoa h c nào đ ch ng minh tính c m quang c aự ơ ở ọ ể ứ ả ủ
Clorophin ? M c đích và ý nghĩa c a thí nghi m ?ụ ủ ệ
3. V h s c t quang h p c a th c v t :ề ệ ắ ố ợ ủ ự ậ
a. Gi i thích t i sao lá cây màu xanh l c ? ả ạ ụ
b. Trong các ch t sau đây, ch t nào màu s c không liên quan tr cấ ấ ắ ự
ti p đ n ch c năng c a nó : clorophin, h ng c u, cytocrom,ế ế ứ ủ ồ ầ
phytocrom?
c. Rút s c t ra kh i lá b ng m t dung môi h u c . Sau đó đ aắ ố ỏ ằ ộ ữ ơ ư
d ch s c t lên gi y s c kí và c t s c kí . Các s c t thành ph n sị ắ ố ấ ắ ộ ắ ắ ố ầ ẽ
đ c tách ra thành 4 v ch. Cho bi t tên các s c t thành ph n và gi iượ ạ ế ắ ố ầ ả
thích?
4. M t h c sinh đã th c hi n m t thí nghi m nh sau :ộ ọ ự ệ ộ ệ ư
Chu n b 3 bình thu tinh có nút kín A, B, C . Bình B và C treo haiẩ ị ỷ
cành cây có di n tích lá là 50 cmệ2. Bình B chi u sáng, còn bình C che t iế ố
trong 20 phút. Sau đó l y cành lá ra r i cho vào các bình A, B, C, m iấ ồ ỗ
bình m t l ng Ba(OH)ộ ượ 2 nh nhau, l c đ u, sao cho COư ắ ề 2 trong bình
đ c h p th h t. Ti p theo, trung hoà Ba(OH)ượ ấ ụ ế ế 2 còn th a b ng HCl. Cácừ ằ
s li u thu đ c là : 21, 16, 15,5 ml HCl cho m i bình.ố ệ ượ ỗ
A. Hãy ch n ph ng án đúng khi s p x p các bình t ng ng v iọ ươ ắ ế ươ ứ ớ
các s li u thu đ c:ố ệ ượ
a. A > B > C
b. B > A > C
c. C > A > B
d. B > C > A
e. A > C > B
B. Khi bi t 1ml HCl t ng ng v i 0,6 mg COế ươ ứ ớ 2, m t h c sinh đãộ ọ
tính c ng đ quang h p (mg CO2 h p th /dmườ ộ ợ ấ ụ 2 lá. gi ) và c ng đ hôờ ườ ộ
h p (mg COấ2 th i ra/dmả2 lá. gi ). Hãy ch n k t qu đúng trong các k tờ ọ ế ả ế
qu sau:ả
1. Quang h p :ợ
a. 12
b. 15
c. 18
d. 25
e. 30
2. Hô h p :ấ
a. 1,2
b. 1,5
c. 2,0
d. 1,8
e. 3,0
C. Căn c vào k t qu thu đ c, hãy cho bi t h c sinh đã s d ngứ ế ả ượ ế ọ ử ụ
cây gì đ làm thí nghi m trên:ể ệ
a. cây C3