ĐÁNHGIÁKHNĂNGTRÍCHLYPOLYPHENOLTỪLÁVỐI
CLEISTOCALYXOPERCULATUS)BẰNGPHƯƠNGPHÁPSIÊUÂM
VÀXỬLÝBẰNGENZYMECELLULASE
TÓMTẮT
Trongnghiêncứunày,ảnhhưởngcácthôngsốcôngnghệcủaquátrìnhxửlýbằngsóngsiêuâm
vàxửlýbằngenzymecellulaselênquátrìnhtríchlypolyphenoltlávốitươiđượckhảosátbằng
phươngphápthựcnghiệm.Cácthôngsốđượckhảosátcủaquátrìnhtríchlycósiêuâmlàthờigian
xửlý(5,10,15phút)vàcôngsuấtsiêuâm(20,25,30,35%tínhtheocôngsuấtcựcđại750W).Các
thôngsốcôngnghệđượckhảosátcủaquátrìnhtríchlycóhỗtrợxửlýbằngenzymecellulaselànồng
độenzyme(0,5;1;1,5;2%v/w)vàthờigianxửlý(30,45,60,75phút).Sovớiphươngpháptríchly
truyềnthốnghàmlượngpolyphenoltổngsố(TPC)trongdịchtríchchỉđạt49,493mgGAE/gchấtkhô,
phươngpháptríchlycóhỗtrợsiêuâmchohàmlượngTPCcaogấp1,41lần,phươngpháptríchly
cóhỗtrợxửlýenzymechohàmlượngTPCcaogấp1,66lần.Hoạttínhkhángoxihóa(tínhbằngkhả
năngkhửgốctựdoDPPH)caonhấtcủadịchtríchlycósiêuâmđạt72,79%vàcủadịchtríchlycó
xửlýenzymeđạt86,27%đềucaohơnsovớimẫuđốichứngtríchlytruyềnthống(53,02%).
Từkhóa:lávối,tríchly,polyphenol,khángoxyhóagốctựdoDPPH,enzymecellulase,siêuâm
ABSTRACT
Evaluatetheef�ciencyextractionofpolyphenol
fromCleistocalyxoperculatusbymethodsultrasoundandenzymecellulasetreatment
Inthisstudy,theinuenceoftechnicalparametersofultrasoundandcellulaseenzymetreatment
onpolyphenolextractionfromfreshoretleaveswasinvestigatedbyafactorialexperimentalmethod.
Theinvestigatedparametersofultrasonicextractionaretheprocessingtime(5,10,15minutes)and
theultrasonicpower(20,25,30,35%calculatedatamaximumpowerof750W).Thetechnological
parametersoftheextractionbyassistedcellulaseenzymetreatmentwereenzymeconcentrations(0,5;
1;1,5;2%v/w)andtreatmenttime(30,45,60,75minutes).Comparedwiththetraditionalextraction
methodthatproducedatotalpolyphenolcontent(TPC)of49,493mgGAE/gdrymatter,theultrasonic
extractionproducedTPCcontentwas1,41timeshigher,andenzymetreatmentextractionproduced
TPC contentthatwas1,66timeshigher.Antioxidantactivity(calculatedbyDPPHradicalelimina
tioncapacity)washigherinultrasonicextractionat72,79%,andhighestinenzymaticextractionwith
86,27%,whereasthetraditionallyextractedcontrolsampleyielded53,02%.
Keywords:
OHVWRFDORHFXODWXVOHDHVHWDFWROKHRODWRGDWFDDFWFHOOXODVHH
zyme,ultrasound
HoàngThịTrúcQuỳnh
1
,NguyễnThịMinhThôi
2
,TrầnThịThuHương
3

TrườngĐạihọcCôngNghiệpThựcPhẩmTp.HồChíMinh
quynhhtt@cntp.edu.vn
Ngàynhậnbài:4/8/2017;Ngàyduyệtđăng:05/9/2017
1.Mởđầu
Câyvốicòngọilàchèvối,chègội…cótên
khoa học là OHVWRFDO RHFXODWXV (Roxb.)
Merr. et Perry thuộchọ Sim (Myrtaceae).Cây
đượcphânbốchủyếuởViệtNam,TrungQuốc
một số nước nhiệt đới. Ở Việt Nam, cây
thườngmọchoanghoặcđượctrồngởkhắpcác
vùngquêthuộcđồngbằngBắcvàTrungBộđể
lấylá,nụhoalàmtràuốngvàlàmthuốc (Đỗ
TấtLợi,2000).Từlâu,lávànụvốiđãđượcdân
giansửdụngđểnấunướcuốngcótácdụnggiải
nhiệt,mùithơmdễchịulạicótácdụngtiêuthực.
Mộtnghiêncứuthựchiệntrên28loạithựcvật
ănđượcởViệtNamcũngxácđịnhnụvốilàmột
trong bốn nguyên liệu tiềm năng có hoạt tính
sinhhọc bằng hoặccao hơn láổi. Hàm lượng

TẠPCHÍKHOAHỌCĐẠIHỌCVĂNHIẾNTẬP5SỐ4
được đánh giá thông qua chỉ tiêu: hàm ợng
polyphenoltổng(TPC-mgGAE/gchấtkhô)và
khảnăngkhửgốctựdoDPPH(%cchếDPPH)
củadịchsautríchlyđãđượcthựchiện.
2.Vậtliệuvàphươngpháp
2.1.Ngun,vậtliệu,dụngcụthínghiệm
Lá vối tươi đượcthu mua tại vùng trồng ở
HồngThái,huyệnBắcBình,tỉnhBìnhThuận
o tháng 2-3/2017. Sau khi thu hái, lá được
lựa chọnlà lábánh tẻ(lá thứ 3-6 tínhtừđỉnh
cành),cómàuxanhđậm,khôngbịvàngúavà
khôngbịbệnhđốmlá.Lávốisaukhiđượcrửa
sạch,đểráonước,sấyở70
Cđếnđộẩm<10%,
nghiền đếnkích thước 0,5- 1mmvàđónggói
chânkhôngtrongtúiPEkíntốimàu,khô,sạch
vậnchuyểnvềphòngthínghiệmlàmnguyên
liệuchonghiêncứu.
Thiếtbịsửdụng:tủsấyEcocell,thiếtbịsiêu
âmSonics,máylytâmHermleZ206A,máylắc
ốngnghiệmVortex,máyđoquangModelPhoto-
lab6100Vis,bểổnnhiệt,cânsấyẩmhồngngoại.
Hóachất:acidGallic,thuốcthửFolin–Cio-
calteu 0,1N (Merck, Đức), DPPH (1,1–diphe-
nyl–2–picrylhydrazyl)(Sigma,Mỹ).
Enzyme cellulasedùng trong nghiên cứulà
sản phẩm thương mại Viscozyme® L (Sigma,
Mỹ),cóthànhphầnchínhlàenzymeEndoglu-
canase,ởdạnglỏngcómàunâuvàđộnhớt
1,22 g/ml được bảoquản ở nhiệtđộ 4 ÷ 8
C.
Nhiệtđộkhuyếncáocủaenzymetừ40÷50
C,
pH=4÷5,5;hoạtđộ700FBGU/g.
ThínghiệmđượcthựchiệntạiTrungtâmthí
nghiệmthựchành,TờngĐạihọcCôngnghiệp
ThựcphẩmThànhphốHồChíMinh.
2.2.Phươngpháp
2.2.1.Ảnhhưởngcủađiềukiệnxửlýen
zymelênhàmlượngpolyphenolvàkhảnăng
khửgốctựdocủadịchtríchly
n5gbộtlávốikhô,chuyểnvàocốc100ml,
tỷlệbộtlávốivàớcsửdụngđểtríchlylà
1:10,nồngđộenzymesửdụnglầnlượt0,5;1;
1,5;2%(v/w).Hỗnhợpđượcgiữổnđịnhtrong
bểổnnhiệt50
C.Thờigianxửlýlầnlượtđược
khảosátở30,45,60và75phút.Kếtthúcquá
trìnhxửlý,toànbộdịchđemđilytâmởtốcđộ
polyphenoltổngcủacácthànhphầntừyvối
cao, tương đương 146,6mg catechin/g nguyên
liệulávốikhô(TrươngTuyếtMai,2008)và128
mgcatechin/gnguyênliệunụvốikhô(Trương
TuyếtMai,2007).Ngoàira,nướcsắclávốicó
tínhkhángkhuẩn,lợimật,ứcchếsựpháttriển
tếbàoungthư(ĐàoThịThanhHiền,2003),có
cdụngkhángsinhđặcbiệtvớiStreptococcus,
vitrùng bạch cầuvà Streptococcuspneumonia
(NguyễnĐứcMinh,1986).
Quátrìnhtríchlyđượcbiếtđếnrộngrãinhư
mộtquá trìnhtách chiếtcác chấtatantừ
nguyênliệu(Chew,2011).Trongcôngnghệsản
xuấttràhòatan,tríchlylàcôngđoạnquantrọng
quyếtđịnhđếnchấtlượngthànhphẩm.Trênthế
giớiđãcónhiềunghiêncứuứngdụngcủaen-
zymelàmtănghiệuquảtríchlytrongquátrình
sản xuất. Chee-Hway Tsai và cộng sự (1986)
nghiêncứungdụngxửlýenzymetrêntràđen,
khisửdụngcácenzyme:tannase,cellulase,pa-
pain,pectinase,hemicellulasechokếtquảhàm
lượng chấta tan trongtrà tăngtừ 0,3%đến
10%. Nghiên cứu Bent (1984) đã sử dụng en-
zymetrongsảnxuấttràuốngliềnchothấycao
chiếtcủatràcóxửlýenzymetăng2,25lầnso
vớitràkhôngxửlýenzyme,đồngthờigiảmđộ
đụccủadịchchiếtcaotrà.
Sóngsiêuâmđượcbiếtđếncókhảnăngthay
đổitínhchấtvậtlývàhóahọccủanguyênliệu
thựcvật.Hiệuứngsinhvibọtkhícủasóngsiêu
âmthúcđẩysựgiảiphóngcácthànhphầnhòa
tan.Nănglượngsiêuâmlàmtăngdaođộngởbề
mặt,làmảnhhưởngtớilớpranhgiớikhuyếch
n,tạorasựcodãnbềmặtvậtliệu,quađó
ngcườngquátrìnhtruyềnkhối.Nhiềutácgiả
cho rằng, siêuâm là một trong những phương
pháp đầytriển vọng hỗ trợcho quá trìnhtrích
ly(Luque-Garcıa,2003)đặcbiệtlàtríchlycác
hợpchấttừthiênnhiên(Esclapez,2011).Thực
tếđãcónhiềunghiêncứuứngdụngkỹthuậtsiêu
âmnhằmtríchlycáchợpchấtphenolictrêncác
vậtliệukhácnhaunhưhạtnho(Kashif,2009)
hayláolive(Japón-Luján,2006)…nhưngchưa
nghiêncứucholávối.Vìvậy,nghiêncứuảnh
hưởng của c thông số công nghệ trong quá
trìnhtríchlycóhỗtrợxửlýbằngsóngsiêuâm
trích ly hỗtrợxửlýbằngenzyme cellulase
5

10lần)vàđồngnhấtbằngmáyVortex,đểdung
dịchphảnứngtrong4phút.Tiếptục,thêm2,0ml
dungdịchNa2CO3 7,5%và lắc đều. Đểdung
dịchởnhiệtđộphòngtrongbóngtối2giờ.Sau
đóđođộhấpthuquanghọcởbướcsóng760nm.
Hàmlượngpolyphenolđượcbiểudiễntheomi-
ligamđươnglượngacidgallictrong1gchấtkhô
-mgGAE/gchấtkhô.
2.3.2.Xácđịnhkhảnăngkhángoxyhóa
Khảnăngchốngoxyhóađượcxácđịnhbằng
phươngphápDPPH(Tarbartvàcộngsự,2009).
Vềnguyêntắc,cácchấtkhángoxyhóasẽtrung
hòagốcDPPH(2,2’-diphenyl-1–picrylhydra-
zyl)bằngchchohydrogen,làmgiảmđộhấp
thutạibướcsóngcựcđạivàmàucủadungdịch
phảnứngnhạtdần,chuyểntừmàutímsangmàu
ngnhạt.GiátrịmậtđộquangODcàngthấp
chứngtỏkhảnăngbắtgốctựdoDPPHcàngcao.
Quytrìnhthínghiệmthựchiệnnhưsau:Dung
dịchgốcDPPHđượcchuẩnbịbằngcáchhòatan
24mgDPPHtrong100mLmethanolvàbảoquản
ở-20oC.DungdịchDPPHđượcchuẩnbịbằng
cách lấy 10mL dung dịch gốc cho vào 45mL
methanol(đểcóđộhấpthụlà1,1±0,02đơnvị
khi so màu bước sóng 517nm). Lấy 150μL
dịch chiết mẫu vàcho vào2850 μLdungdịch
DPPHrồiđểtrongbóngtối30phút.Tiếnhành
somàuởbướcsóng517nm(cùngốngnghiệm
đốichứngkhôngchứadịchchiết).Kếtquảđược
biểuthịbằng%ứcchếDPPHtheocôngthức:







Trongđó:
OD
m
:giátrmậtđộquangODcủamẫuthử
OD
control
:giátrịmậtđộquangODcủamẫucon-
trol
AA:%ứcchếDPPH
2.4.Phươngphápxửlýsốliệu
Trongnghiêncứunày,mỗithínghiệmđược
lặplạibalần,kếtquảđượcbiểudiễnbằnggiátrị
trungbình±độlệchchuẩn(mean±SD).Xửlý
thốngkêsốliệuthựcnghiệmbằngANOVA.
4.000 vòng/phút trongthời gian 10phút. Phân
tíchphầndịchtrongthuđượctừquátrìnhlytâm
đểxácđịnhTPCvà%ứcchếDPPH(Hai,2016).
2.2.2.Ảnhhưởngcủađiềukiệnsiêuâmlên
hàmlượngpolyphenolvàkhảnăngkhửgốc
tựdocủadịchtríchly
n5gbộtlávốikhô,chuyểnvàocốc100ml,
tỷlệbộtlávốivàớcsửdụngđểtríchlylà
1:10,xửlýhỗnhợpvớisóngsiêuâmcủamáy
phát siêu âm Sonics (côngsuất cựcđại 750W,
tầnsố20kHz).Khảosátởcácmứccôngsuất20,
25,30,35%sovớicôngsuấtcựcđại(tươngứng
150;187,5;225;262,5W),thờigianxửlý5,10,
15phút.Kếtthúcquátrìnhxửlý,làmnguộihỗn
hợpvềnhiệtđộphòng,toànbộdịchđemđily
tâmởtốcđộ4.000vòng/phúttrongthờigian10
phút.Phântíchphầndịchtrongthuđượctừquá
trìnhlytâmđểxácđịnhTPC%ứcchếDPPH.
(TrầnChíHải,2016).
2.2.3.Đánhgiákhảnăngtríchlypolyphe
nol của hai phương pháp siêu âm và xử lý
bằngenzymecellulase
Mẫuđốichứngđượcchuẩnbị:Cân5gbộtlá
vốikhô,chuyểnvàocốc100ml,tỉlệbộtlávốivà
nướcsửdụngđểtríchlylà1:10.Thựchiệntrích
lyở60
0
C(giữtrongbểổnnhiệt)vớithờigian
60phút.Kếtthúcquátrìnhxửlý,làmnguộihỗn
hợpvềnhiệtđộphòng,toànbộdịchđemđily
tâmởtốcđộ4.000vòng/phúttrongthờigian10
phút.Phầndịchtrongthuđượcsaulytâmđược
sửdụngđểđoTPCvà%ứcchếDPPH.
Đốichiếukếtquảphântíchnàyvớikếtquả
tốtnhấtđạtđượcởThínghiệm2.2.1và2.2.2,
quađóđánhgiákhảnăngtríchlypolyphenolcủa
cácphươngpháptrongnghiêncứu.
2.3.Phươngphápphântích
2.3.1.Xácđịnhhàmlượngpolyphenol
Hàm lượng polyphenol được xác định theo
phương pháp Folin-Ciocalteu với chất chuẩn
là acid gallic (Fu, 2011). Tiến hành pha loãng
dungdịchvớinồngđộphùhợp(dịchthuđược
ởphầnchiếtmẫu).Sauđó,hút0,5mldungdịch
mẫu đã pha loãng vào ống nghiệm. Thêmvào
2,5mldungdịchFolin-Ciocalteu(đãphaloãng
5

3.Kếtquảvàthảoluận
3.1.Kếtquảảnhhưởngcủađiềukiệnxử
lýenzymelênhàmlượngpolyphenolvàkhả
năngkhửgốctựdoDPPHcủadịchtríchly
Ảnhhưởngcủanồngđộenzymevàthờigian
xửlýlênhàmlượngpolyphenol(TPC)vàhoạt
tínhkhửgốctựdoDPPH(%ứcchếDPPH)của
dịchtríchlyđượcthểhiệntrongHình1.
Hình1:Ảnhhưởngcủanồngđộenzymevà
thờigianxửlýlênhàmlượngpolyphenol(a)
khảnăngkhửgốctựdoDPPH(b)củadịch
tríchly
Hình2.Ảnhhưởngcủacôngsuấtsiêuâmlên
TPCvà%ứcchếDPPHcủadịchtríchly
Hình3.
Ảnhhưởngcủathờigiansiêuâmlên
TPCvà%ứcchếDPPHcủadịchtríchly
TừHình1cóthểthấy,ởcả4nồngđộenzyme
thínghiệm,khi thời gianxửlý tăngtừ30 đến
60phútthìTPCvà%ứcchếDPPHđềutăngcó
ýnghĩa(p<0,05).Cụthể,khinồngđộenzyme
1%v/w,thờigianxửlýenzymelà60phút,TPC
đạt70,72mgGAE/gchấtkhô,gấp1,24lầnso
vớimẫuxửlýenzymetrong30phút(57,18mg
GAE/g chất khô); % ức chế DPPH tăng 1,27
lần (từ 59,10 đến 75,39%). Khi tăngthời gian
xửlýlên75phút,TPCvà%cchếDPPHtăng
nhưngkhôngđángkể(1,01lầnsovớimẫukhảo
t ở60phút).Xu hướngnàycũnglặp lạikhi
ngnồngđộenzymelên1,5và2%.Điềunày
do thời gian càng tăng thì hàm lượngpoly-
phenoltríchlyracàngnhiều,tuynhiênđếnmột
giớihạnnàođósựtiếpxúcgiữacácthànhphần
được tríchra của lá vốivới không khí đủlâu,
m xảy ra sự oxy hóa các chất có trong mẫu
đồngthờitạođiềukiệnchoenzymepolyphenol
oxidasehoạtđộngmạnhchuyểnhóapolyphenol
mgiảmhàmlượngpolyphenoltổngnhanhhơn
mẫu sovớiphươngpháptrích lytruyềnthống
khôngbổsungenzyme(Mai,2007).Từđó,hoạt
tínhkhángoxyhóagốctựdoDPPHcũnggiảm
theo.
3.2.Kếtquảảnhởngcủađiềukiệnsiêu
âm lên hàm ợng polyphenol và khả năng
khửgốctựdoDPPHcủadịchtríchly
Ảnhhưởngcủacôngsuấtvàthờigiansiêuâm
n TPC và %ức chế DPPH của dịchtrích ly
đượcthểhiệnlầnlượttrongHình2vàHình3.
(a)
(b)
5

1,62lầnsovớiphươngpháptríchlyđơnthuần.
TrongkhiđótríchlycóhỗtrợsiêuâmchoTPC
%ức chếDPPHcao hơn gấp1,41 và1,37
lầnsovớiphươngpháptríchlyđơnthuần.Cả
haiphươngphápđềugiúptănghiệuquảtríchly
polyphenoltừnguyênliệubanđầu.
KếtquảtừHình2chothấycôngsuấtsiêuâm
ảnh ởng có ý nghĩa đến TPC và % c chế
DPPH của dịch trích ly (p<0,05). Trong thời
gianxửlý10phút,khităngcôngsuấtsiêuâm
từ 150 đến 262,5W (tương ứng 20-35% công
suất cực đại),TPC tăng1,35 lần (từ 51,78lên
69,82mgGAE/gCK)và%ứcchếtăng1,39lần
(từ52,29đến72,54%).Hiệuquảtríchlycáchợp
chấtkhisửdụngsóngsiêuâmtănglênlànhờsự
tạothànhcácbọtkhítrongdungikhisóng
truyềnqua.Dướitácdụngcủasóng,cácbọtkhí
bịkéonén,sựtăngápsuấtnhiệtđộlàmcác
bọtkhínổvỡ,làmtăngsựthoátracủacácchất
nộibàovàodungdịch.Côngsuấtsiêuâmcàng
lớnthìhiệntượngxâmthựckhícàngmạnhdo
đócấutrúcthànhtếbàobịphávỡnhiềuhơnvà
hiệuquảtríchlychấtchiếttănglên.Giảithích
ytươngtựvớinghiêncứucáctácgiảCarlaDa
Porto(2013)khiứngdụngsóngsiêuâmđểtrích
lypolyphenoltừhạtnhovàtácgiảHemwimol
(2006)tríchlyanthroquinonestừrễcâynhàu.
TừHình3,cóthểnhậnthấyTPCvà%ứcchế
DPPH tăng lần lượt 1,2 và 1,18 lần khi tăng
thờigianxửlýtừ5phútlên10phútởcôngsuất
262,5W.Tuynhiên,khithờigianxửlýtănglên
15phút, TPC thuđượctrong dịch tríchkhông
cósựkhácbiệtđángkể(từ69,82lên70,03mg-
GAE/gCK,p>0,05).Quyluậtnàyơngtựvới
cácnghiêncứuđãđượcghinhậntrướcđâykhi
sửdụngsóngsiêuâmhỗtrợquátrìnhtríchly
dịchquảtừtráidâutằmcủatácgiảPhanvàcộng
sự (2012), dịch quả chuối của tác giảTrần và
cộngsự(2015).
3.3.Đánhgiákhảnăngtríchlypolyphenol
của hai phương pháp tríchly với sự hỗ trợ
củasóngsiêuâmvàtríchlycóxửlýbằngen
zymecellulase
Khả năng trích ly polyphenol của 2 phương
phápđượcđánhgiádựatrêncơsởđốichiếuvới
mẫu đối chứng không xử lý siêu âm hoặc en-
zyme.Kếtquảphântíchthốngkêsốliệuthực
nghiệmchothấycósựkhácbiệtcóýnghĩavề
TPCvà%ứcchếDPPHcủadịchchiếtgiữacác
phươngpháp(p<0,05).Hình4chothấyphương
pháp trích ly có hỗ trợ bằng enzyme cellulase
choTPCvà%ứcchếDPPHcaohơngấp1,66và
4.Kếtluận
Phươngpháptríchlyhỗtrợenzymecellulase
ởđiềukiệnnồngđộenzyme2%v/wxửlýtrong
75phútchoTPCcaonhất(82,16mgGAE/gCK).
PhươngpháphỗtrợbằngsóngsiêuâmđạtTPC
cực đại (70,03mgGAE/gCK) ở điều kiện công
suất262,5Wtrong15phút.Trongphạmvicủa
nghiêncứunày,khảnăngtríchlypolyphenolcủa
mẫucóhỗtrợenzymecaohơnsovớimẫuhỗ
trsiêuâm14,7%.Cảhaiphươngpháptríchly
cóhỗtrợkỹthuậtsiêuâmvàxửlýenzymeđều
chokhảnăngtríchlypolyphenolcaohơnsovới
phươngpháptríchlyđơnthuần.Tuynhiên,để
cókếtquảsosánhtoàndiệnhơncầnthiếtthực
hiệnthêmcácnghiêncứutốiưuhóaảnhhưởng
củacyếutốcôngnghệnhiệuquảtríchly
củacảhaiphươngpháptrên.Kếtquảcủanghiên
cứucóthểthấy,việcngdụngkỹthuậtsiêuâm
hoặckỹthuậtxửlýenzymevàoquátrìnhtríchly
nhằmmụcđíchgiatăngkhảnăngtríchlypoly-
phenoltừnguyênliệuthựcvậtlàhoàntoànkhả
thivàcótínhứngdụngcaotrongthựctiễn.
TÀILIỆUTHAMKHẢO
DaPorto,C.,Porretto,E.,Decorti,D.(2013).Com-
parisonofultrasound-assistedextractionwith
conventional extraction methods of oil and
polyphenols from grape (Vitis vinifera L.)
seeds.UltrasonicsSonochemistry,20(2013),
Hình4:SosánhTPCvà%ứcchếDPPHcủa3
phươngpháptríchly
5
