BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ
NÂNG CAO CH T L NG THI TUY N SINH VÀO L P 10Ấ ƯỢ Ể Ớ
MÔN NG VĂNỮ
Ng i th c hi n: ườ ự ệ Bùi Th Vân Hà – GV tr ng THCS Lý T Tr ngị ườ ự ọ
I. TH C TR NG CH T L NG THI TUY N SINH VÀO L P 10Ự Ạ Ấ ƯƠ Ể Ớ
C A ĐN V NĂM H C 2021-2022Ủ Ơ Ị Ọ
+ K t qu thi THPT:100% h c sinh l p 9 c a tr ng đ THPT. ế ả ọ ớ ủ ườ ỗ
Trong đó môn Ng văn đt đi m bình quân: 7,2 ữ ạ ể
+ K t qu b môn Ng văn 9:ế ả ộ ữ
T ng s HS: 147ổ ố
Gi i: 30 Khá: 84 TB: 28 Y u: 5 kém: 0ỏ ế
II. TH C TR NG ĐC THÙ C A B MÔNỰ Ạ Ặ Ủ Ộ
Môn ng văn t tr c t i nay v n đc coi là m t trong nh ng mônữ ừ ướ ớ ẫ ượ ộ ữ
h c khó. m i kh i l p, tính ch t đc thù c a b môn cũng không gi ngọ Ở ỗ ố ớ ấ ặ ủ ộ ố
nhau đc bi t là ch ng trình ng văn l p 9 đòi h i h c sinh ph i có ki nặ ệ ươ ữ ớ ỏ ọ ả ế
th c và k năng nâng cao h n r t nhi u so v i các kh i l p d i. Chính vìứ ỹ ơ ấ ề ớ ố ớ ướ
th , công vi c gi ng d y b môn ng văn 9 đòi h i giáo viên ph i th c sế ệ ả ạ ộ ữ ỏ ả ự ự
công phu và tâm huy t. ế
Ch ng trình ng văn 9 t ng đi n ng (5 ti t /tu n) nên vi c h c c aươ ữ ươ ố ặ ế ầ ệ ọ ủ
h c sinh t ng đi v t v . Các bài h c v văn b n th ng dài và đòi h i kĩọ ươ ố ấ ả ọ ề ả ườ ỏ
năng c m th sâu nên nhi u h c sinh t ra ng i h c, lâu d n d n đn khôngả ụ ề ọ ỏ ạ ọ ầ ẫ ế
n m đc ki n th c c b n, k t qu h c t p b môn gi m sút. M t trongắ ượ ế ứ ơ ả ế ả ọ ậ ộ ả ộ
nh ng ph n ki n th c khó đi v i h c sinh l p 9 là ph n văn h c trung điữ ầ ế ứ ố ớ ọ ớ ầ ọ ạ
đc bi t là ph n truy n th Nôm, h c sinh c m th y khó ti p nh n vì nh ngặ ệ ầ ệ ơ ọ ả ấ ế ậ ữ
đc tr ng trong văn h c c nh bút pháp c l t ng tr ng, bút pháp tặ ư ọ ổ ư ướ ệ ượ ư ả
c nh ng tình, nh ng đi n c , đi n tích.. khi n h c sinh khó c m nh n vàả ụ ữ ể ố ể ế ọ ả ậ
không m y h ng thú khi tìm hi u nh ng văn b n trong các tác ph m văn h cấ ứ ể ữ ả ẩ ọ
kinh đi n đc trích h c. Không nh ng th , cùng v i vi c đi m i ph ngể ượ ọ ữ ế ớ ệ ổ ớ ươ
pháp d y h c: l y h c sinh làm trung tâm, giáo viên là ng i đnh h ng choạ ọ ấ ọ ườ ị ướ
h c sinh ch đng tìm hi u ki n th c khi n cho các em càng g p nhi u khóọ ủ ộ ể ế ứ ế ặ ề
khăn trong vi c t khám phá các tác ph m văn h c trung đi nói chung và cácệ ự ẩ ọ ạ
văn b n truy n th Nôm nói riêng. ả ệ ơ
Trong nh ng năm h c g n đây, đ thi vào Trung h c ph thông, thi vàoữ ọ ầ ề ọ ổ
Chuyên Vĩnh Phúc, thi h c sinh gi i các c p, ph n văn h c trung đi đc bi tọ ỏ ấ ầ ọ ạ ặ ệ
là ph n truy n th Nôm v n là m t trong nh ng n i dung c t lõi.ầ ệ ơ ẫ ộ ữ ộ ố
Năm h c này 2021- 2022, tôi đc nhà tr ng phân công gi ng d y bọ ượ ườ ả ạ ộ
môn ng văn l p 9. T th c t gi ng d y b môn ng văn l p 9 ph n truy nữ ớ ừ ự ế ả ạ ộ ữ ớ ầ ệ
th Nôm tôi nh n th y h c sinh còn nhi u thi u sót trong vi c v n d ng ki nơ ậ ấ ọ ề ế ệ ậ ụ ế
th c và k năng cũng nh tìm hi u, c m th , phân tích, vi t đo n, vi t bàiứ ỹ ư ể ả ụ ế ạ ế
còn r t h n ch . Trong quá trình tr c ti p b i d ng cho các em, tôi đã rút raấ ạ ế ự ế ồ ưỡ
2
đc m t s kinh nghi m th c ti n đ h ng d n h c sinh ti p c n và lĩnhượ ộ ố ệ ự ễ ể ướ ẫ ọ ế ậ
h i n i dung bài h c có hi u qu cũng nh cung c p ki n th c và rèn luy nộ ộ ọ ệ ả ư ấ ế ứ ệ
k năng cho các em.ỹ
T nh ng lý do trên, tôi và các đng nghi p cùng b môn ng văn nh nừ ữ ồ ệ ộ ữ ậ
th y: vi c xây d ng chuyên đ h ng d n h c sinh l p 9 ôn t p ph n truy nấ ệ ự ề ướ ẫ ọ ớ ậ ầ ệ
th Nôm theo h th ng bài t p t d đn khó, phù h p v i m c đ nh n th cơ ệ ố ậ ừ ễ ế ợ ớ ứ ộ ậ ứ
c a h c sinh là m t vi c làm c n thi t, giúp cho các em có th tham gia vàoủ ọ ộ ệ ầ ế ể
các ho t đng h c t p m t cách t giác tích c c và hi u qu .ạ ộ ọ ậ ộ ự ự ệ ả
Chuyên đ h ng d n h c sinh l p 9 ôn t p ph n truy n th Nômề ướ ẫ ọ ớ ậ ầ ệ ơ
h ng t i m c tiêu đnh h ng cho h c sinh cách ti p c n v i nh ng d ngướ ớ ụ ị ướ ọ ế ậ ớ ữ ạ
bài t p các m c đ:Đc - hi u, v n d ng th p vi t đo n văn, v n d ng caoậ ở ứ ộ ọ ể ậ ụ ấ ế ạ ậ ụ
vi t bài văn v m t đo n th trong văn b n.ế ề ộ ạ ơ ả
V i ph m vi sinh ho t chuyên môn c a nhóm giáo viên ng văn c pớ ạ ạ ủ ữ ấ
huy n, tôi xin m nh d n đa ra m t s v n đ đ chúng ta cùng th o lu n vàệ ạ ạ ư ộ ố ấ ề ể ả ậ
chia s .ẻ
3
PH N TH HAI: N I DUNG NGHIÊN C UẦ Ứ Ộ Ứ
A. PH M VI NGHIÊN C UẠ Ứ
- Đi t ng áp d ng: h c sinh l p 9ố ượ ụ ọ ớ
- Các bài luy n t p bám sát ch ng trình h c chính khóaệ ậ ươ ọ
- H ng d n h c sinh l p 9 ôn t p ph n truy n th Nôm ướ ẫ ọ ớ ậ ầ ệ ơ
- Xây d ng h th ng bài t p t c b n đn nâng cao v các văn b nự ệ ố ậ ừ ơ ả ế ề ả
truy n th Nôm cho h c sinh l p 9sao cho phù h p v i m c đ nh n th c vàệ ơ ọ ớ ợ ớ ứ ộ ậ ứ
các yêu c u v kĩ năng c n đt, bám sát các d ng bài th ng g p trong c uầ ề ầ ạ ạ ườ ặ ấ
trúc đ thi.ề
B. ĐI T NG ÁP D NGỐ ƯỢ Ụ
H c sinh l p 9ọ ớ
C. N I DUNG NGHIÊN C UỘ Ứ
Ôn t p ph n truy n th Nôm ậ ầ ệ ơ
I. H ệth ng các d ng bài t p đc tr ng c a chuyên đố ạ ậ ặ ư ủ ề
D ng bài t p đc tr ng c a chuyên đ này cũng không n m ngoài m cạ ậ ặ ư ủ ề ằ ụ
đích hình thành năng l c đc hi u và t o l p văn b n cho h c sinh. Trongự ọ ể ạ ậ ả ọ
chuyên đềH ng d n h c sinh l p 9 ôn t p ph n truy n th Nômướ ẫ ọ ớ ậ ầ ệ ơ , h c sinhọ
đc h ng d n v n d ng ki n th c và kĩ năng đ gi i quy t các d ng bàiượ ướ ẫ ậ ụ ế ứ ể ả ế ạ
t p liên quan đn các đn v bài h c: ậ ế ơ ị ọ Truy n Ki uệ ề c a Nguy n Du, các đo nủ ễ ạ
trích: Ch em Thúy Ki u, Ki u L u Ng ng Bíchị ề ề ở ầ ư (trích Truy n Ki u);L cệ ề ụ
Vân Tiên c u Ki u Nguy t Ngaứ ề ệ (trích Truy n L c Vân Tiênệ ụ ). Đ h ng d nể ướ ẫ
HS, tôi s d ng các d ng bài t p đ c ng c , kh c sâu ki n th c qua hử ụ ạ ậ ể ủ ố ắ ế ứ ệ
th ng câu h i tr c nghi m k t h p v i bài t p đc – hi u(tr l i t lu nố ỏ ắ ệ ế ợ ớ ậ ọ ể ả ờ ự ậ
ng n) và đc bi t chú ý đn d ng bài rèn kĩ năng vi t đo n, vi t bài ngh lu nắ ặ ệ ế ạ ế ạ ế ị ậ
văn h c.ọ
C th nh sau:ụ ể ư
a. D ng bài t p đc - hi uạ ậ ọ ể
Có hai hình th c: ứ
- Hình th c 1: Tr c nghi m khách quan (Hình th c này th ng xu tứ ắ ệ ứ ườ ấ
hi n trong các đ thi vào Trung h c ph thông nh ng năm g n đây). ệ ề ọ ổ ữ ầ
- Hình th c 2: T lu n ng n b ng cách tr l i các câu h i m c đứ ự ậ ắ ằ ả ờ ỏ ở ứ ộ
nh n bi t, thông hi u và v n d ng th p. Đ gi i quy t đc d ng bài t pậ ế ể ậ ụ ấ ể ả ế ượ ạ ậ
này đòi h i h c sinh ph i v n d ng ki n th c và k năng trình bày, di n đt.ỏ ọ ả ậ ụ ế ứ ỹ ễ ạ
b. D ng bài t p làm vănạ ậ
4
Có hai m c đ: M c đ v n d ng th p: vi t đo n văn và m c đ v nứ ộ ứ ộ ậ ụ ấ ế ạ ứ ộ ậ
d ng cao: vi t bài văn. ụ ế
V i m c đ v n d ng cao có hai d ng bài t p làm văn: Thuy t minhớ ứ ộ ậ ụ ạ ậ ế
v tác gi , tác ph m và ngh lu n văn h c. ề ả ẩ ị ậ ọ
* Thuy t minh v tác gi , tác ph m:ế ề ả ẩ
- M bài: Gi i thi u chung v ở ớ ệ ề tác gi , tác ph mả ẩ
- Thân bài:
+ Gi i thi u vớ ệ ềtác giả: Cu c đi, s nghi p,…ộ ờ ự ệ
+ Gi i thi u v ớ ệ ề tác ph mẩ: Tóm t t n i dung, giá tr n i dung và nghắ ộ ị ộ ệ
thu t…ậ
- K t bài: Đánh giá chung v tác gi ế ề ả và tác ph mẩ
* Ngh lu n văn h c:ị ậ ọ
H c sinh th ng g p hai d ng đ: ọ ườ ặ ạ ề
- D ng đ cho s n v n đ ngh lu n ạ ề ẵ ấ ề ị ậ
Ví d : C m nh n v đp c a Thúy Ki u trong đo n trích ụ ả ậ ẻ ẹ ủ ề ạ Ch em Thúyị
Ki uề
C m nh n v đp c a nhân v t L c Vân Tiên trong đo n tríchả ậ ẻ ẹ ủ ậ ụ ạ
L c Vân Tiên c u Ki u Nguy t Nga). ụ ứ ề ệ
- D ng đ không cho s n v n đ ngh lu n ạ ề ẵ ấ ề ị ậ
Ví d : C m nh n đo n th sau: ụ ả ậ ạ ơ
Ki u càng s c s o m n mà,ề ắ ả ặ
So b tài s c l i là ph n h n:ề ắ ạ ầ ơ
Làn thu th y nét xuân s n,ủ ơ
Hoa ghen thua th m li u h n kém xanh.ắ ễ ờ
M t hai nghiêng n c nghiêng thành,ộ ướ
S c đành đòi m t tài đành h a hai.ắ ộ ọ
Đi v i c hai d ng đ bài trên h c sinh đu ph i chu n b ki n th cố ớ ả ạ ề ọ ề ả ẩ ị ế ứ
v tác gi , tác ph m, đo n th trích, giá tr n i dung và giá tr ngh thu t, xácề ả ẩ ạ ơ ị ộ ị ệ ậ
đnh đc v trí c a đo n th trong văn b n. V k năng, h c sinh v n d ngị ượ ị ủ ạ ơ ả ề ỹ ọ ậ ụ
k năng c m th hình nh th , phân tích th , k năng đánh giá n i dung vàỹ ả ụ ả ơ ơ ỹ ộ
ngh thu t c a câu th , đo n th . C hai d ng đ ngh lu n văn h c trên h cệ ậ ủ ơ ạ ơ ả ạ ề ị ậ ọ ọ
sinh đu ph i v n d ng k năng ngh lu n v m t đo n th , bài th đ làmề ả ậ ụ ỹ ị ậ ề ộ ạ ơ ơ ể
bài.
5
M bài: Gi i thi u tác gi , tác ph m, đo n th (n u đo n10 câu trở ớ ệ ả ẩ ạ ơ ế ạ ở
xu ng, h c sinh có th trích d n th )ố ọ ể ẫ ơ
Thân bài:
Khái quát: Gi i thi u v trí c a đo n th trích và khái quát n i dung cớ ệ ị ủ ạ ơ ộ ơ
b n ả
Phân tích: HS v n d ng kĩ năng c m nh n th đ phân tích nh ng đcậ ụ ả ậ ơ ể ữ ặ
s c v ngh thu t và n i dung c a đo n th . Đi v i d ng đ không cho s nắ ề ệ ậ ộ ủ ạ ơ ố ớ ạ ề ẵ
v n đ ngh lu n, h c sinh c n xác đnh đc v n đ ngh lu n, c m nh nấ ề ị ậ ọ ầ ị ượ ấ ề ị ậ ả ậ
đo n th l n l t theo b c c ho c m ch c m xúc. Đi v i d ng đ ra s nạ ơ ầ ượ ố ụ ặ ạ ả ố ớ ạ ề ẵ
v n đ ngh lu n h c sinh c n xác đnh đc v n đ ngh lu n, h c sinh xácấ ề ị ậ ọ ầ ị ượ ấ ề ị ậ ọ
đnh đc v n đ ngh lu n đ bài, c n bám vào v n đ ngh lu n đã choị ượ ấ ề ị ậ ở ề ầ ấ ề ị ậ
đ tri n khai h th ng lu n đi m khoa h c, h p lý.ể ể ệ ố ậ ể ọ ợ
Đánh giá: Đánh giá nh ng giá tr ngh thu t và n i dung c b n c aữ ị ệ ậ ộ ơ ả ủ
đo n thạ ơ
K t bài: Kh ng đnh l i giá tr c a đo n th ế ẳ ị ạ ị ủ ạ ơ
Liên h m r ng.ệ ở ộ
II. H th ng các ph ng pháp c b n, đc tr ng đ gi i các d ngệ ố ươ ơ ả ặ ư ể ả ạ
bài t p trong chuyên đ:ậ ề
V i m c đích c ng c , kh c sâu ki n th c, giúp h c sinh v n d ng ớ ụ ủ ố ắ ế ứ ọ ậ ụ
đc ki n th c và kĩ năng đ làm các d ng bài t p trong chuyên đ nên các ượ ế ứ ể ạ ậ ề
ph ng pháp sau đây tôi đã l a ch n s d ng:ươ ự ọ ử ụ
+ Ph ng pháp h th ng ki n th c: H c sinh tái hi n ki n th c t sáchươ ệ ố ế ứ ọ ệ ế ứ ừ
giáo khoa, v ghi trên l p. Giáo viên giúp h c sinh h th ng l i nh ng ki nở ớ ọ ệ ố ạ ữ ế
th c c b n đã đc h c trong các ti t h c chính khóa v tác gi , tác ph mứ ơ ả ượ ọ ế ọ ề ả ẩ
và các văn b nả
+ Ph ng pháp tìm hi u, phân tích: H c sinh d i s h ng d n c aươ ể ọ ướ ự ướ ẫ ủ
giáo viên phát hi n, nh n xét, so sánh, phân tích giá tr ngh thu t và n i dungệ ậ ị ệ ậ ộ
c a câu th , bài th . ủ ơ ơ
+ Ph ng pháp nêu v n đ và gi i quy t v n đ: H ng d n h c sinhươ ấ ề ả ế ấ ề ướ ẫ ọ
v n d ng ki n th c đã h c đ gi i quy t các d ng bài t p t d đn khó (Tậ ụ ế ứ ọ ể ả ế ạ ậ ừ ễ ế ừ
nh n bi t đn thông hi u đn v n d ng)ậ ế ế ể ế ậ ụ
+ Ph ng pháp th o lu n nhóm đ gi i quy t v n đ c a câu h i: H cươ ả ậ ể ả ế ấ ề ủ ỏ ọ
sinh có th làm bài t p theo nhóm vào phi u h c t p. Giáo viên thu phi u vàể ậ ế ọ ậ ế
nh n xét, so sánh s n ph m gi a các nhóm đ khuy n khích tinh th n cậ ả ẩ ữ ể ế ầ ố
g ng h c t p c a h c sinh (ph ng pháp này tôi s d ng khi giao bài t p vi tắ ọ ậ ủ ọ ươ ử ụ ậ ế
đo n văn)ạ