L I M Đ UỜ Ở Ầ
Th gi i đang trong quá trình toàn c u hoá,khu v c hoá n n kinhế ớ ầ ự ề
t .Ti n trình toàn c u hoá m ra cho các qu c gia c nh ng qu c gia phátế ế ầ ở ố ả ữ ố
tri n và đang phát tri n nh ng c h i thúc đ y tăng tr ng kinh t và phátể ể ữ ơ ộ ẩ ưở ế
tri n xã h i.,H i nh p qu c t v a là c h i đ ng th i cũng là tháchể ộ ộ ậ ố ế ừ ơ ộ ồ ờ
th c đ i v i các doanh nghi p Vi t Nam trong công cu c tìm đ c chứ ố ớ ệ ệ ộ ượ ỗ
đ ng c a mình trên th tr ng qu c t .Trình đ phát tri n kinh t c aứ ủ ị ườ ố ế ộ ể ế ủ
n c ta còn th p h n r t nhi u so v i các n c trong khu v c và thướ ấ ơ ấ ề ớ ướ ự ế
gi i.M t trong nh ng y u kém hi n nay c a toàn n n kinh t nói chungớ ộ ữ ế ệ ủ ề ế
và c a các doanh nghi p nói riêng đó là s c c nh tranh trên th tr ng củ ệ ứ ạ ị ườ ả
trong n c l n n c ngoài.Vi c nhìn nh n đ c nh ng thu n l i và khóướ ẫ ướ ệ ậ ượ ữ ậ ợ
khăn c a mình s giúp cho các doanh nghi p Vi t Nam rút ra nh ng bàiủ ẽ ệ ệ ữ
h c b ích và tìm đ c l i gi i đúng nh t trong quá trình h i nh p kinh tọ ổ ượ ờ ả ấ ộ ậ ế
qu c tố ế.
Nh n th c đ c t m quan tr ng c a v n đ trên em đã quy t đ nhậ ứ ượ ầ ọ ủ ấ ề ế ị
ch n đ tài ti u lu n “ọ ề ể ậ C h i và thách th c c a các doanh nghi p Vi tơ ộ ứ ủ ệ ệ
Nam trong quá trình h i nh p kinh t qu c t hi n nayộ ậ ế ố ế ệ ”.Bài vi t c aế ủ
em s đ c p v c h i và thách th c c a các doanh nghi p Vi t Namẽ ề ậ ề ơ ộ ứ ủ ệ ệ
tr c hi p đ nh th ng m i song ph ng (HĐTM) Vi t-M ,vi c giaướ ệ ị ươ ạ ươ ệ ỹ ệ
nh p AFTA.Đ hoàn thành đ tài này em nh n đ c s giúp đ c a cácậ ể ề ậ ượ ự ỡ ủ
th y cô trong khoa Qu n Lý Doanh Nghi p đ c bi t là th y Ph m Vănầ ả ệ ặ ệ ầ ạ
Minh em xin chân thành cám n các th y cô đã t o đi u ki n giúp đ emơ ầ ạ ề ệ ỡ
hoàn thành đ tài. Tuy nhiên đ tài còn nhi u b t c p, không tránh kh iề ề ề ấ ậ ỏ
nh ng thi u sót em r t mong đ c s góp ý chân thành c a các th y côữ ế ấ ượ ự ủ ầ
đ đ tài đ c đi vào th c ti n .ể ề ượ ự ễ
PH N IẦ
C H I VÀ THÁCH TH C C A CÁC DOANH NGHI P VI TƠ Ộ Ứ Ủ Ệ Ệ
NAM TR C HI P Đ NH TH NG M I VI T-M .ƯỚ Ệ Ị ƯƠ Ạ Ệ Ỹ
I/S ra đ i c a hi p đ nh th ng m i song ph ng Vi t-M .ự ờ ủ ệ ị ươ ạ ươ ệ ỹ
Chúng ta bi t r ng đ i v i quan h Vi t Nam-Hoa Kỳ thì m t s h pế ằ ố ớ ệ ệ ộ ự ợ
tác bình đ ng cùng có l i trong lĩnh v c kinh t th ng m i s giúp haiẳ ợ ự ế ươ ạ ẽ
n c mau chóng khép l i quá kh ,nhìn v t ng lai vì l i ích chung c aướ ạ ứ ề ươ ợ ủ
hai dân t c.Tuy nhiên, n u trong quan h ngo i giao đã đ t đ c nh ngộ ế ệ ạ ạ ượ ữ
thành tích nh t đ nh nh ấ ị ư bãi b l nh c m v n vào năm 1994, bình th ngỏ ệ ấ ậ ườ
hoá quan h hai n c vào năm 1995,thành l p đ i s quán hai n c vàoệ ướ ậ ạ ứ ướ
năm 1997, thì trong quan h kinh t bao g m th ng m i và đ u t l iệ ế ồ ươ ạ ầ ư ạ
phát tri n khá ch m ch p, ch a t ng x ng v i ti m năng c a haiể ậ ạ ư ươ ứ ớ ề ủ
n c.Chính vì th HĐTM song ph ng Vi t-M đ c ký k t ngàyướ ế ươ ệ ỹ ượ ế
14/7/2000 đánh dâú m t b c ti n m i trong quan h kinh t Vi t Nam-ộ ướ ế ớ ệ ế ệ
Hoa Kỳ.
Hai bên đã cam k t th c hi n các nguyên t c m u d ch phù h p v i cácế ự ệ ắ ậ ị ợ ớ
thông l c a WTO, bao g m th c hi n quy ch t i h u qu c và khôngệ ủ ồ ự ệ ế ố ậ ố
phân bi t đ i x ,nh ng n l c chung v th ng m i, m r ng và thúcệ ố ử ữ ỗ ự ề ươ ạ ở ộ
đ y th ng m i,b ng vi c c t gi m thu quan và xoá b các bi n phápẩ ươ ạ ằ ệ ắ ả ế ỏ ệ
ngăn ch n phi thu quan nh quota(h n ngh ch),đ m b o quy n buônặ ế ư ạ ạ ả ả ề
bán cho các doanh nghi p n c ngoài và trong n c .Ngoài ra còn cóệ ướ ướ
nh ng can k t v quy n s h u trí tu phát tri n quan h đ u t .ữ ế ề ề ở ữ ệ ể ệ ầ ư
II/C h i c a các doanh nghi p Vi t Nam tr c HĐTM Vi t-M ơ ộ ủ ệ ệ ướ ệ ỹ
1/ HĐTM Vi t-M m c h i đ các doanh nghi p Vi t Namệ ỹ ở ơ ộ ể ệ ệ
xu t kh u hàng hoá sang M m t th tr ng m nh nh t ấ ẩ ỹ ộ ị ườ ạ ấ th gi i v i h nế ớ ớ ơ
245 tri u ng i.Hàng hoá c a Vi t Nam s có kh năng c nh tranh caoệ ườ ủ ệ ẽ ả ạ
h n do m c thu su t ch còn trên 3%,trong khi tr c kia ph i t 40%ơ ứ ế ấ ỉ ướ ả ừ
đ n 80%.Các doanh nghi p Vi t Nam s xu t kh u sang M nh ng m tế ệ ệ ẽ ấ ẩ ỹ ữ ặ
hàng mà chúng ta có l i th nh d u thô, d t may, giày dép, m t hàngợ ế ư ầ ệ ặ
nông h i s n.ả ả
C h i xu t kh u sang th tr ng M là r t l n.Năm 1999 giá tr xu tơ ộ ấ ẩ ị ườ ỹ ấ ớ ị ấ
kh u c a Vi t Nam sang th tr ng M ch đ t 601 tri u USD/năm,th pẩ ủ ệ ị ườ ỹ ỉ ạ ệ ấ
h n nhi u so v i các n c trong khu v c mà M đã áp đ t quy ch quanơ ề ớ ướ ự ỹ ặ ế
h bình th ngvà là thành viên c a WTO.Kim ngh ch xu t kh u c aệ ườ ủ ạ ấ ẩ ủ
Vi t Nam sang M ch b ng 1/35 c a Malaixia và b ng 1/23 c a Thái Lanệ ỹ ỉ ằ ủ ằ ủ
(do m t l ng hàng c a Vi t Nam xu t kh u sang M ph i qua n c thộ ượ ủ ệ ấ ẩ ỹ ả ướ ứ
ba, ch y u là Singapore nên s li u c a Vi t Nam và M v xu t kh uủ ế ố ệ ủ ệ ỹ ề ấ ẩ
c a Vi t Nam và M v xu t kh u c a Vi t Nam sang th tr ng M làủ ệ ỹ ề ấ ẩ ủ ệ ị ườ ỹ
khá l n.Khi hi p đ nh th ng m i đ c th c hi n, do gi m hàng hoá quaớ ệ ị ươ ạ ượ ự ệ ả
trung gian nên xu t kh u c a Vi t Nam sang M s có c h i tăng m nhấ ẩ ủ ệ ỹ ẽ ơ ộ ạ
h n.Có ý ki n cho r ng năm 1999 ”Giá tr kim ngh ch nh p kh u c a Mơ ế ằ ị ạ ậ ẩ ủ ỹ
là 1227 t USD, do đó dù Vi t Nam có sang M t i 1 t USD thì cũng nhỷ ệ ỹ ớ ỷ ư
mu i b b ”). Còn n u xét v c c u xu nh p kh u sang th tr ng Mố ỏ ể ế ề ơ ấ ấ ậ ẩ ị ườ ỹ
trong t ng xu t nh p kh u cũng r t nh bé.Trong su t giai đo n 1994-ổ ấ ậ ẩ ấ ỏ ố ạ
1999, xu t kh u sang th tr ng ch đ t 2,4% t ng giá tr kim ngh chấ ẩ ị ườ ỉ ạ ổ ị ạ
nh p kh u c a Vi t Nam. Trong khi đó t l này c a Thái Lan là 17,4% vàậ ẩ ủ ệ ỉ ệ ủ
10,3% và Malaixia là 19,4% và 11,9% (So v i các th tr ng có m c thuớ ị ườ ứ
nh p và tiêu dùnh bình quân đ u ng i t ng đ ng, hi n nay th tr ngậ ầ ườ ươ ươ ệ ị ườ
M ch chi m 4,8% giá tr kim ngh ch xu t kh u c a Vi t Nam so v iỹ ỉ ế ị ạ ấ ẩ ủ ệ ớ
các n c Châu Âu là 24% và Nh t B n là 28,7%). ướ ậ ả
2/HĐTM Vi t-M s t o c h i làm ăn m i cho các nhà đ u t Mệ ỹ ẽ ạ ơ ộ ớ ầ ư ỹ
t i Vi t Nam d i hình th c đ u t tr c ti p ho c liên doanh v i cácạ ệ ướ ứ ầ ư ự ế ặ ớ
doanh nghi p Vi t Nam qua đó s tăng kh năng thành công cũng nhệ ệ ẽ ả ư
h c h i đ c cách qu n lý c a các nhà kinh doanh hàng đ u th gi i choọ ỏ ượ ả ủ ầ ế ớ
các doanh nghi p Vi t Nam.Đ ng th i nó cũng m ra c h i đ các doanhệ ệ ồ ờ ở ơ ộ ể
nghi p Vi t Nam ph i n l c không ng ng nâng cao năng l c s n xu tệ ệ ả ổ ự ừ ự ả ấ
kinh doanh, h c t p m t cách làm ăn bài b n, phù h p v i lu t l kinhọ ậ ộ ả ợ ớ ậ ệ
doanh qu c t . Các doanh nghi p Vi t Nam cũng có th ti p thu côngố ế ệ ệ ể ế
ngh tiên ti n, k thu t hi n đ i, góp ph n thúc đ y nhanh h n ti n trinhệ ế ỹ ậ ệ ạ ầ ẩ ơ ế
công nghi p hoá- hi n đ i hoá đ t n c.ệ ệ ạ ấ ướ
3/HĐTM Vi t-M giúp các doanh nghi p Vi t Nam xu t kh u m tệ ỹ ệ ệ ấ ẩ ộ
l ng hàng l n vào M do đó các doanh nghi p s gi i quy t đ c v nượ ớ ỹ ệ ẽ ả ế ượ ấ
đ vi c làm cho công nhân c a mình đ ng th i cũng t o nhi u công ănề ệ ủ ồ ờ ạ ề
vi c làm m i góp ph n gi i quy t v n đ dân s và vi c làm Vi tệ ớ ầ ả ế ấ ề ố ệ ở ệ
Nam.
III/Nh ng thách th c đ i v i các doanh nghi p Vi t Nam ữ ứ ố ớ ệ ệ
1/Trình đ phát tri n kinh t gi a hai n c r t chênh l ch, l i cóộ ể ế ữ ướ ấ ệ ạ
nh ng đi m r t khác nhau v th ch chính tr xã h i, v quan ni m ,vữ ể ấ ề ể ế ị ộ ề ệ ề
t p quán ,s tậ ở hích, th hi u ng i tiêu dùng.N u các doanh nghi p Vi tị ế ườ ế ệ ệ
Nam không tính đ n các nhân t này thì có th d n đ n t t ng nônế ố ể ẫ ế ư ưở
nóng ,s t ru t ho c ch quan hay bi quan trong khi gi i quy t các m iố ộ ặ ủ ả ế ố
quan h phát sinh trong quá trình làm ăn v i M do đó r t d n đ n th tệ ớ ỹ ấ ẫ ế ấ
b i. ạ
2/H th ng pháp lu t Vi t Nam còn nhi u thi u sót l i ch a đ ngệ ố ậ ệ ề ế ạ ư ồ
b và có nhi u đi m không phù h p v i thông l qu c t .M là m t n cộ ề ể ợ ớ ệ ố ế ỹ ộ ướ
có h th ng pháp lu t h t s c ch t ch v i t cách là m t siêu c ng vệ ố ậ ế ứ ặ ẽ ớ ư ộ ườ ề
kinh t và chính tr M đã t đ t ra nh ng đi u lu t c a riêng mình do đóế ị ỹ ự ặ ữ ề ậ ủ
vi c m i ti p xúc v i m t th tr ng m i m s khi n các doanh nghi pệ ớ ế ớ ộ ị ườ ớ ẻ ẽ ế ệ
Vi t Nam không kh i b ng r t khó tránh kh i nh ng sai l m b i Mệ ỏ ỡ ỡ ấ ỏ ữ ầ ở ở ỹ
“ki n t ng cũng đ c coi nh m t ngh ” mà b ng ch ng chính là vi cệ ụ ượ ư ộ ề ằ ứ ệ
xu t kh u cá Tra cá Basa c a các doanh nghi p Vi t Nam sang M . ấ ẩ ủ ệ ệ ỹ
3/Sau m t th i gian ng n(3-7 năm), khi HĐTM có hi u l c nhi uộ ờ ắ ệ ự ề
hàng hoá c a M s đ c nh p kh u vào Vi t Nam v i vi c bãi b h nủ ỹ ẽ ượ ậ ẩ ệ ớ ệ ỏ ạ
ng ch và gi m thu s đ t các doanh nghi p Vi t Nam trong m t đi uạ ả ế ẽ ặ ệ ệ ở ộ ề
ki n c nh tranh gay g t h n tr c đây.Đ ng th i các lĩnh v c ho t đ ngệ ạ ắ ơ ướ ồ ờ ự ạ ộ
tài chính ,ngân hàng b o hi m ,vi n thông, pháp lý, giáo d c,y t sả ể ễ ụ ế ẽ
chi m lĩnh th tr ng Vi t Nam làm cho các doanh nghi p kinh doanhế ị ườ ệ ệ
trong nh ng ngành này c a Vi t Nam s g p ph i nh ng đ i th c nhữ ủ ệ ẽ ặ ả ữ ố ủ ạ
tranh h t s c gay g t vì nh ng l i th h n h n c a h .N u chúng taế ứ ắ ữ ợ ế ơ ẳ ủ ọ ế
không có nh ng chu n b ngay t bây gi thì ng i tiêu dùng Vi t Namữ ẩ ị ừ ờ ườ ệ
ch h ng t i nh ng d ch v ti n l i h n c a các nhà đ u t M . ỉ ướ ớ ữ ị ụ ệ ợ ơ ủ ầ ư ỹ
4/ Các doanh nghi p Vi t Nam, nh ng ng i tr c ti p làm ăn v iệ ệ ữ ườ ự ế ớ
M l i ch a thông hi u lu t l cung cách kinh doanh c a ng iỹ ạ ư ể ậ ệ ủ ườ
M .Chính đi u này ch ng nh ng có th d n đ n vi c b l c h i trongỹ ề ẳ ữ ể ẫ ế ệ ỏ ỡ ơ ộ
kinh doanh mà đôi khi còn b thi t thòi vì nh ng lý do không đáng có. Bênị ệ ữ
c nh đó ,v i trình đ qu n lý còn y u kém, l i ch a có kinh nghi m làmạ ớ ộ ả ế ạ ư ệ
ăn theo c ch th tr ng cùng v i trình đ công ngh còn l c h u, trìnhơ ế ị ườ ớ ộ ệ ạ ậ
đ chuyên môn c a ng i lao đ ng còn ch a cao.T t c nh ng đi u đóộ ủ ườ ộ ư ấ ả ữ ề
làm cho s n ph m c a chúng ta còn kém v ch t l ng, x u v hình th cả ẩ ủ ề ấ ượ ấ ề ứ
khó lòng c nh tranh v i bi t bao b n hàng m u d ch c a M t các n cạ ớ ế ạ ậ ị ủ ỹ ừ ướ
Nam M , t Trung Qu c, t các n c Nics, các n c ASEAN. Đây chínhỹ ừ ố ừ ướ ướ
là thách th c l n cho các doanh nghi p Vi t Nam khi HĐTM có hi u l c.ứ ớ ệ ệ ệ ự