Co thắt tâm vị - Phần 1
I. ĐẠI CƯƠNG:
Bệnh co thắt tâm vị (achalasia, cardiospasm, achalasia cardiae) còn có nhiều
tên gọi khác là: co thắt thực quản (esophageal achalasia) ,giãn thực quản không
căn nguyên,giãn thực quản bẩm sinh,co thắt hoành tâm vị...
Đặc điểm bệnh lý nổi bật của bệnh co thắt tâm vị là tình trạng rối loạn cơ năng
hoạt động của thực quản không rõ căn nguyên.Đoạn cuối của thực quản nơi đổ vào
dạ dày bị co thắt và hẹp lại,còn đoạn trên bị giãn to ra.
Trong các bệnh lý thực quản thì bệnh co thắt tâm vị là bệnh hay gặp thứ hai (sau
bệnh Ung thư thực quản).
II. Sơ lược về giải phẫu và sinh lý:
III. GIẢI PHẪU BỆNH LÝ:
1.Đại thể:
Chỗ hẹp thực quản thường ở ngay trên cơ hoành và kéo dài từ 1 đến 4,5 cm.Trên
chỗ hẹp,thực quản bị giãn rộng (có khi đường kính lên tới 5-15 cm) có hình quả
bầu hoặc uốn khúc với thể tích có thể tới trên 2 lít.Niêm mạc thực quản viêm
dày,nhiều giả mạc,loét...
2.Vi thể:
Lớp dưới niêm mạc mỏng,các tuyến thưa thớt,xâm nhiễm nhiều tế bào viêm.Tại
chỗ hẹp các thớ cơ thường bị teo mỏng,các phần tử của đám rối Aurbach biến mất.
IV. NGUYÊN NHÂN VÀ BỆNH SINH:
1.Nguyên nhân:
Cho đến nay chưa xác định được nguyên nhân thực sự của bệnh co thắt tâm
vị,nhưng có nhiều yếu tố liên quan đến sự xuất hiện của bệnh,đó là:
+ Tuổi: thường gặp ở người tuổi trẻ (18-40 tuổi).
+ Giới: Nữ giới hay bị bệnh co thắt tâm vị hơn Nam giới.
+ Cơ địa: thường gặp ở những bệnh nhân có dạng thần kinh không cân bằng,dễ
xúc cảm,đặc biệt là những người cường hệ phó giao cảm.
+ Chế độ ăn uống: hay gặp ở những người có chế độ ăn nhiều Gluxit,ít Protit và
thiếu Vitamin nhóm B.
+ Yếu tố vật lý: thức ăn quá nóng hay quá lạnh đều có thể làm tình trạng co thắt
tâm vị nặng hơn.
+ Các bệnh lý khác trong cơ thể: các bệnh nhiễm trùng toàn thân (sốt phát
ban,lao,giang mai...),các chất độc đối với thần kinh (rượu,thuốc lá,chất hoá
học...),các rối loạn nội tiết,viêm dính quanh thực quản,loét tâm vị,giảm trương lực
hoăc giảm nhu động cơ thực quản...
Như vậy,có thể thấy co thắt tâm vị không hẳn là một bệnh riêng mà là một tình
trạng bệnh lý do những nguyên nhân bẩm sinh hay mắc phải.
2.Bệnh sinh:
Cơ chế bệnh sinh được nhiều người công nhận hiện nay là của Hurst và Etzel đề
xuất,các tác giả này cho rằng: bệnh co thắt tâm vị là do rối loạn hoạt động của
phần dưới thực quản.Bình thường sau khi nuốt,phần trên thực quản đóng lại gây
phản xạ mở phần dưới của nó,nhờ đó thức ăn đi theo nhu động của thực quản và
trọng lượng của nó một cách nhịp nhàng xuống dươí.Việc đóng mở này do dây X
kiểm soát,còn việc điều chỉnh trương lực cơ thực quản là do hệ giao cảm chi
phối.Khi có một nguyên nhân gây bệnh nào đó (bẩm sinh hay mắc phải) tác động
lên hệ thần kinh tại chỗ hoặc trung ương,thì sẽ gây nên các rối loạn hoạt động tự
chủ của thực quản,dẫn tới tình trạng phần dưới của thực quản không mở ra theo
nhu động bình thường mà co thắt lại gây cản trở lưu thông của thức ăn đi xuống dạ
dày. Giả thiết trên còn được chứng minh bằng các nghiên cứu cho thấy có tổn
thương các đám rối thần kinh tự chủ (Auerbach và Mesner) trong thành thực quản.
