Corporate Governance - bài học rút
ra sau sự kiện Enron –
Phần II
Các kiểm toán viên độc lập đóng vai trò quyết định trong việc
quản trị công ty. Nếu không có báo cáo kế toán và thông tin tài
chính chính xác, thì ngay cả người có thiện chí nhất trong các
thành viên HĐQT độc lập cũng sẽ không thể thi hành nhiệm vụ.
Về khía cạnh này, hoạt động của giới kiểm toán trong thời gian
qua thật là đáng thất vọng. Khó khăn chính, cũng như trong
trường hợp các thành viên HĐQT độc lập, là việc bổ nhiệm kiểm
toán viên độc lập hầu như trong tay của ban giám đốc. Trên lý
thuyết thì các kiểm toán viên độc lập, tương tự như các thành
viên HĐQT độc lập, được cổ đông bổ nhiệm trong đại hội cổ
đông. Trong thực tế, thường thì kiểm toán viên nào được tiến cử
thì người đó sẽ được bổ nhiệm, mà việc tiến cử này lại do ban
giám đốc phụ trách.
Công nhận điểm yếu này, NYSE đã kiến nghị tăng cường quyền
lực và trách nhiệm của ủy ban kiểm toán, kể cả việc độc quyền
quyết định thuê mướn hay sa thải kiểm toán viên độc lập. Ủy ban
kiểm toán phải có một số nhiệm vụ tối thiểu hàng năm là tiếp
nhận và xem xét báo cáo của kiểm toán viên độc lập về quy trình
kiểm soát nội bộ, đánh giá mối quan hệ giữa kiểm toán viên độc
lập và công ty. Ủy ban kiểm toán cũng phải có quyền được sự cố
vấn và hỗ trợ của các nhà cố vấn pháp lý, kế toán và các nhà cố
vấn khác không làm cho công ty, tiếp xúc riêng với ban giám đốc,
kiểm toán viên nội bộ, kiểm toán viên độc lập và cùng với kiểm
toán viên độc lập rà soát bất kỳ vấn đề hay gút mắc nào về kiểm
toán.
Ngoài ra, Quốc hội Hoa Kỳ cũng đã tiến hành các bước nhằm
tăng cường sự độc lập của kiểm toán viên. Phần 201(a) của Đạo
luật Sarbanes-Oxley năm 2000 được thông qua gần đây, sửa đổi
phần 10A của Đạo luật Giao dịch Chứng khoán năm 1934 và
ngăn cấm một số công ty kiểm toán có đăng ký cung cấp cùng
một lúc dịch vụ kiểm toán lẫn phi kiểm toán cho bất kỳ công ty
phát hành nào mà hãng này đang phục vụ. Một số dịch vụ phi
kiểm toán bao gồm:
- Giữ sổ sách kế toán hay các dịch vụ khác liên quan đến hồ sơ
kế toán hay báo cáo tài chính của khách hàng đang được kiểm
toán;
- Thiết kế và thực hiện các hệ thống thông tin tài chính;
- Quản lý công ty hay quản lý nhân lực;
- Môi giới, tự doanh, cố vấn đầu tư, hay làm dịch vụ ngân hàng
đầu tư;
- Cung cấp dịch vụ pháp lý và các dịch vụ chuyên môn không liên
quan đến việc kiểm toán;
- Đối với các dịch vụ phi kiểm toán khác, như các dịch vụ về thuế,
thì phải được sự chấp thuận trước của ủy ban kiểm toán của nhà
phát hành cổ phiếu.
Việc cấm đoán các công ty kiểm toán cung cấp dịch vụ tư vấn
hay các dịch vụ khác cho khách hàng được họ kiểm toán sẽ có
tác dụng phần nào trong việc phục hồi sự độc lập của kiểm toán
viên, nhưng tự nó không thể hoàn toàn giải quyết vấn đề. Với một
số công ty kiểm toán bị cáo buộc là cẩu thả trong việc kiểm toán,
có lẽ các kiểm toán viên sẽ chú ý hơn rất nhiều đến việc kiểm
toán cho khách hàng của họ, ít nhất là trong tương lai gần.
Những sự cấm đoán và khó khăn liên quan đến công việc phi
kiểm toán cũng sẽ góp phần giúp các kiểm toán viên tập trung
hơn vào công việc chính của mình.