Một số vấn đề lý luận về cổ phần hóa
doanh nghiệp nhà nước
Biên tập bởi:
Đại Học Kinh Tế Quốc Dân
MỤC LỤC
1. Doanh nghiệp nhà nước và vai trò của doanh nghiệp nhà nước
2. Sự cần thiết phải cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước tại Việt Nam
3. nội dung và qui trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước
4. Kinh nghiệm của trung quốc và thành phố hồ chí minh về cổ phần hoá doanh nghiệp
nhà nước
Tham gia đóng góp
1/17
Doanh nghiệp nhà nước và vai trò của
doanh nghiệp nhà nước
Khái niệm doanh nghiệp nhà nước
Theo luật doanh nghiệp nhà nước do Quốc hội nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt
Nam ban hành ngày 20/04/1995 thì doanh nghiệp nhà nước được định nghĩa như sau:
Doanh nghiệp nhà nước là tổ chức kinh tế do nhà nước đầu tư vốn, thành lập và tổ chức
quản lý, hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động công ích, nhằm thực hiện các mục tiêu
kinh tế xã hội do nhà nước giao.
Như vậy doanh nghiệp nhà nước là tổ chức kinh tế được nhà nước thành lập để thực
hiện những mục tiêu do nhà nước giao. Và vì doanh nghiệp nhà nước do nhà nước đầu
tư vốn nên tài sản trong doanh nghiệp là thuộc sở hữu nhà nước, còn doanh nghiệp chỉ
quản lý, sử dụng tài sản theo quy định của chủ sở hữu là nhà nước.
Doanh nghiệp nhà nước có tư cách pháp nhân có các quyền và nghĩa vụ dân sự, tự chịu
trách nhiệm về toàn bộ hoạt động kinh doanh trong phạm vi số vốn do doanh nghiệp
quản lý. Nghĩa là doanh nghiệp nhà nước chịu trách nhiệm hữu hạn về nợ và các nghĩa
vụ tài sản khác trong phạm vi số tài sản do doanh nghiệp quản lý.
Tất cả các doanh nghiệp nhà nước đều là tổ chức kinh tế do nhà nước thành lập. Tài sản
trong doanh nghiệp là một bộ phận của tài sản nhà nước do nhà nước đầu tư vốn và nhà
nước sở hữu về vốn. Doanh nghiệp nhà nước là một chủ thể kinh doanh nhưng chỉ có
quyền quản lý kinh doanh trên cơ sở sở hữu của nhà nước. Doanh nghiệp nhà nước là
đối tượng quản lý trực tiếp của nhà nước, chịu trách nhiệm trước nhà nước về việc bảo
toàn và phát triển số vốn của nhà nước giao cho, đồng thời thực hiện các mục tiêu mà
nhà nước giao.
Vai trò của doanh nghiệp nhà nước
Hiện nay Việt Nam đang xây dựng và phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần
theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của nhà nước, các doanh nghiệp đều bình đẳng
trong kinh doanh và trước pháp luật. Nhưng không có nghĩa là chúng có vị trí như nhau
trong nền kinh tế. Phạm vi hoạt động của thành phần này càng ngày càng giảm nhưng
vẫn giữ vai trò chủ đạo. Nó tồn tại trong những ngành, lĩnh vực then chốt của nền kinh
tế để nhà nước có đủ sức thực hiện chức năng điều tiết vĩ mô, khắc phục những khiếm
khuyết của thị trường. Doanh nghiệp nhà nước là công cụ vật chất để nhà nước can thiệp
vào kinh tế thị trường điều tiết thị trường theo mục tiêu của nhà nước đã đặt ra và theo
đúng định hướng chính trị của nhà nước.
2/17
Doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong những ngành, lĩnh vực kinh doanh mang lại ít
lợi nhuận hoặc không có lợi nhuận (mà các thành phần kinh tế khác không đầu tư), do
đó nó phục vụ nhu cầu chung của nền kinh tế, đảm bảo lợi ích công cộng.
Hơn nữa, doanh nghiệp Nhà nước còn đầu tư vào lĩnh vực kinh doanh đòi hỏi vốn lớn
mà các thành phần kinh tế khác không đủ sức đầu tư, do đó mà doanh nghiệp nhà nước
lại càng có vai trò quan trọng. Việc đánh giá vai trò quan trọng của kinh tế nhà nước
không chỉ dựa vào sự lời lỗ trước mắt mà phải tính đến hiệu quả kinh tế lâu dài. Sự tồn
tại của doanh nghiệp nhà nước là một tất yếu khách quan. Để doanh nghiệp nhà nước
phát huy vai trò chủ đạo của mình, đòi hỏi nhà nước phải có chính sách quản lý thích
hợp đối với doanh nghiệp nhà nước. Nhưng cũng phải tôn trọng quy luật kinh tế khách
quan, để các doanh nghiệp nhà nước không là gánh nặng cho nhà nước về kinh tế mà
kinh tế nhà nước phải được sắp xếp lại cho hợp lý nâng cao hiệu quả hoạt động của
doanh nghiệp nhà nước.
3/17
