Đặc đi
ểm hình thái, cấu trúc bộ gen và triệu chứng biểu hiện của virus khảm vàng
(Cymbidium mosaic virus) gây hại trên lan )
Cymbidium mosaic virus (CyMV) (giống Potexvirus, họ
Flexiviridae
vàng, được mô tả lần đầu tiên bởi Jensen. Đây là m
ột trong những loại virus quan trọng và phổ
bi
ến nhất gây nhiễm các loại lan trên thế giới. Phần tử virus có dạng sợi, không màng bao, dài 480
nm, rộng 13 nm.
Hình 1. Hình d
ạng của virus CyMV
Bộ gen chứa RNA mạch đơn, sợi dương, có mũ chụp ở
đ
gen được bảo tồn cao và bao gồm 3 vùng: RdRp (RNA-
dependent RNA polymerase
polymerase phụ thuộc RNA), TGB (triple-gene-block –
– protein v
ỏ). RNA bộ gen có chiều dài 6227 nucleotide không tính
Tương tự như các virus khác trong nhóm potexvirus, b
ộ gen của CyMV có 5 khung
1-5) mã hóa cho ba loại protein khác nhau: RdRp (RNA-
deppendent RNA polymerase
lượng phân tử 160 KDa), TBG (triple-genne-block - tr
ọng l
và CP (protein vỏ - trọng lư
ợng phân tử 24 KDa). Ngoại trừ khung
đọc mở của các protein mã hóa ở giốngPotexvirus đ
ều chứa các motif phổ quát. Các protein
mã hóa bởi CyMV có mức độ tương đồng cao với các pr
otein tương
trong nhóm potexvirus. Trình t
ự nucleotide vùng 5’ không mã hóa (noncoding region
CyMV và tất cả các thành viên khác của nhóm đều khởi
đ
vùng 5’ NCR ngắn nhất trong tất cả các ptexvirus. D
ựa trên sự so sánh về phát sinh loài của RdRp
và protein v
ỏ cho thấy CyMV có mối liên hệ gần với các virus nh
SMYEaV.
Hình 2. C
ấu trúc bộ gen của virus CyMV
CyMV gây ra hiện tượng vàng lá thể khảm đi kèm v
ới sự hóa
theo gân lá. S
ự hoại tử lá gây ra bởi CyMV có lẽ là bệnh virus phổ biến nhất trên nhiều loại lan.
Cây bị nhiễm virus có các đ
ốm và vệt mô chết kéo dài, màu nâu
mặt của các lá già. Các lá có triệu chứng này thư
ờng lão hóa nhanh và khô. Ở các giống
lan Phalaenopsis, Cattleya, Dendrobium và nhi
ều giống khác, virus gây ra các
các kiểu đường hoại tử với các vết lõm xuống trên lá. Tri
ệu chứng trên hoa th
nhưng hoa có th
ể nở với hình dạng kém phát triển. Nếu lá chết tr
có kích thước nhỏ và số lượng hoa ít. Trong trư
ờng hợp có triệu chứng, trên hoa có thể xuất hiện
các vệt hoại tử trong một vài ngày khi hoa đang n
ở. Tuy nhiên, các triệu chứng trên hoa th
biểu hiện sau khoảng 2 tuần và đ
ặc biệt dễ dàng nhận thấy trên hoa
này còn tạo ra sự khảm màu (thường đậm hay nhạt h
ơn màu hoa) trên hoa