ĐÁNH GIÁ NGUY CƠ PHƠI NHIỄM VÀ CHỈ SỐ LIỀU LƯỢNG RỦI RO CỦA CHÌ (Pb) TỪ GẠO TẠI MỘT SỐ LÀNG NGHỀ TÁI CHẾ KIM LOẠI TỈNH BẮC NINH

Chia sẻ: Phung Tuyet | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

131
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Do công nghệ sản xuất lạc hậu, cơ sở hạ tầng, trình độ lao động và dân trí nhiều hạn chế... nên sự phát triển không bền vững của các làng nghề tái chế kim loại ở đồng bằng sông Hồng đã và đang làm tăng mức phát thải chất ô nhiễm, gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường, sức khoẻ cộng đồng [5]. Trong thực tế, hoạt động công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp (TTCN) là một trong những nguồn chủ yếu phát thải kim loại nặng (KLN) vào môi trường, sau đó KLN xâm...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ĐÁNH GIÁ NGUY CƠ PHƠI NHIỄM VÀ CHỈ SỐ LIỀU LƯỢNG RỦI RO CỦA CHÌ (Pb) TỪ GẠO TẠI MỘT SỐ LÀNG NGHỀ TÁI CHẾ KIM LOẠI TỈNH BẮC NINH

ĐÁNH GIÁ NGUY CƠ PHƠI NHI M VÀ CH S LI U LƯ NG R I RO C A CHÌ (Pb) T G O T I M T S LÀNG NGH TÁI CH KIM LO I T NH B C NINH Ngô Đ c Minh1, Rupert Lloyd Hough2, Nguy n Công Vinh1, Ingrid Oborn3, Nguy n M nh Kh i4, Ph m Quang Hà5, Lê Th Th y5, Mai Lan Anh6 SUMMARY Potential exposure and public health risk due to intake of Lead (Pb) from rice as affected by wastes from metal recycling villages in the Red River Delta This study was carried out in Van Mon and Chau Khe commune, Bac Ninh province, where crops have been being affected by wastewater, smoke and dust from 2 of the biggest metal recycling villages in Red river delta for a long time. Research results indicated that Pb of polished rice was regarded to be in a normal range as comparing with Proposed Maximum Levels of FAO/WHO, EC and Pb MAC of Vietnam MOH. However, mean Pb concentration in rice from recycling villages were higher by than that in “reference/control” sites. Average Weekly Dose (AWD) of Pb from rice in people living in recycling villages was 3.09 and 1.74 µg/kgBW/week that was 2 times higher than in “reference/control” sites, but not exceeded the PTWIs recommended by JECFA/WHO-FAO. Hazard quotient index (HQI; defined as the ratio of actual daily intake to ‘safe’ daily intake) for dietary Pb for the contaminated sites were 2 times higher than in the “reference/control” sites but less than PTWI (Provisional tolerable weekly intake) of Pb, indicating that actual intake was within ‘safe’ limits... Keywords: Lead (Pb), intake, rice, exposure, health risk tr c ti p vào nư c u ng và/ho c nông s n. 1. §ÆT VÊN §Ò i u ó, t o nên ti m Nn nguy cơ phơi Do công ngh s n xu t l c h u, cơ s nhi m cho con ngư i qua ch ăn u ng, h t ng, trình lao ng và dân trí nhi u ti p xúc [7]. ã có nhi u nghiên c u v h n ch ... nên s phát tri n không b n s thâm nh p c a KLN vào cơ th con v ng c a các làng ngh tái ch kim lo i ngư i thông qua chu i th c ăn, [9]. ng b ng sông H ng ã và ang làm N hưng các nghiên c u v nguy cơ phơi tăng m c phát th i ch t ô nhi m, gây ra nhi m KLN t ngũ c c còn nhi u h n ch nh ng tác ng tiêu c c n môi trư ng, [4]. Trong khi ó, g o là lương th c ư c s c kho c ng ng [5]. Trong th c t , s d ng ph bi n nh t trong khNu ph n ăn ho t ng công nghi p và ti u th công hàng ngày c a ngư i dân t i các qu c gia nghi p (TTCN) là m t trong nh ng ngu n châu Á [10]. Kho ng 70% khNu ph n ăn ch y u phát th i kim lo i n ng (KLN) hàng ngày c a ngư i Vi t N am ư c ch vào môi trư ng, sau ó KLN xâm nhi m bi n t g o [1]. 1 B môn S d ng t, Vi n Th như ng N ông hóa (SFRI-VAAS); 2 Ban KH t, Vi n N C S d ng t Macaulay (Vương qu c Anh-MLURI) 3 Khoa Cây tr ng và sinh thái, i h c KHN N Th y i n (SLU) 4 Khoa Môi trư ng, i KHTN - i h c Qu c gia Hà N i (HUS-VN U) 5 Vi n Môi trư ng nông nghi p (IEA-VAAS), 6 Khoa KH Môi trư ng và Trái t, i Khoa h c - i h c Thái N guyên
M c dù nguy cơ r i ro do tích lũy KLN 2.2. Phương pháp thu th p và x lý nói chung và chì (Pb) nói riêng trong nông m u s n n s c kh e ngư i dân ngày càng tr T ng s có 60 v trí l y m u, g m 40 nên c p thi t và gia tăng m nh m theo t c i m thu c khu v c tr ng lúa ch u nh phát tri n c a làng ngh , nhưng hi n v n hư ng ô nhi m c a 2 làng ngh và 20 i m là v n khá m i trong nghiên c u môi thu c 2 vùng gi nh không/ít ô nhi m làm trư ng và s c kh e c ng ng Vi t N am. i ch ng. M u thóc ư c tách b ng ũa Do v y, c n thi t ph i có nh ng ánh giá tre, sau ó ư c phơi khô không khí, s y khoa h c v v n này, t ó có cơ s khô trong t s y nhi t 70-80oC. Thóc ra nh ng bi n pháp ki m soát, gi m thi u giã b ng chày và c i s n tr ng b ng g o các ch t th i nguy h i nh m h n ch ô ăn, dùng phân tích. nhi m môi trư ng, nâng cao m c an toàn c a nông s n và tăng cư ng s c kh e 2.3. Phân tích hàm lư ng Pb trong c ng ng. N ghiên c u này là m t h p đ t và g o ph n c a d án “Hư ng t i gi m thi u r i M u g o ư c công phá b ng dung d ch ro c a kim lo i n ng i v i h canh tác lúa HN O3 c (65%) v i t l chi t rút 2:15 (2 g có tư i Vi t N am”. Bên c nh vi c ánh g o:15 ml HN O3 c). Hàm lư ng Pb trong giá m c tích lũy Pb trong g o ư c thóc xác nh b ng máy ICP-MS, có phân tr ng t i 2 trong nh ng làng ngh tái ch tích 2 l n l p l i và kèm v i m u chuNn. kim lo i l n nh t ng b ng sông H ng, 2.4. Phương pháp tính toán li u nghiên c u s bư c u ti p c n phương lư ng phơi nhi m và ch s r i ro pháp tính toán ch s li u lư ng r i ro (HQI) ánh giá nguy cơ r i ro do phơi C × IR × EF × ED × 7 × 1000 AWD = nhi m Pb i v i s c kh e con ngư i qua BW × AT vi c s d ng lương th c (g o). (µg/kg TLCT/tu n) và C × IR × EF × ED 2. VËT LIÖU Vµ PH¦¥NG PH¸P nghiªn cøu HQI = BW × AT × RfD 1. V t li u nghiên c u Trong ó: AWD: Lư ng KLN ưa vào Cây tr ng: Lúa (l y ng u nhiên các cơ th /tu n qua g o ăn; HQI: Ch s li u gi ng lúa do dân tr ng). lư ng r i ro; C: N ng KLN trong th c Ngư i dân: Xã Văn Môn (Yên Phong - ăn (mg/kg); IR: Lư ng th c phNm trong B c Ninh), phư ng Châu Khê (T Sơn - m t ngày (kg/ngày); EF: T n su t “phơi B c Ninh) nhi m” KLN (ngày/năm); ED: Th i gian phơi nhi m (năm); BW: Tr ng lư ng cơ th 2. Phương pháp nghiên c u - TLCT (kg); AT: Th i gian phơi nhi m trung bình (ngày); RfD: Li u lư ng n n 2.1. Đi u tra, ph ng v n (mg kg-1 ngày-1); RfD c a Pb trong th c Nghiên c u s d ng phương pháp ánh phNm: 3,5.10-3 mg kg-1 ngày-1 [9,6]. giá nhanh nông thôn có s tham gia c a Theo US-EPA, n u HQI ≥ 1: Có th ngư i dân (PRA) thu th p thông tin (v nh n nh r ng ch t c n tính (trong bài báo kinh t h , li u lư ng, ngu n g c và cách là Pb) có th gây nên các tác ng có h i th c s d ng th c phNm, o các ch s y i v i s c kh e con ngư i. N gư c l i, n u sinh...). 120 h dân ư c ph ng v n, thu HQI < 1 thì có th chưa xu t hi n các tác th p thông tin (30 h /vùng nghiên c u). ng có h i [9,6].
2.5. X lý s li u TC FAO/W HO: 0,1 mg/kg TC EC: 0,2 mg/kg TC Vi t Nam: 0,2 mg/kg (ngũ c c) Chương trình MS-Access, MS-Excel và SfW 5.0 ư c s d ng t ng h p, tính toán và x lý th ng kê. S khác bi t v giá tr trung bình tính theo phân ph i Student v i α=0,05. III. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN 1. Hàm lư ng Pb trong g o vùng nghiên c u Hình 1: Hàm lư ng Pb trong g o c a 2 K t qu phân tích hàm lư ng Pb trong vùng làng ngh và i ch ng m u g o t i khu v c 2 làng ngh và 2 vùng i ch ng tương ng ư c th hi n trên S li u nghiên c u cho th y hàm lư ng Hình 1 cho nh n xét: Pb trong g o Châu Khê vư t tr i có ý nghĩa Hàm lư ng Pb trong g o Văn Môn có tr th ng kê so v i g o c a vùng i ch ng v s trung bình t 0,057 mg/kg g o (dao ng c kho ng dao ng và tr s trung bình: t 0,023-0,115 mg/kg), cao g p 2 l n so v i g o Châu Khê có hàm lư ng Pb trung bình thóc vùng i ch ng (trung bình là 0,029 0,038 mg/kg (dao ng t 0,003-0,089 mg/kg; dao ng t 0,014-0,047 mg/kg). mg/kg) trong khi lư ng Pb trung bình trong áng chú ý là: T t c 100% m u vùng i g o vùng i ch ng (cùng n n t tr ng ch ng có hàm lư ng Pb < 0,05 mg/kg trong Eutric Fluvisols) ch t 0,015 mg/kg (dao khi có t i 60% s m u g o tr ng t i Văn Môn ng t 0,006-0,027 mg/kg). Có 45% s có hàm lư ng Pb > 0,5 mg/kg. Do hai vùng m u g o Châu Khê có hàm lư ng Pb l n có cùng m t n n t tr ng (Plinthic Acrisols), hơn 0,3 mg/kg trong khi 100% s m u i nên xu hư ng tích lu Pb cao hơn trong g o ch ng u < 0,03 mg/kg. Như v y, tương t Văn Môn so v i vùng i ch ng th hi n r t như i v i i m Văn Môn, xu hư ng tích rõ nh hư ng c a v n ô nhi m làng ngh i v i s tích lũy Pb trong thóc g o. Tuy lũy Pb trong g o do nh hư ng ô nhi m nhiên, t t c m u g o c a c hai vùng u có làng ngh là r t rõ. Tuy nhiên, t t c m u hàm lư ng Pb r t th p và n m trong ngư ng g o c a c hai vùng u có hàm lư ng Pb an toàn theo tiêu chuNn v hàm lư ng Pb u n m trong ngư ng cho phép theo tiêu trong g o ăn c a FAO/WHO (< 0,1 mg/kg) chuNn c a FAO/WHO (< 0,1 mg/kg) [4] và [4] và EC (
K t qu i u tra ư c th ng kê trong n ng nh c) t n nhi u s c l c nên nhu c u b B ng 1 cho th y, có s khác bi t không quá sung năng lư ng cho cơ th cũng l n hơn. l n v lư ng g o s d ng c a ngư i dân 2 Tuy v y, s li u i u tra v lư ng g o khu v c (ô nhi m và i ch ng) c a c hai tiêu th t i hai i m nghiên c u khá tương i m nghiên c u. Lư ng g o s d ng trung t v i s li u th ng kê c a Vi n Dinh bình dao ng t 418 - 440 g/ngư i/ngày. dư ng công b ( ư c B Y t phê duy t Tuy nhiên, lư ng g o ăn/ngày t i các vùng ô kèm theo Quy t nh s 2824/Q -BYT), nhi m u cao hơn có ý nghĩa so v i vùng theo ó lư ng g o bình quân 1 ngư i/ngày i ch ng tương ng. S khác bi t v lư ng khu v c thành th là 350 gram (tương g o ăn c a vùng ô nhi m so v i i ch ng ương 10,5 kg g o/ngư i/tháng), khu v c có th xu t phát t chính c trưng ngh nông thôn 420-450 gram (tương ương nghi p các làng ngh tái ch (lao ng 12,5-13,5 kg g o/ngư i/tháng) [1]. 8.0 AWD 7.0 TC JECFA/WHO (25µgPb) Trung bình 6.0 µgPb/kgTLCT/tu n 5.0 ) 4.0 3.0 2.0 1.0 0.0 VM-Đ i ch ng VM-Làng ngh CK-Đ i ch ng CK-Làng ngh Hình 2. Lư ng Pb ưa vào cơ th t g o ăn (AWDPb) Theo s li u AWDPb trình bày Hình 2 tương quan thu n v i các k t qu phân tích cho nh n xét: M c dù lư ng g o ưa s d ng hàm lư ng Pb trong g o vùng nghiên c u. hai vùng không có s khác bi t nhi u Lư ng Pb ưa vào cơ th qua g o ăn ph nhưng AWDPb vùng ô nhi m v n cao hơn thu c nhi u vào hàm lư ng Pb trong g o. vùng i ch ng, c bi t là i m Văn Môn, c th là: AWDPb làng ngh (trung bình là 2.2. Ch s li u lư ng r i ro c a Pb 3,09 µg/kgTLCT/tu n); cao g p 2 l n so v i t g o AWDPb vùng i ch ng (trung bình t Ch s li u lư ng r i ro (HQI) c a Pb 1,54 µg/kgTLCT/ tu n). i u này có nghĩa là: t g o i v i ngư i dân ư c cho th y: Ngư i dân Văn Môn ph i ch u nguy cơ nh M c dù lư ng g o ư c s d ng hai vùng hư ng c a Pb trong g o i v i s c kh e cao không có s khác bi t nhi u nhưng ch s hơn g n 2 l n so v i dân vùng i ch ng t i HQI vùng làng ngh luôn cao hơn vùng xã ông Th . i v i AWDPb 2 vùng i ch ng. HQI 2 vùng làng ngh (trung nghiên c u thu c làng ngh Châu Khê thì s bình là 0,139 i v i làng ngh tái ch khác bi t không quá l n nhưng v n có ý nhôm và 0,071 v i làng ngh tái ch s t) nghĩa v th ng kê (0,86 µg/kgTLCT/tu n cao g p 2 l n so v i HQI các vùng i vùng i ch ng và 1,74 µg/kgTLCT/ tu n ch ng tương ng (trung bình t 0,067 và vùng làng ngh ). Tuy nhiên, so sánh v i Li u 0,034). i u này có nghĩa ngư i dân 2 làng lư ng t i a ư c phép ưa vào cơ th ngh ph i ch u nguy cơ nh hư ng c a Pb (PTWIPb) do JECFA/WHO ưa ra (
B ng 2. Ch s li u lư ng r i ro (HQI) c a Pb t g o i v i s c kh e ngư i dân Ch s li u lư ng r i ro (HQI) c a Pb Thông s th ng kê Văn Môn Châu Khê Đ i ch ng Làng ngh Đ i ch ng Làng ngh S ngư i đư c đi u tra 136 117 109 210 Kho ng dao đ ng 0,018-0,119 0,045-0,286 0,010-0,102 0,026-0,237 Trung bình 0,067 0,139 0,034 0,071 Đ l ch chu n 0,024 0,048 0,014 0,045
Tuy v y, c n thi t ph i có nh ng c nh báo nghiêm túc i v i v n s c kh e ngư i dân làng ngh do phơi nhi m Pb thông qua th c phNm, nh t là v i i tư ng lao ng làm vi c t i làng ngh tái ch . IV. KÕT LUËN 1. Hàm lư ng Pb trung bình trong m u g o 2 khu v c làng ngh (0,057 mg/kg và 0,038 mg/kg) cao hơn 2 l n so v i 2 vùng i ch ng tương ng (0,029 mg/kg và 0,015 mg/kg). T t c m u g o c a c 4 vùng thu c 2 i m nghiên c u u có hàm lư ng Pb r t th p và n m trong ngư ng an toàn theo tiêu chuNn v hàm lư ng Pb trong g o ăn c a FAO/WHO (