
Soạn bởi Tô Su (Tô Thị Ngọc Tr}m) Page 1
Đề cương Mác - Lênin 201
1. Chủ nghĩa duy vật và các hình thức cơ bản của chủ nghĩa duy vật
Chủ nghĩa duy vật cho rằng vật chất, giới tự nhiên l{ c|i có trước v{ quyết đị nh ý th ức
của con người, giải thích mọi hiện tượng của thế giới bằng nguyên nh}n vật chất. Chủ ngh ĩa
duy vật có 3 hình thức cơ bản:
Chủ nghĩa duy vật chất phát: l{ kết quả nhận thức của c|c triết gia duy vật thời Cổ đại
thừa nhận tính thứ nhất của vật chất nhưng đồng nhất vật chất với một hay một số chất cụ
thể của vật chất v{ đưa ra những kết luận còn mang nặng tính trực quan, ng}y thơ, chất
ph|t.
VD: Quan niệm của Talét, Hêraclit, Đêmôcrit, thuyết ngũ h{nh,…
Chủ nghĩa duy vật siêu hình: l{ hình thức cơ bản thứ hai trong lịch sử của chủ nghĩa duy
vật, thể hiện kh| rõ ở c|c nh{ triết học thế kỉ XV đến thế kỉ XVIII, m{ đi ển h ình l{ thế kỉ XVII,
XVIII. Chủ nghĩa duy vật chịu sự t|c động mạnh mẽ của phương ph|p tư duy siêu hình, cơ
giới, nhìn thế giới như một bộ m|y khổng lồ m{ mỗ i bộ phận tạo nên nó ở trạng th|i biệt
lập v{ tĩnh lại. Tuy không phản |nh đúng hiện thực trong to{n cục, nhưng đ~ góp phần đẩy
lùi thế giới quan duy t}m, tôn gi|o.
VD: C|c quan niệm củ a Niutơn, Bêcơn v{ c|c nh{ duy vật Ph|p thế kỉ XVIII
Chủ nghĩa duy vật biện chứng: do C.M|c v{ Ph.Ăngghen x}y dựng v{o những năm 40
của thế kỉ XIX, sau đó được V.I.Lênin ph|t triển. Kế thừa tinh hoa từ c|c học thuyết triết học
trước đó v{ sử dụng triệt để th{nh tựu khoa học, chủ nghĩa duy vật biện chứng l{ đỉnh cao
trong p h|t triển chủ nghĩa duy vật, đ~ ph ản |nh hiện thực đúng như chính bản th }n nó tồn
tại, l{ học thuyết về mối liên hệ phổ biến v{ về sự phát triển dưới hình thức ho{n bị nhất.
Chủ nghĩa duy vật biện chứng l{ công cụ nhận thức v{ cải tạo thế giới.
Câu hỏi có thể:
ě So sánh sự giống nhau và khác nhau giữa 3 hình thức của chủ nghĩa duy vật.
Giống nhau: Đều l{ chủ nghĩa duy vật v{ cho rằng bản nguyên của thế giới l{ vật
chất, vật chất l{ c|i có trước v{ vật chất quyết định ý thức.