Ổ Ạ Ấ ƯỚ Ố Ệ Bài 14: CÁC QU C GIA C  Đ I TRÊN Đ T N C VI T NAM

ầ

tế  sử d ngụ  công cụ đ ngồ  phổ bi nế  và

:ế  Đ u thiên niên

kỷ I TCN cư dân đã bi

tế  sử d ngụ  công cụ săt.́

ế

,ế   xã  h iộ   đ tặ   ra  nh ngữ   yêu  c uầ   m i:ớ   trị  th y,ủ   qu nả

t

cướ  ra đ iờ  đáp  nǵư  nh ngữ  nhu c uầ  đó.

ỳ

mi nề  Trung và Nam Trung Bộ ngày nay.

ả

sau  đó  d iờ   đ nế   Đ ngồ   D ngươ   ­

́ ầ   Trà   Ki u   ­ệ

Qu ng   Nam

ị

ướ

ế

ạ  đ ngộ  chủ y uế  là tr ngồ  luá  n

c; ngh  th

: Ho t

ề ủ  công:  D t,ệ   làm  đồ  trang

1. Quôć  gia Văn Lang ­ Âu Lac̣ ­ Cơ sở hình thành: văn hóa Đông S nơ ­ Kinh t băt́ đ uầ  bi +  Nông  nghi pệ   dùng  cày  khá  phát  tri n,ể   k tế   h pợ  v iớ  săn băn,́  chăn nuôi và đánh  cá. + Có sự phân chia lao đ ngộ  gi aữ  nông nghi pệ  và thủ công nghi p.ệ ­ Xã h i:ộ + Sự phân hóa giàu nghèo càng rõ r t.ệ + Công xã thị t cộ  tan v ,ỡ  thay vào đó là công xã nông thôn và gia đình phụ h .ệ ­­­>  Sự  chuy nể   bi n  kinh lý xã h i,ộ   ch ngố  gi cặ  ngo iạ  xâm. Nhà n 2. Quôć  gia cổ Chămpa ­ Đ aị  bàn: văn hóa Sa Hu nh,  ­ Kinh  đô:  Luc   đ u Qu ngả   Nam,  cu iố   cùng chuy nể  đ nế  Chà Bàn ­ Bình Đ nh. ­ Tình hình Chămpa tự thế kỷ II đ nế  X. + Kinh t s c,́ư   vũ  khí, đóng g chạ  và xây d ng,ự  kĩ thu tậ  xây tháp đ tạ   trình độ cao. + Chính trị: Theo chế độ quân chủ chuyên ch .ế

­

Xã h iộ  g mồ  các t ngầ  l p:ớ  Quí t c,ộ  nông dân tự do, nô l

.ệ

tế  từ chữ Ph nạ  ( nẤ  Đ ).ộ

iườ  ch t.ế

+ Văn hóa: ­ Thế kỷ IV có chữ vi ­ Theo Balamôn giáo và Ph tậ  giáo. ­ Ở nhà sàn, ăn tr u,ầ  hoả  táng ng ­ 3. Quôć  gia cổ Phù Nam

­

Đ aị  bàn: văn hóa Óc Eo, thu cộ  châu thổ đ ngồ  b ngằ  sông C uử  Long.

­ Tình hình Phù Nam:

:ế  S nả  xu tấ  nông nghi pệ  k tế  h pợ  v iớ   thủ công, đánh cá, buôn bán. + Kinh t + Văn hóa: Ở nhà sàn, theo Ph tậ  giáo và  Bàlamôn  giáo,  nghệ  thu tậ   ca,  muá   nh cạ   phát  tri n.ể + Xã h iộ  g m:ồ  Quí t c,ộ  bình dân, nô l

.ệ

Ờ Ắ Ộ Ấ Ộ Ậ Ộ

Ế Ỉ Ế Ỉ Ừ Ầ BÀI 15 + 16. TH I B C THU C VÀ CU C Đ U TRANH GIÀNH Đ C L P DÂN T CỘ Ế (T  TH  K  I Đ N Đ U TH  K  X)

ề ạ ế ị ươ ắ ng B c ổ ứ ộ ị 1. Chính sách cai tr  các tri u đ i phong ki n ph * T  ch c b  máy cai tr

ề ề ướ ườ c ta nhà Tri u, Hán, Tùy, Đ ng đ u chia n ạ ậ ố ụ ệ ệ ả ồ ắ ừ ị ế ấ ạ

ồ ề và đ ng hóa v  văn hóa ộ ặ ạ ề ắ ề ượ ồ ữ ể ắ ở ớ ố ộ   t, c ng n p n ng n , n m đ c ộ t dân chúng đ  làm giàu. c tham ô ra s c bóc l ạ ườ

ằ ệ ế ươ ng B c t ­ Các tri u đ i phong ki n ph ệ ử ạ thành các qu n, huy n c  quan l i cai tr  đ n c p huy n. ậ ấ ướ ­> M c đích: sát nh p đ t n c Âu L c cũ vào b n đ  Trung Qu c. ế ộ ề t v  kinh t * Chính sách bóc l ự ế ệ ộ : Th c hi n chính sách bóc l t kinh t ­ Chính sách bóc l ứ ộ ạ ạ ắ ố i đô h  b o ng quy n mu i và s t, quan l ề ề ­ Chính sách đ ng hóa v  văn hóa: Truy n bá Nho giáo, m  l p d y ch  nho, b t nhân dân ta ụ ậ i Hán. ph i thay đ i phong t c, t p quán theo ng (cid:0) ự ộ ệ t Nam. ộ ổ ụ ề ả  Nh m m c đích th c hi n âm m u đ ng hóa dân t c Vi ẳ ụ ư ồ ậ ắ ấ ộ

ể

ấ ờ ượ ư ế ở c C

Tháng 3 – 40, Hai Bà Tr ng ph t c  kh i nghĩa, chi m đ ắ ố ư ị ự ề

ớ ủ ể ệ ườ ụ ữ i ph  n .

ươ ng, thành l p n

ộ  ch . ở ở ạ c V n Xuân ụ ượ ủ ộ ế   c nhân dân  ng h  đánh chi m

ứ ố ụ Năm 905, Khúc Th a D  đ  ch  (giành ch c Ti t đ  s ).

ướ ế ề ằ ở   ạ c quân Nam Hán trên sông B ch Đ ng năm 938 đã m  ra

ờ ạ ộ ậ ự ủ ộ ộ ­ Chính quy n đô h  còn áp d ng lu t pháp hà kh c và th ng tay đàn áp các cu c đ u tranh ủ c a nhân dân ta. ộ ố ộ ở 2. M t s  cu c kh i nghĩa tiêu bi u ổ  ở ­ Kh i nghĩa Hai Bà Tr ng: ề   ư ố Loa bu c thái thú Tô Đ nh tr n v  Trung Qu c. Tr ng Tr c lên làm vua xây d ng chính quy n ộ ớ ự ủ  Th  hi n khí phách anh hùng dân t c v i vai trò to l n c a ng t ậ ướ ố ­ Kh i nghĩa Lí Bí:  ch ng nhà L ừ ừ ­ Kh i nghĩa Khúc Th a D :   ế ộ ứ ề ự ủ T ng Bình, giành quy n t ắ ủ ­ Chi n th ng c a Ngô Quy n tr ớ th i đ i đ c l p t ờ ạ m t th i đ i m i ­ ch  lâu dài cho dân t c.

ƯỚ Ủ BÀI 17:  QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N C A NHÀ N C PHONG Ế Ỉ Ừ Ế Ể Ế Ỉ KI N (T  TH  K  X Đ N TH  K  XV)

Ế cướ

t. Mệ ở  ra  m tộ   th iờ   kỳ phát  tri nể   m iớ

nhà Minh Lê  L iợ  lên ngôi hoàng đế để l pậ  nhà Lê (Lê s ).ơ

ả ướ ự ử ộ ệ     đ à i ,   h à n   l â m   v i n c   t h à n h   6   b ,   n g   s c h i a   c   n ng:

ươ cướ   chia  thành  13  đ oạ   th aừ   tuyên  m iỗ   đ oạ  có 3 ti (Đô ti, Cả  n

ớ ị ừ ộ ỉ ướ  th i ờ  Lê s  ơ  bộ trung ng, d ng t i i đ a ph ỉ ươ c ướ  quân  chủ  chuyên chế đ tạ  m ćư  độ cao, hoàn ch nh.

1. Tổ ch cứ  bộ máy nhà n ­ Năm 1010, Lý Công U nẩ  d iờ  đô từ Hoa Lư  về Thăng Long (thủ đô Hà N iộ  nay). ­ Năm 1045, Lý Thánh Tông đ tặ  qu cố  hi uệ  là  Đ iạ  Vi c aủ  dân t c.ộ * Bộ máy nhà n cướ  th iờ  Lê sơ ­ Năm 1428 sau khi chi nế  thănǵ ­ Nh ngữ   năm  60  c aủ   thế  kỷ  XV,  Lê  Thánh  Tông  ti nế   hành  m tộ   cu cộ   c iả   cách  hành  chính l n.ớ Chính  quy nề   trung  ươ ề ớ d u y   t r ì   v i   q u y n   h à n h   c a o . ­   Chính quy nề  đ aị  ph ng: th aừ  ti, hi nế  ti). D iướ  đ oạ  là: Ph ,ủ  Huy n,ệ  Châu, Xã. ươ ả Ý nghĩa: c  cách đã hoàn ch nh b  máy t máy  nhà  n 2. Luâṭ  pháp và quân đ iộ * Lu tậ  pháp ­ 1042,  Vua  Lý  Thánh  Tông  ban  hành  Hình  thư (bộ lu tậ  đ uầ  tiên). ­ Th iờ  Tr n:ầ  Hình lu t.ậ

cướ  và m tộ  số

iợ  chân chính c aủ  nhân dân. cượ  tổ ch ćư  quy cũ. ạ (b oả   vệ  vua,  kinh  thành)  và  ngo i   binh   ( quân  chính  quy  b oả   vệ  đ tấ c).

tâm đ nế  đ iờ  s ngố  nhân dân, chú ý đoàn k tế  đ nế  các dân t cộ  ít ng i.ườ

́ ngươ  Băc: Quan cướ  l nớ  ph hệ hòa hi u,ế   đ ngồ   th iờ   s nẵ   sàng  chi nế   đ uấ   b oả   vệ

­ Th iờ  Lê s :ơ   Qu cố  tri uề  hình lu t.ậ Lu tậ   pháp  nh mằ   b oả   vệ  quy nề   hành  c aủ   giai c pấ  th ngố  tr ,ị  an ninh đ tấ  n quy nề  l * Quân đ i:ộ  đ ấ ồ G m c m quân ướ n 3. Hoaṭ  đ ngộ  đôí n iộ  và đôí ngoaị * Đ iố  n i: Quan ộ * Đ iố  ngo i:ạ ­ V iớ  n tổ  qu c.ố ­ V i:ớ   Chămpa,  Lào,  Chân  L pạ   có  luć   thân  thi n,ệ  có luć  x yả  ra chi nế  tranh.

Ộ Ự Ể Ế Ế Ỉ

BÀI 18:  CÔNG CU C XÂY D NG VÀ PHÁT TRI N KINH T  TRONG CÁC TH  K X – XV

ạ ế ộ ậ ố ả ờ ỳ ầ ủ nông nghi pệ ạ ệ ở  t tr ấ ử ố

cướ  Lý ­ Tr nầ  ­ Lê đ uề  quan  tâm b oả  vệ s ćư  kéo, phát tri nể  c aủ  gi ngố   cây nông

cướ   đã  thuć   đ yẩ   nông nghi pệ  phát tri nể   đ iờ  s ngố  nhân  dân  ấm  no ị cượ  c ngủ  c .ố đ cộ  l pậ  đ

thủ công nghi pệ ư rèn  săt,́   làm đ ng,ồ cượ  nâng cao. ngượ  s nả  ph mẩ  ngày càng đ

c:ướ cướ  thành l pậ  các quan x (C cụ  bách tác) . ngưở 1. Mở r ng,ộ  phát triên̉ ị ­ B i c nh l ch s : là giai đo n đ u c a th i k  phong ki n đ c l p, cũng là lúc Đ i Vi ố thành qu c gia th ng nh t. ­ Các nhà n nghi p.ệ => Chính sách c aủ   nhà  n h nhạ   phuc,́   tr tậ   tự  xã  h iộ   nổ  đ nh, 2. Phát triên̉ * Thủ công nghi pệ  trong nhân dân: Các nghề thủ công cổ truy nề  nh  đuć g m,ố   d tệ   ngày  càng  phát tri nể  ch tấ  l   Các  làng  nghề  thủ  công  ra  đ iờ   nh ;ư  Thổ Hà, Bát Tràng. * Thủ công nghi pệ  nhà n  ­ Nhà n  ­ S nả   xu tấ   đ cượ   m tộ   số  s nả   ph mẩ   kỹ thu tậ  cao nh :ư  Đ iạ  bác, thuy nề  chi nế  có  l u.ầ

ơ ngươ  nghi pệ ng: chợ  làng,  chợ  huy n,ệ   chợ  chùa  m cọ   lên  ở  khăṕ   n i. Kinh đô  Thăng ườ ng). ươ ế ng: Th i ờ   Lý  ­  Tr nầ   ngo iạ   th ngươ   khá  phát  tri nể , đ n th i ạ   ờ   Lê s  ngo i ơ 3. Mở r ngộ  th * N iộ   th ươ Long  trở  thành  đô  thị l nớ   (36  phố  ph * Ngo iạ   th th ngươ  bị thu h p.ẹ

Ộ Ố Ữ Ấ Ạ Ở Ế Ỉ Ế BÀI 19.  NH NG CU C CHI N Đ U CH NG NGO I XÂM CÁC TH  K  X –

XV

ƯỢ Ố Ố C T NG Ộ ế ờ ề ố ố

ử ề ố ượ ướ   c c n Ế I. CÁC CU C KHÁNG CHI N CH NG QUÂN XÂM L 1. Kháng chi n ch ng T ng th i ti n Lê ặ ­ Năm 980, nhân lúc tri u đình nhà Đinh g p khó khăn, vua T ng c  quân sang xâm l ta.

ậ ề ươ ướ c tình hình đó Thái h u D ng Vân Nga và tri u đình nhà Đinh đã tôn Lê Hoàn làm vua ế ở ố ế vùng Đông B c khi n vua T ng không dám nghĩ ượ ắ ộ ậ i l n nhanh chóng th ng ngay  ố ữ t, c ng c  v ng ch c n n đ c l p. ờ

ố ậ ủ ồ ả ệ ư ạ ượ ể t đang phát tri n thì nhà T ng b ẩ ờ ướ c vao giai   ộ   ị ự t, đ ng th i tích c c chu n b  cho cu c ệ ạ c Đ i Vi ủ c.ượ ế ổ ứ ợ ườ ướ ch c kháng chi n. ằ ố c c a quân T ng, nhà Lý đã t ặ ồ ủ ươ ể c đ ng: “Ng i yên đ i gi c không b ng đem quân đánh tr ế ư c âm m u xâm l ệ ng Ki ọ ủ ệ ộ ắ ệ ế ế ế ố ư ạ ờ ố ậ   t, quân ta đánh tan quân T ng trong tr n ủ ộ   ợ ắ i, ta ch  đ ng ả ế

ợ ế i:

ố ấ ề ư ướ ộ ậ ự ủ ấ ủ   c, b t khu t c a ch  cũng nh  truy n th ng yêu n

ạ ườ ủ ị ướ ệ ng Ki ng Lý Th t.

ả ậ ủ

ặ ố ộ c c a gi c, bu c nhà T ng t ừ ỏ   b

ệ ạ ờ

ư ộ ườ ế ả ủ ng c a các

ấ ượ ầ ố ự ớ c.

ử ủ ầ ộ ộ ể ạ   i

ẻ ợ ủ i c a cu c kháng chi n góp ph n làm v  vang thêm trang s  c a dân t c, đ  l ọ ệ ạ ố Ố Ế

ế ệ Ờ ượ Ế Ỷ ặ ấ ầ c ta. Gi c r t m nh và hung c n

ả ướ ự ầ ấ ạ ố ế c quy t tâm

ộ ầ ươ ươ ử ể ế c. i tiêu bi u: Đông B  Đ u, Hàm T , Ch ạ   ạ ng D ng, V n Ki p, B ch

ợ i:

ế

ắ ự ẩ ế ệ ầ ộ

ề ọ ư ặ ủ ạ ự ủ ầ ế ượ   c,

ế ắ

ậ ầ ạ ế ế ế ầ ắ ộ ố ƯỢ Ố Ấ Ở   C   MINH   VÀ   KH I

­ Tr ạ ể đ  lãnh đ o kháng chi n. ợ ớ ắ ắ ­ Th ng l ắ ề ệ ế ệ ủ ạ đ n vi c xâm l c Đ i Vi ố ố ế 2. Kháng chi n ch ng T ng th i Lý (1075 ­ 1077) ế ỉ ­ Th p niên 70 c a th  k  XI, trong lúc Đ i Vi ư ạ đo n kh ng ho ng nh ng âm m u xâm l xâm l ượ ủ ướ ­ Tr t đã ch  tr + Lý Th ặ ặ ch n mũi nh n c a gi c” (tiên phát ch  nhân). ạ + Năm 1077, 30 v n quân T ng đánh sang Đ i Vi quy t chi n trên b  sông Nh  Nguy t (B c Ninh). Cu c kháng chi n th ng l gi ng hòa và k t thúc chi n tranh. ắ * Nguyên nhân th ng l ế ầ ­ Do tinh th n đoàn k t, ý chí đ c l p t dân t c.ộ ế ự ­ Có s  lãnh đ o cùng chi n thu t tài tình c a v  t ờ ố ­ Nhà T ng đang trong th i kì kh ng ho ng. ử ị * Ý nghĩa l ch s : ắ ố ố ế ượ ủ ợ ậ ­ Kháng chi n ch ng T ng th ng l i đ p tan ý chí xâm l ấ ướ ướ c vào th i kì thái bình. t. Đ t n âm m u thôn tính Đ i Vi c b ể ệ ế ợ ắ ­ Cu c kháng chi n th ng l i th  hi n tinh th n chi n đ u dũng c m, kiên c ệ ấ ầ t ng l p nhân dân trong s  nghi p đ u tranh ch ng xâm l ế ắ ­ Th ng l ề nhi u bài h c kinh nghi m ch ng ngo i xâm cho các th  h  sau. Ầ II. KHÁNG CHI N CH NG MÔNG ­ NGUYÊN TH I TR N (TH  K  XIII) ạ ướ ­ Năm 1258 – 1288, quân Mông ­ Nguyên 3 l n xâm l b o.ạ ầ ­ Các vua Tr n cùng nhà quân s  Tr n Qu c Tu n đã lãnh đ o nhân dân c  n ữ ướ ặ đánh gi c gi  n ợ ắ ữ ­ Nh ng th ng l Đ ng.ằ ­ Nguyên nhân th ng l ­ Toàn dân tích c c tham gia kháng chi n. ị ­ Công cu c chu n b  kháng chi n chu đáo, toàn di n v  m i m t c a nhà Tr n. ầ ự ạ ­ Có s  lãnh đ o tài tình c a nhà quân s  thiên tài: Tr n H ng Đ o, vua nhà Tr n, chi n l chi n thu t đúng đ n, sáng t o. ủ ­ Tinh th n hi sinh, quy t chi n, quy t th ng c a toàn dân mà nòng c t là quân đ i nhà Tr n. III.   PHONG   TRÀO   Đ U   TRANH   CH NG   QUÂN   XÂM   L NGHĨA LAM S NƠ

ộ ơ ố ế ủ ướ ồ ấ ạ ố   c ta r i vào ách th ng ị ủ ơ ợ ổ ạ ễ ể ươ i tiêu bi u: Chi Lăng – X ng Giang (1427).

ắ

ế ế ầ ặ ủ ộ c nhân dân  ng h . ướ c, tinh th n quy t chi n đánh gi c, đã tham gia, giúp đ ỡ

ộ

ộ ỉ

ộ ắ ể ắ ế ợ ợ   ở c c a b  ch  huy cu c kh i nghĩa, tiêu bi u là Lê L i, ế   ở t i, bi

ộ ẻ ữ ự ế ạ ạ

ế

ấ ướ ạ ờ ể ư ắ ế ề ượ ủ ể ộ ở

ấ ướ Năm 1407, cu c kháng chi n ch ng quân Minh c a nhà H  th t b i, n tr  c a nhà Minh. ở ­ Năm 1418: Kh i nghĩa Lam S n bùng n  do Lê L i ­ Nguy n Trãi lãnh đ o. ợ ắ ­ Th ng l ợ i: Nguyên nhân th ng l ơ ượ ­ Nghĩa quân Lam S n đ ố ề ­ Nhân dân ta có truy n th ng yêu n ọ ượ ở t qua m i khó khăn. cu c kh i nghĩa v ự ủ ư ượ ạ ­ Có s  lãnh đ o tài tình, m u l ế ư ễ Nguy n Trãi... đ a ra nh ng k  sách đúng đ n đ  đ a cu c kh i nghĩa đ n th ng l ể ế ợ ứ k t h p s c m nh quân s  và ngo i giao đ  chi n th ng k  thù. ạ ủ ộ c s ch bóng quân Ý nghĩa: K t thúc 20 năm đô h  tàn b o c a phong ki n nhà Minh.  Đ t n   ớ   ủ ự ộ ậ ạ ượ  ch , ch  quy n dân t c. M  ra th i kì phát tri n m i c đ c l p, t c, giành l xâm l i đ ơ ờ ệ ộ ộ ủ t Nam ­ th i Lê s . c a xã h i, đ t n c, dân t c Vi

Ộ Ự Ể

Ế Ỉ BÀI 20:  XÂY D NG VÀ PHÁT TRI N VĂN HÓA DÂN T C TRONG CÁC TH  K   X – XV ư ưở

ố ầ ủ ị ng chính th ng c a giai c p th ng tr . ắ ề ự ượ ổ ế ộ ố c xây d ng kh p n i, s ơ ư ấ c ph  bi n r ng rãi, chùa chi n đ

ị ư ị ộ

ể ụ ượ ủ ụ c tôn vinh, quan tâm phát tri n. ạ ấ ướ ườ i tài cho đ t n c, nâng cao dân trí, ế i làm quan, ng .

ể ẩ ọ ị ướ   ng ạ ố ơ ầ ạ ữ ề ể ọ ệ

ừ ế ỉ ự ế ể ề ậ ồ ưở ủ ạ ả ậ ồ ng c a Ph t giáo và Nho

ề ấ ạ ậ ố ố ướ c ắ ẫ ậ ờ ệ ể ng, tôn giáo 1. T  t ở ệ ư ưở ầ ­ Nho giáo d n d n tr  thành h  t  t ượ ậ ầ ờ ­ Th i Lý ­ Tr n, Ph t giáo đ sãi đông. ơ ờ ­ Th i Lê s , Nho giáo đ a lên đ a v  đ c tôn. 2. Giáo d cụ ­ Giáo d c đ ụ ườ ­ Tác d ng c a giáo d c đào t o ng ể ệ ề song không có đi u ki n cho phát tri n kinh t ọ ể 2. Phát tri n văn h c ữ ấ ừ ờ ể ­ Phát tri n m nh t  th i nhà Tr n, nh t là văn h c ch  Hán. Tác ph m tiêu bi u: H ch t sĩ, Nam qu c s n hà, Bình ngô đ i cáo. ữ ­ T  th  k  XV, văn h c ch  Hán và ch  Nôm đ u phát tri n. ậ ể 3. S  phát tri n ngh  thu t ướ ng Ph t giáo g m chùa, tháp, đ n. + Ki n trúc phát tri n theo h ắ ữ + Điêu kh c: G m nh ng công trình ch m kh c, trang trí  nh h ộ ữ giáo song v n mang nh ng nét đ c đáo riêng. + Ngh  thu t sân kh u ca, múa, nh c mang đ m tính dân gian truy n th ng. Múa r i n phát tri n th i Lý.

Ế Ổ Ủ Ữ Ế BÀI 21: NH NG BI N Đ I C A NHÀ N C PHONG KI N TRONG CÁC TH  K Ế Ỉ

ƯỚ XVI ­ XVIII ậ ạ

ạ ậ

ự ụ ổ ủ ự ụ ổ ủ ầ ế ỉ ủ ế ả ơ I. S  s p đ  c a nhà Lê, nhà M c thành l p *S  s p đ  c a nhà Lê. Nhà M c thành l p: ­ Đ u th  k  XVI nhà Lê s  lâm vào kh ng ho ng suy y u.

ạ ấ ạ ấ ế ế ự ế ự ổ ậ ề ự

ơ ủ ổ ở ế ề  nhi u n i. ề ậ ủ ấ ạ ấ ạ ủ ổ ấ ả ự ử ề i quy t v n đ  ru ng đ t cho nông dân . (cid:0) ị ề ộ c. ứ ặ  Nh ng chính sách c a nhà M c b ầ ữ ự ố ủ ố ủ ự ạ ạ ướ ầ ầ ụ ậ ả

ấ ướ ị ế (cid:0) ự ầ ụ ự ượ ng "Phù Lê di  l c l ạ ở ớ ố ầ ễ ọ ề  Thanh Hóa g i là Nam tri u, đ i đ u v i nhà M c ạ ệ t M c"    Thăng Long ề

ế ề ắ ị ậ ổ ấ ướ t đ , đ t n ạ  nhà M c b  l ố   c th ng

ị ọ ị ư ề ự ằ ề Ở Ở ạ ề ễ ọ ế ẫ ồ ạ  Thanh Hóa, Nam Tri u v n t n t ứ  m n Nam: h  Nguy n cát c  xây d ng chính quy n riêng. ọ ễ ế ọ ị ả ị ả ả ớ ấ   i tuy n, chia đ t ị + Các th  l c phong ki n n i d y tranh ch p quy n l c, m nh nh t là th  l c M c Đăng Dung. + Phong trào đ u tranh c a nhân dân bùng n   ạ ­ Năm 1257 M c Đăng Dung ph  tru t vua Lê l p tri u M c. ề ự ạ * Chính sách c a nhà M c: Nhà M c xây d ng chính quy n theo mô hình cũ c a nhà Lê, t ế ấ ộ ch c thi c  đ u đ n, xây d ng quân đ i m nh, gi ạ ấ ướ ổ i đ t n c đ u đã  n đ nh l ắ ấ   ­ Do s  ch ng đ i c a c u th n nhà Lê và do chính sách c t đ t, th n ph c nhà Minh. Nhà ố ạ ị M c b  nhân dân ph n đ i và cô l p. ắ II. Đ t n c b  chia c t ề ắ * Chi n tranh Nam ­ B c tri u: ứ ầ ­ C u th n nhà Lê, đ ng đ u là Nguy n Kim đã quy t ậ ề ở Thành l p chính quy n  ắ ọ g i là B c tri u. ổ (cid:0) ­ 1545 – 1592, chi n tranh Nam ­ B c tri u bùng n   nh t.ấ ễ : * Chi n tranh Tr nh ­ Nguy n i nh ng quy n l c n m trong tay h  Tr nh. +  ự +  ổ ễ + 1627, h  Tr nh đem quân đánh h  Nguy n, chi n tranh Tr nh ­  Nguy n bùng n . ấ + K t qu : 1672 hai bên gi ng hòa, l y sông Gianh ( Qu ng Bình) làm gi ướ n

ế ế ễ c thành hai đàng. Đàng trong (chúa Nguy n) và Đàng ngoài (vua Lê chúa Tr nh).  BÀI 22 Ế Ở Ế Ỉ TÌNH HÌNH KINH T CÁC TH  K  XVI ­ XVIII

ạ ổ ị i.

c aủ  thủ công nghi pệ

́ ngườ   trăng, làm  đ ngồ   h ,ồ  làm 1. Tình hình nông nghi pệ  ở các thế kỷ  XVI ­ XVIII ­ Từ cu iố  thế kỷ XV đ nế  n aử  đ uầ  thế kỷ XVII: nông nghi pệ  sa sut.́ ­ Từ n aử  sau thế kỷ XVII:  n đ nh l ­ Chế độ tư h uữ  ru ngộ  đ tấ  ngày càng t pậ  trung trong tay đ aị  ch .ủ 2. Sự phát triên̉ ­ Nghề  thủ  công  truy nề   th ngố   ti pế   t cụ   phát tri nể  đ tạ  trình độ cao (d t,ệ  g m).ố ­ M tộ   số  nghề  m iớ   xu tấ   hi nệ   nh :ư   Khăć   in  b nả   g ,ỗ   làm  đ

ề ớ ngươ  nghi pệ  c aủ  th ợ ọ ể phát tri n, ch  m c lên nhi u, các làng buôn, trung tâm buôn bán l n. ở ử ủ ề tranh s nơ  mài. 3. Sự phát triên̉ ng:  ế   ngươ : Thế kỷ XVI ­ XVIII do chính sách m  c a c a chính quy n phong ki n

ngươ  phát tri nể  m nh.ạ ả cướ   (kể  c  các n cướ   châu  Âu:  Bồ  Đào  Nha,  Hà  Lan,  Anh)  đ nế tệ   Nam  buôn  bán  ngày  càng  t pấ   n p.ậ N iộ  th ươ Ngo iạ  th mà ngo iạ  th +  Thuy nề   buôn  các  n Vi + Th cướ  đã tụ h iộ  l pậ  phố xá, c aử  hàng buôn bán lâu dài.

ị

c.ướ ngươ  nhân nhi uề  n 4. Sự h ngư  kh iở  c aủ  các đô thị ­ Thế  kỉ  XVI  ­  XVIII  nhi uề   đô  thị  m iớ  hình thành phát tri nể  h ngư  th nh. ­ Thăng Long ­ Kẻ chợ v iớ  36 phố ph ngườ  trở thành đô thị l nớ  c aủ  cả n

­ Nh ngữ   đô  thị  m iớ   nh :ư   Phố  Hi nế   (H ngư   Yên),  H iộ   An  (Qu ngả   Nam),  Thanh  Hà  (Phú

Xuân  ­  Hu )ế   trở  thành  nh ngữ  n iơ  buôn bán s mầ  u t.ấ

Ệ Ấ Ự Ố Ơ Ấ ƯỚ Ả   C B O

ơ Ệ Ổ ệ Ố Ế Ỉ ấ ấ ướ

ữ ế ỉ ế ộ ế ỉ c cu i th  k  XVIII ả ủ BÀI 23: PHONG TRÀO TÂY S N VÀ S  NGHI P TH NG NH T Đ T N Ố ố ắ (cid:0) ế ở ả  c  Đàng Ngoài, Đàng Trong kh ng ho ng sâu s c

ở ở ở ộ ừ ộ  Tây S n (Bình Đ nh). T  m t cu c kh i nghĩa nhanh t đ  chúa Nguy n ị ơ  Đàng Trong. ị ố ầ ướ ậ ổ ế ấ ấ   c đ u th ng nh t đ t ễ ở ắ ậ ổ ậ t đ  t p đoàn Lê ­ Tr nh, b

ế ố ộ ế ỉ

ế (cid:0) ệ ễ ướ ổ ệ ễ ứ ạ ậ c ta. ầ 5 v n quân Xiêm kéo vào n ụ ả ễ ề ề ạ  ch c tr n đánh ph c kích R ch G m ­ Xoài Mút (trên sông ạ ế ) ạ ệ ướ c ta. ầ ệ ố ố ễ ệ ỉ

ế ộ ở ắ ơ ọ ồ ố Ng c H i ­ Đ ng Đa ế ạ c. ấ ấ ướ ướ ự ệ ầ ơ ố c đ u hoàn thành s  nghi p th ng nh t đ t n c và

ươ ễ ế ệ ề ơ V ng tri u Tây S n thành

ế ố ấ ừ ễ ệ ắ ở ị Thu n Hóa tr  ra B c. ấ ử ổ ứ ọ ụ ộ i giáo d c, thi c , t ạ ấ ố ẹ ệ ớ ẩ ả t đ p.

ươ ề ấ ng tri u Tây S n l n l ơ ầ ượ ụ ổ t s p đ .

ễ ắ ợ

ự ạ

i: ủ ế ướ ượ ủ ấ ả c, chi n đ u dũng c m c a nghĩa quân, c a nhân dân đ c phát huy cao

ủ ắ

c s  đ ng tình  ng h  c a quân dân và sĩ phu B c Hà. ế ự ượ ự ồ ễ ộ ủ ớ ệ ế ạ

ấ ấ ướ ừ ạ V  T  QU C CU I TH  K  XVIII ố ự I. Phong trào Tây S n và s  nghi p th ng nh t đ t n ­ Gi a th  k  XVIII ch  đ  phong ki n  Phong trào nông dân bùng n .ổ ­ 1771, kh i nghĩa nông dân bùng lên  chóng thành phong trào l ­ 1886 – 1788, nghĩa quân ti n ra B c l c.ướ n II. Các cu c kháng chi n cu i th  k  XVIII ố 1. Kháng chi n ch ng quân Xiêm 1785 ầ ­ Nguy n Ánh c u vi n quân Xiêm  ­ Năm 1785, Nguy n Hu  đã t Ti n ­ Ti n Giang) đánh tan quân Xiêm, Nguy n Ánh ph i ch y sang Xiêm. 2. Kháng chi n ch ng quân Thanh (1789 ­ Vua Lê Chiêu Th ng c u vi n, 29 v n quân Thanh kéo sang n ế   ế ấ ­ Năm 1788, Nguy n Hu  lên ngôi Hoàng đ , l y niên hi u là Quang Trung ch  huy quân ti n ra B c.ắ ế ­ Mùng 5 T t 1789, nghĩa quân Tây S n giành chi n th ng vang d i  ượ ti n vào Thăng Long đánh b i hoàn toàn quân xâm l ­ Phong trào nông dân Tây S n đã b ố ệ ổ ả  qu c. b o v  t ơ ề ươ III. V ng tri u Tây S n ứ (cid:0) ư ạ ­ Năm 1778, Nguy n Nh c x ng Hoàng đ  (hi u Thái Đ c)  l p.ậ ậ ­ Năm 1788, Nguy n Hu  lên ngôi Hoàng đ  th ng tr  vùng đ t t ề ụ ả ậ ấ ­ Thành l p chính quy n các c p, kêu g i nhân dân khôi ph c s n xu t. ổ ứ ạ ậ ạ ổ ộ  ch c quân đ i. ­ L p l  ch c l i s  h  kh u, t ớ ạ ố ­ Đ i ngo i: hòa h o v i nhà Thanh, quan h  v i Lào và Chân L p r t t ­ Năm 1792, Quang Trung qua đ i.ờ ­ Năm 1802, Nguy n Ánh t n công, các v * Nguyên nhân th ng l ­ Có s  lãnh đ o tài tình c a vua Quang Trung. ủ ầ ­ Tinh th n yêu n đ .ộ ­ Nghĩa quân có đ * Công lao Nguy n Hu : ể ố Trong, Đàng Ngoài đ  th ng nh t đ t n ệ  Có công to l n trong vi c đánh b i các th  l c phong ki n Đàng   ượ   c ệ c, v a có công trong vi c đánh b i quân xâm l

ộ ậ ệ ề ể ả ộ ượ ả ủ   c coi là anh hùng áo v i c a

Xiêm, Thanh đ  b o v  n n đ c l p dân t c. Quang Trung đ dân t c.ộ

Ở Ế Ỉ BÀI 24: TÌNH HÌNH VĂN HÓA CÁC TH  K  XVI ­ XVIII

NG TÔN GIÁO ậ ự ị ả ộ ế phong ki n b  đ o l n. ề ừ ụ ệ ề ộ c truy n bá ngày càng r ng rãi. ữ ướ c suy thoái, tr t t ở ạ i ượ ờ  La­tinh ra đ i. ạ ẫ ự ố ờ ổ ầ ệ ng truy n th ng phát huy: th  cúng t tiên, th n linh, anh hùng hào ki t. (cid:0) ờ ố Ư ƯỞ 1. T  T ế ỉ ­ Th  k  XVI – XVIII: Nho giáo t ng b ậ ­ Ph t giáo có đi u ki n khôi ph c tr  l ế ỉ ­ Th  k  XVI – XVIII, đ o Thiên chúa đ ữ ố ­ Ch  qu c ng  theo m u t ề ưỡ ­ Tín ng ưỡ  Đ i s ng tín ng ng ngày càng phong phú. Ọ Ụ Ể

ch c thi c  đ u đ n. ọ ẫ ề ườ ỗ ạ ặ ế ụ ạ ổ ứ ị i đi thi và đ  đ t không nhi u. ầ ễ ổ ứ ờ ư ộ ụ ế ự ư  ch c khoa thi đ u tiên. ụ ể .

ướ ạ ả Văn h c ch  Hán gi m sút so v i giai đo n tr c ớ ơ ổ ế ữ ạ ữ ư ễ ỉ ắ ọ ừ ạ ọ ớ văn h c dân gian n  r ể ạ ộ ố ệ ườ ụ ệ ậ ở ộ v i các th  lo i phong i, truy n dân gian... mang đ m tính dân t c và dân

Ậ

ượ ể ế ậ ng ph t…). c xd, t ớ ượ ả ầ ủ ờ ố ể ệ ậ ậ ấ

ặ ấ ả ồ 2. PHÁT TRI N GIÁO D C VÀ VĂN H C a. Giáo d cụ ử ề + Nhà M c t + Lê – Tr nh: gd Nho h c ti p t c duy trì v n nh ng ng + Đàng Trong: 1646 chúa Nguy n t ử ữ + Th i Quang Trung: Đ a ch  Nôm vào giáo d c, thi c . ế ọ ạ N i dung giáo d c Nho h c h n ch  s  phát tri n kinh t b. Văn h cọ ­ Nho giáo suy thoái (cid:0) ọ ể ữ ­ Văn h c ch  Nôm phát tri n m nh nh ng nhà th  n i ti ng nh : Nguy n B nh Khiêm, Đào Duy T , Phùng Kh c Khoan. ọ ­ Bên c nh dòng văn h c chính th ng, dòng  ữ ụ phú: ca dao, t c ng , l c bát, truy n c gian. Ệ 3. NGH  THU T  ế ụ ắ ­ Ki n trúc điêu kh c ti p t c phát tri n (chùa m i đ ­ Ngh  thu t dân gian hình thành và phát tri n ph n ánh đ i s ng v t ch t, tinh th n c a nhân dân.  ­ NT sân kh u pt c  2 đàng (chèo, tu ng, ví d m, dân ca…).

Ị ƯỚ Ễ Ề BÀI 25: TÌNH HÌNH CHÍNH TR , KINH T , VĂN HÓA D I TRI U NGUY N Ử Ầ Ế Ế Ỉ (N A Đ U TH  K  XIX)

c,ướ  chính sách ngoaị  giao

c.ướ

ngươ  tổ ch ćư  theo mô hình th iờ  Lê. cướ   ta  làm  3  vùng:  Băć   Thành,  Gia  Đ nhị Thành  và  các tr cự  doanh

cướ I.  Xây  d ngự   và  c ngủ   cố  bộ  máy  Nhà n ­  Năm  1802  Nguyêñ   Ánh  lên  ngôi  (Gia  Long)­­>  Nhà  Nguyêñ   thành  l p,ậ   đóng  đô ở Phú  Xuân (Hu ).ế * Tổ ch ćư  bộ máy nhà n ­ Chính quy nề  Trung  Th iờ  Gia  Long  chia  n (Trung B )ộ  do Tri uề  đình tr cự  ti pế  cai qu n.ả ­ Năm 1831 – 1832: Minh M ngạ  th cự  hi nệ   m tộ   cu cộ   c iả   cách  hành  chính  chia  cả  n

ề ừ ả ươ ớ ị ươ và m tộ  Phủ Th aừ  Thiên=> qu n lí chính quy n t trung ng t i đ a ph ng.

i:ạ   thông  qua  giáo  d c,ụ  khoa c .ử làm 30 t nhỉ ­ Tuy nể   ch nọ   quan  l ậ v iớ  400 đi uề  hà khăc.́

ngươ  Tây: đóng c a,ử  không ch pấ   nh nậ  vi cệ  đ tặ  quan hệ ngo iạ  giao c aủ  h .ọ

ệ t ệ  Nam vâñ  là m tộ  n nề   nông  nghi pệ   thu nầ   phong  ki n.ế

đã  đóng  tàu  th yủ   ch yạ   b ngằ   máy h iơ  n c.ướ

ớ ngươ  nghi pệ ng: ươ ế ỏ cướ  năḿ  đ cộ  quy n.ề ả ươ b  quan t a c ng,  ứ ọ ng”.

ấ ạ ớ  Thiên chuá  giáo.

ươ Bà

cượ  biên so n:ạ  L chị tri uề  hi nế  ch ngươ   lo iạ

ế ỉ đô Hu ,ế  Lăng t m,ẩ  Thành Lũy ở  các t nh, c tộ  cờ ở Hà N i.ộ Lu tậ  pháp: Hoàng tri uề  lu tậ  lệ ( lu t G ia   Lon g) * Ngoaị  giao. Th nầ  ph cụ  nhà Thanh (Trung Qu c).ố Băt́ Lào, Cam­pu­chia th nầ  ph c.ụ V iớ  ph II. Tình hình kinh tế và chính sách c aủ  nhà Nguy nễ * Nông nghi p: Vi * Thủ công nghi p:ệ ngưở +  Thợ  quan  x +  Nghề m i: in tranh dân gian. * Th  phát tri nể  ch mậ  ch pạ  do  chính  sách  thuế  khóa  ph ćư   t p.ạ   ươ + N iộ  th + Ngo iạ  th nhà n ng:  Chính sách “tr ng nông  c th III. Tình hình văn hoá  ­ giáo duc̣ ­ Đ cộ  tôn Nho giáo, chính sách “c m đ o” v i ­ Văn h cọ  chữ  Nôm phát  tri n.ể  Tác ph mẩ   xu tấ  săć  c aủ  Nguyêñ  Du,  Hồ Xuân  H ng, Huy nệ  Thanh Quan. ­ “Qu cố  sử quán” thành l p,ậ  nhi uề  bộ sử l nớ   đ chí… ­ Ki n trúc: kinh

Ộ Ấ Ế Ỉ BÀI 26:  TÌNH HÌNH XàH I Ộ Ở Ử Ủ Ầ  N A Đ U TH  K  XIX VÀ CU C Đ U TRANH   C A NHÂN DÂN

c aủ  nhân dân

t:ệ ngườ  hào.

I. Tình hình xã h iộ  và đ iờ  sônǵ ­ Trong xã h iộ   sự phân chia giai  c pấ  ngày càng cách bi + Giai c pấ  th ngố  trị bao g mồ  vua quan, đ aị  ch ,ủ  c + Giai c pấ  bị trị bao g mồ  đ iạ  đa số là nông  dân. iạ   th iờ   Nguyêñ   r tấ   phổ  bi n.ế

ngườ  hào  ćư  hi pế  nhân dân.

ả ị  nhi uề  gánh n ng.ặ

n ngặ  nề

­ Tệ  tham  quan  ô  l ­ Ở nông thôn, đ aị  chủ c ­ D iướ   th iờ   Nguyên ̃  nhân  dân  ph i  ch u + Ph iả  ch uị  c nhả  s uư  cao, thuế n ng.ặ + Chế độ lao d chị + Thiên   tai,   m tấ    mùa   đói   kém   th

ngườ   xuyên.

=> Mâu  thuâñ   xã  h iộ   lên  cao  bùng  nổ  nhi uề  cu cộ  đ uấ  tranh. ủ ể ố ộ ấ

iớ  400 cu cộ  kh iở  nghĩa. cướ  có t

II.  Phong trào đ u tranh c a nhân dân, binh lính và các dân t c thi u s ­ N aử   đ uầ   thế  kỷ  XIX  nh ngữ   cu cộ   kh iở   nghĩa  c aủ   nông  dân  nổ  ra  r mầ   rộ  ở  khăṕ   n i.ơ  Cả n ­ Tiêu bi u:ể +  Kh iở   nghĩa  Phan  Bá  Vành  bùng  nổ  năm  1821 ở S nơ  Nam hạ (Thái Bình) mở r ngộ  ra  H iả

An  Qu ngả   đ nế   năm  1287  bị  đàn áp.

ngượ  l n.ớ

ươ D ng, +  Kh iở   nghĩa  Cao  Bá  Quát  bùng  nổ  năm  1854 ở  ngỨ  Hòa  ­ Hà  Tây, mở r ngộ  ra Hà  N i,ộ   H ngư  Yên đ nế  năm 1854 bị đàn áp. +  Năm  1833  m tộ   cu cộ   n iổ   d yậ   c aủ   binh  lính do Lê Văn Khôi chỉ huy nổ ra ở Phiên An, năm 1835 bị d pậ  tăt.́ Đ cặ  đi m:ể +  Phong  trào  đ uấ   tranh  c aủ   nhân  dân  nổ  ra  ngay  từ  đ uầ   thế  kỷ  khi  nhà  Nguyêñ   v aừ   lên  c mầ  quy n.ề + Nổ ra liên t c,ụ  số l +  Có  cu cộ   kh iở   nghĩa  quy  mô  l nớ   và  th iờ   gian kéo dài như kh iở  nghĩa Phan Bá Vành,  Lê  Văn Khôi.

Ạ Ạ BÀI 29: CÁCH M NG HÀ LAN VÀ CÁCH M NG ANH

ạ

s n Anh ướ ấ ế ề ư ả c Anh tr ế ỉ ể c Anh phát tri n nh t châu Âu. c cách m ng: ế ướ  n ạ : Đ u th  k  XVII, n n kinh t ộ ế ớ ủ ớ ớ ẫ ế ế ộ ế ộ ộ ị ư ả ủ

ạ ế ủ ơ ế  I tri u t p Qu c h i tăng thu . ộ ủ ầ c s   ng h  c a qu n chúng nhân ố ộ ượ ự ủ ộ ớ ệ ậ ộ ố t gi a Qu c h i (đ ế ị ử ử ướ ộ ơ c c ng hòa, cách , Anh thành n I b  x  t ạ ỉ ộ t l p (m t b ộ ướ ộ ớ ự ượ ế ậ ố c thi ữ ế ộ ế ủ ậ   ng phong ki n cũ, ch  đ  Quân ch  l p ỏ ậ c xác l p.

ở ườ ể ng cho CNTB ậ ổ ế ộ ở ế ộ ứ n i chi n. 2. Cách m nh t ướ a. Tình hình n ầ ­ Kinh t ư ả ộ ­ Xã h i: T  s n, quý t c m i giàu lên nhanh chóng. ­ Chính tr : Ch  đ  quân ch  chuyên ch .  => T  s n, quý t c m i mâu thu n v i ch  đ  phong ki n đó là nguyên nhân sâu xa c a cách m ng.ạ ễ b. Di n bi n c a cách m ng: ự ế + Nguyên nhân tr c ti p: 4/1640 vua Sác­l ữ ộ ệ ế + Năm 1642 ­ 1648: n i chi n ác li ộ ự ỗ ợ ủ dân) v i nhà vua (có s  h  tr  c a quý t c phong ki n và Giáo h i Anh). ầ ự ủ + Năm 1649: do áp l c c a qu n chúng, Sác­l ạ ế m ng đ t đ n đ nh cao. ụ ượ ề c th t lùi) + 1653: N n đ c tài đ ệ + Năm 1688: th a hi p gi a Qu c h i v i l c l ế ượ hi n đ c. Ý nghĩa: ở ế  Anh phát tri n. ­ L t đ  ch  đ  phong ki n, m  đ ế ế ộ ư ả ộ ừ ế ộ ờ  ch  đ  phong ki n sang ch  đ  t ­ M  ra th i kì quá đ  t ướ ệ ể ổ d. Tính ch tấ : là CMTS mang tính không tri b n. i hình th c t đ , n  ra d

C AỦ  CÁC THU CỘ  Đ AỊ  ANH Ở

BÀI 30. CHI NẾ  TRANH GIÀNH Đ CỘ  LÂP̣ BĂĆ  MĨ

c aủ   chủ  nghĩa  tư  ban̉ ở  B cắ  Mĩ. Nguyên nhân bùng nổ chi nế  tranh cượ   ra  đ iờ   d cọ   bờ  bi nể   Đ iạ   Tây  D ngươ i).ườ ngươ   nghi pệ   TBCN ở đây phát tri n.ể 1.  Sự  phát  triên̉ ­  N aử   đ uầ   thế  kỷ  XVIII,  13  thu cộ   đ aị   Anh  đ (1,3  tri uệ   ng ­ Gi aữ   thế  kỷ  XVIII,  n nề   công  th ­ Sự  phát  tri nể   kinh  tế  công,  nông  nghi pệ   thuć   đ yẩ   th ngươ   nghi p,ệ   giao  thông,  thông  tin,

ườ ng, ngôn ng .ữ

H pợ   ch ngủ  quôć  Mĩ

ự ế  1773  sự  ki nệ   Bô­xt n,ơ   nguy cơ  cu cộ   chi nế   đ nế   g n.ầ ậ ạ cượ  tri uệ  t p, các đ i bi u ể yêu  c uầ   vua  Anh  bãi  bỏ

ạ ộ ụ  đ a l n ị ầ  th ́ư hai đ cượ   tri uệ  t p:ậ xây d ngự  quân đ iộ  l cụ  đ aị

cướ  ngo tặ  cu cộ  chi n.ế Xa­ra­tô­ga,  t oạ  ra b

ị iợ  cu iố  cùng. l th ngố   nh tấ  thị tr ­ Sự  kìm  hãm  c aủ   chính  phủ  Anh  làm  cho  mâu  thuâñ   ở  13  thu cộ   đ aị   trở  nên  gay  găt=>́ Nguyên nhân  dâñ   đ nế  vi cệ  bùng nổ chi nế  tranh. 2. Di nễ  bi nế  chi nế  tranh và sự thành lâp̣ ­ Nguyên nhân tr c ti p: ­ 9/1774, Đ iạ  h iộ  l cụ  đ aị  l nầ  th ́ư nh tấ  đ chính sách h nạ  chế công th ngươ  nghi p.ệ ­ Tháng 5 – 1775, Đ i h i l c + Quy tế  đ nhị +  Cử  Gioóc­giơ  Oa­sinh­t nơ   làm  t ngổ   chỉ  huy  quân đ i.ộ +  Thông  qua  b nả   Tuyên  ngôn  đ cộ   l pậ   (4/ 7/ 1776), tuyên bố thành l pậ  H pợ  ch ngủ  qu cố  Mĩ. ­ Ngày 17/ 10/ 1777,  chi nế   thănǵ ­ Năm 1781, tr nậ  I­oóc­tao giáng đòn quy tế  đ nh

giành thănǵ 3. K tế  quả  và ý  nghĩa c aủ  Chi nế  tranh giành  đ cộ  lâp̣

cướ   Véc­xai  (9/ 1783),  Anh  công  nh nậ  n nề  đ cộ  l pậ  c aủ  13 thu cộ  đ aị  ở Băć  Mĩ.

ổ ơ ơ ượ ầ cướ  Mĩ. ầ ủ ướ Oa­sinh­t n đ ố c b u làm t ng th ng đ u tiên c a n c Mĩ.

iả   phóng  Băć   Mĩ  khoỉ   chính  quy nề   Anh,  thành l pậ  qu cố  gia tư s n,ả  mở đ ngườ  cho

tệ  đ .ể

­ Theo  hòa  ­ Năm 1787,  thông qua  hi nế   pháp c ngủ   cố  vị  trí nhà n ­ 1789, Gioóc­gi Ý nghĩa: +  Gi CNTB phát tri nể  ở Băć  Mĩ. +  Góp  ph nầ   thuć   đ yẩ   cách  m ngạ   ch ngố   phong  ki nế   ở  châu  Âu,  phong  trào  đ uấ   tranh  giành đ cộ   l pậ  ở Mĩ La­tinh. Tính  ch tấ :  là  cu cộ   cách  m ngạ   tư  s nả  không tri Hình th cứ : chi n tranh giành đ c l p.

PHÁP CU IỐ  THẾ KỶ XVIII

Ạ ƯỚ

C PHÁP TR ế ế ộ ậ BÀI 31. CÁCH M NGẠ  TƯ SAN̉ ƯỚ C CÁCH M NG ộ  xã h i

ế ỉ ệ ạ ậ ư ẫ ươ ệ ng nghi p đã phát c nông nghi p l c h u nh ng công th ỏ ử ụ ố ể ề ệ ệ

ủ ứ ầ

I. N 1. Tình hình kinh t  *Kinh t :ế ướ Cu i th  k  XVIII, Pháp v n là n tri n, máy móc s  d ng ngày càng nhi u (d t, khai m , luy n kim). * Chính tr ­ị  xã h i:ộ ­ Chính tr :ị  Chế độ quân ch , đ ng đ u vua Lu­I XVI. ­ Xã h iộ  chia thành 3 đ ngẳ  c pấ ữ ữ ứ ụ ề ộ , Qúy t c: ộ  năḿ  đ cặ  quy nề , gi ch c v  cao trong chính quy n, quân đ i và giáo

iợ  chính tr .ị ứ quy nề  l ấ ữ ủ ớ ộ , quý t c là nguyên nhân c a cách + Tăng l h i.ộ +  Đ ngẳ   c pấ   th ́ư  ba:  G mồ  t ư ả   nông  dân,  bình  dân.  Họ  làm  ra  c aủ   c i,ả   ph iả   đóng   s n, m iọ   th ́ư thu ,ế  không đ cượ  h ngưở ­ Mâu thuẫn xã h iộ  gay găt gi a đ ng c p th  ba v i tăng l ́ ữ ẳ m ng.ạ

ngưở 2. Cu cộ  đ uấ  tranh trên lĩnh v cự  tư t *Th iờ  gian: Đ uầ  thế kỷ XVIII

Môngtexkio, Vôn­te, Rút­xô ngưở ti nế   bộ  phê  phán  nh ngữ   quan  đi mể   l iỗ   th i,ờ   giáo  lý  l cạ ngườ  cho xã h iộ  phát tri n.ể ngườ   cho  cách  m ngạ   bùng  nổ, đ nhị h ngướ  cho m tộ  xã h iộ  m iớ  t ngươ

* Đaị  biêu:̉ *N iộ   dung:  Nh ngữ   tư  t h u,ậ  mở  đ *  Ý  nghĩa:  d nọ   đ lai.

II. TI NẾ  TRÌNH C AỦ  CÁCH M NGẠ 1. Cách  mạng  bùng  n .ổ   N nề   quân  chủ  lâp̣ hi nế ế ề ề ấ ấ 5/ 5/ 1789,  H iộ   nghị  ba  đ ngẳ   c p đ  xu t vay ti n và ban

­ Nguyên nhân tr c ti p: Ngày

ự hành thu  m i> ế ớ  đ ngẳ  c pấ  th ́ư 3 ph nả  đ i.ố phá  ng cụ  Ba­xti==>mở đ uầ  cho cách m ngạ  Pháp.

nhân  dân  n iổ   d yậ   khăṕ   n iơ   (cả  thành  thị  và  nông  thôn),  chính  quy nề tế   l pậ   (Qu cố   h iộ   l pậ   hi n).ế cượ   thi

ngươ  nghi pệ  phát tri n.ể

­ Ngày  14/ 7/ 1789,  qu nầ   chunǵ ­ Qu nầ   chunǵ c aủ   tư  s nả   tài  chính  đ + Thông qua Tuyên ngôn nhân quy nề  và dân  quy n.ề +  Ban  hành  chính  sách  khuy nế   khích  công  th +  Tháng  9/ 1791,  thông  qua  hi nế   pháp,  xác  l pậ   n nề   chuyên  chính  tư  s nả   (quân  chủ  l pậ   hi n).ế

iạ   chế  độ  phong  ki nế   (xuí khôi  ph cụ   l c,ướ  liên k tế  v iớ  phong ki nế  bên ngoài).

đã  nh tấ   lo tạ   tự  vũ

cao  c aủ  cách mang̣

iợ  cho  nhân dân nh :ư   chia  ru ngộ   đ tấ   cho  nông  dân,  quy  đ nhị

­ Vua  Pháp  tìm  cách  ch ngố   phá  cách  m ng,ạ gi cụ   ph nả  đ ngộ  trong n ­ Tháng  4/ 1792, chi nế   tranh gi aữ   Pháp  v iớ   liên minh phong ki nế  Áo ­ Ph .ổ Ngày  11/ 7/ 1792,  Qu cố   h iộ   tuyên  bố  Tổ  qu cố   lâm  nguy,  qu nầ   chunǵ c.ướ trang b oả  vệ đ tấ  n 3. N nề  chuyên chính Giacôbanh – đ nhỉ ­ Các chính sách phái Giacôbanh: + Tr ngừ  trị b nọ  ph nả  cách m ng.ạ iả   quy tế   các  quy nề   l + Gi giá  hàng hóa cho dân nghèo…. +  Ban  hành  l nhệ   t ngổ   đ ngộ   viên,  xây  d ngự  quân đ iộ  m nh.ạ + Thông qua hi nế  pháp m i,ớ  n iớ  r ngộ  các  quy nề  tự do dân ch .ủ + Xóa n nạ  đ uầ  cơ tích tr .ữ

Phái  Giacôbanh  đã  đánh  đổ  thù  trong gi cặ   ngoài, đ aư  cách  m ngạ  đ nế   đ nhỉ

Do  mâu  thu nẫ   n iộ   bộ  nên  phái  này  suy  y u,ế   sau  cu cộ   b oạ   đ ngộ   ngày

­ cao. ­ 27/ 7/ 1794  thì chính quy nề  r iơ  vào tay b nọ  ph nả  đ ng.ộ

Pháp  cuôí thế kỷ XVIII tư  san̉

ộ

ạ

ủ ư ả

ể  s n đi n hình.

ư ủ

ế

ế ượ

ữ ộ

ớ ủ

ấ

ề ợ ủ

ề

ấ

ậ ổ ế ộ i quy t đ

c v n đ  dân ch  (ru ng đ t cho nông dân, quy n l

i c a công

ở ườ

ị ườ

ấ

ộ

ự ượ

ở

ố ng dân t c th ng nh t m  đ

ng cho l c l

ng TBCN

Pháp

III.  Ý  nghĩa  c aủ   cách  mang̣ ­ Là cu c cách m ng dân ch  t + L t đ  ch  đ  phong ki n cùng v i nh ng tàn d  c a nó. ả + Gi nhân). + Hình thành th  tr phát tri n.ể

ấ ư ả

ế ị

ư

ế

ể

ầ

ạ

ủ    s n lãnh đ o, nh ng qu n chúng quy t đ nh ti n trình phát tri n c a

ắ

ợ

ị ủ

ấ ư ả

ủ

ề

ạ

ố

ố i và c ng c  quy n th ng tr  c a giai c p t

s n trên ph m vi

+ Giai c p t cách m ng.ạ ở ờ ạ ­ M  ra th i đ i th ng l ế ớ th  gi

i.

Ở BÀI 32. CÁCH M NGẠ  CÔNG NGHI PỆ CHÂU ÂU

công nghi pệ  ở Anh cướ   đ uầ   tiên ti nế   hành  cách  m ngạ   công nghi p:ệ

c.ướ

c,ướ  năng su tấ  tăng 40 l n.ầ cướ  và đ aư  vào sử d ng.ụ

ngươ   pháp  n uấ   than  c cố   luy nệ   gang  thép,  năm cượ  xây d ng.ự

i:ả  Năm 1814 Xti­phen­x nơ  chế t oạ  thành công đ uầ  máy xe l a.ử   thế gi ngưở i.ớ 1. Cách mang̣ ­  Anh  là  n  + Kinh tế tư b nả  chủ nghĩa phát tri nể  m nh.ạ + Cách m ngạ  nổ ra s m,ớ  chính quy nề  thu cộ  vì  trong giai c pấ  tư s n.ả + Có hệ th ngố  thu cộ  đ aị  l n.ớ ­ Nh ngữ  phát minh về máy móc: + Năm 1764, Giêm­ha­gri­vơ sáng chế ra máy  kéo s iợ  Gienni. +  Năm  1769,  Ác­crai­tơ  chế  t oạ   ra  máy  kéo  s iợ  ch yạ  b ngằ  h iơ  n +  Năm  1779,  Crôm­t nơ   c iả   ti nế   máy  kéo  s iợ   t oạ  ra s nả  ph mẩ  đ p,ẹ  b nề  h n.ơ +  Năm  1785,  Các­rai  chế  t oạ   máy  d tệ   ch yạ   b ngằ  s ćư  n + Năm 178,4 Giêm Oát phát minh ra máy h iơ   n ­ Luy nệ   kim:  Năm  1735  phát  minh  ra  ph 1784 lò luy nệ  gang đ uầ  tiên đ ­ Giao thông v nậ  t ­ Gi aữ  thế k  ỷ XIX Anh trở thành công x

2. quả c aủ  cách mang̣

công nghi pệ :ế ngượ  s nả  ph mẩ  l nớ  cho xã h i.ộ cướ   tư  b n,ả   nhi uề   trung tâm công nghi pệ   m iớ  và thành thị

­ Về kinh t +  Nâng  cao  năng  su tấ   lao  đ ngộ   làm  ra  kh iố  l +  Thay  đ iổ   bộ  m tặ   các  n đông  dân ra đ i.ờ ­ Về xã h i:ộ +  Hình  thành  2  giai  c pấ   m iớ   là:  tư  s nả   công nghi pệ  và vô s nả  công nghi p.ệ + Tư s nả  công nghi pệ  năḿ  tư li uệ  s nả  xu tấ  và quy nề  th ngố  tr .ị

+  Vô  s nả   công  nghi pệ   làm  thuê,  đ iờ   s ngố   cơ  c cự  dâñ  đ nế  đ uấ  tranh gi aữ  vô s nả  v iớ  tư  s nả

Ư Ả Ở Ạ Ữ BÀI 33: HOÀN THÀNH CÁCH M NG T  S N CHÂU ÂU VÀ MĨ GI A

Ế Ỉ TH  K  XIX

nh tấ  n cướ  Đ cứ cướ  Đ c:́ư

cướ  công nghi p.ệ iố   tư  b nả   đã xâm nh pậ  vào các ngành kinh t .ế

ố

̉   c nả   trở  sự  phát  tri nể   kinh  tế  tư  c.ướ ấ  b ngằ  vũ l cự  "từ trên  xu ng"ố thông qua các  cu cộ  chi nế  tranh 1. Cu cộ  đ uấ  tranh thônǵ ­ Tình hình n +  Gi aữ   thế  kỷ  XIX  kinh  tế  tư  b nả   chủ  nghĩa  Đ ćư   phát  tri nể   nhanh  chóng,  Đ ćư   trở  thành  n ngươ   th ćư   kinh  doanh  theo  l +  Ph + N cướ  Đ ćư  bị chia xẻ thành nhi uề  v ngươ  qu c nho, b nả   chủ  nghĩa ­ đ tặ  ra yêu c uầ  c nầ  th ngố  nh tấ  đ tấ  n ­ Đ ćư  ti nế  hành th ng nh t ố cướ  khác. v iớ  các n

́ ộ ơ ơ ạ ấ ư ấ

́ ́ ớ ộ ậ ế ư ư

ế ph cụ   các  bang  mi nề   Nam  hoàn  thành

cướ  khi n iộ  chi n:ế ườ ng: iạ   hai  con  đ Mi nề   Băć   phát  tri nể   n nề   công tộ  nô  l .ệ iợ   kinh  tế  phát  tri nể   nhanh  chóng  đ cặ   bi

ự ế ả ệ ề ợ ủ ử ổ ủ ộ ở ọ ố i c a ch  nô ề    mi n

ề ề ỏ ế ễ ổ ư ế ế ộ

ộ ề ế ộ ệ ỏ , nông dân tham gia quân nô l ệ (cid:0)

ộ ề ế ế ắ ộ ợ i thu c v  quân Liên bang.

ạ Mĩ. ề ư ả ủ ệ ể ề b n phát tri n. ứ ở  s n l n th  2  ạ  mi n Nam t o đi u ki n cho ch  nghĩa t ể ế ề ộ

­ Quá trình th ng nh t Đ c:́ ố ả   ế + Năm 1864, Bi­xmác t n công Đan M ch chi m Hôn­xtai­n  và S ­lê­svích thu c Băc H i và Ban Tích. ́ + Năm 1866, Bi­xmác gây chi n tranh v i    Áo, Đ c thành l p m t liên bang Băc Đ c. ớ + Năm 1870 – 1871, Bi­xmác gây chi n v i Pháp thu th ngố   nh tấ  Đ c.́ư 3. N iộ  chi nế  ở Mĩ * Tình hình Mĩ tr +  Gi aữ   thế  k  ỷ XIX  kinh  tế  Mĩ  t nồ   t nghi pệ   tư  b nả   chủ nghĩa; mi nề  Nam kinh tế đ nồ  đi nề  d aự  vào bóc l +  Nhờ  đi uề   ki nệ   thu nậ   l tệ   là  ngành  công  nghi pệ   và  cả  nông  nghi p.ệ  Song chế độ nô lệ c nả  trở n nề  kinh tế tư b nả   chủ nghĩa phát  tri n.ể + Mâu thuâñ  gi aữ  tư s n,ả  tr iạ  chủ ở mi nề  Băć  v iớ  chủ  nô ở mi nề  Nam ngày càng gay găt.́ ­ Nguyên nhân tr c ti p: ạ + Lin­côn đ i di n Đ ng c ng hòa trúng c  t ng th ng đe d a quy n l Nam. + 11 bang mi n Nam tách kh i mi n Nam. ­ Di n bi n: ệ + Ngày 12/4/1861, n i chi n bùng n ,  u th  thu c v  Hi p bang.  ắ ệ +  Ngày 01/1/1863, Lin­côn ra s c l nh bãi b  ch  đ  nô l đ i.ộ + Ngày 09/4/1865, n i chi n k t thúc, th ng l ­ Ý nghĩa: ư ả ầ ộ + Là cu c Cách m ng t ỏ ế ộ ệ ở + Xóa b  ch  đ  nô l   ế + N n kinh t

Mĩ phát tri n nhanh chóng sau n i chi n.

ƯỚ Ư Ả Ố Ủ Ạ Ế Ể BÀI 34: CÁC N C T  B N CHUY N SANG GIAI ĐO N Đ  QU C CH  NGHĨA

iườ  Đ c, G.Jun ng ườ  Anh, E.Len­ i i ́ư ngượ  m i.ớ (Pháp),  Ma­ri  Quy­ri  đã  đ tặ   n nề   t ngả ngượ  h tạ  nhân.

cướ  ti nế  vĩ đ iạ  trong vi cệ  tìm hi uể  c uấ  truć  v tậ  ch t.ấ  (Đ c)́ư  về tia X vào năm 1895 có  nǵư  d ngụ  quan tr ngọ  trong y h c.ọ

ủ ầ ị

ế ự ế ề ế 1.  Nh ngữ   thành  t uự   về  khoa  h cọ   kĩ  thuâṭ   cuôí  thế kỷ XIX ­ đ uầ  thế kỷ XX * Trong lĩnh v cự  v tậ  lý: +  Phát  minh  về  đi nệ   c aủ   các  nhà  bác  h cọ   G.Ôm  ng ơ ườ  Nga  mở ra khả năng  nǵư  d ngụ  ngu nồ  năng l x  ng +  Phát  hi nệ   về  phóng  xạ  c aủ   Hăng­ri  Béc­c ­renơ cho vi cệ  tìm ki mế  ngu nồ  năng l ơ ơ  (Anh) có b + R ­d ­pho + Phát minh c aủ  R n­ghen ơ * Hóa h c:ọ ậ + Đ nh lu t tu n hoàn c a Men­đê­lê­ep * Sinh h c:ọ ề ậ ọ + H c thuy t Đác­uyn (Anh) đ  c p đ n s  ti n hóa và di truy n...

ệ ế ạ ố ệ ố ạ ộ ấ ủ ộ ườ ậ i. ữ ấ ử ụ ể ắ ầ

ượ ư ố ườ i Mĩ đã ch  t o nh ng chi c máy bay đ u tiên. c đ a vào s  d ng.  ế ơ ấ ế ư ả ủ ấ b n ch  nghĩa, đánh d u b ầ  t ướ   c ớ ủ ế ọ ủ + Phát minh c a nhà bác h c Lu­i Paster (Pháp) giúp phát hi n vi trùng và ch  t o thành công ạ ắ v c xin ch ng b nh chó d i. ủ ệ ầ ứ + Pap­l p (Nga) nghiên c u ho t đ ng c a h  th n kinh cao c p c a đ ng v t và ng ả ụ ọ ượ c áp d ng vào s n xu t: * Nh ng phát minh khoa h c đ ậ ệ + Kĩ thu t luy n kim: s  d ng lò Bét­xme và lò Mác­tanh. ỏ ượ c khai thác đ  th p sáng. + D u h a đ ệ + Phát minh ra đi n tín. ế ỷ + Cu i th  k  XIX ô tô đ ế ạ + 1903 anh em ng ổ ơ ả ề ả * Đã làm thay đ i c  b n n n s n xu t và c  c u kinh t ư ả ở ủ  b n  ti n m i c a ch  nghĩa t ử ụ ữ ấ ạ  giai đo n này.

Ự Ể Ủ

BÀI 36. S  HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N C A PHONG TRÀO CÔNG NHÂN

ấ ấ ủ ồ ử ầ

Ở ươ làm. ọ ề ế ậ ợ ơ ở t l p n n C ng hòa. ế ầ ổ ế ộ ươ ở ệ  Pháp năm 1831 công nhân d t Li­ông kh i nghĩa đòi tăng l ở  Li­ông kh i nghĩa đ i thi ễ ng đòi ph  thông đ u phi u, tăng năm 1836 ­ 1848 di n ra phong trào "Hi n ch ờ làm". ở ơ ủ ấ ạ ả ấ ả ạ ư ườ i chính sách rõ ràng. ề ẫ ế ự ắ ủ ờ ủ ề ng l ề ố ng thành c a công nhân, là ti n đ  d n đ n s  ra đ i c a ch ủ

ủ

ế ự ấ ự ưở ọ ộ ờ ng ư ả ờ ớ ủ ủ ữ ặ ộ b n ra đ i v i nh ng m t trái c a nó, bóc l t tàn nhâñ

ườ ữ ả ộ ộ s n ti n b  thông c m v i n i kh  c a nh ng ng ố   i lao đ ng mong mu n

ơ ổ ủ ộ  h u bóc l

ớ ỗ ế ư ữ t đ p h n không có t ệ ạ ế ộ ố ẹ ộ ưở ờ t. ng ra đ i mà đ i di n là Xanh­xi­mông, Phu­ri­ê và Ô­oen.

́ ườ ặ ộ ộ s n là bóc l i lao đ ng. t ng

ươ ng lai.

ạ

ấ ủ ế ộ c b n ch t c a ch  đ  đó.

i thoát, không  gi ́ ượ ả i thích đ ấ ạ

́ ả ượ ố c l ủ c vai trò và s c m nh c a giai c p công nhân. ồ ộ ư ộ ổ ộ ấ ề   ng ti n b  trong xã h i luc đó. C  vũ ngu n lao đ ng đ u tranh, là ti n

ờ ế ỉ 1. Phong trào đ u tranh c a giai c p công nhân h i n a đ u th  k  XIX ờ ả ­  ng gi m gi ­ Năm 1834 th  t Ở ừ ­   Anh t ươ ả l ng, gi m gi Ở ứ ­   Đ c, năm 1844 công nhân S ­lê­din kh i nghĩa. ấ ế ­ K t qu : T t c  các phong trào đ u tranh c a công nhân đ u th t b i. ­ Nguyên nhân: Thi u s  lãnh đ o đúng đ n, ch a có đ ­ Ý nghĩa: Đánh d u s  tr ộ nghĩa xã h i khoa h c. ưở 2. Ch  nghĩa xã h i không t ả ­ Hoàn c nh ra đ i: Ch  nghĩa t ườ ộ ng i lao đ ng. ườ ư ả ữ ­ Nh ng ng i t ộ ự xây d ng m t ch  đ  t ủ ­ Ch  nghĩa xã h i không t ­ Tích c c:ự ế ộ ư ả ủ ư ượ ậ c m t trái c a ch  đ  t + Nh n th c đ ́ ự ộ ư ả  b n, d  đoán t + Phê phán sâu săc xã h i t ­ H n ch : ế ạ + Không v ch ra đ ấ ượ + Không th y đ ­ Ý nghĩa: Là t ế ư ưở  t ủ ề đ  ra đ i ch  nghĩa Mác.

Ờ Ủ Ọ Ộ Ự Ủ BÀI 37.   MÁC VÀ ĂNG – GHEN. S  RA Đ I C A CH  NGHĨA XàH I KHOA H C

ả ả ả ủ ữ ườ ộ ổ ứ ồ

ặ ứ ự i c ng s n và Tuyên ngôn c a Đ ng c ng s n ộ ệ ộ t quan tâm xây d ng m t chính ấ ệ ộ ậ ờ ấ ả ị ủ ườ ộ ị ả i c ng s n ra đ i. ự ố ủ ộ    s n, xác đ nh s  th ng tr  c a giai c p vô s n, th  tiêu xã h i

ộ ả ả ạ ả ờ ộ ứ ự ề ẫ ộ ấ   ế c ti n, song nó ch a đ ng nhi u mâu thu n và cu c đ u ả ổ ư ả  b n và vô s n t ờ  b n ra đ i là m t b ả ấ ế ị ộ ướ t y u ph i n  ra. ử ứ ệ ủ ạ ạ ấ ả ợ ầ ạ ả i c n ph i có chính đ ng tiên phong c a mình. ủ ứ ả ộ ủ ơ ả ủ ắ ữ ế ọ ư ả ợ ủ ủ ệ ả ộ ả ệ ố ủ t vong c a ch  đ  t ắ ộ ậ ấ ế t y u di i c a ch  nghĩa c ng s n. b n và th ng l

ọ ấ ủ ệ ầ ộ ng lĩnh đ u tiên c a ch  nghĩa xã h i khoa h c đ u tranh b ướ   c ế ợ ủ ấ ườ ừ ậ ạ 2. T  ch c đ ng minh nh ng ng ậ ­ Ngoài vi c nghiên c u lý lu n C.Mác và Ăng­ghen đ c bi ả ả đ ng đ c l p cho giai c p vô s n. ữ ồ ­ Tháng 6/1847, Đ ng minh nh ng ng ụ ấ ư ả ậ ổ ­ M c đích: L t đ  giai c p t ư ả t  s n. ­ Tháng 2/1848, Tuyên ngôn Đ ng c ng s n ra đ i, do C.Mác và Aqng­ghen so n th o. N i dung: ủ + Ch  nghĩa t ữ ư ả tranh gi a t ố   ị ẳ + Kh ng đ nh s  m nh l ch s  và vai trò c a giai c p vô s n là lãnh đ o cách m ng. Mu n cách m ng th ng l + Trình bày m t cách h  th ng nh ng nguyên lý c  b n c a ch  nghĩa c ng s n, ch ng minh quy lu t t ­ Ý nghĩa: ủ ấ ươ + Là văn ki n có tính ch t c ộ ớ ầ đ u k t h p ch  nghĩa dã h i v i phong trào công nhân. + T  đây giai c p công nhân đã có lý lu n cách m ng soi đ ng.

BÀI 38: QU CỐ  T  THẾ Ứ NH TẤ  VÀ CÔNG XàPA­RI 1871

Ấ

ậ ả ấ ư ả s n tăng ộ ậ ư ế ỉ ủ ưở ị ả ạ ự ế ấ đ u tranh, công nhân nh n th y tình tr ng bi ậ ế ặ ướ ệ ậ ủ ộ ổ ứ ấ ủ ề ng c a nhi u khuynh h ạ ấ ầ ố ế ụ ồ ả ng phi vô s n. t l p c a phong trào   ch c qu c t ế   ở ỗ ướ c k t  m i n ế   ạ  lãnh đ o đoàn k t c. ậ ạ ớ ự ủ ướ  th  nh t thành l p t i Luân Đôn v i s  tham gia c a C.Mác. ủ

ượ ủ ề ạ ộ ạ ộ ế ố ế ứ ố ủ ế ệ ộ ộ ằ ị ế ạ ỳ ạ ộ c thông qua các k  đ i h i. Nh m truy n bá ữ ng l ch l c trong n i b , thông qua nh ng ngh  quy t quan ố ế ứ ấ  th  nh t ấ  th  nh t ch  y u đ ạ ư ưở  t i t

ố ế ứ ưở ướ ề c tham gia ngày càng nhi u vào các ng c a Qu c t ấ ổ ứ ờ ị th  nh t: Công nhân các n  ch c công đoàn ra đ i.

ủ ự ượ ế ấ ọ ố ế . ờ ủ i ng n v  ch  nghĩa Mác. ả ng vô s n qu c t ố ế ướ  d

ự ậ ạ

Ứ Ố Ế I. QU C T  TH  NH T ờ ả 1. Hoàn c nh ra đ i ộ ế ỉ ữ ­ Gi a th  k  XIX đ i ngũ công nhân thêm đông đ o và t p trung cao. Giai c p t ứ ườ t. ng áp b c bóc l c ẫ   ủ ầ ­ Đ u th p niên 60 c a th  k  XIX phong trào đ u tranh c a công nhân ph c h i nh ng v n trong tình tr ng phân tán, ch u  nh h ậ ­ Th c t ặ ả qu  còn han ch  m t khác đ t ra yêu c u thành l p m t t ố ế phong trào công nhân qu c t  các n ố ế ứ ấ ­ Ngày 28/9/1864, Qu c t 2. Ho t đ ng c a Qu c t ­ Ho t đ ng c a qu c t ọ h c thuy t Mác, ch ng l tr ng.ọ ủ Ả ­  nh h ộ ấ cu c đ u tranh chính tr , các t ­ Vai trò: ộ ề + Truy n bá r ng rãi ch  nghĩa Mác trong phong trào công nhân qu c t ố + Đoàn k t, th ng nh t các l c l II.CÔNG XàPA­RI 1871 ộ 1. Cu c cách m ng ngày 18 ­ 3 ­ 1871 và s  thành l p Công xã ­ Nguyên nhân:

ắ ạ ẫ ệ ề ủ ộ ư ả ấ    b n ngày càng sâu s c, t o đi u ki n cho công nhân đ u

ổ ấ ẫ ế ộ ị ế ớ ậ ổ ế ế ầ ạ ả ạ ủ ướ s n Pháp c p đo t thành qu  cách m ng c a qu n chúng,

(cid:0) ố + Mâu thu n v n có c a xã h i t tranh. ự ấ ạ ủ + S  th t b i c a pháp trong cu c đ u tranh Pháp ­ Ph  làm cho nguyên nhân căm ph n ch ộ ố t đ  đ  ch  II. i l đ  th ng tr  ti n t ấ ư ả ủ ộ ả ự + S  ph n đ ng c a giai c p t ứ ể ầ ầ đ u hàng Đ c đ  đàn áp qu n chúng. ạ  Cu c cách m ng ngày 18 ­ 3 ­ 1871. ế ễ ế ủ ở ố ậ ầ ủ ề ủ ơ ả ộ ề i chính ph  thu c v  giai c p vô s n. ị ậ ổ t đ ấ ấ ư ả  s n b  l ướ

ộ ồ ượ ấ ậ ơ ể ượ c thành l p, c  quan cao nh t là h i đ ng công xã đ ầ   c b u ế ắ ữ ệ ộ ả ự ượ i tán, thay vào đó là các s c l ng vũ trang nhân dân, nhà th ờ ỏ ườ ọ ng h c. ề ủ ỏ ố ữ ủ ệ ế

ớ c ki u m i do dân và vì dân. ướ ọ ổ ứ ệ ấ ả ạ   i nhi u bài h c kinh nghi m quý báu cho giai c p vô s n: T  ch c lãnh đ o ầ ớ ộ ­ Di n bi n: ố + Ngày 18 ­ 3 ­ 1871 Qu c dân quân chi m các c  quan chính ph  và công s , làm ch  thành ế ớ ầ ph , thành l p công xã. L n đ u tiên trên th  gi ề ạ ủ ả + Toán quân chính ph  p i tháo ch y v  Véc­xai, chính quy n giai c p t ớ 2. Công xã Pa­ri ­ Nhà n c ki u m i ­ Ngày 36 ­ 3 ­ 1871 công xã đ ầ ổ theo nguyên t c ph  thông đ u phi u. ủ ­ Nh ng vi c làm c a công xã: ị ả + Quân đ i c nh sát cũ b  gi tách kh  tr ể   ộ + Thi hành nhi u chính sách ti n b : Công nhân làm ch  nh ng xí nghi p ch  b  tr ng, ki m ộ ả ế ộ ề ươ ng, gi m lao đ ng ban đêm... soát ch  đ  ti n l ộ ể ­ Công xã Pa­ri là m t nhà n ề ể ạ ­ Công xã d  l các t ng l p nhân dân... Ế Ỷ Ầ BÀI 40. LÊ­NIN VÀ PHONG TRÀO CÔNG NHÂN NGA Đ U TH  K  XX

Ầ Ủ ƯỚ Ạ Ộ C Đ U C A VI.LÊNIN TRONG PHONG TRÀO CÔNG NHÂN

ố ứ ế ố ấ Pê­téc­bua. ồ ớ ở ấ ả ề ằ "Tia l a"ử  nh m truy n bá ủ ạ ộ ệ ậ ở ượ Luân Đôn d c tri u t p ể ề ệ ả ố ng lĩnh đi u l ướ ự ủ   ộ i s  ch  trì    Đ ng. Hình thành 2 phái Bôn­sê­vích đa s  và phái

ủ ư ả ủ ố ế ủ ơ ộ ộ ộ 2  ng h  chính ph  t ế    s n,  ng h  chi n

ế ế ế ạ ố ố ả ề ặ ủ ữ ẩ Ở

ướ ạ

ọ  NGA c Cách m ng ể ế ệ ộ ờ ng nghi p phát tri n, các công ty đ c quy n ra đ i.

c Nga tr ươ ế ộ ề ề ấ ả ủ (cid:0)  do dân ch ờ ố    đ i s ng ổ ự I. HO T Đ NG B NGA ể ử ­ Ti u s : Vla­đi­mia Ilích U­ki­a­n p t c Lênin sinh ngày 22 ­ 4 ­ 1870 trong gia đình nhà giáo ộ ti n b . + Mùa thu năm 189,5 Lênin th ng nh t các nhóm Mác xit  ủ ­ Năm 1900, Lênin cùng v i các đ ng chí c a mình xu t b n báo  ch  nghĩa Mác vào phong trào công nhân Nga. ả ­ Năm 1903, đ i h i Đ ng công nhân xã h i Nga đ ề ươ ủ c a Lênin đ  bàn v  c ể ố Men­sê­vích thi u s . ế ỷ ầ ­ Đ u th  k  XX các phái c  h i trong Qu c t tranh. ớ   ả Đ ng Bôn­sê­vích do Lênin lãnh đ o là kiên quy t ch ng chi n tranh đ  qu c, trung thành v i ệ ự s  nghi p vô s n. ữ ­ Lênin có nh ng đóng góp quan tr ng v  m t lý luân thông qua nh ng tác ph m c a mình. Ạ II. CÁCH M NG 1905 ­ 1907  ướ 1. Tình hình n ề : Công th ­ V  kinh t ẹ ự ị ­ V  chính tr : Ch  đ  Nga hoàng kìm hãm s n xu t, bóp ngh t t nhân dân, công nhân kh  c c.

ộ ộ ẫ ắ ẫ ế ế Xã h i mâu thu n sâu s c d n đ n bùng

ổ ạ ế ệ ầ ả ệ ờ ố ọ ị ự ư

ế ụ ộ ạ ạ ộ ệ ọ ầ (cid:0) ị ủ ạ ộ ổ ơ ở ớ ữ ế  và giao thông.  Kh i nghĩa vũ trang song b  th t b i. ứ ị ấ ạ ộ ấ ở ấ ộ Nga. Đây là m t cu c Cách s n l n th  nh t ộ ủ ư ả ạ ạ ớ ể  s n ki u m i.

ế ộ ưở ế ấ ả ng đ n phong trào đ u tranh các n ươ ấ ậ (cid:0) ự ấ ạ ­ S  th t b i trong cu c chi n tranh Nga ­ Nh t  ạ ổ n  Cách m ng. ạ 2. Cách m ng bùng n   ­ Ngày 09/01/1905, 14 v n công nhân Pê téc bua và gia đình không vũ khí đ n Cung đi n mùa ể ỉ ế   đông đ  th nh c u Nga hoàng c i thi n đ i s ng nh ng h  b  đàn áp, công nhân d ng chi n ấ ế lũy chi n đ u. ­ Mùa thu năm 1905 phong trào Cách m ng ti p t c dâng cao v i nh ng cu c bãi công chính ư tr  c a qu n chúng làm ng ng tr  m i ho t đ ng kinh t ­ T i Mat­xc ­va, tháng 12 ­ 1905 cu c t ng bãi công  ủ ư ả ầ ­ Tính ch t: Là cu c Cách m ng dân ch  t m ng dân ch  t ­ Ý nghĩa: ạ ộ ẽ + Giáng m t đòn m nh m  vào ch  đ  Nga hoàng, có  nh h ố ướ ế ủ ở c đ  qu c. đòi dân ch   ướ ứ ỉ c ph + Th c t nh nhân dân các n ng Đông đ u tranh.