Trường THCS Long Toàn – nhóm Ngữ văn 6
1
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP NGỮ VĂN 6 - HỌC KỲ II
NĂM HỌC: 2024 – 2025
PHẦN 1. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM & CẤU TRÚC ĐỀ KIỂM TRA:
I. Kiến thức trọng tâm:
1. Đọc hiểu:
1.1. Thể loại Thơ tự do (Bài 7: Gia đình yêu thương)
- Đặc điểm thơ thể hiện qua số chữ, số dòng, các đoạn thơ.
- Nhận diện và hiểu đặc điểm ngôn ngữ thơ (từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ); yếu tố
tự sự, miêu tả và tác dụng của chúng;
- Tình cảm, cảm xúc của người viết; chủ đề, thông điệp.
- Hiểu được ý nghĩa của chi tiết, hình ảnh trong văn bản.
- Những văn bản ở “Bài 7” (SGK Ngữ văn 6, Chân trời sáng tạo) có cùng thể loại, cùng
chủ điểm.
- Hiểu được ý nghĩa của “Gia đình yêu thương”
1.2. Tiếng Việt:
- Từ mượn, yếu tố Hán Việt;
- Lựa chọn cấu trúc câu và tác dụng của nó đối với việc thể hiện nghĩa của văn bản.
2. Viết:
Bài văn kể lại một trải nghiệm của bản thân (giúp tâm hồn em trở nên phong phú hơn).
II. Cấu trúc đề kiểm tra:
- Hình thức: Tự luận
1. Đọc hiểu: 5.0 điểm.
- Văn bản (đoạn trích) thể loại: thơ tự do (Chọn ngữ liệu ngoài SGK)
+ Nhận diện thể loại.
+ Tìm văn bản cùng thể loại, cùng chủ điểm.
+ Nhận diện và hiểu đặc điểm ngôn ngữ thơ (từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ - tác dụng
của chúng); yếu tố tự sự, miêu tả và tác dụng của chúng; nhận biết được tình cảm, cảm xúc
của người viết được thể hiện qua văn bản cụ thể.
+ Hiểu được ý nghĩa của chi tiết, hình ảnh trong văn bản.
+ Chủ đề, thông điệp.
+ Liên hệ nội dung trong văn bản với đời sống thực tiễn. Nêu được bài học về cách nghĩ
và cách ứng xử của cá nhân do văn bản gợi ra.
- Tiếng Việt:
+ Nhận biết từ mượn, giải nghĩa từ Hán Việt
+ Nhận biết câu văn sử dụng cấu trúc câu nhiều thành phần vị ngữ trong ngữ cảnh vả
tác dụng của câu.
+ Viết lại câu văn nhằm nhấn mạnh nội dung (hoặc đối tượng) được nói đến trong câu.
+ Viết câu văn sử dụng nhiều vị ngữ theo yêu cầu.
2. Viết: 5.0 điểm
Trường THCS Long Toàn – nhóm Ngữ văn 6
2
Viết bài văn (khoảng 400 – 500 chữ) kể lại một trải nghiệm giúp tâm hồn em trở nên
phong phú hơn.
PHẦN 2. VẬN DỤNG:
Bài 1. Đọc kỹ bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Lời ru cho cháu
Ngủ đi...
Bé bỏng của bà
Con chim gáy đã gù ba bốn lần
Chú vịt ngủ gật ngoài sân
Lim dim chuồn ớt tần ngần không bay
À ơi...
Cánh võng gió lay
Gối miền cổ tích mà say giấc hồng
Lung linh bảy sắc cầu vồng
Làm con diều nhỏ bềnh bồng bay xa
Cái cò nay chẳng la đà
Đã thành "chim sắt" bay qua nóc nhà
... Cháo sung, cháo sắn đời bà
Búng cơm mớm ấy đã là ngày xưa
À ơi...
Cháu ngủ say sưa
Lời buồn ngày cũ gió đưa lên trời
Bà ru cháu những nụ cười
Một mai khôn lớn thành người nghĩa nhân.
(Tác giả: Phạm Minh Tân- Hội Nhà văn Hà Nội)
Câu 1. Đoạn trích trên thuộc thể thơ nào? Kể tên một văn bản thơ khác (ở chương trình
Ngữ văn 6, tập 2, sách Chân trời sáng tạo) và tên tác giả cùng thể loại với văn bản trên.
Câu 2. Tìm những từ ngữ, hình ảnh tiêu biểu miêu tả hình ảnh người bà trong văn bản.
Câu 3. Nêu tác dụng của dòng thơ “À ơi …” nhắc lại hai lần.
Câu 4. Nêu tác dụng của yếu tố miêu tả trong đoạn thứ hai.
Câu 5. Văn bản đã thể hiện tình cảm, cảm xúc gì của người viết?
Câu 6. Văn bản trên đã viết về tình bà cháu, em có suy nghĩ gì về tình cảm này trong
cuộc sống?
Câu 7. Viết câu văn với cấu trúc nhiều vị ngữ (hai vị ngữ trở lên) miêu tả người bà của
em.
Câu 8. Xác định và giải nghĩa một từ mượn trong dòng thơ: Một mai khôn lớn thành
người nghĩa nhân.
Bài 2. Đọc kỹ văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
KHI MẸ VẮNG NHÀ
Khi mẹ vắng nhà, em luộc khoai
Khi mẹ vắng nhà, em cùng chị giã gạo
Khi mẹ vắng nhà, em thổi cơm
Khi mẹ vắng nhà, em nhổ cỏ vườn
Khi mẹ vắng nhà, em quét sân và quét cổng
Sớm mẹ về, thấy khoai đã chín
Buổi mẹ về, gạo đã trắng tinh
Trường THCS Long Toàn – nhóm Ngữ văn 6
3
Trưa mẹ về, cơm dẻo và ngon
Chiều mẹ về, cỏ đã quang vườn
Tối mẹ về, cổng nhà sạch sẽ
Mẹ bảo em: Dạo này ngoan thế!
– Không mẹ ơi! Con đã ngoan đâu
Áo mẹ mưa bạc màu
Đầu mẹ nắng cháy tóc
Mẹ ngày đêm khó nhọc
Con chưa ngoan, chưa ngoan!
(1967, Trần Đăng Khoa)
Câu 1. Văn bản trên là thơ tự do. Nêu cụ thể hai đặc điểm của thể thơ này được thể hiện
ở văn bản trên.
Câu 2. Nêu tác dụng của yếu tố tự sự, miêu tả trong hai khổ thơ đầu.
Câu 3. Tìm những từ ngữ, hình ảnh tiêu biểu miêu tả hình ảnh người mẹ trong đoạn thơ
cuối. Qua đó, em hình dung được những gì về “người mẹ” được nhắc đến trong đoạn thơ?
Câu 4. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ điệp ngữ ở đoạn thơ thứ nhất.
Câu 5. Nêu ngắn gọn tình cảm, cảm xúc của người viết được thể hiện ở đoạn thơ trên.
Câu 6. Theo em, người viết muốn nhắn nhủ đến người đọc thông điệp gì qua văn bản
trên?
Câu 7. Em học được những gì từ nhân vật “em” trong văn bản trên?
Câu 6. Viết câu văn sử dụng nhiều vị ngữ (ít nhất hai vị ngữ) miêu tả “người mẹ” được
nhắc đến trong văn bản trên.
Bài 3. Chỉ ra, phân loại các từ mượn trong đoạn trích sau:
Chiếc smartphone đã trở thành một ô cửa nhỏ dẫn người ta thoát khỏi sự buồn chán
của bản thân. Nhưng càng kết nối, càng online thì, cái đám đông rộn ràng kia lại càng càng
làm chúng ta cô đơn hơn. Chỗ này một cái like, chỗ kia một cái mặt cười, khắp nơi là những
câu nói cụt lủn, phần lớn các tương tác trên mạng hời hợt và vội vã”.
(Đặng Hoàng Giang, Bức xúc không làm ta vô can, NXB Hội Nhà văn, 2015)
Bài 4. Viết lại mỗi câu văn sau nhằm nhấn mạnh đối tượng, nội dung được nói đến trong
câu:
- Tôi rất ngưỡng mộ tấm lòng nhân hậu của bé Su dành cho em gấu bông đi lạc.
- Tôi vẫn nhớ mãi những người bạn thuở ấu thơ.
- Thời gian vẫn cứ trôi nhưng bọn trẻ con xóm Cù Lao vẫn nhớ như in khu vườn nhỏ
trong kí ức.
Bài 5. Xác định và nêu tác dụng của câu văn sử dụng cấu trúc câu nhiều thành phần vị
ngữ trong đoạn văn sau:
Em Su dường như không để ý đến điều đó. Em ôm chầm lấy con gấu lấm lem nước
mưa, vẻ mặt sáng rỡ tưởng như bắt được vàng cũng chưa chắc mừng đến vậy. Cô nhóc cẩn
thận nhặt con gấu, cẩn thận nhờ chị Su sấy khô và ẵm bồng, hôn hít ưm mãi.
Trường THCS Long Toàn – nhóm Ngữ văn 6
4
Bài 6. Một số đề tập làm văn:
1. Viết bài văn (khoảng 400 - 500 chữ) kể về một trải nghiệm làm em hạnh phúc.
2. Viết bài văn (khoảng 400 - 500 chữ) kể về một trải nghiệm mà em đã tham gia cùng
bạn bè.
3. Viết bài văn (khoảng 400 - 500 chữ) kể về một trải nghiệm của em cùng người thân.
PHẦN 3. ĐỀ THAM KHẢO:
I. Đọc – hiểu (5.0 điểm). Đọc kỹ phần trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Mẹ ơi
Con nhìn ra vòm xanh
Bỗng thấy những ngôi sao trôi lang thang như hạt gạo giữa trời
Hạt nào cũng sáng và đẹp
Nhưng chỉ có hạt gạo mẹ sàng trên nền đất
Mới hiểu được mẹ
Mới nuôi con thành một chàng trai
Bay lên bầu trời…
Từ cửa sổ máy bay
Nhìn về mặt đất
Bỗng nhiên con sửng sốt
Lại gặp một vòm xanh thăm thẳm của bầu trời
Mây trắng đi lững thững dưới kia
Như những cái nấm lơ lửng
Nhưng con biết đằng sau màu mây ấy
Là một thiên đường có thật
Ở đó có ngôi nhà gianh vách trát đất
Là lâu đài của mẹ con mình
Trước cửa, dậu cúc tần xanh
Sau lưng mảnh ao làng
Trăng lên có tiếng cá quẫy
Ở đó có nàng tiên
Biết hát ca và cấy lúa
Biết đến với con khi con đau khổ
Và sau mỗi chặng đường gian lao
Con lại trở về
Sưởi ấm trong tình thương đôi mắt mẹ
Giá lạnh tan đi
Tràn đầy niềm tin và nghị lực
Con lại cười vang như sóng dưới bầu trời.
(Trích: Bức thư viết bên cửa sổ máy bay - Trần Đăng Khoa)
Trường THCS Long Toàn – nhóm Ngữ văn 6
5
Câu 1. Phần trích trên thuộc thể loại: thơ tự do. Nêu hai đặc điểm của thể loại ấy được
thể hiện cụ thể qua phần trích.
Câu 2. Nêu ý nghĩa hình ảnh “nàng tiên” trong đoạn thơ thứ hai.
Câu 3. Nêu tác dụng của yếu tố miêu tả trong những dòng thơ in đậm.
Câu 4. Nêu ngắn gọn tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện ở đoạn thơ trên.
Câu 5. Từ văn bản trên, giúp em cảm nhận được gì điều gì là may mắn, là hạnh phúc
với trẻ thơ?
Câu 6. “Con lại cười vang như sóng dưới bầu trời.”
Viết câu văn với cấu trúc nhiều vị ngữ (ít nhất hai vị ngữ) miêu tả tâm trạng/ biểu hiện
của nhân vật “con” được thể hiện ở dòng thơ trên.
II. Viết: (5,0 điểm):
Viết bài văn (khoảng 400 – 500 chữ) kể lại một trải nghiệm giúp tâm hồn em trở nên
phong phú hơn.
- HẾT -