Đ c ng ôn t p Môn: Nh ng v n đ c b n v hê th ng chính tr , nhà n c và pháp lu t XHCN – Đinh ề ươ ậ ữ ấ ề ơ ả ề ố ị ướ ậ
Huy.
Đ C NG ÔN T P MÔNỀ ƯƠ Ậ
NH NG V N Đ C B N V H TH NG CHÍNH TR , Ữ Ấ Ề Ơ Ả Ề Ệ Ố Ị
NHÀ N C VÀ PHÁP LU T XÃ H I CH NGHĨAƯỚ Ậ Ộ Ủ
Câu 1: C c u t ch c b máy và c ch v n hành h th ng chính tr n c ta. V trí, vai trò c a các t ch c chính trơ ấ ổ ứ ộ ơ ế ậ ệ ố ị ở ướ ị ủ ổ ứ ị
trong h th ng chính tr c a n c ta.ệ ố ị ủ ướ
Câu 2: Ph ng h ng xây d ng nhà n c pháp quy n XHCN Vi t Nam. Liên h th c ti n.ươ ướ ự ướ ề ệ ệ ự ễ
Câu 3: V trí, vai trò, ch c năng c a HĐND? Liên h . V trí, vai trò, ch c năng, nhi m v , quy n h n c a UBND. Liênị ứ ủ ệ ị ứ ệ ụ ề ạ ủ
h .ệ
Câu 4: Ngu n g c và b n ch t c a Pháp lu t. B n ch t c a pháp lu t XHCN? H th ng pháp lu t XHCN?ồ ố ả ấ ủ ậ ả ấ ủ ậ ệ ố ậ
Câu 5: Các quan đi m và n i dung th c hi n dân ch c s . Liên h th c ti n.ể ộ ự ệ ủ ơ ở ệ ự ễ
Câu 6: Khái ni m pháp ch XHCN. M i quan h gi a pháp lu t và pháp ch . Các bi n pháp tăng c ng pháp chệ ế ố ệ ữ ậ ế ệ ườ ế
XHCN. Liên h th c ti n.ệ ự ễ
Câu 7: C c u t ch c, ch c năng c a TAND và VKSND?ơ ấ ổ ứ ứ ủ
Câu 8: N i dung c b n các ngành lu t: Hi n pháp, hành chính, dân s , hôn nhân và gia đình, đt đai.ộ ơ ả ậ ế ự ấ
Đ c ng ôn t p Môn: Nh ng v n đ c b n v hê th ng chính tr , nhà n c và pháp lu t XHCN – Đinh ề ươ ậ ữ ấ ề ơ ả ề ố ị ướ ậ
Huy.
Câu 1: C c u t ch c b máy và c ch v n hành h th ng chính tr n c ta. Vai trò c a các t ch c chínhơ ấ ổ ứ ộ ơ ế ậ ệ ố ị ở ướ ủ ổ ứ
tr trong h th ng chính tr c a n c ta.ị ệ ố ị ủ ướ
Chính trị là ho t đng g n v i nh ng quan h gi a các giai c p, dân t c, qu c gia và các nhóm xã h i khác nhau, xoayạ ộ ắ ớ ữ ệ ữ ấ ộ ố ộ
quanh v n đ trung tâm - v n đ giành, gi và s d ng quy n l c nhà n c.ấ ề ấ ề ữ ử ụ ề ự ướ
H th ng chính tr là t h p có tính ch nh th các th ch chính tr (các c quan quy n l c nhà n c, các đng chính tr ,ệ ố ị ổ ợ ỉ ể ể ế ị ơ ề ự ướ ả ị
các phong trào xã h i, các t ch c chính tr - xã h i…) đc xây d ng trên các quy n và các chu n m c xã h i, phân b theoộ ổ ứ ị ộ ượ ự ề ẩ ự ộ ố
m t k t c u ch c năng nh t đnh, v n hành theo nh ng nguyên t c, c ch và quan h c th , nh m th c thi quy n l c chínhộ ế ấ ứ ấ ị ậ ữ ắ ơ ế ệ ụ ể ằ ự ề ự
tr .ị
H th ng chính tr đc t o thành t nhi u b ph n là m t k t c u ph c t p g m nhi u b ph n nh khác, nh :ệ ố ị ượ ạ ừ ề ộ ậ ộ ế ấ ứ ạ ồ ề ộ ậ ỏ ư
- Ti u h th ng th ch chính tr (các t ch c),ể ệ ố ể ế ị ổ ứ
- Ti u h th ng quan h ,ể ệ ố ệ
- Ti u h th ng c ch ,ể ệ ố ơ ế
- Ti u h th ng các nguyên t c v n hành.ể ệ ố ắ ậ
Nh v y, c u trúc c a HTCT g m b n b ph n:ư ậ ấ ủ ồ ố ộ ậ
+ Các t ch c là c t v t ch t c a HTCT,ổ ứ ố ậ ấ ủ
+ Quan h chính tr là b ph n k t n i,ệ ị ộ ậ ế ố
+ C ch là ph ng th c ho t đng, ơ ế ươ ứ ạ ộ
+ Các nguyên t c v n hành nh m đm b o HTCT v n hành thông su t.ắ ậ ằ ả ả ậ ố
T ch c b máy c a h th ng chính tr n c ta:ổ ứ ộ ủ ệ ố ị ướ
H th ng chính tr n c ta v t ch c b máy bao g m: ĐCS VN, Nhà n c, M t tr n TQVN và các TCCTXH.ệ ố ị ướ ề ổ ứ ộ ồ ướ ặ ậ
- ĐCSVN là h t nhân, lãnh đo h th ng chính tr .ạ ạ ệ ố ị
- NNCHXHCNVN bao g m: Qu c h i, Ch t ch n c, Chính ph , h th ng t pháp (TA và VKS) và chính quy n đaồ ố ộ ủ ị ướ ủ ệ ố ư ề ị
ph ng. Là trung tâm c a quy n l c chính tr .ươ ủ ề ự ị
QH là c quan đi bi u cao nh t c a nhân dân, là c quan quy n l c cao nh t c a n c CHXHCNVN. QH có ch c năngơ ạ ể ấ ủ ơ ề ự ấ ủ ướ ứ
l p pháp; quy t đnh nh ng v n đ xã h i, QP, AN c a đt n c, nh ng nguyên t c ch y u v t ch c và ho t đng c a côngậ ế ị ữ ấ ề ộ ủ ấ ướ ữ ắ ủ ế ề ổ ứ ạ ộ ủ
dân. QH th c hi n quy n giám sát t i cao đi v i ho t đng c a NN.ự ệ ề ố ố ớ ạ ộ ủ
Ch t ch n c là ng i đng đu NN, thay m t NN v đi n i và đi ngo i. CTN do QH b u ra trong s các Đi bi uủ ị ướ ườ ứ ầ ặ ề ố ộ ố ạ ầ ố ạ ể
QH. CTN ph i ch u trách nhi m và báo cáo công tác tr c QH.ả ị ệ ướ
CP là c quan ch p hành c a QH, c quan HCNN cao nh t c a N c CHXHCNVN. CP th ng nh t qu n lý vi c th cơ ấ ủ ơ ấ ủ ướ ố ấ ả ệ ự
hi n các nhi m v chính tr , k t , v hóa, x h i, QP, AN và đi ngo i c a NN. ệ ệ ụ ị ế ộ ố ạ ủ
TAND và VKSND có ch c năng nhi m v b o v Hi n pháp, pháp lu t c a NN. Đ th c hi n nhi m v đó, các c quanứ ệ ụ ả ệ ế ậ ủ ể ự ệ ệ ụ ơ
này ph i th c hi n m t s nhi m v nh đi u tra, t t ng, truy t , xét x , thi hành án ...ả ự ệ ộ ố ệ ụ ư ề ố ụ ố ử
Đ c ng ôn t p Môn: Nh ng v n đ c b n v hê th ng chính tr , nhà n c và pháp lu t XHCN – Đinh ề ươ ậ ữ ấ ề ơ ả ề ố ị ướ ậ
Huy.
H th ng Tòa án n c ta bao g m: TAND T i cao, các TAND đa ph ng, các Tòa quân s và các Tòa án khác do Lu tệ ố ở ướ ồ ố ị ươ ự ậ
đnh. Đó là nh ng c quan xét x c a N c CHXHCNVN.ị ữ ơ ử ủ ướ
H th ng VKS n c ta bao g m: VKSND T i cao, các VKSND đa ph ng, các VKS Quân s . VKS th c hành quy nệ ố ở ướ ồ ố ị ươ ự ự ề
công t và ki m soát các ho t đng t pháp.ố ể ạ ộ ư
Đi v i đa ph ng: Nhân dân các đa ph ng b u ra HĐND c p mình. ố ớ ị ươ ị ươ ầ ấ
HĐND là c quan quy n l c nhà n c đa ph ng, do nhân dân đa ph ng b u ra. HĐND b u ra UBND, UBND là cơ ề ự ướ ở ị ươ ị ươ ầ ầ ơ
quan ch p hành c a HĐND và là c quan HCNN đa ph ng, ch u trách nhi m ch p hành HP, lu t, các VB c a c quan NNấ ủ ơ ở ị ươ ị ệ ấ ậ ủ ơ
c p trên và Ngh quy t c a HĐND cùng c p.ấ ị ế ủ ấ
- MTTQ và các t ch c chính tr - xã h i là c s chính tr c a chính quy n nhân dân, là n i th hi n ý chí nguy n v ng,ổ ứ ị ộ ơ ở ị ủ ề ơ ể ệ ệ ọ
t p h p kh i đi đoàn k t toàn dân, phát huy quy n làm ch c a nhân dân, tham gia công tác b u c Qu c h i, HĐND các c p,ậ ợ ố ạ ế ề ủ ủ ầ ử ố ộ ấ
xây d ng ch tr ng chính sách pháp lu t, v n đng nhân dân th c hi n đng l i ch tr ng c a Đng, pháp lu t c a Nhàự ủ ươ ậ ậ ộ ự ệ ườ ố ủ ươ ủ ả ậ ủ
n c, th c hi n giám sát, ph n bi n ho t đng các c quan nhà n c, đi bi u dân c , CB,CC, đng viên, gi i quy t nh ngướ ự ệ ả ệ ạ ộ ơ ướ ạ ể ử ả ả ế ữ
mâu thu n trong n i b nhân dân.ẫ ộ ộ
Các c ch v n hành c a h th ng chính tr :ơ ế ậ ủ ệ ố ị
+ C ch Đng lãnh đo, nhà n c qu n lý, nhân dân làm ch .ơ ế ả ạ ướ ả ủ
+ C ch m nh l nh hành chính.ơ ế ệ ệ
+ C ch th ch (xây d ng, v n hành và hoàn thi n h th ng các t ch c c a h th ng chính tr )ơ ế ể ế ự ậ ệ ệ ố ổ ứ ủ ệ ố ị
+ c ch t v n: tuyên truy n, giáo d c theo đnh h ng chính tr nh t đnh.ơ ế ư ấ ề ụ ị ướ ị ấ ị
+ C ch ki m soát quy n l c (có hai h th ng):ơ ế ể ề ự ệ ố
- Các c quan nhà n c (QH, HĐND, thanh tra, ki m toán…), đây là h th ng ki m soát quy n l c bên trong.ơ ướ ể ệ ố ể ề ự
- Các t ch c Đng, đoàn th , d lu n xã h i, h th ng thông tin đi chúng, quy n khi u n i, t cáo c a nhân dân. Đâyổ ứ ả ể ư ậ ộ ệ ố ạ ề ế ạ ố ủ
Là h th ng ki m soát quy n l c bên ngoài.ệ ố ể ề ự
Các c ch v n hành này có quan h ch t ch v i nhau. M i m t lo i t ch c trong h th ng chính tr tuy theo ch c năng,ơ ế ậ ệ ặ ẽ ớ ỗ ộ ạ ổ ứ ệ ố ị ứ
nhi m v , ph ng th c t ch c và ho t đng đ s d ng và k t h p các c ch sao cho quá trình th c thi quy n l c chính trệ ụ ươ ứ ổ ứ ạ ộ ể ử ụ ế ợ ơ ế ự ề ự ị
có hi u l c và hi u qu nh t.ệ ự ệ ả ấ
V trí, vai trò c a Nhà n c trong H th ng chính tr XHCN VN:ị ủ ướ ệ ố ị ở
Nhà n c Vi t Nam có v trí và vai trò đc bi t quan tr ng trong h th ng chính tr đc quy đnh b i ch c năng và nhi mướ ệ ị ặ ệ ọ ệ ố ị ượ ị ở ứ ệ
v c a nó trong h th ng chính tr , trong đi s ng xã h i và đc th hi n trong m i quan h gi a Nhà n c v i Đng và cácụ ủ ệ ố ị ờ ố ộ ượ ể ệ ố ệ ữ ướ ớ ả
t ch c chính tr - xã h i trong h th ng chính tr . Nhà n c th ch hóa ch tr ng, đng l i c a Đng thành hi n pháp, phápổ ứ ị ộ ệ ố ị ướ ể ế ủ ươ ườ ố ủ ả ế
lu t và chính sách làm công c qu n lý nhà n c đi v i m i lĩnh v c c a đi s ng xã h i.ậ ụ ả ướ ố ớ ọ ự ủ ờ ố ộ
Trong h th ng chính tr n c ta, Nhà n c C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam là tr c t, là công c t ch c th c hi nệ ố ị ướ ướ ộ ộ ủ ệ ụ ộ ụ ổ ứ ự ệ
ý chí và quy n l c c a nhân dân, thay m t nhân dân, ch u trách nhi m tr c nhân dân qu n lý toàn b ho t đng c a đi s ngề ự ủ ặ ị ệ ướ ả ộ ạ ộ ủ ờ ố
xã h i. Đó chính là Nhà n c c a nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. M t khác, Nhà n c ch u s lãnh đo và th c hi nộ ướ ủ ặ ướ ị ự ạ ự ệ
đng l i chính tr c a Đng. Đng lãnh đo Nhà n c th c hi n và đm b o đy đ quy n làm ch c a nhân dân.ườ ố ị ủ ả ả ạ ướ ự ệ ả ả ầ ủ ề ủ ủ
V trí, vai trò c a Nhà n c trong H th ng chính tr XHCN VN th hi n các m t sau đây:ị ủ ướ ệ ố ị ở ể ệ ở ặ
Th nh t: Nhà n c là bi u hi n t p trung nh t c a quy n l c chính trứ ấ ướ ể ệ ậ ấ ủ ề ự ị
- là đi di n c a các t ng l p, giai c p, nhóm l i ích ch y u trong xã h i;ạ ệ ủ ầ ớ ấ ợ ủ ế ộ
- là đi di n chính th c c a toàn xã h i;ạ ệ ứ ủ ộ
Đ c ng ôn t p Môn: Nh ng v n đ c b n v hê th ng chính tr , nhà n c và pháp lu t XHCN – Đinh ề ươ ậ ữ ấ ề ơ ả ề ố ị ướ ậ
Huy.
- Nhân dân th c hi n quy n l c c a mình m t cách tr c ti p ho c gián ti p thông qua các c quan đi di n;ự ệ ề ự ủ ộ ự ế ặ ế ơ ạ ệ
Th hai: Nhà n c là công c ch y u, h u hi u nh t đ th c hiên quy n l c chính trứ ướ ụ ủ ế ữ ệ ấ ể ự ề ự ị
- C ng ch nhà n c trong th c hi n quy n l c chính tr ;ưỡ ế ướ ự ệ ề ự ị
- Đy đ ph ng ti n, c s v t ch t đ th c hi n quy n l c chính tr ;ầ ủ ươ ệ ơ ở ậ ấ ể ự ệ ề ự ị
- Là ch th duy nh t mang ch quy n trong quan h qu c t v chính tr .ủ ể ấ ủ ề ệ ố ế ề ị
Th ba: Th hi n m i quan h c a Nhà n c v i Đng và các t ch c CTXHứ ể ệ ở ố ệ ủ ướ ớ ả ổ ứ
- Đng ho ch đnh chi n l c và m c tiêu c b n, đng l i, ch tr ng phát tri n kinh t xã h i đ t đó Nhà n c thả ạ ị ế ượ ụ ơ ả ườ ố ủ ươ ể ế ộ ể ừ ướ ể
ch hóa và th c hi n. Đng là ngu n nhân s quan tr ng cho c quan nhà n c. Đng ki m tra giám sát vi c th c hi n quy nế ự ệ ả ồ ự ọ ơ ướ ả ể ệ ự ệ ề
l c nhà n c, th c hi n đng l i ch tr ng, chính sách.ự ướ ự ệ ườ ố ủ ươ
- T ch c CTXH là t p h p qu n chúng nhân dân liên k t theo nguyên t c t nguy n nh m đáp ng các l i ích cho các thànhổ ứ ậ ợ ầ ế ắ ự ệ ằ ứ ợ
viên. Tham gia vào quá trình t ch c c quan nhà n c và giám sát th c hi n quy n l c nhà n c theo quy đnh c a pháp lu t.ổ ứ ơ ướ ự ệ ề ự ướ ị ủ ậ
Đóng góp ý ki n xây d ng pháp lu t, ch tr ng, đng l i chính sách phát tri n c a đt n c.ế ự ậ ủ ươ ườ ố ể ủ ấ ướ
Đ c ng ôn t p Môn: Nh ng v n đ c b n v hê th ng chính tr , nhà n c và pháp lu t XHCN – Đinh ề ươ ậ ữ ấ ề ơ ả ề ố ị ướ ậ
Huy.
Câu 2: Ph ng h ng xây d ng nhà n c pháp quy n XHCN Vi t Nam. Liên h th c ti n.ươ ướ ự ướ ề ệ ệ ự ễ