RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho
Häc sinh L íp 5
PhÇn I. §Æt vÊn ®Ò
Häc tËp ph¶i g¾n liÒn víi thùc tiÔn, phôc vô thiÕt thùc cho cuéc sèng.
Trong c¸c m«n häc, m«n to¸n lµ m«n cã vÞ trÝ rÊt quan träng. Nã gãp
phÇn quan träng trong viÖc rÌn luyÖn t duy, ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn
®Ò... ViÖc gióp häc sinh h×nh thµnh nh÷ng biÓu tîng h×nh häc vµ ®¹i lîng
h×nh häc cã tÇm quan träng ®¸ng kÓ v× ®iÒu ®ã gióp c¸c em ®Þnh híng
trong kh«ng gian, g¾n liÒn viÖc häc tËp víi cuéc sèng xung quanh vµ hç
trî häc sinh häc tËp tèt c¸c m«n häc kh¸c nh MÜ thuËt, TËp viÕt, TNXH,
Thñ c«ng...
§èi víi néi dung gi¶ng d¹y vÒ ®o lêng c¸c em ®· ®îc lµm quen tõ líp 1 vµ
hoµn chØnh ë líp 5. C¸c bµi tËp vÒ chuyÓn ®æi ®¬n vÞ ®o lêng mang
tÝnh kh¸i qu¸t cao, nã lµ mét thuéc tÝnh trõu tîng cña c¸c sù vËt vµ hiÖn t-
îng. §ã lµ mét trong nh÷ng bµi tËp cã t¸c dông rÌn luyÖn t duy tèt. Song ®èi
víi løa tuæi tiÓu häc, ho¹t ®éng nhËn thøc chñ yÕu dùa vµo h×nh d¹ng bªn
ngoµi, cha nhËn thøc râ thuéc tÝnh ®Æc trng cña sù vËt. Do ®ã häc sinh
rÊt khã kh¨n trong viÖc nhËn thøc ®¹i lîng. Thùc tÕ trong qu¸ tr×nh gi¶ng
d¹y ®æi c¸c ®¬n vÞ ®o lêng t«i thÊy cã ®Çy ®ñ c¸c d¹ng: ®æi tõ ®¬n vÞ
nhá sang ®¬n vÞ lín vµ ngîc l¹i råi ®æi tõ danh sè ®¬n sang danh sè phøc
vµ ngîc l¹i v.v... häc sinh cßn lóng tóng nªn kÕt qu¶ häc tËp cßn cha cao.
V× vËy ®Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y häc c¸c bµi to¸n vÒ ®æi ®¬n vÞ ®o l-
êng t«i ®· nghiªn cøu vµ chän ®Ò tµi “ RÌn kü n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng
cho häc sinh líp 5”
phÇn II. GI¶i quyÕt vÊn ®Ò.
1. C¬ së lý luËn
a. Tæng quan ch¬ng tr×nh ®o lêng tiÓu häc.
- HÖ thèng c¸c kiÕn thøc trong néi dung ®o lêng ë tiÓu häc ®îc x©y dùng
theo cÊu tróc ®ång t©m nh c¸c néi dung kh¸c cña to¸n häc nãi riªng vµ c¸c
m«n häc kh¸c nãi chung. HÖ thèng c¸c kiÕn thøc ®îc s¾p xÕp tõ dÔ ®Õn
NH ĐINH ĐAO Ư
NH ĐINH ĐAO Ư
TR NG T.H LIÊNƯƠ
PH NGƯƠ
1
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho
Häc sinh L íp 5
khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. Ngay tõ líp 1, häc sinh ®· ®îc lµm quen víi
®¬n vÞ ®o ®é dµi lµ cm, biÕt ®äc, viÕt vµ ®o c¸c ®o¹n th¼ng hoÆc c¸c
vËt cã ®é dµi díi 20cm. Líp 2 – líp 3 c¸c em dÇn dÇn lµm quen lÇn lît víi
c¸c ®¬n vÞ ®o ®é dµi, ®¬n vÞ ®o khèi lîng, ®¬n vÞ ®o thêi gian vµ dung
tÝch (lÝt), biÕt thùc hµnh c©n, ®o vµ ®æi mét sè ®¬n vÞ ®o ®· häc. Líp 4
häc sinh ®îc hoµn chØnh b¶ng ®¬n vÞ ®o khèi lîng, ®o ®é dµi, ®o thêi
gian (tõ gi©y ®Õn thÕ kû), ®îc häc c¸c ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch tõ mm2 → m2
vµ bíc ®Çu biÕt ®æi c¸c ®¬n vÞ ®o ®¬n gi¶n. Líp 5: hoµn chØnh b¶ng
®¬n vÞ ®o diÖn tÝch, ®îc biÕt vÒ mét sè ®¬n vÞ ®o thÓ tÝch thêng dïng
vµ ghÐp ®æi ®¬n gi¶n, cñng cè toµn bé hÖ thèng c¸c ®¬n vÞ ®o lêng
th«ng qua nhiÒu tiÕt luyÖn tËp ( tæng sè lµ 17 tiÕt). Ch¬ng tr×nh ®o lêng
líp 5 chiÕm tû lÖ lín h¬n so víi ch¬ng tr×nh ®o lêng cña c¸c líp díi, rÌn kü
n¨ng ®æi ®¬n vÞ nhiÒu h¬n vµ mang tÝnh tæng hîp h¬n. MÆt kh¸c líp 5
häc sinh ®· ®îc häc ®Õn sè thËp ph©n nªn c¸c d¹ng bµi tËp còng phong
phó h¬n.
b. Ch¬ng tr×nh ®æi ®¬n vÞ ®o lêng líp 5:
•§¬n vÞ ®o ®é dµi: Gåm 4 tiÕt (kÓ c¶ «n tËp cuèi cÊp), trong ®ã
häc sinh ®îc cñng cè b¶ng ®¬n vÞ ®o ®é dµi, viÕt sè ®o ®é dµi
díi d¹ng sè thËp phËn.
•§¬n vÞ ®o khèi lîng: Gåm 2 tiÕt (v× ph¬ng ph¸p ®æi ®¬n vÞ ®o
khèi lîng gièng víi ®¬n vÞ ®o ®é dµi mµ häc sinh ®· biÕt c¸ch
®æi) häc sinh còng ®îc cñng cè b¶ng ®¬n vÞ ®o khèi lîng vµ viÕt
c¸c ®¬n vÞ ®o khèi lîng díi d¹ng sè thËp ph©n.
•§¬n vÞ ®o diÖn tÝch: Gåm 6 tiÕt (kÓ c¶ «n tËp cuèi cÊp) häc
sinh ®îc häc tiÕp c¸c ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch lín h¬n m2 vµ ®æi ®¬n
vÞ ®o diÖn tÝch.
NH ĐINH ĐAO Ư
NH ĐINH ĐAO Ư
TR NG T.H LIÊNƯƠ
PH NGƯƠ
2
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho
Häc sinh L íp 5
•§¬n vÞ ®o thÓ tÝch: Gåm 3 tiÕt – sau khi häc vÒ kh¸i niÖm thÓ
tÝch mét h×nh , häc ®îc hiÓu kh¸i niÖm m3, dm3, cm3, quan hÖ
chóng vµ tõ ®ã ®æi c¸c ®¬n vÞ ®o ®ã.
•§¬n vÞ ®o thêi gian: Gåm 2 tiÕt vÒ b¶ng ®¬n vÞ ®o thêi gian vµ
®æi c¸c ®¬n vÞ ®o ®ã
Ngoµi ra trong c¸c tiÕt häc vÒ thÓ tÝch c¸c h×nh vµ c¸c phÐp tÝnh
vÒ sè ®o thêi gian häc sinh còng ®îc luyÖn tËp thªm vÒ ®æi ®¬n vÞ ®o.
2. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò.
Khi lµm c¸c bµi tËp vÒ ®æi ®¬n vÞ ®o lêng, ®Æc biÖt lµ ®¬n vÞ ®o
diÖn tÝch vµ thÓ tÝch häc sinh cßn lóng tóng, thêng thiÕu ch÷ sè ë phÇn
thËp ph©n hµng liÒn víi phÇn nguyªn hoÆc cha chuyÓn dÞch dÊu ph©û
®ñ c¸c ch÷ sè t¬ng øng.
* VÝ dô 1 : 8m2 463cm2 = 8, 0463m2
+ NhiÒu häc sinh lµm: 8m2 463cm2 = 84,63m2 hoÆc 8,463 m2
* VÝ dô 2 : 6,9784 m3 =6978,4 dm3
+ Cßn mét sè häc sinh lµm b»ng 69,784 dm3 hoÆc 697,84dm3
- Nguyªn nh©n: - Do cha thuéc kü thø tù b¶ng ®¬n vÞ ®o ®ã
- Do cßn nhÇm lÉn quan hÖ gi÷a 2 ®¬n vÞ liÒn nhau cña ®¬n vÞ ®o ®é
dµi víi ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch vµ ®¬n vÞ ®o thÓ tÝch.
- Do kh¶ n¨ng tÝnh to¸n cßn h¹n chÕ.
- Nh chóng ta ®· biÕt c¸c d¹ng bµi tËp vÒ ®¬n vÞ ®o lêng líp 5 ®îc s¾p
xÕp tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ c¸c bµi d¹ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng ®¬n
gi¶n ®Ó cñng cè lý thuyÕt råi n©ng cao dÇn ®Õn c¸c bµi tËp ®æi ®¬n vÞ
®o phøc t¹p v× vËy muèn n©ng cao chÊt lîng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng gi¸o viªn
ph¶i gióp häc sinh:
+ N¾m v÷ng tõng b¶ng ®¬n vÞ ®o. Thuéc thø tù b¶ng ®ã tõ nhá
®Õn lín vµ ngîc l¹i tõ lín sang nhá.
NH ĐINH ĐAO Ư
NH ĐINH ĐAO Ư
TR NG T.H LIÊNƯƠ
PH NGƯƠ
3
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho
Häc sinh L íp 5
+ N¾m v÷ng ®îc quan hÖ gi÷a 2 ®¬n vÞ ®o lêng liÒn nhau vµ gi÷a
c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau.
+ X¸c ®Þnh lo¹i bµi vµ biÕt c¸ch chuyÓn ®æi ®¬n vÞ ®o.
- Muèn vËy ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña
häc sinh tiÓu häc ®Ó lùa chän ph¬ng ph¸p phï hîp víi néi dung vµ ®èi tîng
häc sinh, t¹o høng thó häc tËp cho häc sinh, gióp c¸c em ph¸t huy trÝ lùc,
chñ ®éng lÜnh héi kiÕn thøc, n¨ng ®éng, linh ho¹t trong viÖc luyÖn tËp
®æi ®¬n vÞ ®o.
- §Ó rÌn luyÖn kü n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o cho häc sinh tríc hÕt gi¸o viªn ph¶i
t×m hiÓu kÜ néi dung, yªu cÇu cña s¸ch gi¸o khoa tõ ®ã ph©n lo¹i ®îc c¸c
bµi tËp vÒ ®æi ®¬n vÞ ®o lêng. Cã thÓ chia c¸c bµi tËp vÒ ®æi ®¬n vÞ
®o lêng b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nhng t«i c¨n cø vµo quan hÖ cña 2
®¬n vÞ liÒn nhau trong c¸c ®¬n vÞ ®o ®Ó cã thÓ chia thµnh 4 nhãm bµi
nh sau:
+ Lo¹i thø nhÊt: §æi ®¬n vÞ ®o ®é dµi vµ khèi lîng
+ Lo¹i thø hai: §æi ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch
+ Lo¹i thø ba: §æi ®¬n vÞ ®o thÓ tÝch
+ Lo¹i thø t: §æi ®¬n vÞ ®o thêi gian
- Trong mçi nhãm bµi trªn ®Òu cã ®ñ c¸c bµi tËp
* D¹ng 1: §«Ø tõ ®¬n vÞ lín sang ®¬n vÞ bÐ gåm:
+ Danh sè ®¬n sang danh sè ®¬n
+ Danh sè phøc danh sè ®¬n
+ Danh sè ®¬n sang danh sè phøc
* D¹ng 2: §æi tõ ®¬n vÞ bÐ sang ®¬n vÞ lín gåm:
+Danh sè ®¬n sang danh sè ®¬n
+ Danh sè phøc sang danh sè ®¬n
+ Danh sè ®¬n sang danh sè phøc
* D¹ng 3: §iÒn dÊu >, <, = vµo « trèng
NH ĐINH ĐAO Ư
NH ĐINH ĐAO Ư
TR NG T.H LIÊNƯƠ
PH NGƯƠ
4
RÌn kÜ n¨ng ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cho
Häc sinh L íp 5
3. c¸c BiÖn ph¸p thùc hiÖn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ rÌn kÜ n¨ng ®æi
®¬n vÞ ®o lêng cho häc sinh líp 5.
3.1. §æi ®¬n vÞ ®o ®é dµi vµ ®¬n vÞ ®o khèi lîng
* D¹ng 1: §æi tõ ®¬n vÞ lín sang ®¬n vÞ bÐ.
+ a. Danh sè ®¬n
VÝ dô1: 6,2 kg = ....g 4,1658 m = .......cm.
Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh biÓu b¶n chÊt cña phÐp ®æi lµ 1 kg =
1000 g nªn 6,2 hg = 6,2 x 1000 (g) = 6200g. Nh vËy lµ ta chØ viÖc dÞch
chuyÓn sang ph¶i 3 ch÷ sè t¬ng øng víi 3 ®¬n vÞ ®o khèi lîng liªn tiÕp lµ
hg, dag, g. HoÆc lm = 100 cm nªn 4,1658m = 4,1658 x100 (cm) = 416,58
cm.
Khi häc sinh ®· hiÓu râ b¶n chÊt phÐp ®æi th× chØ cÇn dÞch
chuyÓn dÊu phÈy sang ph¶i mçi ®¬n vÞ ®o liÒn sau nã lµ mét ch÷ sè
hoÆc thªm 1 ch÷ sè 0 øng víi mét ®¬n vÞ ®o ( võa viÕt võa nhÈm tªn ®¬n
vÞ ®o). Gi¸o viªn biÓu thÞ cho häc sinh b»ng lîc ®å ph©n tÝch sau ®Ó häc
sinh dÔ hiÓu, dÔ nhí.
6,2 kg= 6 2 0 0
g
kg
4,1658 m =4 1 6 ,58 cm
m
hg dm
dag c
m
g
+ b. Danh sè phøc
VÝ dô 2: ( viÕt díi d¹ng sè thËp ph©n)
8m 5dm = ....cm; 4kg 5g = ....g =.....kg; 7,086 m=...dm...mm
*§æi 8m 5 fm = ...cm gi¸o viªn híng dÉn theo 2 c¸ch.
NH ĐINH ĐAO Ư
NH ĐINH ĐAO Ư
TR NG T.H LIÊNƯƠ
PH NGƯƠ
5