ĐIÊU KHẮC GỐM NGUYỄN KHẮC QUÂN

ĐIÊU KHẮC GỐM NGUYỄN

KHẮC QUÂN

Sau triển lãm cá nhân về

Gốm tại Bảo tàng Mỹ

thuật Việt Nam năm 2002,

năm nay Nguyễn Khắc

Quân lại giới thiệu triển

lãm Gốm lần thứ II tại bảo

tàng Mỹ thuật Việt Nam

từ ngày 14/9 đến ngày 24/9 năm 2008 với những tác phẩm gốm mới

được sáng tác trong 5 năm trở lại đây.

Nghệ thuật “chơi với lửa” trong những năm gần đây đã được một số

nghệ sĩ trẻ tốt nghiệp khoa Điêu khắc và chuyên ngành Gốm trường

Đại học Mỹ thuật Công Nghiệp - trong đó có Nguyễn Khắc Quân tạo

nên một bước phát triển mới, tạo dấu ấn trẻ trung, hiện đại và sáng tạo.

Những người yêu thích Mỹ thuật đặc biệt là nghệ thuật Gốm đã có ấn

tượng mạnh về các tác phẩm Gốm của Nguyễn Khắc Quân với phong

cách riêng mang đậm dấu ấn chuyên nghiệp và tài hoa. Anh đã tìm ra

được lối đi riêng của mình trong nghệ thuật Gốm Việt Nam hiện đại.

Nếu chúng ta còn thấy phảng phất đâu đó những dáng hình tác phẩm

gợi lại những truyền thống của các thế hệ trước, nhưng cũng khó nhận

ra đâu là truyền thống, đâu là dấu ấn của riêng anh. Có thể coi các tác

phẩm Gốm của Nguyễn Khắc Quân qua hai triển lãm trước là những

bước đi ban đầu vững chắc, đầy tự tin và riêng biệt. Người xem có thể

thấy ở đó sức truyền cảm của anh qua mỗi tác phẩm, sự thông minh và

sáng tạo trong sử dụng khối, chất đất, men mầu và độ nung.

Nguyễn Khắc Quân là một nghệ sĩ Điêu khắc Gốm chuyên nghiệp.

Trong căn nhà nhỏ của anh ở khu Hoàng Cầu Hà Nội, chất đầy những

tác phẩm Gốm mới được sáng tác. Một xưởng nhỏ với đầy đủ đất, men,

bàn xoay và lò nung gốm đốt Gas có dung tích khoảng 1m3 luôn đỏ

lửa. Sáng tác gốm đã trở thành một công việc thường ngày của anh và

để tạo ra một tác phẩm mới Nguyễn Khắc Quân đã làm mọi công việc,

từ làm đất, tạo dáng, điêu khắc, trang trí, tô men vào lò và “chơi với

lửa” trong quá trình nung, vì vậy mỗi tác phẩm đều mang đậm dấu ấn

Nguyễn Khắc Quân từ kỹ thuật, nghệ thuật đến tình cảm của người

nghệ sĩ sáng tác mà anh đã dành hết cho nó. Vì vậy nhìn vào mỗi tác

phẩm của Nguyễn Khắc Quân dù có kích thước lớn hay nhỏ ta vẫn thấy

sự tinh tế, khối hình chắt lọc, sự liên kết giữa khối và men mầu, của

nghệ thuật điêu khắc và nghệ thuật gốm.

Triển lãm Gốm lần này Nguyễn Khắc Quân lấy tên là Dòng Thời Gian.

Trong hai phòng lớn dùng cho triển lãm của bảo tàng Mỹ thuật chỉ với

38 tác phẩm độc lập và một tác phẩm mang tính xếp đặt với gần một

nghìn khuôn mặt, tạo nên một triển lãm bề thế, no mắt, hấp dẫn người

xem, cho ta thấy sức sáng tạo dồi dào của tác giả cho dù trên hầu hết

các tác phẩm ta chỉ thấy Nguyễn Khắc Quân sử dụng một môtíp chính

đó là gương mặt của những con người từ trẻ tới già, từ giới tính đàn

ông hay đàn bà, từ những khuôn mặt khả ái đến những khuôn mặt ghi

hằn những khắc khổ. Những gương mặt đó như mặc định thời gian

chuyển hóa của mỗi con người. Dòng Thời Gian của Nguyễn Khắc

Quân được ẩn chứa, ghi dấu trên gương mặt người, của những thân

phận con người, chủ thể của sự sáng tạo.

Các khối chính của tác phẩm trong triển lãm phần lớn được lấy từ cảm

hứng khối hình vại và khối hình quả trứng - hai khối cơ bản truyền

thống để tạo dáng cho đồ Gốm. Nhưng tất cả các khối đó đã được biến

hóa để tạo nên sự khác biệt không lặp lại, không nhàm chán. Với những

tác phẩm có kích thước lớn, anh sử dụng hình thức chồng các khối lên

nhau để tạo được độ cao cần thiết. Sự hoành tráng của tác phẩm không

phải từ độ cao này mà là sự phối hợp nhịp nhàng giữa các khối bên

nhau và những chi tiết điêu khắc được “mọc” trên các khối đó. Ta có

thể chia các tác phẩm độc lập ở triển lãm này thành 4 dạng:

Dạng thứ nhất: Đó là các khối vại được chuyển tiếp vươn lên theo

chiều cao. Các khối đó được xếp cạnh nhau và ngân lên nhờ những

khối nhỏ gắn trên thân của nó kết hợp với những nét vẽ chìm mạnh mẽ,

thô mộc nhưng nhịp nhàng. Để làm thỏa mãn sự tinh tế và phong phú

về chi tiết, đôi chỗ anh kết hợp với chất liệu khác như: những thanh tre

tròn xuyên qua khối gốm với những cung bậc khác nhau. Tác phẩm cho

ta cảm giác như cây, như quả như cuộc sống đa dạng của con người.

Việc sử dụng men trên tác phẩm là loại men mờ, mỏng, ấm càng tạo

nên dấu ấn của chất liệu gốm.

Dạng thứ hai mà Nguyễn Khắc Quân sử dụng khá nhiều tạo nên dấu ấn

riêng biệt đó là các tác phẩm với khối hình trụ, khối hình vại kết hợp

với nửa khối hình trứng, phần lớn đó là những tác phẩm một khuôn mặt

người hoặc anh thể hiện dầy đặc những khuôn mặt người từ những bé

thơ đến những người già, từ những nụ cười, khóc đến những tiếng thét.

Tôi cho rằng dạng tác phẩm này mang dấu ấn Nguyễn Khắc Quân rõ

nét.

Dạng thứ ba: Là các tác phẩm có khối hình trứng kết hợp với khối trụ

nhỏ để thể hiện các chân dung, trên mỗi chân dung này, Nguyễn Khắc

Quân vẫn thể hiện nhiều gương mặt người qua các nét khắc chìm tạo

nên.

Dạng thứ tư: Là các tác phẩm sử dụng men trắng kết hợp với vẽ hoa

lam hoặc men Vàng kết hợp với vẽ men nâu. ở đó anh mạnh dạn tạo

nên sự tương phản giữa các mảng men trắng lớn là hình nữ khỏa thân

với các mảng vẽ nét bằng bút lông hoặc nét khắc chìm dầy đặc.

Một tác phẩm chiếm không gian lớn trong phòng trưng bầy đó là tác

phẩm Điêu khắc - Xếp đặt với gần một nghìn gương mặt người như

những mặt nạ gốm. Điều đặc biệt ở đây, các gương mặt đều được làm

đơn chiếc nên hết sức đa dạng và mỗi gương mặt đều ẩn dấu những

tình cảm khác nhau của nhiều thế hệ khác nhau. Gần một nghìn gương

mặt người được xếp đặt như là một dòng chảy liên tục của thời gian

trên những thân phận của mỗi con người ...

Toàn bộ các tác phẩm Gốm của Nguyễn Khắc Quân đều sử dụng rất

kiệm mầu, men mờ, không bóng và ở gam nâu trầm ấm, hầu hết không

sử dụng phương pháp tráng men truyền thống mà sử dụng lối quét, xoa,

để làm men có sắc độ khác nhau phù hợp với ngôn ngữ điêu khắc. Một

số tác phẩm khác anh để nguyên xương đất kết hợp với những chỗ sử

dụng men tạo độ tương phản về đậm nhạt. Cho dù một số ít tác phẩm

anh dùng men trắng, men ngà hoặc mầu vẽ hoa lam thì ở đó ta vẫn thấy

sự trầm, ấm của những sắc độ này.

Triển lãm gốm Dòng Thời Gian của Nguyễn Khắc Quân thực sự là một

triển lãm Điêu khắc gốm mang đậm dấu ấn tác giả. Cùng với cuộc triển

lãm trước Nguyễn Khắc Quân thực sự đã trở thành một nghệ sĩ gốm -

Nhà điêu khắc gốm với đầy đủ những phẩm chất cao nhất của nó.

Nguyễn Khắc Quân sinh năm 1962 tại Bát Tràng - Gia Lâm - Hà Nội,

anh tốt nghiệp khoa Điêu khắc trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp

Hà Nội, có nhiều năm công tác tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Ngoài

các triển lãm cá nhân, anh còn tham gia nhiều triển lãm khác như triển

lãm Mỹ thuật Toàn Quốc các năm: 1995, 2000, 2005, triển lãm 10 năm

Điêu khắc lần thứ III năm 1993 và lần thứ IV năm 2003 ... Nhiều tác

phẩm của Nguyễn Khắc Quân đã nằm trong các bộ sưu tập của Bảo

tàng Mỹ thuật Việt Nam, của nhiều Bảo tàng và nhà sưu tập nhiều nước

trên Thế giới.

Nhà Điêu khắc gốm Nguyễn Khắc Quân là hội viên Hội Mỹ thuật Việt

Nam, là một trong những nghệ sĩ tạo hình trẻ xuất sắc của nền Mỹ thuật

Việt Nam hiện đại trong thời kỳ đổi mới ./.

Trần Khánh Chương 26/8/2008