Để dùng thuốc chống nôn domperidol hiệu quả và an toàn

Để dùng thuốc chống nôn domperidol

hiệu quả và an toàn

Để hạn chế tác dụng phụ do thuốc cần dùng thuốc theo chỉ định.

Ưu điểm của thuốc

Domperidol là thuốc chống nôn ức chế thụ thể dopamin, không thấm qua

hàng rào máu não, không ức chế các thụ thể dopamin ở não, do đó hạn chế được

tác dụng không mong muốn trên hệ thần kinh trung ương.

Domperidol chỉ ức chế các thụ thể dopamin ngoại biên, kích thích nhu động

của ống tiêu hoá, làm tăng trương lực và biên độ mở rộng của cơ thắt môn vị sau

khi ăn nhưng lại không gây ảnh hưởng đến sự bài tiết của dạ dày. Thường dùng để

chống buồn nôn và nôn do dùng thuốc (như thuốc chống động kinh levodopa và

bromocriptin, thuốc chống gián phân trong điều trị ung thư); dự phòng nôn và

buồn nôn sau khi thẩm phân lọc máu; chống một số biểu hiện của rối loạn gan -

đường tiêu hoá: đầy bụng, chướng nặng vùng thượng vị, ợ hơi, khó tiêu sau bữa ăn

(do thức ăn chậm xuống ruột), trào ngược dạ dày thực quản (nhờ tăng cường, mở

rộng biên độ cơ thắt môn vị).

Domperidol ít có khả năng gây ra rối loạn ngoại tháp (rối loạn vận động và

phối hợp vận động, đi lại chậm chạp, mất thăng bằng, nhai chậm, nói chậm, từng

tiếng một..), ít có khả năng gây mất tập trung, buồn ngủ. Chỉ khi có rối loạn tính

thấm của hàng rào máu - não thì có thể gây hiện tượng này. Rối loạn tính thấm

hàng rào máu- não xảy ra ở trẻ đẻ non, khi có tổn thương màng não hay dùng

thuốc quá liều. Domperidol có thể dùng cho người bị Parkinson nhưng chỉ trong

trường hợp không có các biện pháp chống nôn khác an toàn hơn; trong trường hợp

này cũng không được dùng kéo dài quá 12 tuần.

Một vài chú ý

Domperidol hấp thu qua đường ruột, bị biến đổi nhanh ở ruột và gan nên

sinh khả dụng còn lại thấp. Muốn có hiệu quả cần uống trước bữa ăn 15-30 phút,

với một liều cao đủ mức cần thiết, cứ cách mỗi 4-8giờ uống một lần 10-20 mg

(liều tối đa người lớn 1mg/kg). Dùng đường tiêm tĩnh mạch có sinh khả dụng cao,

hiệu lực nhanh, song dễ gây tai biến (như gây hiện tượng xoắn đỉnh). Không nên

dùng đường tiêm tĩnh mạch đặc biệt với người loạn nhịp tim hoặc hạ kali huyết,

người đang hoá trị ung thư (nếu dùng thì phải truyền rất chậm, không truyền một

lần cả tổng liều trong ngày). Nhiều nước đã cấm dùng đường tiêm tĩnh mạch.

Đường tiêm bắp có hiệu lực như đường uống, chỉ dùng khi cần thiết (lúc người

bệnh không uống được).

Domperidol làm tăng nhu động ruột nên không được dùng cho người có tắc

ruột cơ học, có chảy máu đường tiêu hoá. ở người suy thận, chu kỳ bán huỷ dài

hơn nhưng domperidol không tích lũy dưới dạng nguyên, gây độc. Để chắc chắn,

người suy thận chỉ nên dùng liều bằng 30-50% liều người khoẻ mạnh, chia ra uống

nhiều lần trong ngày. Thuốc làm tăng tiết prolactin gây chảy sữa, đau đầu vú, vú

to, gây rối loạn kinh nguyệt khi dùng liều cao, dài ngày. Chưa có bằng chứng gây

quái thai, nhưng cũng chưa có thông tin đầy đủ về độ an toàn cho thai, bài tiết qua

sữa với nồng độ thấp. Vì vậy không nên dùng cho người có thai, phụ nữ cho con

bú.

Với trẻ em cần có những thận trọng cần thiết. Do thuốc làm tăng nhu động

ruột, nếu dùng liều không thích hợp dễ gây rối loạn tiêu hoá. Với trẻ đẻ non, trẻ có

tổn thương não (do bệnh hoặc các lý do khác) tính thấm của hàng rào máu - não bị

rối loạn, nếu dùng dễ bị hiện tượng ngoại tháp. Ngoài đó ra, domperidol nằm trong

danh mục thuốc dễ gây hiện tượng xoắn đỉnh nên hay xảy ra các tai biến tim mạch

nguy hiểm. Những tài liệu trước đây có ghi liều dùng cho trẻ em dưới 1 tuổi nhưng

Dược thư Việt Nam ghi chống chỉ định cho trẻ 1 tuổi. Trẻ em trên 1 tuổi có thể

dùng nhưng tránh dùng cho các trường hợp trên. Cần tính liều cẩn thận, không

dùng trong thời gian dài. Dạng thích hợp dùng cho trẻ nhỏ là thuốc đạn, hỗn dịch

uống (5mg/ 5ml, dùng cho cả người lớn), dạng thuốc cốm sủi bọt (gói 10mg).

Dạng viên (10mg-20mg) chỉ dành dùng cho người lớn. Trẻ em nôn do nhiều lý do

có khi không cần dùng thuốc, hoặc có thể chọn dùng các thuốc khác vẫn có hiệu

quả và ít độc hơn. Chỉ dùng domperidol khi thật cần thiết và khi không có thuốc

tốt hơn thay thế.

Domperidol bị các thuốc kháng cholinergic ức chế làm giảm hiệu lực. Nếu

cần phối hợp thì dùng domperidol trước sau đó mới dùng kháng cholinergic.

Tương tự, nếu cần phối hợp với các thuốc kháng acid hay ức chế tiết acid thì phải

dùng thuốc này sau bữa ăn và dùng domperidol trước bữa ăn .

Ngộ độc domperidol xảy ra là do dùng không đúng chỉ định với một số đối

tượng (đặc biệt là với trẻ em) khi dùng không đúng liều, đúng thời gian. Chỉ khi

dùng đúng chỉ định, đúng cách, trong giới hạn liều cần thiết, không kéo dài sẽ hiệu

quả và an toàn.