Giaùo trình Coâng ngheä söûa chöõa maùy Tröôøng ÑHSPKT – Khoa Cô khí Maùy
Döông bình Nam – Hoaøng Trí - 64 -
Bài 3
CHUẨN BỊ SỬA CHỮA MÁY
Các công việc bao gồm :
Chuẩn bị mặt bằng, chỗ làm việc.
Nghiệm thu máy vào sửa chữa.
Tháo máy và rửa các chi tiết máy (xem chương 3).
Lập phiếu sửa chữa, nghiên cứu các tài liệu kỹ thuật (bản vẽ và các tài liệu công nghệ) và
chuẩn bị dụng cụ đồ nghề.
Chuẩn bị các chi tiết thay thế cần dùng trong sửa chữa (mua hoặc gia công theo bản vẽ).
I. NGHIỆM THU MÁY VÀO SỬA CHỮA :
Trước khi đưa máy vào sửa chữa lớn và vừa phải :
Lau chùi sạch phôi, bùn, bụi.
Tháo cạn dầu và dung dịch trơn nguội ra khỏi bể chứa (cacte).
Làm vệ sinh khu vực máy chuẩn bị sửa chữa.
Nếu máy được đem sửa chữa ở nhà máy khác thì phải gởi kèm theo máy các tài liệu kỹ thuật sau
đây :
Những tài liệu về máy (thuyết minh thư, bản hướng dẫn sử dụng, văn bản nghiệm thu máy
v.v…).
Bản xem xét tình trạng kỹ thuật trước khi sửa chữa.
Bản thống kê toàn bộ các chi tiết và cụm gửi đi sửa chữa cùng với máy.
Những chi tiết được lắp trên đầu trục động cơ điện (bánh đai, đĩa xích, bánh răng, nối trục
…) phải tháo ra, gởi đi cùng với các chi tiết của máy ăn khớp với chúng để sửa chữa.
Những phụ tùng vạn năng của máy (mâm cặp, mâm cặp hoa mai, tuynet, các thiết bị kẹp
chặt thuỷ khí, đầu phân độ, các dụng cụ kiểm tra tự động, trục gá, êtô, bàn chia độ v.v…) thông
thường không đem đi sửa chữa cùng với máy, vì việc sửa chữa các phụ tùng đó không tính vào
khối lượng công việc sửa chữa máy. Nếu những phụ tùng này hư hỏng cần sửa chữa thì có thể
gởi theo máy, nhưng được tính tiền công riêng của nhà máy và theo kế hoạch sửa chữa riêng,
hoàn toàn không liên quan đến việc sửa chữa máy.
Trước khi đưa máy đi sửa chữa, cần xem xét để xác định tình trạng và tính đủ bộ của nó
và phải lập biên bản xem xét.
Những máy mà thân bị nứt, vỡ không thể phục hồi được thì không được nghiệm thu vào
sửa chữa vì tiền sửa chữa những máy này cũng xấp xỉ tiền mua máy mới, người ta cho phép huỷ
những máy này để lấy những chi tiết còn dùng được sử dụng vào việc khác. Trường hợp thân
máy nứt, vỡ nặng nhưng vẫn có thể phục hồi được thì theo sự thoả thuận của các bên, có thể đưa
máy vào sửa chữa theo các điều kiện kỹ thuật đặc biệt, lúc này việc sửa chữa không theo một
dạng thông thường nào.
Khi lập biên bản xem xét kỹ thuật, cần tham khảo ý kiến của công nhân đứng máy, thợ cơ
điện và thợ nguội sửa chữa đã bảo dưỡng máy trong quá trình làm việc.
http://SinhVienKyThuat.Com
Download tài liệu kỹ thuật miễn phí tại http://SinhVienKyThuat.Com
Giaùo trình Coâng ngheä söûa chöõa maùy Tröôøng ÑHSPKT – Khoa Cô khí Maùy
Döông bình Nam – Hoaøng Trí - 65 -
II. LẬP PHIẾU SỬA CHỮA, CHUẨN BỊ CÁC CHI TIẾT THAY THẾ VÀ DỤNG CỤ
SỬA CHỮA :
Phiếu sửa chữa là bản kê khai các chi tiết máy cần thay hoặc sửa chữa và các nguyên công cần
tiến hành đối với những chi tiết này. Trong phiếu sửa chữa cũng nêu cả những cải tiến cần thiết
đối với máy.
Sau khi rửa và sấy khô, ta tiến hành đo lường, kiểm tra các chi tiết ở dạng riêng lẻ cũng như khi
lắp thành cụm.
Trước tiên cần đo kích thước, xác định độ mòn rồi dò khuyết tật chi tiết (nứt, rỗ …) để quyết
định chi tiết còn dùng được hay phải sửa chữa hoặc loại bỏ. Nếu còn dùng được, phải lắp ghép
thành cụm để kiểm tra độ chính xác của kích thước lắp ghép. Đối với những cụm máy tĩnh, yêu
cầu kín hơi hoặc kín nước thì phải kiểm tra nghiêm ngặt các yêu cầu kỹ thuật này.
Sau đây là một số phương pháp phổ biến để phát hiện khuyết tật của chi tiết máy.
a) Nhìn bề ngoài : Phát hiện các khuyết tật trên bề mặt cong, vênh, nứt, xước, mòn nhiều.
b) Gõ nhẹ khắp bề mặt chi tiết (nhất là đối với vật đúc) bằng búa con để phát hiện vết nứt
bên trong. Ở chỗ có vết nứt hoặc rỗ ngầm, tiếng kêu sẽ không trong mà hơi rè và đục.
c) Thử bằng nước : đối với những chi tiết dạng hộp kín, có thể nứt các lỗ lại, rồi bơm nước
vào trong tới áp suất 2-3 at, chỗ nào bị nứt, nước sẽ rò ra ngoài, cũng có thể dìm chi tiết vào
nước rồi bơm không khí vào trong chi tiết, chỗ nào nứt sẽ có bọt khí nổi lên.
d) Kiểm tra độ cứng : Những chi tiết mới mòn ít và không bị nứt rỗ, nhưng quá trình làm
việc, kim loại đã bị biến chất vì nung nóng và mỏi làm giảm độ cứng bề mặt . Do đó phải kiểm
tra độ cứng bằng máy đo, đối với các bề mặt chịu sự mài mòn do ma sát.
e) Dùng máy dò khuyết tật bằng từ và siêu âm : Phương pháp này cho phép phát hiện chính
xác vị trí và đôi khi cả hình dáng, kích thước các vết nứt, rỗ ngầm trong kim loại. Dùng từ khi
chỉ phát hiện được các khuyết tật trong các chi tiết gang và thép.
g) Thử bằng dầu hoả : Dìm chi tiết từ 15 đến 30 ph vào dầu hoả rồi lau thật khô, sau đó rắc
phấn lên bề mặt chi tiết (bằng loại phấn viết nghiền thành bột) để một lúc, chỗ bị nứt sẽ có dầu
hoả thấm lên làm ướt phấn.
Sau khi kiểm tra, các khuyết tật của máy, của các cụm và những chi tiết cần thay thế, phục hồi
hoặc tăng cường bền, đều được liệt kê tỉ mỉ trong phiếu sửa chữa.
Phiếu sửa chữa là tài liệu chỉ đạo sửa chữa; các kỹ sư thiết kế công nghệ, quản đốc phân xưởng
sửa chữa và công nhân ở tất cả các giai đoạn sửa chữa đều tiến hành công việc theo phiếu sửa
chữa.
Phiếu sửa chữa được xây dựng theo hai giai đoạn :
Giai đoạn lập sơ bộ và giai đoạn lập chính thức.
Giai đoạn lập sơ bộ như bảng liệt kê công việc. Trong phiếu sửa chữa sơ bộ phải thống kê các
chi tiết được thay thế mới khi sửa chữa, kể cả những chi tiết không thay thế , phải được vẽ lại các
bản vẽ, xem xét tính công nghệ, thiết kế các dụng cụ và đồ gá chuyên dùng. Tất cả những gì có
http://SinhVienKyThuat.Com
Download tài liệu kỹ thuật miễn phí tại http://SinhVienKyThuat.Com
Giaùo trình Coâng ngheä söûa chöõa maùy Tröôøng ÑHSPKT – Khoa Cô khí Maùy
Döông bình Nam – Hoaøng Trí - 66 -
thể làm được trước khi chính thức sửa chữa đều được nêu trong phiếu sửa chữa sơ bộ để giảm
bớt thời gian và những khó khăn khi sửa chữa.
Tất cả các chi tiết, phụ tùng, trang thiết bị cần dùng khi sửa chữa nếu đã có trong kho cũng
cần chú thích trong phiếu sửa chữa sơ bộ.
Trước khi sửa chữa 10-15 ngày, tất cả những chi tiết nêu trong phiếu sửa chữa và những
thứ phải mua ngoài đã phải có đầy đủ trong nhà máy hoặc phân xưởng sửa chữa.
Tiến hành lập phiếu sửa chữa như sau :
Phòng kỹ thuật, kỹ thuật cơ điện tiến hành:
Lập phiếu sửa chữa sơ bộ.
Thống kê các máy cần ngừng sản xuất để chuẩn bị sửa chữa.
Lập bản vẽ đầy đủ của máy.
Phục hồi lại những bản vẽ nhàu nát hoặc không rõ,
Bổ sung các bản vẽ thiết kế, nếu cần thiết khi cải tiến thay đổi kết cấu của các chi tiết và
cụm máy theo điều kiện hiện tại.
Vào thời hạn ngừng sản xuất, máy được tháo để xem xét và lập phiếu sửa chữa sơ bộ, phân
loại các chi tiết cần được sửa chữa và xếp vào giá sạch.
Phiếu sửa chữa sơ bộ lập xong được chuyển sang phòng cơ điện. Thực hiện các bản vẽ, nêu
kích thước sửa chữa của các chi tiết và phương pháp sửa chữa.
Phiếu sửa chữa cùng các bản vẽ kèm theo, sau khi được giám đốc kỹ thuật phê chuẩn và
quyết định dạng sửa chữa, được chuyển sang phòng kế hoạch.
Phòng kế hoạch làm kế hoạch cấp phát về nguyên liệu, phụ tùng … cho máy chuyển sang
phòng công nghệ.
Phòng công nghệ vạch qui trình công nghệ, thiết kế các dụng cụ chuyên
dùng và đồ gá cần thiết cho tất cả các chi tiết. Cuối cùng phiếu sửa chữa với toàn bộ các tài liệu
công nghệ được chuyển đến xưởng sửa chữa.
Xưởng sửa chữa bàn bạc với phòng kỹ thuật cơ khí và phân xưởng sửa chữa.
Lập xong phiếu sửa chữa sơ bộ, máy được lắp lại để tiếp tục sản xuất. Như vậy thời gian
dừng máy để lập phiếu sửa chữa sơ bộ chỉ mất khoảng 3 – 4 ngày. Thời gian dừng máy là thời
gian chuẩn bị chu đáo đểø giảm thời gian sửa chữa.
Máy tháo ra được chính thức sửa chữa khi nào tất cả các chi tiết đặt làm và đặt mua phù
hợp với phiếu sửa chữa sơ bộ đã chuẩn bị xong và nằm trong kho.
Trong thời gian tháo máy vào sửa chữa, phiếu sửa chữa sơ bộ được xây dựng chính xác
hơn, được bổ sung hoàn chỉnh và trở thành phiếu sửa chữa chính thức.
Phiếu sửa chữa chính thức, ghi tỉ mỉ công tác sửa chữa không có trong phiếu sửa chữa sơ
bộ. Ghi rõ thời gian những chi tiết hư hỏng của máy sẽ được thay mới, các phương pháp lắp ghép
chi tiết cũ và chi tiết mới. Thống kê tất cả các phương tiện vật chất cần dùng cho công tác sửa
chữa máy.
Tháo máy thành cụm và chi tiết vận chuyển máy đến xưởng.
Tiến hành sửa chữa, thử nghiệm năng suất, lắp ráp với thiết bị điện tại chỗ sau khi sửa
chữa và giao máy cho ban kiểm nghiệm.
Trong suốt quá trình lập phiếu sửa chữa, ở mỗi giai đoạn cần có sự tham gia của đội
trưởng đội sửa chữa, quản đốc phân xưởng sửa chữa hoặc trưởng ban kiểm nghiệm cùng quản
đốc và cán bộ kỹ thuật phân xưởng có máy.
Bảng 2-1
http://SinhVienKyThuat.Com
Download tài liệu kỹ thuật miễn phí tại http://SinhVienKyThuat.Com
Giaùo trình Coâng ngheä söûa chöõa maùy Tröôøng ÑHSPKT – Khoa Cô khí Maùy
Döông bình Nam – Hoaøng Trí - 67 -
Ngày Dạng
sửa
chữa
Tên máy Số máy Kiểu
máy
Nước
sản
xuất
Số hiệu tài sản nhà máy
Đặt tại
15/4
1971
Sửa
chữa
lớn
Máy tiện ren vít
vạn năng
13244 1K62 Liên
xô 43CK
Phân xưởng
cơ khí
Vật liệu Công việc
nguội
Công việc
đừng máy
T
T
Tên cụm, chi
tiết thay, sửa
chữa
Số hiệu
chi tiết
và bản
vẽ
Số
lượng
chi
tiết
Mô tả sai
hỏng của
cụm và chi
tiết
Các công việc
phải làm khi sửa
chữa Mác
quy
cách
Khối
lượng
thô
(kg)
Giá
tiền
đồn
g
Giờ
định
mức
Bậc
thợ
Giờ
định
mức
Bậc
thợ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
1 Máy ở dạng lắp Tháo thành cụm
và chi tiết
11 3
2 Các cụm và chi
tiết máy
Rửa và lau hoặc
sấy khô
4 2
3 Các chi tiết máy Tháo kiểm tra
đo khuyết tật
5 5
4 Bộ máy 1 Băng máy
mòn 0,3mm
sóng trượt
trầy sướt
Mày trên máy
bào giường với
đồ gá chuyên
dùng
8 5 8 4
5 Trục chính 1 Ngõng trục
mòn
0,045mm
Mạ crôm và mài 6 5 4 4
6 Then hoa ở ụ
trước
2 Phần then bị
xoắn
Làm trục mới và
chỉnh các chi
tiết lấy với nó
2 5 8 4
http://SinhVienKyThuat.Com
Download tài liệu kỹ thuật miễn phí tại http://SinhVienKyThuat.Com
Giaùo trình Coâng ngheä söûa chöõa maùy Tröôøng ÑHSPKT – Khoa Cô khí Maùy
Döông bình Nam – Hoaøng Trí - 68 -
Bài 4
CÔNG NGHỆ THÁO MÁY
I. CÁC NGUYÊN TẮC THÁO MÁY :
Trước khi tháo máy ta cần quan sát kỹ toàn bộ các cụm máy, các chi tiết quan trọng của
máy để xác định chỗ hư hỏng và lập phiếu sửa chữa. Để đánh giá chính xác hơn chỗ hư hỏng
phải:
Kiểm tra về độ chính xác hình học theo các thông số kỹ thuật đã ghi trong thuyết minh của
máy.
Phân tích các phiếu theo dõi máy hàng ngày do công nhân đứng máy tự ghi chép khi bàn
giao ca.
Phân tích các phiếu theo dõi máy do thợ cơ khí ghi chép trong quá trình sửa chữa trước
đây,
Lấy ý kiến công nhân đứng trực tiếp máy,tổ trưởng sản xuất, đốc công…
Trước khi tháo máy ra để sửa chữa, cần chuẩn bị mọi chi tiết thay thế, các dụng cụ và gá
cần thiết. Các bộ phận máy phải được quét sạch phoi, mạt sắt, lau chùi sạch dầu mỡ, dung dịch
trơn nguội và mọi vết bẩn khác.
Xung quanh nơi đặt máy phải dọn quang đãng, cất dọn hết mọi chi tiết máy và vật liệu
phụ. Phải cắt mạch điện của máy khỏi mạng điện trong phân xưởng (cắt cầu dao ba pha), tháo
dây đai, tháo nửa nối trục nối với trục của động cơ điện, tháo hết dầu bôi trơn và dung dịch trơn
nguội khỏi bể chứa.
Để đảm bảo an toàn cho người và máy trong quá trình sửa chữa phải treo biển đề « không
mở máy – đang sửa chữa » tại khu vực sửa chữa.
Khi tháo máy, tháo dần từng cụm ra khỏi máy theo một trình tự định trước. Từ cụm máy
vừa tháo ra, lại tháo rời thành từng chi tiết. Tuỳ theo dạng sửa chữa mà tháo một vài cụm máy
hoặc tháo toàn bộ máy.
Để việc tháo máy đúng qui phạm, tránh nhầm lẫn thất lạc và tạo điều kiện thuận lợi cho
việc lắp lại sau này cần tuân theo những qui tắc tháo lắp khi sửa chữa dưới đây :
a) Chỉ được phép tháo rời một cụm máy hoặc cơ cấu nào đó khi cần sửa chữa chính cụm
máy hoặc cơ cấu đó. Điều này càng đặc biệt quan trọng khi sửa chữa máy có cấp chính xác cao.
Chỉ được phép tháo toàn bộ máy khi sửa chữa lớn (đại tu máy).
b) Trước khi tháo máy phải nghiên cứu máy thông qua bản vẽ và thuyết minh của máy để
nắm vững được sơ đồ động của máy, nắm vững được bản vẽ của các cụm máy chính từ đó vạch
được kế hoạch tiến độ và trình tự tháo máy. Nếu không có bản vẽ sơ đồ động của máy thì nhất
thiết phải lập được sơ đồ đó trong quá trình tháo máy. Đối với các cụm máy phức tạp nên thành
lập sơ đồ tháo. Công việc này sẽ tránh được nhầm lẫn hoặc lúng túng khi lắp trả lại.
http://SinhVienKyThuat.Com
Download tài liệu kỹ thuật miễn phí tại http://SinhVienKyThuat.Com