TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ QUỐC GIA VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG DẦU KHÍ

GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: BẢO DƯỠNG – SỬA CHỮA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG
NGHỀ: LẮP ĐẶT-VẬN HÀNH-BẢO DƯỠNG BƠM, QUẠT, MÁY NÉN
KHÍ
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 189/QĐ-CĐDK ngày 25 tháng 03 năm 2020
của Trường Cao Đẳng Dầu Khí)
Bà Rịa - Vũng Tàu, năm 2020
(Lưu hành nội bộ)
Trang 2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Trang 3
LỜI GIỚI THIỆU
Động cơ đốt trong là thiết bị được dùng rất nhiều trong các ngành kinh tế của đất
nước.Trong công nghiệp dầu khí cũng được sử dụng nhiều trong các hệ thống công nghệ
của các nhà máy, xí nghiệp. Trường cao đẳng dầu khí ngay từ những năm đầu thành lập
đã đưa nghề Bảo dưỡng và sửa chữa Động cơ vào trong chương trình đào tạo để kịp thời
cung cấp thợ lành nghề cho các xí nghiệp trong ngành cũng như trong xã hội.
Giáo trình Sửa Chữa Bảo Dưỡng Động Cơ Đốt Trong được các giáo viên bộ môn chính
thức sử dụng để giảng dạy cho các lớp nghề Sửa Chữa Thiết Bị Dầu Khí hệ Cao đẳng
của Trường Cao Đẳng Dầu Khí.
Sử dụng giáo trình này, giáo viên có thể trang bị cho học sinh các kiến thức cơ bản
về cấu tạo, vận hành và bảo dưỡng – sửa chữa các loại động cơ được sử dụng trong hệ
thống công nghệ của các nhà máy.
Nội dung của giáo trình gồm hai phần lý thuyết và thực hành. Qua nội dung các bài
học giúp cho học viên hiểu những nội dung cơ bản về cấu tạo, nguyên lý hoạt động và
từng bước làm quen với kết cấu của từng loại động cơ thông dụng. Giáo trình trang bị
cho học viên những kiến thức về an toàn khi sử dụng và vận hành máy, một số kỹ năng
phán đoán và xử lý những sự cố thông thường. Từ đó có thể lập được qui trình tháo lắp,
bảo dưỡng và sửa chữa các loại động cơ theo yêu cầu.
Trong quá trình biên soạn, chúng tôi đã tham khảo và trích dẫn từ nhiều tài liệu của
nhiều tác giả trong và ngoài nước được liệt kê tại mục Danh mục tài liệu tham khảo.
Chúng tôi chân thành cảm ơn các tác giả của các tài liệu mà chúng tôi đã tham khảo.
Đồng thời chúng tôi cũng chân thành cảm ơn các thầy cô trong bộ môn, các đồng nghiệp
đang công tác tại các đơn vị thành viên của tập đoàn dầu khí Việt nam đã đóng góp ý
kiến, giúp chúng tôi hoàn thiện giáo trình này.
Tuy nhiên, giáo trình cũng không thể tránh khỏi những sai sót nhất định. Rất
mong nhận được những ý kiến đóng góp, phản hồi từ quý đồng nghiệp, các bạn người
học và bạn đọc.
Xin trân trọng cảm ơn.
BRVT, ngày 25 tháng 03 năm 2020
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên: Lê Duy Nam
2. Nguyễn Thành Danh
3. Bùi Việt An
Trang 4
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU ............................................................................................................ 3
MỤC LỤC ....................................................................................................................... 4
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ......................................................................................... 6
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN ................................................................................................. 8
BÀI 1: NGUYÊN LÝ ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG ........................................................ 16
1.1. Khái niệm chung ..................................................................................................... 17
1.2. Nguyên lý làm việc của động cơ 4 kỳ .................................................................... 19
1.3. Nguyên lý hoạt động của động cơ 2 kỳ .................................................................. 22
BÀI 2: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA CƠ CẤU TRỤC KHUỶU – THANH TRUYỀN
....................................................................................................................................... 27
2.1. Thân máy và nắp máy ............................................................................................. 28
2.2. Nhóm piston và thanh truyền ................................................................................. 31
2.3. Trục khuỷu – bánh đà ............................................................................................. 35
2.4. Bảo dưỡng sửa chữa cơ cấu Trục khuỷu – Thanh truyền ....................................... 35
BÀI 3: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA CƠ CẤU PHÂN PHỐI KHÍ .............................. 44
3.1. Nhiệm vụ và phân loại ............................................................................................ 46
3.2. Cơ cấu phân phối khí kiểu xu páp .......................................................................... 47
3.3. Cấu tạo các chi tiết trong cơ cấu phân phối khí ..................................................... 49
3.4. Bảo dưỡng sửa chữa cơ cấu phân phối khí ............................................................. 51
BÀI 4: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA HỆ THỐNG CUNG CẤP NHIÊN LIỆU ........... 56
4.1. Hệ thống nhiên liệu động cơ xăng .......................................................................... 57
4.2. Hệ thống cung cấp nhiên liệu động cơ diesel ......................................................... 63
4.3. Bảo dưỡng sửa chữa hệ thống cung cấp nhiên liệu ................................................ 72
BÀI 5: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA HỆ THỐNG BÔI TRƠN ĐỘNG CƠ ................ 82
5.1. Nhiệm vụ của hệ thống bôi trơn ............................................................................. 83
5.2. Phân loại hệ thống bôi trơn ..................................................................................... 83
5.3. Cấu tạo hệ thống bôi trơn ....................................................................................... 84
5.4. Bảo dưỡng sửa chữa hệ thống bôi trơn ................................................................... 86
BÀI 6: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA HỆ THỐNG LÀM MÁT ĐỘNG CƠ ................ 89
6.1. Nhiệm vụ và phân loại hệ thống làm mát ............................................................... 90
6.2. Cấu tạo các thiết bị trong hệ thống làm mát bằng nước ......................................... 91
6.3. Bảo dưỡng sửa chữa hệ thống làm mát .................................................................. 93
BÀI 7: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA HỆ THỐNG ĐÁNH LỬA ................................. 94
7.1. Nhiệm vụ và yêu cầu của hệ thống đánh lửa .......................................................... 96
7.2. Phân loại hệ thống đánh lửa ................................................................................... 96
Trang 5
7.3. Cấu tạo và hoạt động của hệ thống đánh lửa thường ............................................. 96
7.4. Cấu tạo và hoạt động của hệ thống đánh lửa điện tử .............................................. 97
7.5. Bảo dưỡng sửa chữa hệ thống đánh lửa ................................................................. 99
BÀI 8: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA HỆ THỐNG KHỞI ĐỘNG ĐỘNG CƠ ........... 101
8.1. Nhiệm vụ và yêu cầu của hệ thống khởi động ..................................................... 103
8.2. Các phương án khởi động động cơ ....................................................................... 103
8.3. Cấu tạo, hoạt động hệ thống khởi động bằng điện ............................................... 103
8.4. Bảo dưỡng sửa chữa hệ thống khởi động ............................................................. 104
BÀI 9: VẬN HÀNH ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG ........................................................ 107
9.1. An toàn trong vận hành máy phát điện ................................................................. 109
9.2. Qui trình vận hành máy phát điện ........................................................................ 110
9.3. Vận hành máy phát điện F.G.WINSON ............................................................... 111
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 121