1
TRƯỜNG TRUNG CẤP QUỐC TẾ MEKONG
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: THỰC VẬT DƯỢC
NGÀNH: DƯỢC SĨ
TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP
Ban hành kèm theo Quyết định số /2022/QĐ-TCQTMK ngày … tháng … năm 2022
của Hiệu trưởng Trường Trung cấp Quốc tế Mekong
Thành phố Cần Thơ, năm 2022
2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
3
LỜI GIỚI THIỆU
Nước Việt Nam ta được thiên nhiên ưu đãi với những cánh rừng nguyên sinh
chạy dọc đất nước. Thống kê có hơn 12000 loài thực vật, trong đó có khoảng 4000 đến
5000 loại cây có thể sử dụng để làm thuốc, đặc biệt có nhiều cây đặc hữu. Từ xưa con
người đã biết sử dụng cây cỏ trong việc phòng và chữa bệnh. Thực vật là nguồn
nguyên liệu rất quan trọng trong ngành dược. Giáo trình Thực vật dược được biên soạn
với mục đích cung cấp những kiến thức cơ bản về hình thái – giải phẫu cơ thể thực vật
và cơ sở để phân loại thực vật, giúp sinh viên nắm được những phương pháp phân loại
và nhận biết các đặc điểm đặc trưng của từng họ trong hệ thống phân loại thực vật.
Giáo trình được biên soạn dựa trên chương trình chi tiết đào tạo ngành dược đối
tượng trung cấp, sách thực vật dược đào tạo dược sĩ đại học của Bộ Y tế và một số tài
liệu tham khảo khác. Nội dung giáo trình gồm 2 phần: Hình thái học – Giải phẫu học
thực vật và Phân loại thực vật được trình bày trong 8 bài.
Phần 1: Hình thái học – Giải phẫu học thực vật gồm các nội dung liên quan đến
cấu tạo tế bào và mô thực vật làm cơ sở cho sinh viên học giải phẫu học các cơ quan
như rễ, thân, lá. Bên cạnh đó giáo trình cũng đề cập đến các cơ quan sinh sản của thực
vật như hoa, quả, hạt.
Phần 2: Phân loại thực vật trình bày các đặc điểm chung về hệ thống phân loại
thực vật, các đặc điểm đặc trưng của bậc lớp, ngành, bộ, đặc biệt ở bậc họ. Giới thiệu
một số chi, loài hiện có ở Việt Nam, tên và công dụng của một số thực vật ứng dụng
trong ngành dược.
Tuy có nhiều cố gắng trong khi biên soạn nhưng không tránh khỏi những sai
sót, chúng tôi rất mong nhận được sự góp ý kiến xây dựng của quý thầy cô và các em
sinh viên để giáo trình có thể hoàn chỉnh hơn.
Cần Thơ, ngày …. tháng …. năm 2022
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên
2………….
3………….
4
MỤC LỤC
Bài 1. Đại cương về thực vật dược .................................................................................. 6
Bài 2. Tế bào và mô thực vật ......................................................................................... 12
Bài 3. Rễ cây .................................................................................................................. 23
Bài 4. Thân cây .............................................................................................................. 27
Bài 5. Lá cây .................................................................................................................. 32
Bài 6. Hoa ...................................................................................................................... 43
Bài 7. Quả, hạt ............................................................................................................... 55
Bài 8. Phân loại thực vật ................................................................................................ 60
5
GIÁO TRÌNH MÔN HỌC
Tên môn học: Thực vật dược
Mã môn học: MH11
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của môn học
Vị trí: Là môn học cơ sở ngành, tạo nền tảng cho các môn học chuyên ngành.
Tính chất: Là môn học bắt buộc.
Ý nghĩa và vai trò của môn học: Là môn học cơ sở ngành, cung cấp những
kiến thức về đặc điểm hình thái, cấu tạo giải phẫu các cơ quan thực vật tạo nền tảng
cho các môn học chuyên ngành như Dược liệu, Bào chế, Dược cổ truyền...
Mục tiêu của môn học
Về kiến thức: Mô tả được đặc điểm hình thái và cấu tạo giải phẫu của một số
cơ quan thực vật; Trình bày được nguyên tắc chung để phân loại thực vật; Kể ra được
những đặc điểm nổi bật của một số họ cây thường dùng làm thuốc.
Về kỹ năng: Làm được các thao tác kỹ thuật trong thực hành môn học (Làm
tiêu bản soi kính hiển vi, ép mẫu cây…); Đọc đúng và thuộc tên Khoa học bằng tiếng
Latin của 100 cây thuốc theo quy định.
Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: Người học có thái độ giao tiếp đúng mực,
luôn chủ động và tích cực rèn luyện kỹ năng giao tiếp trong cuộc sống.
Nội dung của môn học
Số
TT
Tên chương, mục
Thời gian (giờ)
Tổng
số
Thực
hành
Kiểm
tra
1
Bài 1: Đại cương về thực vật dược
2
2
Bài 2: Tế bào và mô thực vật
6
3
Bài 3: Rễ cây
4
4
Bài 4: Thân cây
4
5
Bài 5: Lá cây
5
1
6
Bài 6: Hoa
2
7
Bài 7: Quả và hạt
4
8
Bài 8: Phân loại thực vật
3
1
9
Bài 1: Tế bào và mô thực vật (cắt nhuộm, sử
dụng KHV, soi vi phẫu, soi tinh bột)
5
5