TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG DẦU KHÍ

GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN : VẬN HÀNH HỆ THỐNG ĐƯỜNG ỐNG VÀ BỂ CHỨA
NGHỀ : VẬN HÀNH THIẾT BỊ CHẾ BIẾN DẦU KHÍ
TRÌNH ĐỘ : CAO ĐẲNG
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 191/QĐ-CĐDK ngày 25 tháng 3 năm 2020
của Trường Cao Đẳng Dầu Khí)
Bà Rịa-Vũng Tàu, năm 2020
(Lưu hành nội bộ)
Trang 1
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu
lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Trang 2
LỜI GIỚI THIỆU
Để phục vụ cho công tác giảng dạy của giáo viên cũng như việc học tập của học
sinh trong khoa Dầu khí, chúng tôi đã tham khảo nhiều tài liệu của các tác giả trong và
ngoài nước biên soạn nên giáo trình “Vận hành hệ thống đường ống và bể chứa”.
Giáo trình được dùng cho các giáo viên trong khoa làm tài liệu chính thức giảng
dạy cho học sinh nghề Vận hành thiết bị chế biến dầu khí. Nội dung giáo trình đề cập
một cách hệ thống các kiến thức cơ bản nhất về cấu tạo, nguyên lý hoạt động và giúp
học sinh thao tác thành thạo trong vận hành bảo dưỡng các loại van, đường ống, bể chứa
và các phụ kiện của chúng. Cụ thể bao gồm các bài sau:
• Bài 1: Khái quát chung về van
• Bài 2: Vận hành và bảo dưỡng van
• Bài 3: Đường ống
• Bài 4 : Bể chứa
• Bài 5: Thực tập vận hành hệ thống đường ống bể chứa
Xin chân thành cảm ơn các giáo viên Khoa dầu khí tại trường Cao đẳng Dầu khí
đã giúp đỡ tôi hoàn thành giáo trình này.
Trân trọng cảm ơn./.
Bà rịa - Vũng Tàu, tháng 3 năm 2020
Tham gia biên soạn
1.
Chủ biên: Ths. Phạm Thế Anh
2.
Ths. Hồ Quang Phổ
3.
Th.S Phạm Công Đại
4.
Th.S Nguyễn Văn Hòa
5.
Ks. Phạm Công Quang
Trang 3
MỤC LỤC
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN ........................................................................................... 1
LỜI GIỚI THIỆU .......................................................................................................... 2
MỤC LỤC ...................................................................................................................... 3
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ................................................................... 5
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ....................................................................................... 6
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................. 9
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN ............................................................................................. 10
BÀI 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ VAN ............................................................... 17
1.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA VAN ................................................................. 18
1.2. PHÂN LOẠI VÀ KÝ HIỆU VAN .......................................................................... 18
BÀI 2. VẬN HÀNH VÀ BẢO DƯỠNG VAN ...................................................... 23
2.1. CÂU TAO VA NGUYÊN LY HOAT ĐÔNG CUA VAN ..................................... 23
2.1.1. Van cổng ................................................................................................... 24
2.1.2. Van cầu ...................................................................................................... 33
2.1.3. Van chốt .................................................................................................... 39
2.1.4. Van bi ........................................................................................................ 42
2.1.5. Van bướm .................................................................................................. 46
2.1.6. Van màng .................................................................................................. 47
2.1.7. Van một chiều ........................................................................................... 48
2.1.8. Van điều khiển .......................................................................................... 51
2.1.9. Van an toàn................................................................................................ 58
2.2. THỰC TẬP VẬN HÀNH VÀ BẢO DƯỠNG VAN .............................................. 60
2.2.1. Vận hành cơ khí ........................................................................................ 60
2.2.2. Tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa và vận hành van cổng ............................. 63
2.2.3. Tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa vận hành van cầu .................................... 69
2.2.4. Tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa vận hành van chốt ................................... 72
2.2.5. Tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa vận hành van bi ....................................... 75
2.2.6. Tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa vận hành van bướm ................................. 78
2.2.7. Tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa vận hành van một chiều .......................... 80
2.2.8. Tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa vận hành van điều khiển. ........................ 84
2.2.9. Tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa vận hành van an toàn .............................. 85
Trang 4
BÀI 3. ĐƯỜNG ỐNG ............................................................................................. 88
3.1. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI ........................................................................ 88
3.1.1. Khái niệm .................................................................................................. 89
3.1.2. Phân loại .................................................................................................... 90
3.2. MỘT SỐ YÊU CẦU VỀ CẤU TẠO ĐƯỜNG ỐNG ....................................... 91
3.2.1. Một số yêu cầu về cấu tạo đường ống dẫn chính ...................................... 91
3.2.2. Vật liệu chế tạo và quy cách ống .............................................................. 92
3.2.3. Các phụ kiện của đường ống ..................................................................... 94
3.2.4. Bọc đường ống (pipe coating) .................................................................. 97
BÀI 4. BỂ CHỨA .................................................................................................. 100
4.1. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI ...................................................................... 100
4.1.1. Khái niệm ................................................................................................ 101
4.1.2. Phân loại .................................................................................................. 101
4.2. CẤU TẠO MỘT SỐ LOẠI BỂ CHỨA .......................................................... 103
4.2.1 Bể chứa hình trụ nằm ngang (bullet)....................................................... 103
4.2.2 Bể chứa hình trụ đứng (tank) .................................................................. 110
BÀI 5. THỰC HÀNH VẬN HÀNH HỆ THỐNG ĐƯỜNG ỐNG BỂ CHỨA 118
5.1. VẬN HÀNH HỆ THỐNG ĐƯỜNG ỐNG BỂ CHỨA ......................................... 118
5.1.1. Vận hành đường ống ............................................................................... 119
5.1.2. Vận hành bể chứa .................................................................................... 122
5.2. XỬ LÝ SỰ CỐ THƯỜNG GẶP KHI VẬN HÀNH HỆ THỐNG ĐƯỜNG ỐNG BỂ
CHỨA 125
5.2.1. Các sự cố thường gặp khi vận hành đường ống ...................................... 125
5.2.2. Các sự cố thường gặp khi vận hành bể chứa ........................................... 125
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 129