Tóm tắt công trình nghiên cứu khoa học: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế khu vực và thế giới

SÔÛ KHOA HOÏC VAØ COÂNG NGHEÄ TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH *** ***

TOÙM TAÉT COÂNG TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC HOAØN THIEÄN CAÙC GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA RUÛI RO TYÛ GIAÙ NHAÈM CHUAÅN BÒ HOÄI NHAÄP KINH TEÁ KHU VÖÏC VAØ THEÁ GIÔÙI CHUÛ NHIEÄM ÑEÀ TAØI: TS. NGUYEÃN MINH KIEÀU Thaùng 12/2006

MỤC LỤC Chương 1: GIỚI THIỆU CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ...................... 1 1 LÝ DO NGHIÊN CỨU ................................................................................................1 2 XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ..........................................................................1 3 CÂU HỎI VÀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ..................................................................2 4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................................3 4.1 Cách tiếp cận vấn đề nghiên cứu ...................................................................................3 4.2 Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng..................................................................3 4.3 Mô tả cuộc điều tra khảo sát quan trọng nhất ................................................................3 4.4 Giới hạn phạm vi nghiên cứu.........................................................................................3 5 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU..........................................................................................3 6 Ý NGHĨA NGHIÊN CỨU CÔNG TRÌNH ...................................................................4 Chương 2: THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI VÀ CÁC CÔNG CỤ PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ.............................................................................. 5 1 TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI .........................................................5 1.1 Sự cần thiết của thị trường ngoại hối ............................................................................5 1.2 Cung và cầu trên thị trường ngoại hối ...........................................................................5 1.3 Thành phần tham gia giao dịch......................................................................................5 1.4 Tổ chức thị trường ngoại hối ........................................................................................6 2 TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ NGOẠI HỐI ..............................6 2.1 Sự quyết định tỷ giá ......................................................................................................6 2.2 Đọc và hiểu các kiểu niêm yết tỷ giá ............................................................................6 2.3 Các loại tỷ giá ...............................................................................................................7 2.4 Các yếu tố tác động đến tỷ giá ......................................................................................7 2.5 Chính sách quản lý tỷ giá ..............................................................................................8 3 CÁC LOẠI GIAO DỊCH NGOẠI HỐI ........................................................................8 3.1 Giao dịch giao ngay ......................................................................................................8 3.2 Giao dịch kỳ hạn ...........................................................................................................8 3.2.1 Giới thiệu chung .....................................................................................................8 3.2.2 Tỷ giá kỳ hạn ...........................................................................................................9 3.2.3 Sử dụng giao dịch kỳ hạn ......................................................................................10 3.2.4 Hạn chế của giao dịch kỳ hạn ..............................................................................10 3.3 Giao dịch hoán đổi (swaps) .........................................................................................10 3.3.1 Sử dụng giao dịch hoán đổi ..................................................................................10 3.3.2 Lợi ích và hạn chế của giao dịch hoán đổi ..........................................................11 3.4 Giao dịch giao sau .......................................................................................................11 3.4.1 Giới thiệu chung ...................................................................................................11 3.4.2 So sánh hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng giao sau ...................................................11 3.4.3 Thành phần tham gia giao dịch ............................................................................11 3.4.4 Cơ chế giao dịch ..................................................................................................12 3.4.5 Đặc điểm của giao dịch giao sau ..........................................................................12 3.4.6 Minh họa giao dịch giao sau ................................................................................12 3.4.7 Sử dụng giao dịch giao sau để đầu cơ ..................................................................12 3.4.8 Khả năng phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng giao dịch giao sau ...............................13 3.4.9 Khả năng thực hiện giao dịch giao sau ở Việt Nam .............................................13

3.4.10 Ưu nhược điểm của giao dịch giao sau ...............................................................13 3.5 Giao dịch quyền chọn .................................................................................................13 3.5.1 Giới thiệu chung ...................................................................................................13 3.5.2 Định giá quyền chọn .............................................................................................15 3.5.3 Định giá quyền chọn theo mô hình Black-Scholes ................................................15 3.5.4 Mối quan hệ giữa giá trị quyền chọn mua và quyền chọn bán .............................16 3.5.5 Sử dụng giao dịch quyền chọn ..............................................................................16 4 CÁC CÔNG CỤ PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ ..................................................16 5 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ...........................................................................................16 Chương 3: PHÂN TÍCH NGUỒN GỐC PHÁT SINH VÀ TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TỶ GIÁ ĐẾN HOẠT ĐỘNG DOANH NGHIỆP ........... 17 1 NHẬN DẠNG RỦI RO TỶ GIÁ ................................................................................17 1.1 Các quan điểm về rủi ro tỷ giá ....................................................................................17 1.2 Đo lường rủi ro tỷ giá .................................................................................................17 2 PHÂN TÍCH NGUỒN GỐC PHÁT SINH RỦI RO TỶ GIÁ ....................................18 2.1 Đối với hoạt động xuất nhập khẩu ..............................................................................18 2.1.1 Rủi ro tỷ giá đối với hợp đồng xuất khẩu ............................................................18 2.1.2 Rủi ro tỷ giá đối với hợp đồng nhập khẩu ...........................................................18 2.2 Đối với hoạt động đầu tư ............................................................................................18 2.3 Đối với hoạt động tín dụng .........................................................................................19 2.4 Đối với hoạt động khác................................................................................................19 3 TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TỶ GIÁ ..........................................................................19 3.1 Tác động đến năng lực canh tranh của doanh nghiệp .................................................19 3.1.1 Tổn thất giao dịch (transaction exposure) ............................................................20 3.1.2 Tổn thất kinh tế (economic exposure) ...................................................................20 3.1.3 Tổn thất chuyển đổi (translation exposure) ..........................................................20 3.2 Tác động đến khả năng chịu đựng tài chính của doanh nghiệp ..................................20 3.2.1 Tác động bất ổn đến hoạt động doanh nghiệp ......................................................20 3.2.2 Tác động đến sự tự chủ tài chính của doanh nghiệp ............................................21 3.2.3 Tác động đến giá trị doanh nghiệp .......................................................................21 4 PHÂN TÍCH THÁI ĐỘ CỦA DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI RỦI RO TỶ GIÁ .........21 4.1 Xác định thái độ đối với rủi ro....................................................................................21 4.2 Phân loại thái độ đối với rủi ro ....................................................................................22 4.3 Sự cần thiết phòng ngừa rủi ro tỷ giá...........................................................................22 5 CÁC QUYẾT ĐỊNH LIÊN QUAN ĐẾN QUẢN LÝ RỦI RO TỶ GIÁ ....................22 5.1 Quyết định có nên phòng ngừa rủi ro tỷ giá hay không? ............................................22 5.2 Quyết định giải pháp nào để phòng ngừa rủi ro tỷ giá? ..............................................22 6 CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP.23 6.1 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng hợp đồng kỳ hạn .........................................................23 6.1.1 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả ..................................................23 6.1.2 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải thu ..................................................23 6.2 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng hợp đồng hoán đổi .....................................................24 6.3 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng hợp đồng giao sau .....................................................24 6.3.1 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả ..................................................24 6.3.2 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải thu ..................................................24 6.4 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng hợp đồng quyền chọn .................................................25

6.4.1 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả ..................................................25 6.4.2 Phòng ngừa rui ro tỷ giá đối với khoản phải thu ..................................................26 6.5 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng các giao dịch trên thị trường tiền tệ ............................27 6.5.1 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả ..................................................27 6.5.2 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải thu ..................................................28 6.6 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng những kỹ thuật khác ....................................................29 6.6.1 Trả sớm (leading) và trả muộn (lagging) .............................................................29 6.6.2 Thực hiện hợp đồng song hành (parallel contracts) .............................................29 6.6.3 Thay đổi giá và lựa chọn đồng tiền thanh toán (Price variation and currency of

invoicing) ..............................................................................................................29 6.6.4 Thỏa thuận chia sẻ rủi ro tỷ giá (Risk-sharing arrangements) ............................29 6.6.5 Đóng khung đồng tiền (currency collars) .............................................................30 7 CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ ĐỐI VỚI NHTM ..................30 7.1 Phân tích và đo lường rủi ro tỷ giá đối với NHTM ....................................................30 7.2 Giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với NHTM ....................................................31 7.2.1 Đối với trạng thái ngoại tệ dương (long position) ...............................................32 7.2.2 Đối với trạng thái ngoại tệ âm (short position) ....................................................32 8 KINH NGHIỆM PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ Ở CÁC NƯỚC .......................32 8.1 Kinh nghiệm của các nuớc phát triển ..........................................................................32 8.1.1 Kinh nghiệm ở Mỹ và Canada ..............................................................................32 8.1.2 Kinh nghiệm ở Châu Âu (Anh, Đức, Thụy Điển, Na Uy, Phần Lan) ....................33 8.1.3 Kinh nghiệm ở Úc và New Zealand ......................................................................34 8.2 Kinh nghiệm của nền kinh tế mới nổi .........................................................................34 8.2.1 Kinh nghiệm của Hongkong và Singapore ...........................................................34 8.2.2 Kinh nghiệm của Trung Quốc ...............................................................................34 8.3 Kinh nghiệm của các nuớc có trình độ phát triển và hoàn cảnh tương tự Việt Nam...34 8.3.1 Kinh nghiệm của Malaysia ...................................................................................35 8.3.2 Kinh nghiệm của Ghana .......................................................................................35 9 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ...........................................................................................35 Chương 4: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ TRONG HOẠT ĐỘNG DOANH NGHIỆP....................................................................................................... 36 1 MÔ TẢ HAI CUỘC KHẢO SÁT VỀ NHẬN THỨC VÀ THỰC HÀNH PHÒNG

NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ ............................................................................................36 1.1 Khảo sát đối với các ngân hàng thương mại ...............................................................36 1.2 Khảo sát đối với các doanh nghiệp .............................................................................36 2 KẾT QUẢ KHẢO SÁT NHẬN THỨC VỀ RỦI RO TỶ GIÁ ..................................36 2.1 Kết quả khảo sát nhận thức về rủi ro tỷ giá của các ngân hàng thương mại ...........36 2.2 Kết quả khảo sát nhận thức về rủi ro tỷ giá của các doanh nghiệp .............................37 2.3 Nhận thức của các nhà hoạch định chính sách ...........................................................37 2.4 Kết luận về nhận thức rủi ro tỷ giá ..............................................................................38 3 KHẢO SÁT NHẬN THỨC VÀ SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI

RO TỶ GIÁ CỦA CÁC DOANH NGHIỆP ...............................................................39 3.1 Kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng hợp đồng kỳ hạn ...........................................39 3.2 Kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng hợp đồng hoán đổi .......................................39 3.3 Kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng hợp đồng giao sau ........................................39

iii

3.4 Kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng hợp đồng quyền chọn ...................................39 3.5 Kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng các giao dịch trên thị trường tiền tệ .............40 3.6 Kết luận nhận thức của doanh nghiệp về giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá .............40 4 KHẢO SÁT THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ THỜI GIAN QUA .......................................................................................40 4.1 Khảo sát tình hình cung cấp các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ..........................40 4.2 Khảo sát mức độ sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ..............................41 4.3 Kết luận về áp dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá thời gian qua ................41 5 KHẢO SÁT Ý KIẾN VỀ NHU CẦU SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ .........................................................................................................42 5.1 Kết quả khảo sát ý kiến của doanh nghiệp về nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ..................................................................................................................42 5.2 Kết quả khảo sát ý kiến của các NHTM về nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ..................................................................................................................42 5.3 Kết luận nhu cầu áp dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ..............................42 6 KHẢO SÁT KHẢ NĂNG ÁP DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ .............................................................................................................................43 6.1 Kết quả khảo sát ý kiến của doanh nghiệp về khả năng sử dụng các giải pháp phòng

ngừa rủi ro tỷ giá .........................................................................................................43 6.2 Kết quả khảo sát ý kiến của ngân hàng thương mại về khả năng sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ..............................................................................................43 6.3 Kết luận về khả năng sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá .......................43 7 KHẢO SÁT Ý KIẾN VỀ NHỮNG TRỞ NGẠI TRONG VIỆC SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ ..................................................................44 7.1 Kết quả khảo sát ý kiến của các doanh nghiệp ...........................................................44 7.2 Kết quả khảo sát ý kiến của các ngân hàng thương mại .............................................44 8 KHẢO SÁT Ý KIẾN VỀ CÁCH THỨC VƯỢT QUA TRỞ NGẠI KHI ÁP DỤNG

CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ ...............................................46 9 KHẢO SÁT NHU CẦU HUẤN LUYỆN KIẾN THỨC SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ ..............................................................................48 10 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ...........................................................................................48 Chương 5: HOÀN THIỆN CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ NHẰM CHUẨN BỊ HỘI NHẠP KINH TẾ ............................. 49 1 MỤC TIÊU .................................................................................................................49 2 ĐỊNH HƯỚNG CHUNG ............................................................................................49 3 THAY ĐỔI NHẬN THỨC VỀ RỦI RO TỶ GIÁ VÀ CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG

NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ ............................................................................................49 3.1 Đối với Ngân hàng Nhà nước .....................................................................................49 3.2 Đối với các ngân hàng thương mại ............................................................................50 3.3 Đối với các doanh nghiệp ...........................................................................................50 4 CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG ỨNG DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ .......................................................................................................................51 4.1 Thay đổi quan điểm về phát triển thị trường tài chính phái sinh ................................51 4.2 Sớm hình thành sàn giao dịch công cụ tài chính phái sinh .........................................51 4.3 Thay đổi chính sách quản lý ngoại hối và tỷ giá .........................................................51 4.4 Cần có chính sách phát triển đồng bộ các loại thị trường ...........................................52

4.5 Cần có chính sách công khai hóa thông tin thị trường ................................................52 4.6 Cải thiện hơn mức độ hiệu quả thị trường ..................................................................52 5 HOÀN THIỆN VÀ HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA

TỔN THẤT GIAO DỊCH KHOẢN PHẢI THU NGOẠI TỆ ...................................52 5.1 Mô tả tình huống cụ thể ..............................................................................................52 5.2 Nhận dạng rủi ro .........................................................................................................53 5.3 Hướng dẫn sử dụng các giải pháp phòng ngừa ...........................................................53 5.3.1 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng kỳ hạn ...................................................................53 5.3.2 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng hoán đổi ...............................................................54 5.3.3 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng giao sau ................................................................54 5.3.4 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng quyền chọn ...........................................................56 5.3.5 Hướng dẫn sử dụng thị trường tiền tệ ..................................................................58 6 HOÀN THIỆN VÀ HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA

TỔN THẤT GIAO DỊCH KHOẢN PHẢI TRẢ NGOẠI TỆ ...................................59 6.1 Mô tả tình huống .........................................................................................................59 6.2 Nhận dạng rủi ro .........................................................................................................59 6.3 Hướng dẫn sử dụng các giải pháp phòng ngừa ...........................................................59 6.3.1 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng kỳ hạn ...................................................................59 6.3.2 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng hoán đổi ...............................................................60 6.3.3 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng giao sau ................................................................61 6.3.4 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng quyền chọn ...........................................................63 6.3.5 Hướng dẫn sử dụng thị trường tiền tệ ..................................................................64 7 HOÀN THIỆN VÀ HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA

TỔN THẤT KINH TẾ KHI TỶ GIÁ BIẾN ĐỘNG ..................................................65 7.1 Đặc điểm của tổn thất kinh tế .....................................................................................65 7.2 Hướng dẫn phòng ngừa tổn thất kinh tế nếu nội tệ xuống giá ....................................66 7.2.1 Mô tả tình huống ...................................................................................................66 7.2.2 Phân tích sự phát sinh tổn thất kinh tế .................................................................66 7.2.3 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng giao sau ................................................................67 7.2.4 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng quyền chọn ...........................................................67 7.3 Hướng dẫn phòng ngừa tổn thất kinh tế nếu nội tệ lên giá .........................................68 7.3.1 Mô tả tình huống ...................................................................................................68 7.3.2 Phân tích sự phát sinh tổn thất kinh tế .................................................................69 7.3.3 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng giao sau ................................................................69 7.3.4 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng quyền chọn ...........................................................70 8 HOÀN THIỆN VIỆC ỨNG DỤNG VÀ ĐƯA CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ VÀO THỰC TIỄN .................................................................................71 8.1 Hoàn thiện việc nghiên cứu, thiết kế và đưa các sản phẩm phái sinh ngoại tệ ra thị

trường ..........................................................................................................................71 8.1.1 Đối với toàn ngành ngân hàng .............................................................................71 8.1.2 Đối với từng ngân hàng thương mại .....................................................................71 8.2 Giải quyết mâu thuẩn lợi ích giữa chủ sở hữu và người điều hành doanh nghiệp ......72 9 TRIỂN KHAI CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ .......................72 10 NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN NGHIÊN CỨU TIẾP ..........................................................72 11 KẾT LUẬN CHƯƠNG 5 ...........................................................................................73

Chương 1:

GIỚI THIỆU CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU

1. LÝ DO NGHIÊN CỨU

Sau khi gia nhập WTO, Việt Nam từng bước thực hiện tự do hoá kinh tế bao gồm tự do

hoá thương mại, tự do hoá đầu tư và tự do hoá tài chính. Tiến trình tự do hoá tài chính tất

yếu sẽ dẫn đến tự do hoá lãi suất, tự do hoá tỷ giá hối đoái, tự do hoá các dòng vốn quốc

tế hay tự do hoá tài khoản vốn. Các bước tự do hoá tài chính này vừa tạo ra thời cơ mới

đồng thời cũng tạo ra thách thức mới cho cho các doanh nghiệp nói riêng, trong đó có

vấn đề rủi ro tỷ giá.

Năm 1998 Ngân hàng Nhà nước cho phép giao dịch kỳ hạn và hoán đổi để phòng

ngừa rủi ro tỷ giá. Năm 2002, các ngân hàng thương mại như Eximbank, Citi Bank, Ngân

hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam đã đưa quyền chọn vào giao dịch như là một công cụ

phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Tuy nhiên, do nhận thức và hiểu biết về các công cụ này còn

quá nhiều hạn chế từ phía người cung cấp công cụ (các ngân hàng thương mại), người sử

dụng công cụ (các doanh nghiệp) và cả người hoạch định chính sách (Ngân hàng Nhà

nước) nên hiệu quả sử dụng các công cụ phòng ngừa này chưa cao, thậm chí chưa thu hút

được nhiều người tham gia. Vậy trong tương lai, chúng ta cần hoàn thiện các giải pháp

hay các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá như thế nào để chuẩn bị hội nhập kinh tế khu

vực và thế giới. Đó là lý do vì sao đề tài hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá

cần đặt ra.

2. XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

Việc sử dụng các công cụ như hợp đồng kỳ hạn (forward), hợp đồng hoán đổi (swaps),

hợp đồng giao sau (futures) và hợp đồng quyền chọn (options) để phòng ngừa rủi ro tỷ

giá đã phổ biến ở các nước phát triển từ lâu nhưng ở Việt Nam vẫn còn mới mẽ. Kể từ

khi chính thức được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho phép thực hiện năm 1998 đến

nay, các công cụ này vẫn chưa thu hút được sự quan tâm sử dụng của các bên có liên

quan. Đứng trước tình hình như vậy, vấn đề nghiên cứu của đề tài này là tìm cách hoàn

thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm tạo ra và hướng dẫn cho các doanh

Chương 1: Giới thiệu công trình nghiên cứu

nghiệp cách sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong quá trình hội nhập kinh

tế với khu vực và thế giới.

• Hoạt động của thị trường ngoại hối quan trọng và có liên quan thế nào đến việc

3. CÂU HỎI VÀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

phòng ngừa rủi ro tỷ giá của doanh nghiệp? Câu hỏi này sẽ được trả lời trong

• Rủi ro tỷ giá phát sinh và tác động như thế nào trong quá trình hội nhập và tự do

chương 2.

• Hiện nay các doanh nghiệp Việt Nam đã nhận thức được vấn đề và chuẩn bị đối

hoá kinh tế? Câu hỏi này được xem xét trả lời trong chương 3.

• Quá trình sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong thời gian qua như

phó với rủi ro tỷ giá ra sao? Câu hỏi này được trả lời trong chương 4.

thế nào, xét từ cả ba phía: người cung cấp (các ngân hàng thương mại), người sử

dụng công cụ (các doanh nghiệp) và nhà hoạch định chính sách (Chính phủ và

• Các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá cần được hoàn thiện như thế nào để có thể

Ngân hàng Nhà nước)? Câu hỏi này được trả lời trong chương 4.

nâng cao hiệu quả sử dụng chuẩn bị cho quá trình hội nhập kinh tế? Câu hỏi này

được kết hợp trả lời trong chương 3 và chương 5.

Trong quá trình đi tìm lời giải cho những câu hỏi nghiên cứu vừa nêu để giải quyết vấn

• Hệ thống hóa các giao dịch ngoại hối và chỉ ra cách thức sử dụng các giao dịch

đề nghiên cứu đặt ra, đề tài này nhằm vào các mục tiêu nghiên cứu cụ thể sau đây:

• Phân tích tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp trong quá

này vào mục tiêu đầu cơ và phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

• Điều tra nhận thức của doanh nghiệp về rủi ro tỷ giá, nhu cầu và khả năng ứng

trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới.

• Đánh giá thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Việt Nam

dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

trong thời gian qua, kể từ năm 1998 khi Ngân hàng Nhà nước chính thức cho

• Hoàn thiện, cả về lý luận và thực hành, việc ứng dụng các công cụ phòng ngừa rủi

phép triển khai.

ro tỷ giá như là những giải pháp giúp doanh nghiệp tránh thiệt hại và nâng cao

năng lực cạnh tranh.

Chương 1: Giới thiệu công trình nghiên cứu

4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

4.1 Cách tiếp cận vấn đề nghiên cứu

Đề tài này chọn cách tiếp cận thiên về thực hành trong đó nhấn mạnh đến việc hoàn thiện

và hướng dẫn các doanh nghiệp sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Do vậy,

việc đánh giá nhận thức về rủi ro tỷ giá, nhu cầu và khả năng áp dụng các công cụ phòng

ngừa rủi ro tỷ giá rất quan trọng.

4.2 Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng

Các phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử dụng trong đề tài này là phương pháp điều

tra chọn mẫu (survey) và khảo sát ý kiến chuyên gia thông qua phỏng vấn chuyên sâu

(indepth interview). Phương pháp điều tra chọn mẫu được sử dụng để điều tra nhận thức

và tác động của rủi ro tỷ giá trong hoạt động của doanh nghiệp cũng như đánh giá tình

hình sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Việt Nam trong thời gian qua.

4.3 Mô tả cuộc điều tra khảo sát quan trọng nhất

Hai cuộc điều tra quan trọng nhất đề tài này đã thực hiện đó là: (1) Điều tra nhận thức và

nhu cầu sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá của doanh nghiệp Việt Nam hiện

tại và trong tương lai, (2) Điều tra nhận thức và khả năng cung cấp các dịch vụ phòng

ngừa rủi ro tỷ giá của các ngân hàng thương mại Việt Nam hiện tại và trong tương lai, khi

hội nhập kinh tế quốc tế.

4.3 Giới hạn phạm vi nghiên cứu

Đề tài này tiến hành khảo sát nhận thức và nhu cầu sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi

ro tỷ giá của hai nhóm đối tượng: (1) Nhóm đối tượng doanh nghiệp, đặc biệt là các

doanh nghiệp có hoạt động xuất nhập khẩu, và (2) Nhóm đối tượng ngân hàng thương

mại là người cung cấp dịch vụ và các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Tuy nhiên phạm

vị khảo sát chỉ giới hạn trong các doanh nghiệp và ngân hàng thuộc sở hữu của Việt

Nam.

5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

Chương 1 giới thiệu công trình nghiên cứu bao gồm các nội dung như lý do nghiên cứu,

vấn đề nghiên cứu, câu hỏi, mục tiêu nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu. Chương 2

khảo sát và hệ thống hoá các vấn đề lý luận có liên quan đến hoạt động thị trường ngoại

hối và các giao dịch kinh doanh ngoại hối. Chương 3 phân tích nguồn gốc phát sinh và

tác động của rủi ro tỷ giá trong hoạt động của doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp

Chương 1: Giới thiệu công trình nghiên cứu

hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu và trình bày các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá

được sử dụng ở các nước trên thế giới và khu vực. Chương 4 trình bày kết quả điều tra

nhận thức về rủi ro tỷ giá và thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá

trong hoạt động của doanh nghiệp và của ngân hàng thương mại từ năm 1998 đến nay.

Chương 5 sẽ hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá và hướng dẫn cách thức sử

dụng các công cụ này nhằm hạn chế và tránh rủi ro tỷ giá trong quá trình tự do hoá và hội

nhập kinh tế.

6. Ý NGHĨA NGHIÊN CỨU CÔNG TRÌNH

Về lý luận, đề tài này giúp phân tích và hệ thống hóa nguồn gốc phát sinh và chỉ ra tác

động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp. Ngoài ra, đề tài này còn đóng góp

vào kho tàng lý luận liên quan đến việc vận dụng thành công các công cụ phòng ngừa rủi

ro tỷ giá đã được nghiên cứu và chỉ ra ở các nước phát triển vào thực tiễn đặc thù của

Việt Nam, một nước có nền kinh tế chuyển đổi từ kế hoạch tập trung sang kinh tế thị

trường. Về thực tiễn, đề tài này kiểm chứng được những nhận định liên quan đến nhận

thức rủi ro tỷ giá và tình hình áp dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong thời

gian qua. Cuối cùng đề tài này hoàn thiện hơn nữa các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá

và hướng dẫn cho các doanh nghiệp cách thức áp dụng các giải pháp này vào thực tế hoạt

động của doanh nghiệp.

Chương 2:

THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI VÀ CÁC CÔNG CỤ

BẢO HIỂM RỦI RO TỶ GIÁ

1. TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI

1.1 Sự cần thiết của thị trường ngoại hối

Sự ra đời và phát triển của thị trường ngoại hối gắn liền với nhu cầu giao dịch và trao đổi

ngoại tệ giữa các quốc gia nhằm phục vụ cho các hoạt động kinh tế và xã hội, đặc biệt là

phục vụ cho sự phát triển của ngoại thương. Thị trường ngoại hối là cơ chế hữu hiệu đáp

ứng nhu cầu mua bán, trao đổi ngoại tệ nhằm bôi trơn cho các hoạt động xuất nhập khẩu

và các hoạt động dịch vụ có liên quan đến ngoại tệ. Kế đến, thị trường ngoại hối là

phương tiện giúp cho các nhà đầu tư chuyển đổi ngoại tệ phục vụ cho đầu tư vào tài sản

hữu hình hay tài sản tài chính. Cuối cùng, thị trường ngoại hối là công cụ để ngân hàng

trung ương có thể thực hiện chính sách tiền tệ nhằm điều khiển nền kinh tế theo mục tiêu

của chính phủ.

1.2 Cung và cầu trên thị trường ngoại hối

Cầu ngoại tệ trên thị trường ngoại hối chính là tổng doanh số ngoại tệ cần mua trên thị

trường ngoại hối. Cầu ngoại tệ phát sinh từ nhu cầu mua ngoại tệ của các tổ chức và cá

nhân bao gồm các nhà nhập khẩu, các nhà đầu tư, các tổ chức tín dụng, các tổ chức khác

và của các cá nhân nhằm phục vụ cho các mục đích thanh toán, đầu cơ và phòng ngừa rủi

ro tỷ giá, và của Ngân hàng Nhà nước nhằm mục đích can thiệp để bình ổn tỷ giá.

Cung ngoại tệ trên thị trường ngoại hối chính là tổng doanh số ngoại tệ cần bán trên

thị trường ngoại hối. Cung ngoại tệ phát sinh từ nhu cầu bán ngoại tệ của các tổ chức và

cá nhân bao gồm các nhà xuất khẩu, các nhà đầu tư, các tổ chức tín dụng, các tổ chức

khác và của các cá nhân nhằm phục vụ cho các mục đích thanh toán, đầu cơ và phòng

ngừa rủi ro tỷ giá, và của Ngân hàng Nhà nước nhằm mục đích can thiệp để bình ổn tỷ

giá.

1.3 Thành phần tham gia giao dịch

Tham gia giao dịch trên thị trường ngoại hối bao gồm: Các nhà thương mại và đầu tư, các

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

ngân hàng thương mại và ngân hàng đầu tư, các cá nhân hay hộ gia đình, ngân hàng trung

ương.

1.4 Tổ chức thị trường ngoại hối

Về tổ chức và hoạt động, thị trường ngoại hối Việt Nam có thể mô tả như hình vẽ 2.1

dưới đây.

Hình 2.1: Tổ chức thị trường ngoại hối ở Việt Nam

Khách hàng A Khách hàng C

Ngân hàng ACB Ngân hàng VCB Thị trường quốc tế Thị trường quốc tế

Khách hàng B Khách hàng D

2. TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ NGOẠI HỐI

2.1 Sự quyết định tỷ giá

Hối đoái (exchange) là sự chuyển đổi từ một đồng tiền này sang đồng tiền khác, chẳng

hạn chuyển đổi từ đồng Việt Nam (VND) sang dollar Mỹ (USD) hay từ euro (EUR) sang

yen Nhật (JPY) v.v... Tỷ giá hối đoái (exchange rate) giữa hai đồng tiền chính là giá cả

của đồng tiền này tính bằng một số đơn vị đồng tiền kia. Các nước có nền kinh tế thị

trường theo đuổi hệ thống tỷ giá linh động (flexible exchange rate system) trong đó tỷ giá

được quyết định bởi sự tác động giữa cung và cầu ngoại tệ trên thị trường.

2.2 Đọc và hiểu các kiểu niêm yết tỷ giá

Tổ Chức Tiêu Chuẩn Quốc Tế (International Standard Organization) gọi tắt là ISO qui

định tên đơn vị tiền tệ của một quốc gia được viết bằng ba ký tự. Hai ký tự đầu là tên

quốc gia, ký tự sau cùng là tên đồng tiền.

Yết giá trực tiếp và yết giá gián tiếp – Yết giá trực tiếp là phương pháp biểu thị giá trị 1

đơn vị ngoại tệ thông qua một số lượng nội tệ nhất định. Yết giá gián tiếp là phương pháp

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

biểu thị giá trị nội tệ thông qua một số lượng ngoại tệ nhất định. Theo thông lệ chỉ có

bảng Anh và dollar Úc được yết giá theo phương pháp gián tiếp, dollar Mỹ và EUR vừa

yết giá trực tiếp vừa yết giá gián tiếp, còn các đồng tiền khác được yết giá trực tiếp.

Đồng tiền yết giá và đồng tiền định giá – Đồng tiến yết giá là đồng tiền biểu thị giá trị

của nó qua đồng tiền khác. Đồng tiền định giá là đồng tiền dùng để xác định giá trị đồng

tiền khác.

2.3 Các loại tỷ giá

Tỷ giá mua và tỷ giá bán - Tỷ giá bán là tỷ giá mà ngân hàng áp dụng khi bán ngoại tệ

cho khách hàng. Tỷ giá mua là tỷ giá mà ngân hàng áp dụng khi mua ngoại tệ từ khách

hàng. Giữa tỷ giá bán và tỷ giá mua có chênh lệch (spread) nhằm đảm bảo cho ngân hàng

có thu nhập để trang trải chí phí giao dịch và tìm kiếm lợi nhuận thỏa đáng.

Tỷ giá chéo - Tỷ giá chéo là tỷ giá giữa hai đồng tiền được tính toán thông qua một đồng

tiền thứ ba. Đồng tiền thứ ba này thường là đồng dollar Mỹ. Cách xác định tỷ giá chéo

phụ thuộc vào cách yết giá gián tiếp hay trực tiếp.

Trường hợp 1: Tỷ giá chéo giữa hai đồng tiền được yết giá trực tiếp. Giả sử chúng ta có

tỷ giá: USD/VND = 15.458 và USD/ EUR = 0,9419, tỷ giá chéo EUR/VND =

(USD/VND)/(USD/EUR) = 15458/0,9419 = 16.411.

Trường hợp 2: Tỷ giá chéo giữa hai đồng tiền được yết giá gián tiếp. Giả sử chúng ta có

tỷ giá: GBP/USD = 1,5475 và AUD/USD = 0,5957, tỷ giá chéo GBP/AUD =

(GBP/USD)/(AUD/USD) = 1,5475/0,5957 = 2,5978.

Trường hợp 3: Tỷ giá chéo giữa một đồng tiền yết giá trực tiếp và một đồng tiền yết giá

gián tiếp. Giả sử chúng ta có tỷ giá: GBP/USD = 1,5475 và USD/VND = 15.458, tỷ giá

chéo GBP/VND = GBP/USD x USD/VND= 1,5475 x 15.458 = 23.921.

2.4 Các yếu tố tác động đến tỷ giá

Cũng như giá cả hàng hoá, tỷ giá thường xuyên biến động trên thị trường và chịu sự tác

động của nhiều yếu tố khác nhau. Các yếu tố này thường tác động lên cung và cầu ngoại

tệ, từ đó, tác động đến tỷ giá. Tỷ giá thường chịu tác động của các yếu tố sau đây: Tình

hình lạm phát trong và ngoài nước, tình hình thay đổi lãi suất nội tệ và ngoại tệ, tốc độ

tăng trưởng kinh tế tương đối, vai trò của chính phủ hay sự can thiệp của ngân hàng trung

ương, tác động của nhiều yếu tố khác như tình hình ổn định chính trị, kỳ vọng và sự tấn

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

công của nhà đầu cơ, giá vàng và giá dầu trên thị trường quốc tế, tình hình thu hút kiều

hối,…

2.5 Chính sách quản lý tỷ giá

Về mặt quản lý tỷ giá, tùy theo đặc điểm phát triển, mỗi nước có thể theo đuổi chính sách

tỷ giá hối đoái của riêng mình. Nhìn chung, lịch sử cho thấy chính sách tỷ giá có thể là

chính sách tỷ giá cố định hoặc là chính sách tỷ giá thả nổi. Khí áp dụng chính sách tỷ giá

thả nổi, mỗi quốc gia còn phải lựa chọn giữa chính sách thả nổi tự do hay thả nổi hoàn

toàn và chính sách thả nổi có điều tiết.

3. CÁC LOẠI GIAO DỊCH NGOẠI HỐI

3.1 Giao dịch giao ngay

Hối đoái giao ngay (spot transactions) là nghiệp vụ mua hoặc bán ngoại tệ mà việc

chuyển giao ngoại tệ được thực hiện ngay hoặc chậm nhất là trong hai ngày làm việc kể

từ khi thỏa thuận hợp đồng mua bán. Giao dịch hối đoái giao ngay được sử dụng nhằm

đáp ứng nhu cầu mua hoặc bán ngoại tệ giao ngay phục vụ cho thanh toán của khách

hàng. Chẳng hạn, một công ty xuất khẩu vừa thu ngoại tệ từ một hợp đồng xuất khẩu

nhưng cần VND để chi trả tiền lương và trang trải chi phí thu mua nguyên liệu trong

nước sẽ có nhu cầu bán ngoại tệ lấy VND. Ngân hàng thương mại đứng ra mua số ngoại

tệ này của nhà xuất khẩu, sau đó bán lại cho nhà nhập khẩu là người có nhu cầu mua

ngoại tệ để thanh toán hợp đồng nhập khẩu đến hạn.

3.2 Giao dịch kỳ hạn

3.2.1 Giới thiệu chung

Giao dịch ngoại tệ kỳ hạn (forward) là giao dịch mua hoặc bán ngoại tệ mà việc chuyển

giao ngoại tệ được thực hiện sau một thời hạn nhất định kể từ khi thỏa thuận hợp đồng.

Ở Việt Nam, hợp đồng kỳ hạn mặc dù đã được chính thức đưa ra thực hiện từ năm 1998,

nhưng đến nay nhu cầu giao dịch loại hợp đồng này vẫn chưa nhiều. Lý do, một mặt, là

khách hàng vẫn chưa am hiểu lắm về loại giao dịch này. Mặt khác, do cơ chế điều hành

tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước trong suốt thời gian qua khá ổn định theo hướng VND

giảm giá từ từ so với ngoại tệ để khuyến khích xuất khẩu nhưng vẫn đảm bảo ổn định đối

với hoạt động nhập khẩu. Tuy nhiên, trong tương lai khi Việt Nam gia nhập WTO và dần

dần hội nhập tài chính với quốc tế thì Ngân hàng Nhà nước sẽ bớt dần can thiệp vào thị

trường ngoại hối, khi ấy rủi ro tỷ giá đáng lo ngại và nhu cầu giao dịch hối đoái kỳ hạn sẽ

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

gia tăng.

3.2.2 Tỷ giá kỳ hạn

Tỷ giá có kỳ hạn (forward rate) là tỷ giá áp dụng trong tương lai nhưng được xác định ở

hiện tại. Gọi F là tỷ giá có kỳ hạn; S là tỷ giá giao ngay; rd là lãi suất của đồng tiền định

giá; ry là lãi suất của đồng tiền yết giá, ta có tỷ giá có kỳ hạn được xác định bởi công thức

sau: F = S(1 + rd)/(1+ ry) (1). Nói chung tỷ giá có kỳ hạn phụ thuộc vào tỷ giá giao ngay

và lãi suất đồng tiền yết giá và đồng tiền định giá. Trên thị trường tiền tệ, lãi suất đồng

tiền định giá có thể lớn hơn hoặc nhỏ hơn lãi suất đồng tiền yết giá. Dựa vào công thức

• Nếu lãi suất đồng tiền định giá lớn hơn lãi suất đồng tiền yết giá: rd > ry => 1+rd

(1), chúng ta có thể rút ra một số nhận xét như sau:

• Nếu lãi suất đồng tiền định giá nhỏ hơn lãi suất đồng tiền yết giá: rd < ry => 1+rd

> 1+ry => (1+rd)/ (1+ry) >1 => F > S.

• Kết hợp hai trường hợp trên chúng ta thấy rằng tỷ giá có kỳ hạn có thể tóm tắt

< 1+ry =>(1+rd)/ (1+ry) <1 => F < S.

như sau:

Tỷ giá có kỳ hạn = Tỷ giá giao ngay + Điểm kỳ hạn

Ở đây, có hai trường hợp xác định tỷ giá có kỳ hạn: tỷ giá mua có kỳ hạn và tỷ giá bán có

kỳ hạn. Để tiện việc tính toán, chúng ta đặt:

• Fm, Sm lần lượt là tỷ giá mua có kỳ hạn và tỷ giá mua giao ngay

• Fb, Sb lần lượt là tỷ giá bán có kỳ hạn và tỷ giá bán giao ngay

• Ltg(VND), Lcv(VND) lần lượt là lãi suất tiền gửi và lãi suất cho vay đồng Việt

Nam

• Ltg(NT), Lcv(NT) lần lượt là lãi suất tiền gửi và cho vay ngoại tệ.

• N là số ngày của hợp đồng có kỳ hạn

Lcv(NT)]N

(3)

Ltg(NT)]N

(4)

Sm[Ltg(VND -) 360 100 * Sb[Lcv(VND - ) * 100 360

1. Tỷ giá mua có kỳ hạn

2. Tỷ giá bán có kỳ hạn

Trong công thức (3) và (4) trên đây, người ta giả định năm tài chính có 360 ngày và lãi

suất được tính theo %/năm.

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

Hợp đồng mua bán ngoại tệ kỳ hạn thường được ngân hàng áp dụng để đáp ứng nhu cầu

ngoại tệ kỳ hạn của khách hàng nhằm mục tiêu phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

3.2.3 Sử dụng giao dịch kỳ hạn

Giao dịch ngoại tệ kỳ hạn thoả mãn được nhu cầu mua bán ngoại tệ của khách hàng mà

việc chuyển giao được thực hiện trong tương lai. Tuy nhiên, do giao dịch kỳ hạn là giao

dịch bắt buộc nên khi đến ngày đáo hạn dù bất lợi hai bên vẫn phải thực hiện hợp đồng.

Một điểm hạn chế nữa là hợp đồng kỳ hạn chỉ đáp ứng được nhu cầu khi nào khách hàng

chỉ cần mua hoặc bán ngoại tệ trong tương lai còn ở hiện tại không có nhu cầu mua hoặc

bán ngoại tệ.

3.2.4 Hạn chế của giao dịch kỳ hạn

3.3 Giao dịch hoán đổi (swaps)

3.3.1 Sử dụng giao dịch hoán đổi

Giao dịch hoán đổi là giao dịch hối đoái bao gồm đồng thời cả hai giao dịch: giao dịch

mua và giao dịch bán cùng một số lượng đồng tiền này với đồng tiền khác, trong đó kỳ

hạn thanh toán của hai giao dịch khác nhau và tỷ giá của hai giao dịch được xác định tại

hàng thỏa thuận với nhau một số nội dung chính như sau:

thời điểm ký hợp đồng.Trong hợp đồng giao dịch hoán đổi, hai bên ngân hàng và khách

ngày đáo hạn rơi vào ngày Chủ nhật hoặc ngày lễ thì hai bên sẽ thoả thuận chọn một ngày

đáo hạn thích hợp và thời hạn hợp đồng sẽ tính trên số ngày thực tế.

Thời hạn giao dịch – Thời hạn giao dịch hoán đổi có thể từ 3 ngày đến 6 tháng. Nếu

khác nhau: ngày hiệu lực và ngày đáo hạn. Ngày hiệu lực là ngày thực hiện thanh toán

giao dịch giao ngay trong khi ngày đáo hạn là ngày thực hiện thanh toán giao dịch có kỳ

hạn.

Ngày thanh toán – Trong giao dịch hoán đổi, ngày thanh toán bao gồm hai loại ngày

giao ngay và tỷ giá có kỳ hạn. Tỷ giá giao ngay là tỷ giá do ngân hàng niêm yết tại thời

điểm giao dịch do hai bên thoả thuận. Tỷ giá có kỳ hạn được tính trên cơ sở tỷ giá giao

ngay, chênh lệch lãi suất giữa VND và ngoại tệ, và số ngày thực tế của hợp đồng.

Xách định tỷ giá hoán đổi – Một hợp đồng hoán đổi liên quan đến hai loại tỷ giá: tỷ giá

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

Với khách hàng lợi ích thể hiện ở chỗ khách hàng thỏa mãn được nhu cầu ngoại tệ hoặc

nội tệ của mình ở thời điểm hiện tại, đồng thời cũng thỏa mãn nhu cầu mua hoặc bán

ngoại tệ vào này đáo hạn. Tuy nhiên, cũng như giao dịch kỳ hạn, giao dịch hoán đổi vẫn

còn hạn chế ở hai điểm:

• Nó là hợp đồng bắt buộc yêu cầu các bên phải thực hiện khi đáo hạn bất chấp tỷ

giá trên thị trường giao ngay lúc đó như thế nào.

• Nó chỉ quan tâm đến tỷ giá ở hai thời điểm: thời điểm hiệu lực và thời điểm đáo

hạn, mà không quan tâm đến sự biến động tỷ giá trong suốt quảng thời gian giữa

hai thời điểm đó.

3.3.2 Lợi ích và hạn chế của giao dịch hoán đổi

3.4 Giao dịch giao sau

Hợp đồng giao sau là một thỏa thuận mua bán một số lượng ngoại tệ đã biết theo tỷ giá

cố định tại thời điểm hợp đồng có hiệu lực và việc chuyển giao ngoại tệ được thực hiện

vào một ngày trong tương lai được xác định bởi Sở giao dịch (IMM).

3.4.1 Giới thiệu chung

3.4.2 So sánh hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng giao sau

khác

Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng giao sau

Điểm biệt Loại hợp đồng Một thỏa thuận giữa NH và khách hàng.

Thời hạn

Được tiêu chuẩn hóa theo những chi tiết của Sở giao dịch Chỉ có một vài thời hạn nhất định

Trị giá HĐ

Nhỏ đủ để thu hút nhiều người tham gia

toán

Thỏa thuận an toàn Thanh tiền tệ

Điều khoản của HĐ rất linh động Các bên tham gia HĐ có thể lựa chọn bất kỳ thời hạn nào, nhưng thường là hệ số của 30 ngày Nói chung rất lớn, trung bình trên 1 triệu USD một HĐ Khách hàng phải duy trì số dư tối thiểu ở NH để bảo đảm cho HĐ Không có thanh toán tiền tệ trước ngày HĐ đến hạn

Tất cả các nhà giao dịch phải duy trì tiền ký quỹ theo tỷ lệ phần trăm trị giá HĐ Thanh toán hàng ngày bằng cách trích tài khoản của bên thua và ghi có vào tài khoản bên được

3.4.3 Thành phần tham gia giao dịch

hoặc đại diện cho các ngân hàng, công ty mà sử dụng thị trường giao sau để bổ sung cho

các giao dịch có kỳ hạn. Nhà môi giới ở sàn giao dịch (floor brokers): nói chung là đại

diện của các công ty đầu tư, những công ty chuyên môi giới đầu tư ăn hoa hồng.

Nhà kinh doanh ở sàn giao dịch (floor traders): thường là các nhà đầu cơ (speculators)

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

Tất cả các hợp đồng giao sau đều thực hiện giao dịch ở Sở giao dịch có tổ chức. Sở giao

dịch là người đề ra qui chế và kiểm soát hoạt động của các hội viên. Hội viên của Sở giao

dịch là các cá nhân, có thể là đại diện của các công ty, ngân hàng thương mại hay cá nhân

có tài khoản riêng.

3.4.4 Cơ chế giao dịch

Mặc dù các hợp đồng có kỳ hạn thường rất linh hoạt về phương diện thời hạn và số tiền

giao dịch nhưng chúng hạn chế về mặt thanh khoản (liquidity) bởi vì các bên tham gia

hợp đồng không thể bán hợp đồng khi thấy có lời cũng không thể xóa bỏ hợp đồng khi

thấy bất lợi. Trong khi đó, hợp đồng giao sau có tính thanh khoản cao hơn bởi vì phòng

giao hoán sẵn sàng đứng ra “đảo hợp đồng” bất cứ khi nào có một bên yêu cầu. Khi đảo

hợp đồng thì hợp đồng cũ bị xóa bỏ và hai bên thanh toán cho nhau phần chênh lệch giá

trị tại thời điểm đảo hợp đồng.

3.4.5 Đặc điểm của giao dịch giao sau

Để dễ hiểu hơn về cách thức thực hiện một hợp đồng giao sau, dưới đây xin lấy một ví dụ

minh họa. Nhà đầu cơ thị trường giao sau dự báo vài ngày tới CHF sẽ lên giá so với

USD. Nhằm kiếm tiền từ cơ hội này, vào sáng ngày thứ ba, một nhà đầu tư trên thị trường

giao sau Chicago mua một hợp đồng giao sau trị giá 125.000 CHF với tỷ giá 0,75 USD

cho 1 CHF. Sau khi mua hợp đồng giao sau, nhà đầu cơ sốt ruột theo dõi diễn biến tình

hình thị trường.

3.4.6 Minh họa giao dịch giao sau

Thời gian

Hoạt động

Thanh toán

Sáng ngày thứ ba

Chưa xảy ra

• Nhà đầu tư mua hợp đồng giao sau, đến hạn vào chiều ngày thứ năm với tỷ giá 0,75 $/CHF

• Nhà đầu tư ký quỹ 2.565$

Cuối ngày thứ ba Giá CHF tăng đến 0,755$, vị trí của nhà đầu

Nhà đầu tư nhận: 125.000 x (0,755 – 0,75) = 625$

tư được ghi nhận trên thị trường

Nhà đầu tư phải trả: 125.000 x (0,755 – 0,752) = 375$

Cuối ngày thứ tư Giá CHF giảm còn 0,752$, vị trí mới của nhà đầu tư được ghi nhận

thứ

Cuối ngày năm

Nhà đầu tư phải trả: (1) 125.000(0,752 – 0,74) = 1500$ (2) 125.000 x 0,74 = 92.500$

Giá CHF giảm còn 0,74$ • Hợp đồng đến hạn thanh toán • Nhà đầu tư nhận ngoại tệ chuyển giao

Từ ví dụ minh họa hợp đồng giao sau trên đây chúng ta dễ nhận thấy rằng giao dịch giao

3.4.7 Sử dụng giao dịch giao sau để đầu cơ

sau giống như hoạt động “cá cược”, trong đó Sở giao dịch đóng vai trò người tổ chức,

người mua hợp đồng giao sau một loại ngoại tệ nào đó chính là người đánh cược rằng

ngoại tệ đó sẽ lên giá. Ngược lại, người bán hợp đồng giao sau một loại ngoại tệ nào đó

chính là người đánh cược rằng ngoại tệ đó sẽ xuống giá trong tương lai.

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

Hợp đồng giao sau có thể sử dụng như là một công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Nguyên

lý chung là khi có một khoản phải trả bằng ngoại tệ và lo sợ rằng ngoại tệ đó sẽ lên giá

khi khoản phải trả đến hạn thì nên mua một hợp đồng giao sau ngoại tệ đó. Bằng cách

này có thể tạo ra hai trạng thái ngoại tệ trái ngược nhau: trạng thái âm khi nợ một khoản

phải trả và trạng thái dương khi mua hợp đồng giao sau với cùng loại ngoại tệ đó. Hai

trạng thái ngoại tệ trái chiều nhau ấy sẽ tự hóa giải rủi ro. Trường hợp có một khoản phải

thu, thay vì khoản phải trả, thì làm ngược lại.

3.4.8 Khả năng phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng giao dịch giao sau

Ở Việt Nam hiện tại chưa thực hiện loại giao dịch này nhưng tương lai liệu loại giao dịch

này có khả năng được thực hiện hay không? Điều này còn tùy thuộc vào nhiều thứ nhưng

trong đó có ba điều kiện cơ bản để loại giao dịch này có thể được đưa ra thị trường hay

không:

• Thứ nhất là khả năng nhận thức về loại giao dịch này.

• Thứ hai là mức độ hiệu quả của thị trường.

• Thứ ba là cơ sở hạ tầng phục vụ giao dịch.

3.4.9 Khả năng thực hiện giao dịch giao sau ở Việt Nam

Ưu điểm của hợp đồng giao sau trước tiên là sẵn sàng cung cấp những hợp đồng có trị giá

nhỏ. Kế đến, nó cho phép các bên tham gia có thể sang nhượng lại hợp đồng ở bất kỳ thời

điểm nào trước khi hợp đồng hết hạn. Ngược lại, hợp đồng giao sau có nhược điểm trước

hết là chỉ cung cấp giới hạn cho một vài ngoại tệ mạnh và một vài ngày chuyển giao

ngoại tệ trong năm mà thôi. Kế đến, hợp đồng giao sau là hợp đồng bắt buộc phải thực

hiện khi đến hạn chứ không cho người ta quyền được chọn như trong hợp đồng quyền

chọn.

3.4.10 Ưu nhược điểm của giao dịch giao sau

3.5 Giao dịch quyền chọn

3.5.1 Giới thiệu chung

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

Quyền chọn (options) là một công cụ tài chính mà cho phép người mua nó có quyền,

nhưng không bắt buộc, được mua (call) hay bán (put) một công cụ tài chính khác ở một

một số thuật ngữ liên quan cần được giải thích chi tiết hơn như sau:

• Người mua quyền (holder) – Người bỏ ra chi phí để được nắm giữ quyền chọn

và có quyền yêu cầu người bán có nghĩa vụ thực hiện quyền chọn theo ý mình.

• Người bán quyền (writer) – Người nhận chi phí mua quyền của người mua

quyền, do đó, có nghĩa vụ phải thực hiện quyền chọn theo yêu cầu của người

mua quyền.

• Tài sản cơ sở (underlying assets) – Tài sản mà dựa vào đó quyền chọn được

giao dịch. Giá cả trên thị trường của tài sản cơ sở là căn cứ để xác định giá trị

của quyền chọn. Tài sản cơ sở có thể là hàng hoá như cà phê, dầu hỏa, vàng,..

hay chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu hoặc ngoại tệ như EUR, CHF,

CAD,...

• Tỷ giá thực hiện (exercise or strike rate) – Tỷ giá sẽ được áp dụng nếu người

mua quyền yêu cầu thực hiện quyền chọn.

• Trị giá hợp đồng quyền chọn (volume) – Trị giá được chuẩn hóa theo từng loại

ngoại tệ và thị trường giao dịch.

• Thời hạn của quyền chọn (maturity) – Thời hạn hiệu lực của quyền chọn. Quá

thời hạn này quyền không còn giá trị.

• Phí mua quyền (premium) – Chi phí mà người mua quyền phải trả cho người

bán quyền để được nắm giữ hay sở hữu quyền chọn. Chi phí này thường được

tính bằng một số nội tệ trên mỗi ngoại tệ giao dịch.

• Loại quyền chọn – Loại quyền mà người mua nắm giữ. Loại quyền chọn nào

cho phép người mua có quyền được mua một loại tài sản cơ sở ở mức giá xác

định trước trong thời hạn nhất định gọi là quyền chọn mua (call). Ngược lại,

loại quyền chọn nào cho phép người mua có quyền được bán gọi là quyền chọn

mức giá và thời hạn được xác định trước. Để có thể hiểu rõ thêm khái niệm quyền chọn,

• Kiểu quyền chọn – Kiểu giao dịch do hai bên thỏa thuận cho phép người mua

bán (put).

quyền được lựa chọn thời điểm thực hiện quyền. Kiểu quyền chọn cho phép

người mua quyền được thực hiện bất cứ thời điểm nào trong thời hạn hiệu lực

của quyền chọn gọi là quyền chọn kiểu Mỹ. Kiểu quyền chọn chỉ cho phép

người mua thực hiện khi quyền chọn đến hạn gọi là quyền chọn kiểu châu Âu.

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

3.5.2 Định giá quyền chọn

quyền chọn bán là Pa, tỷ giá thực hiện là E và tỷ giá giao ngay là S. Ta có giá trị quyền

chọn kiểu Mỹ được xác định bởi công thức :

Đối với quyền chọn theo kiểu Mỹ: Gọi giá trị của quyền chọn mua là Ca, giá trị của

Ca(S, E) ≥ max(0, S – E) và Pa(S, E) ≥ max(0, E – S)

quyền chọn bán là Pe, tỷ giá thực hiện là E, tỷ giá giao ngay là S, lãi suất phi rủi ro của

đồng tiền A là a, lãi suất phi rủi ro của đồng tiền B là b, và thời hạn hợp đồng là T. Ta có

giá trị quyền chọn kiểu châu Âu được xác định theo công thức:

Đối với Quyền chọn theo kiểu châu Âu: Gọi giá trị của quyền chọn mua là Ce, giá trị của

Ce(S, T, E) ≥ max{0, S(1 + b)-T – E(1 + a)-T} và

Pe(S, T, E) ≥ max{0, E(1 + a)-T – S(1 + b)-T}

Đối với quyền chọn mua theo kiểu châu Âu, mô hình Black-Scholes có thể diễn tả bởi công thức sau: Ce = Se-bTN(d1) – Ee-aTN(d2), trong đó:

Ce là giá cả của quyền chọn mua theo kiểu châu Âu

S là tỷ giá giao ngay giữa đồng tiền A và đồng tiền B

E là tỷ giá thực hiện

T là thời hạn hợp đồng, tính bằng năm

a là lãi kép liên tục không có rủi ro của đồng tiền A

b là lãi kép liên tục không có rủi ro của đồng tiền B

e = 2,71828 là hằng số Nê-pe

σ là độ lệch chuẩn hàng năm của phần trăm thay đổi tỷ giá giao ngay

N(d1) và N(d2) là giá trị của hàm phân phối xác xuất chuẩn và d1, d2 được xác định như sau: d1 = {ln(S/E)+[a-b+σ2/2]}/σ(T)1/2 và d2 = d1 – σ(T)1/2

3.5.3 Định giá quyền chọn theo mô hình Black-Scholes

Chương 2: Thị trường ngoại hối và các công cụ bảo hiểm rủi ro tỷ giá

Mối quan hệ giữa quyền chọn mua và quyền chọn bán được diễn tả qua sự cân bằng chọn

mua-chọn bán (put-call parity). Trong trường hợp quyền chọn theo kiểu châu Âu mối

quan hệ này thể hiện qua công thức sau:

3.5.4 Mối quan hệ giữa giá trị quyền chọn mua và quyền chọn bán

trong đó Ce và Pe lần lượt là giá cả của quyền chọn mua và quyền chọn bán theo kiểu

châu Âu.

Ce(S, T, E) = Pe(S, T, E) + S(1 + b)-T – E(1 + a)-T

Giao dịch quyền chọn có thể sử dụng cho cả hai mục tiêu : đầu cơ và phòng ngừa rủi ro

tỷ giá. Mục tiêu sử dụng quyền chọn để phòng ngừa rủi ro tỷ giá sẽ được tập trung xem

xét chi tiết ở chương sau. Ở Việt Nam giao dịch quyền chọn được Eximbank đưa ra giao

dịch thí điểm năm 2002. Với sự thành công của Eximbank, các ngân hàng khác như Citi

Bank, ACB, Techombank cũng bắt đầu triển khai thực hiện giao dịch quyền chọn.

3.5.5 Sử dụng giao dịch quyền chọn

Để phục vụ cho mục tiêu phòng ngừa rủi ro tỷ giá, doanh nghiệp có thể sử dụng các loại

giao dịch hay các loại hợp đồng sau: Hợp đồng kỳ hạn (forward contract), Hợp đồng

hoán đổi (swap contract), Hợp đồng giao sau (future contract), Hợp đồng quyền chọn

(options contract), Kết hợp các giao dịch trên thị trường tiền tệ (money market hedge).

4. CÁC CÔNG CỤ PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ

Chương 2 cho thấy vai trò quan trọng của thị trường ngoại hối trong việc cung cấp các

giao dịch kinh doanh như giao ngay, kỳ hạn, hoán đổi, giao sau và quyền chọn. Doanh

nghiệp có thể sử dụng các giao dịch này nhằm vào một trong ba mục đích chính: thanh

toán, đầu cơ, và phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

5. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

Chương 3:

PHÂN TÍCH NGUỒN GỐC PHÁT SINH VÀ TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TỶ GIÁ ĐẾN HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP

1. NHẬN DẠNG RỦI RO TỶ GIÁ

1.1 Các quan điểm về rủi ro tỷ giá

Trong phạm vi nghiên cứu này, xét về định tính, rủi ro nói chung là sự không chắc chắn

hay sự bất ổn, một biến cố có thể xảy ra cũng có thể không xảy ra. Xét về định lượng, rủi ro là sự sai biệt giữa giá trị quan sát và giá trị kỳ vọng của một biến cơ sở nào đó1. Vận

dụng vào trường hợp ngoại hối, về định tính, rủi ro tỷ giá là rủi ro phát sinh do sự biến

động của tỷ giá gây ra. Về định lượng, rủi ro tỷ giá là sự sai biệt giữa tỷ giá quan sát trên

thực tế với tỷ giá kỳ vọng.

1.2 Đo lường rủi ro tỷ giá

Rủi ro tỷ giá có thể đo lường bằng phân phối xác suất với hai tham số đo lường phổ biến là kỳ vọng và phương sai hoặc độ lệch chuẩn2. Tỷ giá kỳ vọng, ký hiệu là E(s) được định

sE )(

(

)

, trong đó S

i (spot rate) là tỷ giá ứng với biến cố i, Pi là

i PS )( i

nghĩa như sau:

∑

1 =

xác suất xảy ra biến cố i và n là số biến cố có thể xảy ra. Để đo lường độ phân tán hay sai

biệt giữa tỷ giá thực tế so với tỷ giá kỳ vọng, người ta dùng chỉ tiêu phương sai (σ2) hoặc

độ lệch chuẩn (σ). Phương sai và độ lệch chuẩn đo lường tốc độ biến động của tỷ giá

[

2 )]

(

)

( sE

(volatility). Phương sai có công thức tính như sau :

. Độ lệch

2 σ

S − i

P i

1 =

chuẩn chính là căn bậc 2 của phương sai, do đó, có công thức tính như sau :

(

)

[ )( sES −

]

P i

= ∑

∑

1 =

Tổn thất ngoại hối (foreign exchange exposure) là sự thiệt hại tiềm năng có thể xảy

ra do rủi ro tỷ giá. Tổn thất ngoại hối là chỉ tiêu đo lường mức độ thay đổi (tăng hay

giảm) giá trị qui ra nội tệ khi tỷ giá thay đổi. Tổn thất ngoại hối lớn hay nhỏ tùy thuộc

1 Moosa, A. I., (1998), International Finance, McGraw-Hill 2 Moosa, A. I., (2004), International Finance, 2nd Edition, McGraw-Hill

vào hai biến: (1) Giá trị tài sản tính bằng ngoại tệ, và (2) mức độ thay đổi tỷ giá. Do đó,

nếu gọi: ΔV là tổn thất ngoại hối, ΔS là mức độ thay đổi tỷ giá, ΔS = St – S0, trong đó St,

S0 lần lượt là tỷ giá ở thời điểm t và thời điểm gốc, và V là giá trị tài sản tính bằng ngoại

tệ, thì chúng ta có hàm tổn thất ngoại hối như sau: ΔV = V.ΔS .

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

2. PHÂN TÍCH NGUỒN GỐC PHÁT SINH RỦI RO TỶ GIÁ

Có thể nói rủi ro tỷ giá trong hoạt động xuất nhập khẩu là loại rủi ro tỷ giá thường xuyên

gặp phải và đáng lo ngại nhất đối với các công ty có hoạt động xuất nhập khẩu mạnh.

2.1 Đối với hoạt động xuất nhập khẩu

Giả sử ngày 04/08 công ty Sagonimex đang thương lượng ký kết hợp đồng xuất khẩu trị

giá 200.000USD. Hợp đồng sẽ đến hạn thanh toán sáu tháng sau kể từ ngày ký hợp đồng.

Ở thời điểm thương lượng hợp đồng, tỷ giá USD/VND = 15.888 trong khi tỷ giá ở thời

điểm thanh toán chưa biết, vì chưa đến hạn. Sự không chắc chắn của tỷ giá USD/VND

vào thời điểm thanh toán khiến cho hợp đồng xuất khẩu của Sagonimex chứa đựng rủi ro

tỷ giá.

2.1.1 Rủi ro tỷ giá đối với hợp đồng xuất khẩu

Giả sử ngày 04/08 công ty Cholonimex đang thương lượng ký kết hợp đồng nhập khẩu trị

giá 200.000USD. Hợp đồng sẽ đến hạn thanh toán sáu tháng sau kể từ ngày ký hợp đồng.

Ở thời điểm thương lượng hợp đồng, tỷ giá USD/VND = 15.888 trong khi tỷ giá ở thời

điểm thanh toán chưa biết. Sự không chắc chắn của tỷ giá USD/VND vào thời điểm

thanh toán khiến cho hợp đồng nhập khẩu của Cholonimex chứa đựng rủi ro tỷ giá.

2.1.2 Rủi ro tỷ giá đối với hợp đồng nhập khẩu

Rủi ro tỷ giá trong hoạt động đầu tư thường phát sinh đối với công ty đa quốc gia

(multinational corporations) hoặc đối với các nhà đầu tư tài chính có danh mục đầu tư đa

dạng hoá trên bình diện quốc tế. Bên cạnh ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư trực tiếp như

vừa đề cập, rủi ro tỷ giá cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư gián tiếp, tức là đầu

tư trên thị trường tài chính. Chẳng hạn một nhà đầu tư Hongkong vừa rút vốn đầu tư

500.000 USD khỏi thị trường Mỹ do lãi suất USD giảm và tình hình kinh tế Mỹ không

mấy khả quan. Giả sử bây giờ, do hưởng ứng lời kêu gọi và khuyến khích đầu tư của

Chính phủ Việt Nam, nhà đầu tư muốn đầu tư mua cổ phiếu SAM. Giá thị trường của

SAM hiện tại là 30.000VND/cổ phiếu và tỷ giá USD/VND = 15.400. Như vậy, với 500

2.2 Đối với hoạt động đầu tư

nghìn USD nhà đầu tư có thể mua được (500.000 x 15.400)/30.000 = 256.666 cổ phiếu.

Giả sử một năm sau, nhà đầu tư vì lý do nào đó muốn bán cổ phiếu SAM để rút vốn về

đầu tư nơi khác. Lúc này giá cổ phiếu SAM tăng đến 31.000 VND/cổ phiếu trong khi giá

USD cũng tăng so với VND lên đến 16.000 VND/USD. Số USD nhà đầu tư rút về bây

giờ sẽ là (256.666 x 31.000)/16.000 = 496.000USD thấp hơn vốn đầu tư ban đầu

4000USD mặc dù giá cổ phiếu SAM tăng 1000VND! Trong trường hợp này nhà đầu tư

tổn thất 4000USD (giả sử bỏ qua cổ tức nhà đầu tư nhận được sau một năm). Sự tổn thất

này do biến động tỷ giá gây ra vì giá cổ phiếu SAM tăng 1000 đồng không đủ bù đắp sự

mất giá của VND.

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Đứng trên giác độ doanh nghiệp, việc vay vốn bằng ngoại tệ cũng bị ảnh hưởng bởi rủi ro

tỷ giá. Ví dụ công ty Giadimex đang thương lượng xin vay vốn tài trợ xuất khẩu của

HSBC số tiền 3 triệu USD để thu mua và chế biến hàng xuất khẩu. Do lãi suất USD trên

thị trường giảm nên HSBC đồng ý cho Giadimex vay với lãi suất 3%/năm trong thời hạn

6 tháng. Ở thời điểm vay vốn, tỷ giá USD/VND = 15.381. Sáu tháng sau khi nợ đáo hạn,

tỷ giá USD/VND là bao nhiêu công ty chưa biết, do đó, công ty đối mặt với rủi ro tỷ giá

nếu ký kết hợp đồng vay vốn này.

2.3 Đối với hoạt động tín dụng

Ngoài ba hoạt động tiêu biểu bao gồm hoạt động xuất nhập khẩu, hoạt động đầu tư và

hoạt động tín dụng, các hoạt động khác có liên quan đến giao dịch ngoại tệ như du lịch,

du học, kiều hối, … cũng chịu ảnh hưởng của rủi ro tỷ giá.

3. TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TỶ GIÁ

2.4 Đối với hoạt động khác

Sức cạnh tranh của doanh nghiệp tập trung ở khả năng quyết định giá cả của doanh

nghiệp so với đối thủ trên thị trường. Hoạt động trong điều kiện có rủi ro tỷ giá tác động

khiến doanh nghiệp luôn phải đối phó với tổn thất ngoại hối, bằng cách nâng giá bán để

trang trải tổn thất nếu xảy ra. Điều này làm cho giá cả của doanh nghiệp trở nên kém hấp

dẫn và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp giảm sút. Nhìn chung, rủi ro tỷ giá phát

sinh trong hoạt động của doanh nghiệp có thể gây ra ba loại tổn thất ngoại hối : (1) Tổn thất giao dịch, (2) tổn thất kinh tế, (3) tổn thất chuyển đổi kế toán3.

3 Shapiro, A., (1999), Multinational Financial Management, Prentice-Hall

3.1 Tác động đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Tổn thất giao dịch phát sinh khi có các khoản phải thu hoặc phải trả bằng ngoại tệ. Tổn

3.1.1 Tổn thất giao dịch (transaction exposure)

giảm do ngoại tệ xuống giá so với nội tệ. Tổn thất các khoản phải trả ngoại tệ là tổn

thất phát sinh khi giá trị qui ra nội tệ chi ra tăng lên do ngoại tệ lên giá so với nội tệ.

thất các khoản phải thu ngoại tệ là tổn thất phát sinh khi giá trị qui ra nội tệ thu về sụt

Tổn thất kinh tế là tổn thất phát sinh do sự thay đổi của tỷ giá làm ảnh hưởng đến ngân

lưu qui ra nội tệ hoặc ngoại tệ của doanh nghiệp. Tổn thất kinh tế xảy ra tương tự như tổn

thất giao dịch, chỉ khác biệt ở chỗ nó là những khoản tổn thất không xuất phát từ các

khoản phải thu hoặc phải trả có hợp đồng rõ ràng mà từ ngân lưu hoạt động của doanh

nghiệp. Chẳng hạn, sự lên giá của nội tệ làm sụt giảm doanh thu xuất khẩu của doanh

nghiệp, do hàng xuất khẩu bây giờ trở nên đắt đỏ hơn đối với người tiêu dùng nước

ngoài. Tổn thất kinh tế có thể xác định theo công thức sau: ΔV = CFt.ΔSt, trong đó:

• ΔV là tổn thất ngoại hối kinh tế

• CFt là ngân lưu của doanh nghiệp ở thời điểm t

• ΔSt là mức độ thay đổi tỷ giá, ΔSt = St – S0, trong đó St, S0 lần lượt là tỷ giá ở thời

điểm t và thời điểm gốc.

Tổn thất kinh tế rõ ràng là khó xác định và ước lượng hơn tổn thất giao dịch, do nó phụ

thuộc vào cả hai biến cùng thay đổi là CFt và ΔSt .

3.1.2 Tổn thất kinh tế (economic exposure)

Tổn thất chuyển đổi là tổn thất phát sinh do thay đổi tỷ giá khi sáp nhập và chuyển đổi tài

sản, nợ, lợi nhuận ròng và các khoản mục khác của các báo cáo tài chính từ đơn vị tính

toán ngoại tệ sang đơn vị nội tệ.

3.1.3 Tổn thất chuyển đổi (translation exposure)

3.2 Tác động đến khả năng chịu đựng tài chính của doanh nghiệp

Rủi ro tỷ giá tác động đến việc hoạch định tài chính doanh nghiệp thường thấy trong khi

phân tích và xem xét dự án đầu tư mà ngân lưu kỳ vọng chịu ảnh hưởng bởi sự biến động

của tỷ giá ngoại hối trong tương lai. Chẳng hạn, một trong những chỉ tiêu đánh giá xem

Moosa, A. I., (1998), International Finance, McGraw-Hill

3.2.1 Tác động bất ổn đến hoạt động doanh nghiệp

có nên đầu tư hay không vào dự án này là hiện giá ròng NPV. Công thức chung để tính

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

NPV như sau :

, trong đó CFt là dòng tiền ròng ở thời điểm t,

NPV =

∑

)

WACC là chi phí huy động vốn trung bình, n là số năm hoạt động của dự án. Dòng tiền

ròng kỳ vọng được xác định từ doanh thu và chi phí. Doanh thu xuất khẩu chịu tác động

của tỷ giá hối đoái, do đó, dòng tiền ròng CFt phục thuộc vào tỷ giá. Tỷ giá thay đổi làm

thay đổi dòng tiền ròng từ đó làm ảnh hưởng đến NPV và ảnh hưởng đến việc hoạch định

đầu tư vốn của doanh nghiệp.

CF t WACC +

Sự chịu đựng tài chính của doanh nghiệp được xác định và đo lường bởi sự tự chủ về tài

chính. Trong tài chính công ty, chúng ta đã biết sự tự chủ tài chính được xác định bởi tỷ

số vốn chủ sở hữu trên nợ hoặc trên tổng tài sản. Khi có rủi ro tỷ giá, doanh nghiệp đối

mặt với tổn thất làm cho giá trị phần vốn chủ sở hữu trở nên bất ổn và có nguy cơ sụt

giảm khiến cho tỷ số chủ động về tài chính giảm theo.

3.2.2 Tác động đến sự tự chủ tài chính của doanh nghiệp

Trong tài chính công ty, chúng ta biết rằng giá trị của doanh nghiệp được xác định bằng

hiện giá dòng tiền ròng kỳ vọng của doanh nghiệp, theo công thức như sau:

, trong đó CFt là dòng tiền kỳ vọng của doanh nghiệp và r là suất chiết

3.2.3 Tác động đến giá trị doanh nghiệp

∑

)

CF t r +

1 =

khấu thích hợp dùng để xác định hiện giá của dòng tiền kỳ vọng. Suất chiết khấu r phản

ánh rủi ro trong hoạt động của doanh nghiệp. Do rủi ro tỷ giá khiến cho dòng tiền của doanh nghiệp trở nên bất ổn4. Để phản ứng lại sự bất ổn này nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán phải tăng suất chiết khấu r khiến cho giá trị doanh nghiệp giảm5.

4. PHÂN TÍCH THÁI ĐỘ CỦA DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI RỦI RO TỶ GIÁ

Rủi ro tỷ giá thể hiện ở sự biến động hay sự sai lệch của tỷ giá giao ngay trong tương lai

so với tỷ giá kỳ vọng. Sự sai biệt này đôi khi gây ra tổn thất cho doanh nghiệp, nhưng đôi

khi tạo ra lợi nhuận bất thường. Vấn đề đặt ra là doanh nghiệp nên đối xử thế nào đối với 4 Pritamani, M., Shome D., and Singal V., (2005), Exchange Rate Exposure of Exporting and Importing Firms, Journal of Applied Corporate Finance, Vol. 17, No. 3. 5 Có nhiều nghiên cứu thực nghiệm ở các nước phát triển đã kiểm định thành công và cho thấy có mối quan hệ trái chiều giữa rủi ro tỷ giá và giá trị doanh nghiệp. Nghĩa là rủi ro tỷ giá càng tăng thì giá trị doanh nghiệp càng giảm.

4.1 Xác định thái độ đối với rủi ro

sự biến động tỷ giá hay rủi ro tỷ giá? Câu hỏi này phụ thuộc vào thái độ của nhà quản lý

đối với rủi ro tỷ giá. Doanh nghiệp hoặc là chấp nhận sự bất ổn có thể xảy ra để đổi lại

được một khoản lợi nhuận kỳ vọng, hoặc là từ chối khoản lợi nhuận kỳ vọng chứa đựng

yếu tố rủi ro để đổi lại được một sự chắc chắn không còn yếu tố rủi ro tỷ giá.

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Thái độ của nhà quản lý đối với rủi ro tỷ giá có thể chia thành ba loại: (1) thích rủi ro (risk-lover), ngại rủi ro (risk-averse) và (3) bàng quan với rủi ro (risk-neutral)6.

4.2 Phân loại thái độ đối với rủi ro

Tùy theo sự biến động của tỷ giá và qui mô hoạt động của doanh nghiệp lớn hay nhỏ,

những tổn thất và tác động trở nên nghiêm trọng hay không. Dẫu sao đi nữa, với tư cách

là người điều hành doanh nghiệp, giám đốc doanh nghiệp cần quan tâm đến việc phòng

ngừa rủi ro tỷ giá bởi vì rủi ro tỷ giá làm gia tăng rủi ro hoạt động của doanh nghiệp nói

chung và kết quả là làm giảm giá trị thị trường của doanh nghiệp.

5. CÁC QUYẾT ĐỊNH LIÊN QUAN ĐẾN QUẢN LÝ RỦI RO TỶ GIÁ

Phòng ngừa rủi ro tỷ giá là một quá trình theo đó một doanh nghiệp áp dụng các giải

pháp để bảo vệ mình khỏi sự tác động của sự biến động tỷ giá. Quyết định có nên phòng

ngừa rủi ro tỷ giá hay không thật ra là một quyết định đầu cơ. Nó phụ thuộc vào dự báo

sự biến động của tỷ giá và thái độ của nhà quản lý đối với rủi ro tỷ giá (Moosa, 2004).

4.3 Sự cần thiết phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Sự biến động của tỷ giá gây ra rủi ro tỷ giá cho doanh nghiệp. Đứng trước sự tác động

của rủi ro tỷ giá, trước tiên nhà quản lý phải ra quyết định có nên áp dụng các giải pháp

phòng ngừa rủi ro hay không? Việc ra quyết định đầu tiên chủ yếu dựa vào sự kỳ vọng

của nhà quản lý đối với tỷ giá trong tương lai và thái độ của nhà quản lý đối với rủi ro tỷ

giá. Nếu nhà quản lý là người ngại rủi ro thì trong mọi tình huống tốt nhất là nên áp dụng

giải pháp ngừa rủi ro để có được một sự chắc chắn, đồng thời loại bỏ tác động của rủi ro

tỷ giá. Nếu nhà quản lý là người thích rủi ro hay sẵn sàng chấp nhận rủi ro tỷ giá thì,

trước tiên, nhà quản lý nên dựa vào dự báo để hình thành kỳ vọng của mình đối với sự

biến động tỷ giá.

5.1 Quyết định có nên phòng ngừa rủi ro tỷ giá hay không?

Một khi đã quyết định nên ngừa rủi ro tỷ giá, tiếp theo nhà quản lý cần ra quyết định

6 Moosa, A. I., (2004), International Finance, McGraw-Hill, trang 358

5.2 Quyết định giải pháp nào để phòng ngừa rủi ro tỷ giá?

ngừa rủi ro bằng giải pháp nào. Nhìn chung quyết định giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá

là quyết định lựa chọn sử dụng một trong những giải pháp sau đây: Hợp đồng kỳ hạn,

hợp đồng hoán đổi, hợp đồng giao sau (tương lai), hợp đồng quyền chọn, sử dụng kết hợp

các giao dịch trên thị trường tiền tệ, và sử dụng các giải pháp khác.

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

6. CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO NGOẠI HỐI ĐỐI VỚI DOANH

NGHIỆP

Hợp đồng kỳ hạn cố định tỷ giá giữa hai đồng tiền nên có thể giúp doanh nghiệp tránh

được rủi ro tỷ giá (Daugaard và Valentine, 1995). Về nguyên tắc, có hai loại hợp đồng kỳ

hạn, hợp đồng mua và hợp đồng bán, có thể sử dụng tương ứng với hai trường hợp phòng

ngừa rủi ro tỷ giá: phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả và phòng ngừa rủi ro tỷ

giá đối với khoản phải thu.

6.1 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng hợp đồng kỳ hạn

Khoản phải trả (payables) của doanh nghiệp ở đây chính là các khoản nợ bằng ngoại tệ

doanh nghiệp phải trả trong tương lai. Gọi V là giá trị khoản phải trả khi đến hạn, K là

doanh số của khoản phải trả tính bằng ngoại tệ, và Sb là tỷ giá bán giao ngay ở thời điểm

đáo hạn. Chúng ta có giá trị của khoản phải trả khi đến hạn là V(Sb) = KSb = f(Sb), phụ

thuộc vào tỷ giá bán giao ngay khi đến hạn. Để tránh rủi ro tỷ giá, doanh nghiệp có thể

thỏa thuận mua ngoại tệ kỳ hạn với ngân hàng. Khi ấy ngân hàng sẽ dựa vào tỷ gia giao

ngay, đã biết ở thời điểm hiện tại, và chênh lệch lãi suất giữa nội tệ và ngoại tệ để xác

định và chào cho doanh nghiệp tỷ giá bán ngoại tệ (Fb) theo hợp đồng kỳ hạn. Tỷ giá này

được thỏa thuận trước và cố định cho đến khi hợp đồng đến hạn nên rủi ro tỷ giá do biến

động tỷ giá gây ra đã được loại trừ. Khi đến hạn trả nợ, giá trị khoản phải trả quy ra nội tệ

sẽ là V = KFb = hằng số, bất chấp tỷ giá giao ngay lúc đáo hạn là bao nhiêu.

6.1.1 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả

Khoản phải thu (receivables) của doanh nghiệp ở đây chính là các khoản thu bằng ngoại

tệ doanh nghiệp sẽ thu về trong tương lai. Gọi V là giá trị khoản phải thu khi đến hạn, K

là doanh số của khoản phải thu tính bằng ngoại tệ, và Sm là tỷ giá mua giao ngay ở thời

điểm đến hạn. Chúng ta có giá trị của khoản phải thu khi đến hạn là V(Sm) = KSm = f(Sm),

phụ thuộc vào tỷ giá mua giao ngay khi đến hạn. Để tránh rủi ro tỷ giá, doanh nghiệp có

thể thỏa thuận bán ngoại tệ kỳ hạn với ngân hàng. Khi ấy ngân hàng sẽ dựa vào tỷ giá

6.1.2 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải thu

giao ngay đã biết ở thời điểm hiện tại và chênh lệch lãi suất giữa nội tệ và ngoại tệ để xác

định và chào cho doanh nghiệp tỷ giá mua ngoại tệ (Fm) theo hợp đồng kỳ hạn. Tỷ giá

này được thỏa thuận trước và cố định cho đến khi hợp đồng đến hạn nên rủi ro tỷ giá, do

biến động tỷ giá gây ra, đã được loại trừ. Khi đến hạn trả nợ, giá trị khoản phải thu quy ra

nội tệ sẽ là V = KFm = hằng số, bất chấp tỷ giá giao ngay lúc đáo hạn là bao nhiêu.

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Do hợp đồng hoán đổi bao hàm trong bản thân nó giao dịch kỳ hạn nên có thể sử dụng

vào mục đích phòng ngừa rủi ro tỷ giá như hợp đồng kỳ hạn. Tuy nhiên, điểm khác biệt,

so với hợp đồng kỳ hạn, khi sử dụng hợp đồng hoán đổi nằm ở chỗ (1) hợp đồng hoán đổi

sử dụng khi doanh nghiệp vừa có nhu cầu bán hoặc mua một ngoại tệ nào đó ở hiện tại,

đồng thời vừa có nhu cầu mua hoặc bán lại ngoại tệ đó trong tương lai, và (2) thời hạn

giao dịch giữa hai thời điểm hiện tại và tương lai tương đối dài.

6.2 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng hợp đồng hoán đổi

6.3 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng hợp đồng giao sau

Để có thể phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với một khoản phải trả bằng ngoại tệ, doanh

nghiệp có thể thực hiện mua ngoại tệ theo hợp đồng giao sau có trị giá và thời hạn tương

đương với khoản phải trả. Khi đáo hạn, có hai khả năng xảy ra:

• Nếu ngoại tệ lên giá so với nội tệ thì doanh nghiệp sẽ có lợi do biến động tỷ giá từ

hợp đồng giao sau, nhưng bị thiệt từ sự gia tăng chi phí của khoản phải trả. Khi

ấy, doanh nghiệp lấy lợi từ hợp đồng giao sau bù đắp cho thiệt của khoản phải trả.

Nhờ vậy tổn thất do rủi ro tỷ giá được giảm thiểu hay có thể kiểm soát.

• Nếu ngoại tệ giảm giá so với nội tệ thì doanh nghiệp sẽ bị thiệt do mua hợp đồng

giao sau, nhưng có lợi từ khoản phải trả do biến động tỷ giá làm giảm chi phí của

khoản phải trả. Khi ấy doanh nghiệp lấy lợi từ khoản phải trả bù đắp cho thiệt của

hợp đồng giao sau. Nhờ vậy tổn thất do rủi ro tỷ giá được giảm thiểu hay có thể

kiểm soát.

6.3.1 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả

Để có thể bảo hiểm rủi ro tỷ giá đối với một khoản phải thu bằng ngoại tệ, doanh nghiệp

có thể thực hiện bán ngoại tệ theo hợp đồng giao sau có trị giá và thời hạn tương đương

với khoản phải thu. Khi đáo hạn, có hai khả năng xảy ra:

6.3.2 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải thu

• Nếu ngoại tệ lên giá so với nội tệ thì doanh nghiệp sẽ có lợi do biến động tỷ giá từ

khoản phải thu nhưng bị thiệt do bán ngoại tệ theo hợp đồng giao sau. Lấy lợi từ

hợp đồng này bù đắp cho thiệt của hợp đồng kia.

• Nếu ngoại tệ giảm giá so với nội tệ thì doanh nghiệp sẽ có lợi do bán ngoại tệ theo

hợp đồng giao sau nhưng bị thiệt do biến động tỷ giá của khoản phải thu bằng

ngoại tệ. Lấy lợi từ hợp đồng này bù đắp cho thiệt của hợp đồng kia.

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Hợp đồng quyền chọn được sử dụng như một công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho cả hai

trường hợp : phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả và phòng ngừa rủi ro tỷ giá

đối với khoản phải thu.

6.4 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng hợp đồng quyền chọn

Để phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả doanh nghiệp có thể thương lượng với

ngân hàng mua quyền chọn mua. Khi ấy ngân hàng, bên bán quyền, sẽ xem xét chào cho

doanh nghiệp, bên mua quyền, một quyền chọn mua có nội dung bao gồm :

- Trị giá quyền chọn (K), bằng hoặc tương đương trị giá khoản phải trả

- Tỷ giá thực hiện (E)

Phí mua quyền bằng K.P trong đó P là phí mua quyền chọn tính trên mỗi đồng

ngoại tệ

- Kiểu quyền chọn (kiểu Âu hoặc Mỹ)

- Thời hạn hiệu lực của quyền chọn (T), bằng hoặc tương đương thời hạn của

khoản phải trả.

Nếu không sử dụng quyền chọn để ngừa rủi ro thì trị giá quy ra nội tệ của khoản phải trả

bằng V(Sb) = KSb = f(Sb) phụ thuộc vào tỷ giá giao ngay lúc khoản phải trả đến hạn,

trong đó K là trị giá khoản phải trả và Sb là tỷ giá bán giao ngay ở thời điểm khoản phải

trả đến hạn. Nếu sử dụng quyền chọn mua để phòng ngừa rủi ro tỷ giá thì trị giá khoản

phải trả khi đến hạn là bao nhiêu còn tùy thuộc vào quan hệ giữa tỷ giá giao ngay và tỷ

giá thực hiện khi khoản phải trả đến hạn. Mặc dù thời điểm đến hạn chưa xảy ra nhưng ở

thời điểm thỏa thuận, doanh nghiệp biết trước khi đến hạn có một trong hai khả năng xảy

ra :

• Nếu Sb > E thì doanh nghiệp sẽ thực hiện quyền chọn mua. Khi ấy giá trị của

khoản phải trả quy ra nội tệ là V = K.E = hằng số, bất chấp tỷ giá giao ngay trên

6.4.1 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả

thị trường là bao nhiêu. Cần lưu ý rằng doanh nghiệp trước đó đã bỏ ra một khoản

chi phí bằng K.P để mua quyền chọn nên tổng chi phí quy ra nội tệ của khoản

phải trả được cố định ở mức K(E + P). Nhờ vậy, rủi ro tỷ giá được kiểm soát.

• Nếu Sb < E thì doanh nghiệp không thực hiện quyền chọn mua, mà mua ngoại tệ

trên thị trường giao ngay để thanh toán khoản phải trả. Khi ấy giá trị khoản phải

trả quy ra nội tệ là V(Sb) = K.Sb. Cần lưu ý rằng doanh nghiệp trước đó đã bỏ ra

một khoản chi phí bằng K.P để mua quyền chọn nên tổng chi phí quy ra nội tệ của

khoản phải trả bằng K(Sb + P). Chi phí này chưa được cố định nhưng bị chận trên

tối đa ở mức K(E+P), nghĩa là K(Sb + P) < K(E + P), do Sb < E. Do đó, rủi ro tỷ

giá cũng được kiểm soát.

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Để phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải thu, doanh nghiệp có thể thương lượng

với ngân hàng mua quyền chọn bán. Khi ấy ngân hàng, bên bán quyền, sẽ xem xét chào

cho doanh nghiệp, bên mua quyền, một quyền chọn bán có nội dung bao gồm :

- Trị giá quyền chọn (K), bằng hoặc tương đương trị giá khoản phải thu

- Tỷ giá thực hiện (E)

Phí mua quyền bằng K.P trong đó P là phí mua quyền chọn tính trên mỗi đồng

ngoại tệ

- Kiểu quyền chọn (kiểu Âu hoặc Mỹ)

- Thời hạn hiệu lực của quyền chọn (T), bằng hoặc tương đương thời hạn của

khoản phải thu.

Nếu không sử dụng quyền chọn để ngừa rủi ro thì trị giá quy ra nội tệ của khoản phải thu

bằng V(Sm) = KSm = f(Sm) phụ thuộc vào tỷ giá giao ngay lúc khoản phải thu đến hạn,

trong đó K là trị giá khoản phải thu và Sm là tỷ giá mua giao ngay ở thời điểm khoản phải

thu đến hạn. Nếu sử dụng quyền chọn mua để phòng ngừa rủi ro tỷ giá thì trị giá khoản

phải thu khi đến hạn là bao nhiêu còn tùy thuộc vào quan hệ giữa tỷ giá giao ngay và tỷ

giá thực hiện khi khoản phải thu đến hạn. Mặc dù thời điểm đến hạn chưa xảy ra nhưng ở

thời điểm thỏa thuận, doanh nghiệp biết trước khi đến hạn có một trong hai khả năng xảy

ra :

• Nếu Sm < E thì doanh nghiệp sẽ thực hiện quyền chọn bán. Khi ấy giá trị của

khoản phải thu quy ra nội tệ là V = K.E = hằng số, bất chấp tỷ giá giao ngay trên

6.4.2 Phòng ngừa rui ro ngoại hối đối với khoản phải thu

thị trường là bao nhiêu. Cần lưu ý rằng doanh nghiệp trước đó đã bỏ ra một khoản

chi phí bằng K.P để mua quyền chọn nên giá trị quy ra nội tệ của khoản phải thu

chỉ còn và được cố định ở mức K(E – P). Nhờ vậy, rủi ro tỷ giá được kiểm soát.

• Nếu Sm > E thì doanh nghiệp không thực hiện quyền chọn bán, mà bán ngoại tệ

trên thị trường giao ngay. Khi ấy giá trị khoản phải thu quy ra nội tệ là V(Sm) =

K.Sm. Cần lưu ý rằng doanh nghiệp trước đó đã bỏ ra một khoản chi phí bằng K.P

để mua quyền chọn nên giá trị khoản phải thu quy ra nội tệ chỉ còn bằng K(Sm -

P). Giá trị này chưa được cố định nhưng bị chận dưới tối thiểu ở mức K(E - P),

nghĩa là K(Sm - P) > K(E - P), do Sm > E. Do đó, rủi ro tỷ giá cũng được kiểm

soát.

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Doanh nghiệp có thể sử dụng kết hợp các giao dịch mua bán ngoại tệ trên thị trường

ngoại hối với các giao dịch vay và gửi trên thị trường tiền tệ để tự phòng ngừa hay bảo

hiểm rủi ro tỷ giá.

6.5 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng các giao dịch trên thị trường tiền tệ

Để phòng ngừa rủi ro tỷ giá, trước hết doanh nghiệp phải thu thập thông tin liên quan trên

thị ngoại hối và thị trường tiền tệ như:

6.5.1 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải trả

tại.

- Tỷ giá giao ngay, bao gồm tỷ giá mua (Sm0) và tỷ giá bán (Sb0), ở thời điểm hiện

- Lãi suất nội tệ, bao gồm lãi suất tiền gửi (RDd) và lãi suất cho vay (RDl).

Kế đến doanh nghiệp xác định những giao dịch phải thực hiện ở thời điểm hiện tại và chỉ

ra trước những giao dịch chắc chắn sẽ xảy ra khi khoản phải trả đến hạn. Ở thời điểm

hiện tại, doanh nghiệp thực hiện các giao dịch bao gồm :

- Lãi suất ngoại tệ, bao gồm lãi suất tiền gửi (RFd) và lãi suất cho vay (RFl).

khoản phải trả, với suất chiết khấu bằng lãi suất tiền gửi ngoại tệ. Do đó, số nội tệ

cần vay bằng KSb0/(1+RFd).

- Vay nội tệ. Số tiền vay này sẽ được dùng để mua số ngoại tệ bằng hiện giá của

- Sử dụng số nội tệ vừa vay mua ngoại tệ được [KSb0/(1+RFd)]/Sb0 = K/(1+RFd)

chưa đến hạn nên doanh nghiệp có thể gửi ngân hàng với lãi suất RFd, trong thời

hạn bằng hoặc tương đương thời hạn của khoản phải trả.

- Số ngoại tệ này dùng để thanh toán khoản phải trả nhưng hiện tại khoản phải trả

Ở thời điểm này khoản phải trả chưa đến hạn nhưng doanh nghiệp biết trước được khi

khoản phải trả đến hạn, doanh nghiệp sẽ :

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

- Thu về số ngoại tệ ký gửi cả gốc và lãi bằng [K/(1+RFd)](1+RFd) = K

tệ cả gốc và

lãi bằng

[KSb0/(1+RFd)](1+RDl)=

- Sử dụng số ngoại tệ này để thanh toán khoản phải trả bằng đúng K

KSb0(1+RDl)/(1+RFd). Đây chính là trị giá nội tệ của khoản phải trả, trong đó các

biến số đều đã biết trước nên không còn rủi ro tỷ giá.

- Trả nợ vay nội

Để phòng ngừa rủi ro tỷ giá, trước hết doanh nghiệp phải thu thập thông tin liên quan trên

thị ngoại hối và thị trường tiền tệ như:

6.5.2 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với khoản phải thu

- Tỷ giá giao ngay, bao gồm tỷ giá mua Sm0 và tỷ giá bán Sb0, ở thời điểm hiện tại.

- Lãi suất nội tệ, bao gồm lãi suất tiền gửi RDd và lãi suất cho vay RDl.

Kế đến doanh nghiệp xác định những giao dịch phải thực hiện ở thời điểm hiện tại và chỉ

ra trước những giao dịch chắc chắn sẽ xảy ra khi khoản phải thu đến hạn. Ở thời điểm

hiện tại, doanh nghiệp thực hiện các giao dịch bao gồm :

- Lãi suất ngoại tệ, bao gồm lãi suất tiền gửi RFd và lãi suất cho vay RFl.

hiện giá của khoản phải thu, với suất chiết khấu xác định theo lãi suất cho vay

ngoại tệ. Do đó, số ngoại tệ cần vay bằng K/(1+RFl).

- Vay ngoại tệ. Số tiền vay này sẽ được chuyển ngay ra nội tệ bằng tỷ giá mua nhân

KSm0/(1+RFl)

- Sử dụng số ngoại tệ vừa vay để bán thu về nội tệ được [K/(1+RFl]Sm0 =

hạn bằng hoặc tương đương thời hạn của khoản phải trả.

Ở thời điểm này khoản phải thu chưa đến hạn nhưng doanh nghiệp biết trước được khi

khoản phải thu đến hạn, doanh nghiệp sẽ :

- Số nội tệ bằng KSm0/(1+RFl) này có thể gửi ngân hàng với lãi suất RDd, trong thời

- Thu về số ngoại tệ phải thu trị giá là K

[K/(1+RFl)](1+RFl) = K

- Sử dụng số ngoại tệ này để thanh toán khoản ngoại tệ đã vay cả gốc và lãi bằng

tiền gửi nội

tệ cả gốc và

lãi bằng

[KSm0/(1+RFl)](1+RDd)=

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

KSm0(1+RDd)/(1+RFl). Đây chính là trị giá nội tệ của khoản phải thu, trong đó các

biến số đều đã biết trước nên không còn rủi ro tỷ giá.

- Thu

Đối với các khoản phải trả và phải thu bằng ngoại tệ, nếu doanh nghiệp không thể thương

lượng hoặc không muốn thương lượng các hợp đồng phái sinh như trình bày trước đây

hay sử dụng thị trường tiền tệ như vừa trình bày, doanh nghiệp có thể phòng ngừa rủi ro

tỷ giá bằng những kỹ thuật khác.

6.6 Phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng những kỹ thuật khác

Kỹ thuật này rất đơn giản. Đối với những khoản phải trả bằng ngoại tệ nào mà doanh

nghiệp kỳ vọng rằng ngoại tệ đó sẽ lên giá trong tương lai, tốt nhất doanh nghiệp nên trả

sớm hơn từ hiện tại. Kỹ thuật này gọi là trả sớm (leading). Ngược lại, những khoản phải

trả bằng ngoại tệ nào doanh nghiệp kỳ vọng ngoại tệ đó sẽ giảm giá trong tương lai, tốt

nhất doanh nghiệp nên chậm trả, chờ đến khi ngoại tệ xuống giá mới trả. Kỹ thuật này gọi

là trả muộn (lagging).

5.6.1 Trả sớm (leading) và trả muộn (lagging)

Kỹ thuật này có thể áp dụng khi hoạt động của doanh nghiệp có thể đa dạng hoá và doanh

nghiệp có thể thực hiện đồng thời hai loại hợp đồng song hành nhưng trái chiều nhau.

Chẳng hạn, doanh nghiệp có một hợp đồng nhập khẩu trả chậm làm phát sinh một khoản

phải trả bằng một loại ngoại tệ nào đó, doanh nghiệp đồng thời thực hiện hợp đồng xuất

khẩu trả chậm cũng bằng ngoại tệ đó có thời hạn và trị giá tương đương với hợp đồng

nhập khẩu. Bằng cách này, rủi ro tỷ giá được hóa giải một cách tự nhiên.

5.6.2 Thực hiện hợp đồng song hành (parallel contracts)

5.6.3 Thay đổi giá và lựa chọn đồng tiền thanh toán (Price variation and currency of

Kỹ thuật này cũng khá đơn giản bằng cách thay đổi giá bán bằng nội tệ để bù đắp tổn thất

ngoại hối trong trường hợp ngoại tệ lên giá khiến cho chi phí của doanh nghiệp gia tăng

hoặc thay đổi giá bán bằng ngoại tệ khi ngoại tệ xuống giá khiến doanh nghiệp bị tổn thất

do doanh thu giảm.

invoicing)

Thỏa thuận chia sẻ rủi ro là giải pháp thỏa thuận cả nhà xuất khẩu và nhập khẩu đều chịu

đựng một phần rủi ro tỷ giá theo kiểu một phần trị giá hóa đơn được thanh toán bằng

5.6.4 Thỏa thuận chia sẻ rủi ro tỷ giá (Risk-sharing arrangements)

đồng tiền của người xuất khẩu, phần còn lại được thanh toán bằng đồng tiền khác có lợi

cho người nhập khẩu.

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Về nguyên tắc, đóng khung đồng tiền cũng tương tự như thỏa thuận chia sẻ rủi ro ở chỗ

trước hết nó thiết lập giới hạn dưới, giới hạn trên và miền tỷ giá. Kế đến thỏa thuận điều

chỉnh trị giá hợp đồng phải thanh toán tùy theo sự biến động của tỷ giá giao ngay khi hợp

đồng đến hạn.

5.6.5 Đóng khung đồng tiền (currency collars)

7. CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ ĐỐI VỚI NHTM

Hầu hết các dịch vụ ngân hàng thương mại hình thành nên tài sản nợ, tài sản có hay các

khoản thanh toán bằng ngoại tệ đều chịu ảnh hưởng của rủi ro và tổn thất ngoại hối . Rủi

ro tỷ giá của NHTM có thể phát sinh qua những hoạt động dưới đây:

7.1 Phân tích và đo lường rủi ro tỷ giá đối với NHTM

dịch ngoại bảng bằng ngoại tệ.

- Hợp đồng với khách hàng nội địa liên quan đến tài sản có, tài sản nợ và các giao

giao dịch ngoại bảng bằng ngoại tệ hay nội tệ.

- Hợp đồng với khách hàng nước ngoài liên quan đến tài sản có, tài sản nợ và các

phòng ngừa tổn thất ngoại hối cho khách hàng.

- Mua và bán ngoại tệ (giao ngay và kỳ hạn) với khách hàng hoặc cung cấp dịch vụ

doanh ngoại tệ của ngân hàng trên thị trường quốc tế.

Khác với doanh nghiệp, giao dịch ngoại tệ của NHTM thường liên quan đến nhiều loại

ngoại tệ khác nhau với kỳ hạn cũng khác nhau. Để quản lý được rủi ro tỷ giá và ngăn

ngừa tổn thất, trước tiên, chúng ta nên xem xét tổn thất ngoại hối của NHTM theo từng

loại kỳ hạn đối với từng loại ngoại tệ riêng biệt. Tuy nhiên, trên thực tế, giao dịch của

NHTM liên quan đến nhiều loại ngoại tệ với nhiều loại kỳ hạn khác nhau. Do vậy, tổn

thất giao dịch (transaction exposure) có thể xem xét dưới hai góc độ: tổn thất ròng giao

- Giao dịch ngoại tệ trên tài khoản riêng của NHTM, chẳng hạn như giao dịch kinh

hai khái niệm căn bản cần làm rõ trong quản lý tổn thất ngoại hối của ngân hàng thương mại7.

7 Hogan, W., Avram,. K., Brown, C., Ralston, D., Skully, W., Hempel, G., Simonson, D., (1999), Management of Financial Institutions, John Wiley and Sons Australia Ltd. Co.

dịch cùng thời hạn (net exposure) và tổn thất ròng giao dịch gộp (total exposure). Đây là

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Tổn thất ròng giao dịch ngoại tệ cùng thời hạn đối với một loại ngoại tệ nào đó được

xác định bằng chênh lệch giá trị giữa tài sản có và tài sản nợ, cộng với trạng thái ròng

ròng giao dịch cùng thời hạn có thể xác định bằng công thức:

NEi = (Ai – Li) + (CLi – CSi)

trong đó:

• Ai và Li lần lượt là tài sản có và tài sản nợ tính bằng ngoại tệ i,

• CLi và CSi lần lượt là trạng thái mua và bán đối với ngoại tệ i.

Ngân hàng có trạng thái ròng giao dịch ngoại tệ cùng thời hạn dương khi NEi > 0 và,

ngược lại, ngân hàng có trạng thái ròng giao dịch ngoại tệ cùng thời hạn âm khi NEi < 0.

Nếu ngân hàng có trạng thái ròng giao dịch cùng thời hạn dương (hoặc âm) đối với một

loại ngoại tệ nào đó thì khi ngoại tệ đó xuống (hoặc lên) giá so với nội tệ ngân hàng sẽ bị tổn thất ròng giao dịch với ngoại tệ đó8.

mua bán ngoại tệ đó, xét trong cùng một thời hạn nhất định. Về mặt toán học, tổn thất

Tổn thất ròng giao dịch gộp đối với một loại ngoại tệ i nào đó (TEi) được xác định

bằng tổn thất ròng của từng giao dịch ngoại tệ đó sau khi đã hiệu chỉnh theo thời lượng

ngoại tệ i nào đó được xác định bởi công thức:

TEi = (DA x Ai – DL x Li) + (DL x CLi – DS x CSi)

trong đó :

• DA và DL lần lượt là thời lượng trung bình của tài sản có và tài sản nợ đối với

ngoại tệ i

• DL và DS lần lượt là thời lượng trung bình của trạng thái mua và bán ngoại tệ i.

Ngân hàng có trạng thái ngoại tệ gộp dương khi TEi > 0 và, ngược lại, ngân hàng có

trạng thái ngoại tệ gộp âm khi TEi < 0. Nếu ngân hàng có trạng thái ngoại tệ gộp dương

(hoặc âm) đối với một loại ngoại tệ nào đó thì khi ngoại tệ đó xuống (hoặc lên) giá so với nội tệ ngân hàng sẽ bị tổn thất ngoại hối gộp đối với ngoại tệ đó9.

(durations) của từng giao dịch. Về mặt toán học, tổn thất ròng giao dịch gộp đối với loại

Khi trạng thái ròng giao dịch cùng kỳ hạn hay trạng thái ròng giao dịch gộp đối với một 8 Hogan, W., Avram,. K., Brown, C., Ralston, D., Skully, W., Hempel, G., Simonson, D., (1999), Management of Financial Institutions, John Wiley and Sons Australia Ltd. Co. 9 Hogan, W., Avram,. K., Brown, C., Ralston, D., Skully, W., Hempel, G., Simonson, D., (1999), Management of Financial Institutions, John Wiley and Sons Australia Ltd. Co.

7.2 Giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá đối với NHTM

ngoại tệ nào đó được mở (dương hoặc âm) thì ngân hàng có thể bị tổn thất khi tỷ giá

ngoại tệ đó so với nội tệ thay đổi. Đứng trước trạng thái ngoại tệ mở, nhà quản lý phải ra

quyết định : (1) chấp nhận trạng thái mở với kỳ vọng kiếm lợi nhuận do thay đổi tỷ giá

hay là (2) sử dụng các giải pháp để phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Đây là một quyết định

không đơn giản.

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Để phòng ngừa rủi ro tỷ giá có thể gây ra tổn thất giao dịch khi tỷ giá thay đổi trong

trường hợp NHTM có trạng thái ngoại tệ dương, ngân hàng có thể thương lượng với ngân

hàng khác một trong những giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá sau đây:

7.2.1 Đối với trạng thái ngoại tệ dương (long position)

- Bán ngoại tệ kỳ hạn

- Mua quyền chọn bán

- Vay ngoại tệ, sau đó bán giao ngay để thu nội tệ (sử dụng thị trường tiền tệ).

Để phòng ngừa rủi ro tỷ giá có thể gây ra tổn thất giao dịch khi tỷ giá thay đổi trong

trường hợp NHTM có trạng thái ngoại tệ âm, ngân hàng có thể thương lượng với ngân

hàng khác một trong những giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá sau đây:

7.2.2 Đối với trạng thái ngoại tệ âm (short position)

- Mua ngoại tệ kỳ hạn

- Mua quyền chọn mua

- Vay nội tệ, sau đó mua giao ngay để có ngoại tệ (sử dụng thị trường tiền tệ).

8. KINH NGHIỆM PHÒNG NGỪA RỦI RO NGOẠI HỐI Ở CÁC NƯỚC

8.1 Kinh nghiệm của các nuớc phát triển

Nói về kinh nghiệm của các nước phát triển không nơi nào nhiều bằng Mỹ. Có đến hàng

trăm quyển sách và hàng ngàn bài báo đã xuất bản bàn về rủi ro và các giải pháp phòng

ngừa rủi ro tỷ giá. Về lý thuyết, Shapiro và Rutenberg (1976), Logue và Olfield (1977),

Jacque (1981), Hull (1995, 2005), Ross, Westerfield và Jaffe (2002, 2005),… là những

tác giả quen thuộc và nổi tiếng xuất bản các sách giao khoa kinh điển về vấn đề này. Về

thực hành, vấn đề rủi ro và các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá có thể tìm thấy được từ

hướng dẫn của Morgan Stanley. Về nghiên cứu, kinh nghiệm quản lý và phòng ngừa rủi

ro tỷ giá có thể tìm thấy ở các cuộc khảo sát của Wharton School, University of

Pennsylvania do nhóm tác giả Bodnar, Hayt, và Marston thực hiện vào các năm 1994,

8.1.1 Kinh nghiệm ở Mỹ và Canada

1995 và 1998. Ở Canada, vấn đề rủi ro tỷ giá đã chính thức được đặt ra từ năm 1983 và

cứ ba năm một lần Bank of Canada đều thực hiện khảo sát và công bố thông tin về thực

hành phòng ngừa rủi ro tỷ giá của các doanh nghiệp.

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Ở Châu Âu có lẽ Anh là quốc gia điển hình nhất về giao dịch và sử dụng các công phái

sinh để phòng ngừa và quản lý rủi ro tỷ giá. Cả hai thị trường giao sau và quyền chọn ở

London có tốc độ tăng trưởng trên 10 lần trong giai đoạn 1988 và 1994 và nhiều nhà

nghiên cứu đều thấy rằng quản lý rủi ro là một trong những nhiệm vụ trước tiên của giám

đốc tài chính và họ thường xuyên sử dụng các công phái sinh để giảm thiểu nhiều loại rủi ro tài chính khác nhau10. Ở Đức, kinh nghiệm về quản lý rủi ro tỷ giá có thể tìm thấy ở

công trình nghiên cứu của Martin Glaun (1999) với 154 công ty được khảo sát. Glaun

(1999) nhận định rằng tất cả hoạt động của doanh nghiệp đều chứa đựng rủi ro, do đó, đối

phó với rủi ro luôn luôn là vấn đề quan trọng của nhà quản lý, tuy nhiên, những năm gần đây, không chỉ có nhà quản lý mà cả nhà nghiên cứu cũng quan tâm đến vấn đề này11. Ở

8.1.2 Kinh nghiệm ở Châu Âu (Anh, Đức, Thụy Điển, Na Uy, Phần Lan)

Thụy Điển, kinh nghiệm đối phó với rủi ro tỷ giá có thể tìm thấy ở công trình nghiên cứu của Hagelin (1996)12. Ở Na Uy, kinh nghiệm phòng ngừa rủi ro tỷ giá có thể tìm thấy từ kết quả nghiên cứu khảo sát của Norges Bank tiến hành vào mùa hè năm 200413. Ở Phần

của mình, Hakkarainen và cộng sự (1998) đã tiến hành gửi bảng câu hỏi phỏng vấn đến

100 công ty lớn nhất ở Phần Lan để khảo sát tập trung vào ba vấn đề: (1) chính sách

phòng ngừa rủi ro tỷ giá, (2) qui trình và giao dịch để kiểm soát rủi ro tỷ giá, và (3) sự

thừa nhận của doanh nghiệp về khả năng dự báo tỷ giá để ra quyết định phòng ngừa rủi ro

tỷ giá.

10 Grant and Marshall, (1997), Large compnaies and derivatives, European Financial Management, Vol 3, No.2, p.191 - 208 11 Glaun, M. (1999), Foreign Exchange Risk Management in German Non-Financial Corporations: An Empirical Analysis. 12 Hagelin, N. (2003), Why firms hedge with derivatives: an examination of transaction and translation exposure, Applied Financial Economics, 13, 55 – 69 13 Norges Bank, (2005), Currency hedging in Norwegian non-financial firms, Economic Bulletin, 76, 3, p.133 14 Hakkaranien, A., Joseph, N., Kasanen, E., Puttonen, V., (1998), The Foreign Exchange Exposure Management Practices of Finish Industrial Firms, Journal of Internatonal Financial Management and Accounting, 9; 1p. 34

Lan, kinh nghiệm phòng ngừa rủi ro tỷ giá có thể tìm thấy ở công trình nghiên cứu và khảo sát của Hakkarainen, Joseph, Kasnen, và Puttonen (1998)14. Trong cuộc khảo sát

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Ở Úc, sau khi Teoh và Er (1988) tiến hành nghiên cứu năm 1988, năm 1993 Batten,

Mellor và Wan tiến hành nghiên cứu thực trạng quản lý rủi ro tỷ giá của các công ty Úc.

Ở New Zealand, kinh nghiệm quản lý rủi ro tỷ giá có thể tìm thấy ở công trình nghiên cứu gần đây của Chan, Gan và McGraw (2003)15 và của nhiều nhà nghiên cứu trước đó

như Berman, Bradbury, và Magan (1997), Prevost, Rose và Miller (2000).

8.1.3 Kinh nghiệm ở Úc và New Zealand

Khi xem xét kết quả nghiên cứu quản lý rủi ro tỷ giá ở các nước kinh tế mới nổi, chúng ta

có thể tìm thấy Hongkong, Singapore, và Trung Quốc là những điển hình cần tham khảo.

8.2 Kinh nghiệm của nền kinh tế mới nổi

8.2.1 Kinh nghiệm của Hongkong và Singapore

Kinh nghiệm về thực hành quản lý rủi ro và tổn thất ngoại hối của các công ty Hongkong và Singapore có thể tìm thấy ở công trình nghiên cứu của Sheedy16, thuộc Trung tâm Tài

chính ứng dụng, Đại học Macquarie, Úc. Nghiên cứu của Sheedy được thiết kế dựa theo

nghiên cứu của Wharton (1998) nhằm mục đích so sánh sự khác biệt giữa thực hành quản

lý rủi ro của công ty Hongkong và Singapore với công ty Mỹ.

Mặc dù là nước xuất khẩu lớn nhưng, cũng như Việt Nam, Trung Quốc hầu như không

có những công trình nghiên cứu chi tiết và bài bản về thực hành quản lý rủi ro tỷ giá. Vấn

đề rủi ro tỷ giá lại được quan tâm nhiều trong quản lý dự án đầu tư cơ sở hạ tầng theo

hình thức BOT, được tìm thấy ở công trình nghiên cứu của Wang, Tiong, Ting và Ashley (2000)17. Điều này có thể lý giải bởi (1) Ngân hàng trung ương can thiệp và giữ tỷ giá

đồng yuan khá ổn định nên các doanh nghiệp không quan tâm lắm đến rủi ro tỷ giá, (2)

chỉ có các dự án đầu tư theo hình thức BOT có trị giá bằng ngoại tệ khá lớn thì vấn đề rủi

ro tỷ giá mới đáng lo ngại và được đặt ra.

8.2.2 Kinh nghiệm của Trung Quốc

8.3 Kinh nghiệm của các nuớc có trình độ phát triển và hoàn cảnh tương tự Việt

15 Chan, K. F., Gan, C., McGraw, P. A., (2003), A Hedging Strategy for New Zealand’s Exporters in Transaction Exposure to Currency Risk, Multinational Finance Journal, Mar-Jun 2003; 7, ½ p. 25 16 Sheedy, E., (2006), Corporate risk management in Hongkong and Singapore, Managerial Finance, Vol. 32, No. 2, p. 89 – 100 17 Wang, S.Q., Tiong, R.L., Ting, S.K., and Ashley, D., (2000), Evaluation and management of foreign exchange and revenue risks in China’s BOT projects, Construction Management and Economics, 18; 197 - 207

Nam

Chương 3: Phân tích nguồn gốc phát sinh và tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp

Cũng như Việt Nam, vấn đề rủi ro tỷ giá ở Malaysia bắt đầu được đặt ra từ sau khủng

hoảng tiền tệ Đông Nam Á năm 1997. Kinh nghiệm phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Malaysia

có thể tham khảo ở nghiên cứu của Meera thuộc Khoa Quản Trị Kinh Doanh, Đại học Quốc Tế Hồi Giáo Malaysia18. Trong bài viết của mình, Meera đã phân tích nguồn gốc

phát sinh rủi ro tỷ giá và chỉ ra những giải pháp để phòng ngừa và ngăn chận tổn thất

ngoại hối thông qua các công cụ như hợp đồng kỳ hạn, giao sau và quyền chọn.

8.3.1 Kinh nghiệm của Malaysia

Cũng như Malaysia, Ghana có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam, đặc biệt là tương

đồng về nhận thức và trình độ phát triển cũng như ứng dụng các công cụ phái sinh để

phòng ngừa tổn thất ngoại hối. Nhưng điều ấn tượng khi khảo sát kinh nghiệm của Ghana

là thay vì tránh trở ngại bằng cách chỉ ra con đường mới (gold dinar) để rồi cuối cùng vẫn

đi vào ngõ cụt như Malaysia, Ghana đã dũng cảm bước đi trên con đường trở ngại đó

bằng những bước đi thích hợp. Chính điều này mới là bài học có ý nghĩa đối với Việt

Nam. Kinh nghiệm thực hành quản lý rủi ro tỷ giá ở Ghana có thể tìm thấy trong công trình nghiên cứu của Abor (2005) thuộc University of Ghana Business School19.

9. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

Qua chương 3 các khái niệm về rủi ro tỷ giá đã được làm rõ và đo lường cụ thể. Ngoài ra,

các khái niệm tổn thất ngoại hối bao gồm tổn thất giao dịch, tổn thất kinh tế và tổn thất kế

toán cũng được đề cập. Điểm nhấn của chương này là phần phân tích nguồn gốc phát sinh

rủi ro tỷ giá đối với hoạt động của doanh nghiệp và ngân hàng thương mại, đồng thời chỉ

rõ những tác động và tổn thất có thể xảy ra do sự biến động của tỷ giá. Qua đó, nhấn

mạnh sự cần thiết phải có các giải pháp phòng ngừa, ngăn chận hay là quản lý và tối thiểu

hoá tổn thất ngoại hối. Phần 5 và 6 của chương 3 trình bày các giải pháp phòng ngừa rủi

ro tỷ giá mang tính chất lý thuyết có thể áp dụng được trong hoạt động của doanh nghiệp

cũng như của ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, thực tế áp dụng những giải pháp này

không phải dễ dàng và đơn giản như lý thuyết chỉ ra.

18 Meera, A.K., (-----), Hedging Foreign Exchange Risk with Forwards, Futures, Options, and Gold Dinar: A Comparision Note, Department of Business Administration, International Islamic University Malaysia 19 Abor, J. (2005), Managing foreign exchange risk among Ghanaian firms, The Journal of Risk Finance, Vol. 6, No. 4, p. 306 - 318

8.3.2 Kinh nghiệm của Ghana

Chương 4:

KHẢO SÁT THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ TRONG HOẠT ĐỘNG DOANH NGHIỆP

1. MÔ TẢ HAI CUỘC KHẢO SÁT VỀ NHẬN THỨC VÀ THỰC HÀNH PHÒNG

NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ

1.1 Khảo sát đối với các ngân hàng thương mại

Để thu thập thông tin về nhận thức và thực hành phòng ngừa rủi ro tỷ giá của các ngân

hàng thương mại, một bảng câu hỏi phỏng vấn gồm có 10 câu (phụ lục số 1) đã được gửi

đến các chi nhánh ngân hàng thương mại Việt Nam. Kết quả có 130 phản hồi đại diện

ngân hàng cho biết ý kiến, trong đó 31,5% phản hồi nhận được là từ lãnh đạo ngân hàng.

1.2 Khảo sát đối với các doanh nghiệp

Để thu thập thông tin về nhận thức và thực hành phòng ngừa rủi ro tỷ giá của các doanh

nghiệp, một bảng câu hỏi phỏng vấn gồm có 10 câu (phụ lục số 2) đã được gửi đến các

doanh nghiệp Việt Nam. Kết quả có 114 phản hồi đại diện doanh nghiệp cho biết ý kiến,

trong đó 31,6% phản hồi nhận được là từ lãnh đạo doanh nghiệp.

2. KẾT QUẢ KHẢO SÁT NHẬN THỨC VỀ RỦI RO TỶ GIÁ

2.1 Kết quả khảo sát nhận thức về rủi ro tỷ giá của các ngân hàng thương mại

Để biết được nhận thức của các ngân hàng thương mại về vấn đề rủi ro tỷ giá, bảng câu

hỏi phỏng vấn đưa ra câu hỏi: “Hiện tại ngân hàng quý vị có quan tâm đến vấn đề rủi ro

tỷ giá hay không?”. Với câu hỏi này, 100% người được hỏi đều trả lời rằng hiện tại ngân

hàng nơi họ làm việc có quan tâm đến vấn đề rủi ro tỷ giá. Kết quả khảo sát này phần nào

xác nhận cho nhận định rằng thời gian qua và hiện tại, dù được Ngân hàng Nhà nước can

thiệp và giữ cho tỷ giá ổn định, các ngân hàng thương mại Việt Nam vẫn có quan tâm lo

lắng đến vấn đề rủi ro tỷ giá. Điều này có thể được lý giải bởi việc một số ngân hàng gần

đây đã bắt đầu tổ chức các khóa huấn luyện nghiệp vụ cho nhân viên về rủi ro tỷ giá và

chú ý phát triển và cung cấp các giao dịch ngoại hối như hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng

quyền chọn nhằm đáp ứng nhu cầu phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho khách hàng.

Trong tương lai khi Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực, đặc biệt là khi

gia nhập WTO, dưới áp lực của hội nhập, sự can thiệp và che chở của Ngân hàng Nhà

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

nước sẽ phải tháo dỡ. Khi ấy các ngân hàng thương mại càng quan tâm hơn nữa đến vấn

đề rủi ro tỷ giá. Thu thập thông tin về vấn đề này, những người được phỏng vấn đã được

yêu cầu bày tỏ quan điểm xem mức độ đồng ý của họ như thế nào đối với câu hỏi rằng

trong tương lai, khi Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực thì vấn đề rủi ro tỷ giá

sẽ trở thành vấn đề rất đáng quan tâm đối với doanh nghiệp và ngân hàng.

2.2 Kết quả khảo sát nhận thức về rủi ro tỷ giá của các doanh nghiệp

Kết quả khảo sát nhận thức của các doanh nghiệp về rủi ro tỷ giá cho thấy rằng có 5,3%

doanh nghiệp chưa hề nghe nói đến hay nói đúng hơn là vẫn chưa nhận thức được về rủi

ro tỷ giá. Một số khác, khoảng 24% có nghe và biết đến nhưng hầu như không có quan

tâm. Như vậy, có gần 30% số doanh nghiệp phản hồi là họ chưa nhận thức được tầm

quan trọng của vấn đề rủi ro tỷ giá. Còn lại 70% doanh nghiệp có nhận thức được vấn đề

rủi ro tỷ giá nhưng chỉ có 30% là thực sự lo lắng về vấn đề này.

2.3 Nhận thức của các nhà hoạch định chính sách

Trước khủng hoảng kinh tế Đông Nam Á năm 1997 – 1998, tình hình thị trường ngoại

hối và tỷ giá VND so với các ngoại tệ mạnh rất ổn định. Giai đoạn này chẳng ai cần để ý

hay quan tâm gì đến rủi ro tỷ giá, mặc dù nguy cơ đe doạ của nó vẫn tiềm ẩn đâu đó. Các

nhà hoạch định chính sách chưa có động thái hay cảnh báo nào đến nguy cơ rủi ro tỷ giá.

Đến khi khủng hoảng xảy ra, tỷ giá USD và các ngoại tệ mạnh khác so với VND biến

động mạnh khiến cho các nhà nhập khẩu thiệt hại nặng nề, các nhà hoạch định chính sách

mới phản ứng bằng cách ban hành quy chế giao dịch kỳ hạn và hoán đổi. Sự phản ứng

này tỏ ra kịp thời nhưng hiệu quả tác dụng rất thấp vì các bên có liên quan bao gồm

doanh nghiệp, là người sử dụng, và ngân hàng thương mại, là người cung cấp dịch vụ,

vẫn chưa hiểu biết đầy đủ về các loại giao dịch này.

Giao dịch ngoại tệ kỳ hạn và hoán đổi chính thức ra đời từ khi Ngân hàng Nhà

nước ban hành Quy chế hoạt động giao dịch hối đoái kèm theo Quyết định số

17/1998/QĐ-NHNN7 ngày 10/01/1998. Lúc mới cho phép giao dịch chỉ có 28 ngân hàng

thương mại có hoạt động ngoại hối kỳ hạn và hoán đổi, trong đó có 21 chi nhánh ngân

hàng nước ngoài, 7 ngân hàng thương mại Việt Nam (4 NHTM quốc doanh và 3 NHTM cổ phần)1. Điều này cho thấy rằng các ngân hàng thương mại Việt Nam vẫn chưa sẵn

sàng hưởng ứng chính sách do Ngân hàng Nhà nước đưa ra. Đã vậy, ngay trong số những

1 Nguyễn Minh Kiều, Thị trường ngoại hối, NXB Tài chính năm 1998.

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

ngân hàng có cung cấp giao dịch kỳ hạn và hoán đổi số lượng hợp đồng giao dịch cũng

rất ít. Điều này chứng tỏ rằng các doanh nghiệp cũng chưa chuẩn bị đầy đủ tin thần để

hưởng ứng chính sách do Ngân hàng Nhà nước đưa ra.

Sau năm 2000 tình hình kinh tế khu vực sáng sủa hơn sau khủng hoảng, thu ngoại

tệ từ xuất khẩu về nhiều tạo điều kiện thuận lợi để Ngân hàng Nhà nước gia tăng dự trữ

ngoại tệ và sẵn sàng can thiệp để bình ổn tỷ giá hối đoái. Thực tế cho thấy rằng Ngân

hàng Nhà nước đã khá thành công trong việc quản lý tỷ giá từ năm 2000 đến nay và một

lần nữa các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại luôn được che chở trong vỏ bọc an

toàn của Ngân hàng Nhà nước, và vì thế, vấn đề rủi ro tỷ giá gần như bị lãng quên sau lần

được chú ý vào năm 1998. Sắp tới đây dưới áp lực của hội nhập kinh tế và nếu như có

một sự biến động mạnh, như đã từng xảy ra năm 1998, thì lần này Ngân hàng Nhà nước

liệu có còn áp dụng được chính sách can thiệp để che chở cho doanh nghiệp nữa không?

2.4 Kết luận về nhận thức rủi ro tỷ giá

Về phía doanh nghiệp, phần lớn chưa có nhận thức rõ ràng, chỉ có nghe thoáng qua chứ

chưa ý thức và thật sự quan tâm đến rủi ro tỷ giá. Về phía các ngân hàng thương mại, là

người cung cấp các giải pháp giúp doanh nghiệp đối phó với rủi ro tỷ giá, có nhận thức rõ

và mức độ quan tâm hơn doanh nghiệp nhưng vẫn chưa có phản ứng thực sự đồng bộ và

đầy đủ đối với rủi ro tỷ giá, vì với sự che chở của Ngân hàng Nhà nước vấn đề rủi ro tỷ

giá vẫn chưa ảnh hưởng đáng kể. Thế nhưng trong tương lai, khi hội nhập kinh tế buộc

Ngân hàng Nhà nước phải tự do hoá tỷ giá, các ngân hàng thương mại lại tỏ ra lo ngại và

quan tâm hơn đến rủi ro tỷ giá. Về phía Ngân hàng Nhà nước thời gian qua có nhận thức

được sự tác động của rủi ro tỷ giá đến hoạt động của doanh nghiệp và ngân hàng thương

mại nhưng lại phản ứng với sự tác động này bằng chính sách can thiệp và che chở cho

doanh nghiệp. Chính sách như vậy trước mắt có tác dụng, nhưng lâu dài liệu còn tác dụng

hay không? Trong tiến trình hội nhập kinh tế, đặc biệt là sau khi gia nhập WTO, từ tháng

4/2007 Việt Nam phải mở cửa thị trường ngân hàng và thị trường ngoại hối, dưới áp lực

cạnh tranh và tự do hóa, Ngân hàng Nhà nước có những cảnh báo nào cho doanh nghiệp

và ngân hàng thương mại về vấn đề rủi ro tỷ giá? Tất cả đều tùy thuộc vào việc có nhận

thức đầy đủ và đúng đắn vấn đề hay không.

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

3. KHẢO SÁT NHẬN THỨC VÀ SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA

RỦI RO TỶ GIÁ CỦA CÁC DOANH NGHIỆP

3.1 Kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng hợp đồng kỳ hạn

Ở Việt Nam, hợp đồng kỳ hạn được chính thức cho phép thực hiện từ đầu năm 1998. Thế

nhưng cho đến nay vẫn còn khoảng 17% doanh nghiệp chưa biết đến loại hợp đồng này.

Ngoài ra, có đến 75% doanh nghiệp chưa hoặc ít khi sử dụng, chỉ có khoảng 25% doanh

nghiệp là thường xuyên có sử dụng hợp đồng kỳ hạn. Điều này có thể là do họ chưa có

quan tâm đến vấn đề rủi ro tỷ giá nên kết quả là ít khi sử dụng hợp đồng kỳ hạn. Để có

bằng chứng rõ hơn về điều này, kiểm định Chi-Square được tiến hành. Kết quả kiểm định

Chi-square cho thấy rằng có đủ bằng chứng để kết luận rằng thực hành sử dụng hợp đồng

kỳ hạn có quan hệ với sự quan tâm đến rủi ro tỷ giá.

3.2 Kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng hợp đồng hoán đổi

Hợp đồng hoán đổi được sử dụng để phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở các nước từ lâu và chính

thức được cho phép sử dụng ở Việt Nam từ đầu năm 1998. Vậy mà đến nay vẫn còn đến

36% số doanh nghiệp chưa hề biết đến loại hợp đồng này. Số còn lại có nghe nói đến hợp

đồng hoán đổi nhưng chưa có hoặc ít khi sử dụng loại hợp đồng này. Tương tự như sử

dụng hợp đồng kỳ hạn, kiểm định Chi-square về quan hệ giữa sự quan tâm đến rủi ro tỷ

giá và thực hành sử dụng hợp đồng hoán đổi cũng được tiến hành, nhưng kết quả kiểm

định cho thấy không có đủ bằng chứng về mối quan hệ này.

3.3 Kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng hợp đồng giao sau

Hợp đồng giao sau đã được sử dụng từ lâu ở các nước phát triển trên trên các loại thị

trường như thị trường hàng hóa, thị trường chứng khoán và thị trường ngoại hối, nhưng ở

Việt Nam, cho đến nay hợp đồng này vẫn chưa được sử dụng rộng rãi. Chỉ gần đây hợp

đồng giao sau mới được sử dụng như là một công cụ phòng ngừa rủi ro biến động giá cả

cà phê trên thị trường. Điều này rất phù hợp với kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng

hợp đồng giao sau rằng có đến 95% số người được hỏi trả lời rằng họ chưa hoặc ít khi sử

dụng hợp đồng giao sau, trong đó có đến 34% chưa hề nghe nói đến “hợp đồng giao

sau!”.

3.4 Kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng hợp đồng quyền chọn

Ở Việt Nam gần đây một số ngân hàng thương mại đi đầu trong lĩnh vực phát triển sản

phẩm mới như ACB, Eximbank, và Techcombank cũng đã đưa hợp đồng quyền chọn vào

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

giao dịch. Tuy nhiên, theo nhận định của nhiều chuyên gia mức độ giao dịch loại hợp

đồng này trên thực tế còn rất hạn chế. Để có bằng chứng thống kê về nhận định trên, công

trình nghiên cứu này cũng đã khảo sát thực trạng sử dụng hợp đồng quyền chọn của các

doanh nghiệp. Kết quả khảo sát cho thấy có đến gần 80% số doanh nghiệp được khảo sát

chưa hoặc ít khi sử dụng hợp đồng quyền chọn, trong đó có 21% chưa hề nghe nói đến

loại hợp đồng này. Điều thú vị là tỷ lệ doanh nghiệp có biết đến và sử dụng hợp đồng

quyền chọn thường xuyên cũng vào khoảng 21%. Ngoài ra, kết quả kiểm định Chi-square

có đủ bằng chứng để nói rằng việc sử dụng hợp đồng quyền chọn của các doanh nghiệp

có quan hệ với mức độ quan tâm của doanh nghiệp đối với vấn đề rủi ro tỷ giá.

3.5 Kết quả khảo sát nhận thức và sử dụng các giao dịch trên thị trường tiền tệ

Kết quả khảo sát thực hành sử dụng thị trường tiền tệ để phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho

thấy rằng có đến hơn 80% doanh nghiệp chưa hoặc ít khi sử dụng thị trường tiền tệ để tự

phòng ngừa rủi ro tỷ giá, trong đó có đến 31% doanh nghiệp chưa hề biết về giải pháp

này.

3.6 Kết luận nhận thức của doanh nghiệp về giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Kết quả khảo sát về nhận thức và thực hành sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ

giá cho thấy một điều nổi bật rằng cho đến nay sự hiểu biết của các doanh nghiệp, do đó

kéo theo việc sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá này còn rất hạn chế. Bình

quân có một phần ba doanh nghiệp được khảo sát chưa có nhận thức về các giải pháp

này. Số còn lại dù có nhận thức, nhưng tỷ lệ sử dụng thường xuyên cũng chiếm tỷ trọng

rất thấp, không quá 25%. Ngoài ra, kết quả khảo sát và kiểm định thống kê Chi-square

còn cho thấy rằng nói chung có mối quan hệ giữa việc sử dụng các giải pháp phòng ngừa

rủi ro tỷ giá với mức độ quan tâm của doanh nghiệp đến vấn đề rủi ro tỷ giá.

4. KHẢO SÁT THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI

RO TỶ GIÁ THỜI GIAN QUA

4.1 Khảo sát tình hình cung cấp các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Để thu thập thông tin về tình hình cung cấp các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho

khách hàng, bảng câu hỏi phỏng vấn có đưa ra câu hỏi: “Hiện tại ngân hàng đã cung cấp

các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá nào cho khách hàng?” Kết quả phản hồi từ phía

ngân hàng cho thấy rằng có khoảng phân nửa người được phỏng vấn trả lời rằng ngân

hàng của họ đã có cung cấp các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho khách hàng, phân

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

nửa còn lại chưa cung cấp. Đi sâu vào chi tiết, kết quả khảo sát việc cung cấp từng loại

công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho khách hàng cho thấy có hơn phân nửa chi nhánh

ngân hàng được khảo sát đã có cung cấp hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng quyền chọn trong

khi chỉ có khoảng một phần ba là có cung cấp hợp đồng hoán đổi.

Ngoài ra, để thấy được mối quan hệ giữa việc cung cấp hay chưa cung cấp các giải

pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho khách hàng với mức độ quan tâm đến rủi ro tỷ giá của

ngân hàng và nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá của khách hàng, các

kiểm định Chi-square đã được tiến hành nhưng không có đủ bằng chứng kết luận rằng có

quan hệ giữa việc cung cấp hay chưa cung cấp các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá với

mức độ quan tâm đến vấn đề rủi ro tỷ giá của ngân hàng.

4.2 Khảo sát mức độ sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Để thu thập thông tin về sự đánh giá của các ngân hàng đối với mức độ sử dụng phổ biến

các công cụ hay giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá, bảng câu hỏi phỏng vấn đã đưa ra câu

hỏi: “Theo quý vị mức độ sử dụng phổ biến các công cụ này ở ngân hàng như thế nào?”.

Kết quả khảo sát cho thấy rằng đa số người được hỏi (gần 70%) đều cho rằng cho đến

nay các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá, dù đã được ngân hàng cung cấp, ít khi được sử

dụng thường xuyên, chỉ có khoảng 30% tin rằng các công cụ này được sử dụng thường

xuyên. Kết quả khảo sát này khá phù hợp với kết quả khảo sát tình hình sử dụng các công

cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá của các doanh nghiệp và một lần nữa khẳng định rằng nhận

thức và nhu cầu sử dụng của doanh nghiệp đóng vai trò quyết định mức độ sử dụng

thường xuyên hay không các giải pháp này. Mặt khác, kiểm định Chi-square cho thấy

rằng có đủ bằng chứng thống kê để kết luận rằng mức độ sử dụng thường xuyên hay

không các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá có quan hệ mật thiết với nhu cầu sử dụng

các giải pháp này.

4.3 Kết luận về áp dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá thời gian qua

Tóm lại qua khảo sát thực trạng sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Việt

Nam và kết quả được trình ở các phần 4.1 và 4.2 có thể thấy rằng nhìn chung có khoảng

một nửa chi nhánh ngân hàng đã có cung cấp các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá như

hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi và hợp đồng quyền chọn cho khách hàng. Thế

nhưng thực tế cho thấy mức độ sử dụng các công cụ này không được thường xuyên. Lý

do chưa sử dụng phổ biến được nhiều người đồng ý là do khách hàng chưa có nhu cầu.

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

Lý do vì sao khách hàng chưa có nhu cầu được giải thích là do tình hình tỷ giá thời gian

qua được Ngân hàng Nhà nước can thiệp và quản lý ở mức khá ổn định.

5. KHẢO SÁT Ý KIẾN VỀ NHU CẦU SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG

NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ

5.1 Kết quả khảo sát ý kiến của doanh nghiệp về nhu cầu sử dụng các giải pháp

phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Để có thông tin và bằng chứng cho nhận định này, bảng câu hỏi phỏng vấn đã đưa ra cho

các doanh nghiệp câu hỏi: “Quý vị nghĩ như thế nào về nhu cầu sử dụng các giải pháp

phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Việt Nam?”. Kết quả khảo sát cho thấy có khoảng 55% số

người được hỏi cho rằng hiện tại ở Việt Nam đã có nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng

ngừa rủi ro tỷ giá, chỉ có khoảng 31% là cho rằng chưa có nhu cầu. Điều đáng thú vị là có

14% số người được hỏi trả lời rằng bây giờ chưa có nhưng tương lai các doanh nghiệp sẽ

có nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

5.2 Kết quả khảo sát ý kiến của các NHTM về nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng

ngừa rủi ro tỷ giá

Để thu thập ý kiến về nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá, bảng câu

hỏi phỏng vấn có đưa ra câu hỏi: “Quý vị đánh giá nhu cầu của khách hàng trong việc sử

dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá thế nào?”. Ý kiến đánh giá của đại diện ngân

hàng thương mại về nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá của doanh

nghiệp được chia ra thành 5 mức độ: Hoàn toàn chưa có nhu cầu, có nhu cầu nhưng chưa

nhiều, có nhu cầu ở mức trung bình, có nhu cầu nhiều và có nhu cầu rất lớn. Kết quả

khảo sát ý kiến đại diện cho các chi nhánh ngân hàng cho thấy có khoảng 45% số người

được hỏi cho rằng hiện tại khách hàng có nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi

ro tỷ giá nhưng không nhiều, 30 % cho rằng khách hàng có nhu cầu ở mức trung bình,

11% cho rằng khách hàng có nhu cầu nhiều, 9% cho rằng khách hàng có nhu cầu rất lớn.

Chỉ có khoảng gần 5% cho rằng khách hàng hoàn toàn chưa có nhu cầu sử dụng các giải

pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

5.3 Kết luận nhu cầu áp dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Hai cuộc khảo sát ý kiến các doanh nghiệp và ý kiến của các ngân hàng thương mại được

tiến hành hoàn toàn riêng biệt. Thế nhưng kết quả thu được khá tương thích ở chỗ cả ý

kiến đại diện cho doanh nghiệp lẫn ý kiến đại diện cho ngân hàng thương mại đều thống

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

nhất cho rằng hiện tại các doanh nghiệp đã có nhu cầu sử dụng các công cụ phòng ngừa

rủi ro tỷ giá nhưng nhu cầu sử dụng chỉ ở mức trung bình và trong tương lai nhu cầu này

sẽ tăng lên.

6. KHẢO SÁT KHẢ NĂNG ÁP DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI

RO TỶ GIÁ

6.1 Kết quả khảo sát ý kiến của doanh nghiệp về khả năng sử dụng các giải pháp

phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Để thu thập ý kiến của đại diện các doanh nghiệp về khả năng sử dụng các giải pháp

phòng ngừa rủi ro tỷ giá như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi và hợp đồng quyền

chọn ở Việt Nam như thế nào, bảng câu hỏi phỏng vấn đã đưa ra câu hỏi: “Quý vị nghĩ

như thế nào về khả năng áp dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Việt Nam?”.

Kết quả khảo sát ý kiến về vấn đề này cho thấy ý kiến nổi bật là hơn phân nửa số người

được hỏi đều trả lời rằng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá, như nêu ra trong lý

thuyết cũng như kinh nghiệm của các nước, có thể áp dụng nhưng phải điều chỉnh cho

phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Chỉ có khoảng 25% số người được hỏi cho rằng chưa

thể áp dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Việt Nam.

6.2 Kết quả khảo sát ý kiến của ngân hàng thương mại về khả năng sử dụng các

giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Tương tự như khảo sát ý kiến các doanh nghiệp, bảng câu hỏi phỏng vấn cũng đưa ra câu

hỏi: “Theo quí vị, khả năng áp dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Việt Nam

như thế nào?” và yêu cầu những người đại diện cho các chi nhánh ngân hàng thương mại

trả lời. Kết quả khảo sát ý kiến của đại diện các ngân hành thương mại cho thấy có đến

64% số người được hỏi đồng ý rằng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá có thể áp dụng

nhưng phải điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn Việt Nam, chỉ có 12% số người được

hỏi trả lời là các giải pháp này chưa thể áp dụng ở Việt Nam.

6.3 Kết luận về khả năng sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Kết quả khảo sát ý kiến của các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại về khả năng áp

dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Việt Nam cho thấy rằng có trên phân nửa

người được hỏi đều nhận định rằng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá, như đã chỉ ra

trong lý thuyết và kinh nghiệm của các nước, có thể áp dụng nhưng phải điều chỉnh cho

phù hợp với thực tiễn của Việt Nam.

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

7. KHẢO SÁT Ý KIẾN VỀ NHỮNG TRỞ NGẠI TRONG VIỆC SỬ DỤNG CÁC

GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ

Kết quả khảo sát trình bày ở phần 6 cho thấy rằng vẫn còn một số người cho rằng các giải

pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá chưa thể áp dụng ở Việt Nam. Một số khác lại cho rằng có

thể áp dụng nhưng phải có điều chỉnh cho phù hợp. Như vậy, nhìn chung còn nhiều ý

kiến cho rằng hiện tại có một số trở ngại ảnh hưởng đến việc áp dụng các giải pháp

phòng ngừa rủi ro tỷ giá vào Việt Nam.

7.1 Kết quả khảo sát ý kiến của các doanh nghiệp

Nhằm thu thập ý kiến về những trở ngại khiến các doanh nghiệp chưa thể sử dụng rộng

rãi các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá, bảng câu hỏi phỏng vấn có đưa ra câu hỏi:

“Theo quý vị doanh nghiệp thường gặp những trở ngại nào khi sử dụng các công cụ

phòng ngừa rủi ro tỷ giá?”. Khác với những câu hỏi trước đây, với câu hỏi này nhóm

nghiên cứu sử dụng hình thức câu hỏi mở thay vì cho câu hỏi có cấu trúc sẵn, nhằm mục

tiêu thu thập càng nhiều ý kiến của doanh nghiệp càng tốt. Trong số 114 người tham gia

trả lời có nhiều ý kiến trùng lập nhau. Nhìn chung theo ý kiến đại diện cho các doanh

nghiệp, khi sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá doanh nghiệp thường gặp

• Chi phí cho việc sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro thường quá cao, đặc biệt là

những trở ngại như sau:

• Các sản phẩm hay các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá do ngân hàng cung cấp chưa

chi phí mua quyền chọn.

• Doanh nghiệp thiếu thông tin về các sản phẩm hay công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá

đa dạng nên chưa có nhiều sự lựa chọn cho doanh nghiệp.

• Doanh nghiệp gặp khó khăn vì chưa có hướng dẫn hạch toán kế toán liên quan đến

mà ngân hàng cung cấp.

• Thiếu hướng dẫn chi tiết và tư vấn từ các chuyên viên của ngân hàng.

• Thiếu thông tin cần thiết liên quan đến định giá sản phẩm và dự báo tỷ giá.

nghiệp vụ phát sinh khi sử dụng các giao dịch tài chính phái sinh.

7.2 Kết quả khảo sát ý kiến của các ngân hàng thương mại

Để thu thập ý kiến đại diện cho các chi nhánh ngân hàng về những trở ngại liên quan đến

sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá, bảng câu hỏi phỏng vấn đã đưa ra câu hỏi:

“Theo quý vị việc áp dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Việt Nam gặp những

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

trở ngại hay khó khăn nào?”. Với câu hỏi này, nhóm nghiên cứu cũng sử dụng hình thức

câu hỏi mở thay cho câu hỏi có cấu trúc sẵn để ghi nhận ý kiến trả lời. Kết quả khảo sát ý

kiến của đại diện các ngân hàng thương mại về những trở ngại hay khó khăn gặp phải khi

áp dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá ở Việt Nam hiện nay có rất nhiều và một số

ý kiến trùng lập nhau. Nhìn chung những trở ngại này có thể chia ra và tóm tắt thành ba

loại: Trở ngại về phía doanh nghiệp, trở ngại về phí ngân hàng thương mại và trở ngại

liên quan đến môi trường tài chính.

Theo ý kiến của đại diện các ngân hàng, khi sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi

• Nhìn chung doanh nghiệp chưa có nhu cầu sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ

ro tỷ giá, về phía doanh nghiệp vẫn còn một số trở ngại chính như sau:

giá do biến động tỷ giá USD/VND và tỷ giá các ngoại tệ khác so với VND hiện tại

phụ thuộc vào sự điều hành tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước và thường ổn định theo

• Các doanh nghiệp chưa có giám đốc phụ trách về quản lý rủi ro tỷ giá cũng như chưa

chiều hướng VND giảm giá dần.

có các bộ phận chuyên nghiệp phụ trách đánh giá rủi ro để ra quyết định liên quan

• Doanh nghiệp chưa nhận thức được tác động của rủi ro và ý nghĩa của việc sử dụng

đến phòng ngừa rủi ro.

• Nhận thức về rủi ro và hiểu biết của doanh nghiệp về các công cụ phòng ngừa rủi ro

các công cụ phòng ngừa rủi ro.

• Doanh nghiệp còn e ngại sử dụng vì chưa hiểu và các sản phẩm tài chính phái sinh

còn rất hạn chế.

• Doanh nghiệp có xu hướng chấp nhận rủi ro hơn là phòng ngừa vì không biết hạch

còn quá mới mẽ ở Việt Nam.

• Doanh nghiệp chưa quen sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro và ngại sử dụng vì

toán chi phí phòng ngừa rủi ro thế nào.

chi phí cao.

Về phía ngân hàng, thời gian qua một số ngân hàng thương mại đã nỗ lực nghiên cứu và

cung cấp các sản phẩm phái sinh nhằm giúp doanh nghiệp có được công cụ phòng ngừa

rủi ro tỷ giá. Tuy nhiên, qua khảo sát ý kiến đại diện của các ngân hàng thương mại, việc

áp dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá thời gian quan vẫn còn một số trở ngại

chính như sau:

• Các ngân hàng chưa có sản phẩm (phái sinh) thiết kế phù hợp với nhu cầu của khách

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

• Các sản phẩm của ngân hàng chưa được phổ biến rộng rãi và thông tin cho khách

hàng.

• Ngân hàng chưa cung cấp hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu, dễ sử dụng về sản phẩm.

• Các sản phẩm của ngân hàng còn ít và mang tính tự phát của một số ngân hàng.

hàng biết.

Ngoài những trở ngại chính xuất phát từ phía doanh nghiệp và phía các ngân hàng thương

mại, các đại diện của ngân hàng tham gia trong cuộc khảo sát còn chỉ ra một số trở ngại

khác xuất phát từ môi trường tài chính của Việt Nam. Nhìn chung những trở ngại vế phía

môi trường tài chính có ảnh hưởng đến việc áp dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá

• Biến động tỷ giá USD/VND và tỷ giá các ngoại tệ khác so với VND hiện tại phụ

trong thời gian qua có thể ghi nhận như sau:

thuộc vào sự điều hành tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước và thường ổn định theo chiều

• Quy định của Ngân hàng Nhà nước thường quá chặt chẽ khiến cho việc thương

hướng VND giảm giá dần.

• Thiếu thông tin tài chính trên thị trường ngoại hối và thị trường tiền tệ khiến cho

lượng hợp đồng giữa ngân hàng và khách hàng gặp khó khăn.

công tác phân tích và dự báo tỷ giá của ngân hàng và khách hàng gặp trở ngại. Từ đó

khách hàng không có thông tin để ra quyết định liên quan đến phòng ngừa rủi ro tỷ

• Bản thân ngân hàng chưa được hỗ trợ rủi ro nếu cung cấp giải pháp bảo hiểm rủi ro

giá.

cho khách hàng.

8. KHẢO SÁT Ý KIẾN VỀ CÁCH THỨC VƯỢT QUA TRỞ NGẠI KHI ÁP

DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ

Song song với việc khảo sát những trở ngại liên quan đến việc sử dụng các công cụ

phòng ngừa rủi ro tỷ giá, bảng câu hỏi phỏng vấn còn đưa ra câu hỏi mở để thu thập ý

kiến của đại diện các chi nhánh ngân hàng thương mại về cách thức để vượt qua những

trở ngại đó. Kết quả nhóm nghiên cứu thu thập được nhiều ý kiến rất đa dạng và phong

phú nhưng nhìn chung những ý kiến này có thể tóm tắt thành ba nhóm tương ứng với ba

đối tượng liên quan đó là khách hàng hay doanh nghiệp, ngân hàng thương mại và các

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

nhà hoạch định chính sách.

Về phía doanh nghiệp, cần thay đổi tập quán quản lý theo hướng chủ động đối phó

với rủi ro chứ không phải thụ động giải quyết hậu quả của rủi ro. Muốn vậy, các doanh

nghiệp cần có giám đốc hay chuyên gia am hiểu chuyên môn phụ trách phân tích, đánh

giá và đề ra giải pháp xử lý rủi ro tỷ giá.

Về phía ngân hàng thương mại, các ý kiến đề nghị rất nhiều việc cần làm để vượt

qua trở ngại nhưng nhìn chung các ý kiến này có thể tóm tắt thành các ý kiến liên quan

đến tạo nhận thức về sản phẩm, nghiên cứu nhu cầu khách hàng, thiết kế sản phẩm và tư

vấn về sử dụng sản phẩm cho khách hàng. Để tạo nhận thức sản phẩm cho khách hàng,

• Tổ chức bộ phận nhân viên tuyên truyền, giới thiệu nhằm tạo nhận thức cho khách

các ngân hàng thương mại cần làm các việc sau:

• Tổ chức hội thảo, toạ đàm, thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng để

hàng về các sản phẩm phái sinh.

• Phổ biến rộng rãi lợi ích của các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

gia tăng sự hiểu biết của khách hàng về sản phẩm.

Một khi khách hàng đã có nhận thức về sản phẩm, bước tiếp theo các ngân hàng thương

mại nên kích thích nhu cầu sử dụng sản phẩm của họ thông qua huấn luyện và tư vấn cho

khách hàng kết hợp với nghiên cứu thị trường và nghiên cứu nhu cầu sử dụng sản phẩm

của khách hàng. Sau khi nghiên cứu nhu cầu của khách hàng, bước tiếp đến các ngân

hàng thương mại nên nghiên cứu thiết kế sản phẩm sao cho đa dạng có thể thỏa mãn nhu

cầu đa dạng của khách hàng, giới thiệu sản phẩm và giải đáp thắc mắc của khách hàng về

sản phẩm và cuối cùng là nghiên cứu giảm chi phí giao dịch và tổ chức tư vấn và hướng

dẫn khách hàng sử dụng sản phẩm.

Về phía Ngân hàng Nhà nước, với tư cách là các nhà hoạch định chính sách, phần

lớn các ý kiến đề nghị thời gian tới nên tập trung khắc phục những trở ngại theo hướng

• Giảm bớt sự can thiệp từ phía chính phủ và ngân hàng nhà nước.

• Nới lỏng chính sách quản lý ngoại hối và cơ chế quản lý và điều hành tỷ giá.

• Phát triển đồng bộ thị trường chứng khoán, thị trường tiền tệ và thị trường tài

• Cần có văn bản hướng dẫn thủ tục hạch toán kế toán liên quan đến chi phí khi sử

chính phái sinh.

Chương 4: Khảo sát thực trạng sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong hoạt động doanh nghiệp

dụng các công cụ tài chính phái sinh.

9. KHẢO SÁT NHU CẦU HUẤN LUYỆN KIẾN THỨC SỬ DỤNG CÁC GIẢI

PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ

Để thu thập ý kiến của các doanh nghiệp về vấn đề này, bảng câu hỏi phỏng vấn có đưa

ra câu hỏi: “Quý vị nghĩ như thế nào về nhu cầu huấn luyện sử dụng các giải pháp phòng

ngừa rủi ro tỷ giá cho các doanh nghiệp Việt Nam?”. Kết quả khảo sát ý kiến trả lời câu

hỏi này cho thấy có đến 51% số người được hỏi trả lời rằng bây giờ các doanh nghiệp đã

có nhu cầu huấn luyện, 27% cho rằng hiện tại chưa có nhưng tương lai sẽ có nhu cầu

huấn luyện, chỉ có 22% cho rằng các doanh nghiệp Việt Nam chưa có nhu cầu huấn luyện

kiến thức về sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

Để thu thập thông tin về nhu cầu huấn luyện nhân viên, bảng câu hỏi phỏng vấn

đã đưa ra câu hỏi: “Ngân hàng quý vị có nhu cầu huấn luyện nhân viên biết cách sử dụng

các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá hay không?”. Kết quả trả lời cho thấy có đến gần

90% số người được hỏi trả lời rằng hiện tại và trong tương lai ngân hàng có nhu cầu huấn

luyện nhân viên sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá, chỉ có 13% cho rằng chưa

có nhu cầu. Kết quả tỷ lệ những người ủng hộ nhu cầu huấn luyện nhân viên ngân hàng

có cao hơn một chút so với tỷ lệ nhu cầu huấn luyện doanh nghiệp.

10. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4

Kết quả khảo sát các doanh nghiệp cho thấy rằng thời gian qua do chính sách quản lý

ngoại hối và tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước khá ổn định nên các doanh nghiệp chưa thực

sự quan tâm lắm đến vấn đề rủi ro tỷ giá. Do vậy, nhận thức về rủi ro tỷ giá và các giải

pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá của doanh nghiệp còn rất hạn chế. Tuy nhiên, trong tương

lai khi Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế và gia nhập WTO, hầu hết các doanh nghiệp

đều trở nên lo ngại và quan tâm hơn đến vấn đề rủi ro tỷ giá. Doanh nghiệp cũng bày tỏ

rằng họ có nhu cầu được huấn luyện và hướng dẫn cách thức sử dụng các giải pháp

phòng ngừa rủi ro tỷ giá một cách bài bản hơn.

Kết quả khảo sát đại diện các ngân hàng thương mại cho thấy rằng thời gian qua

các ngân hàng thương mại có quan tâm hơn doanh nghiệp đến vấn đề rủi ro tỷ giá. Một số

ngân hàng tỏ ra nhanh nhạy đã đi đầu trong việc cung cấp cấp các giao dịch tài chính phái

sinh như là công cụ giúp doanh nghiệp phòng ngừa rủi ro tỷ giá.

Chương 5:

HOÀN THIỆN CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ NHẰM CHUẨN BỊ HỘI NHẬP KINH TẾ

1. MỤC TIÊU

Mục tiêu hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro ngoại hối trong công trình nghiên

• Khắc phục dần những nhược điểm và bất cập trong việc ứng dụng các giải pháp

cứu này nhằm:

• Giúp cho các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại sớm tìm được tiếng nói

phòng ngừa rủi ro ngoại hối.

chung và triển khai ứng dụng một cách suông sẻ các giải pháp này trước những

• Cung cấp cho các doanh nghiệp và ngân hàng các giải pháp phòng ngừa rủi ro

tình huống thực tiễn đặt ra.

ngoại hối bài bản được đúc kết từ lý thuyết, thực tiễn và kinh nghiệm của các

nước phát triển, nhằm củng cố và cải thiện khả năng chịu đựng rủi ro và nâng cao

năng lực cạnh tranh khi hội nhập kinh tế với khu vực và thế giới.

2. ĐỊNH HƯỚNG CHUNG

Định hướng chung cho việc hoàn thiện các giải pháp phòng ngửa rủi ro ngoại hối trong

• Thay đổi nhận thức về rủi ro và các giải pháp phòng ngừa rủi ro ngoại hối.

• Cải thiện môi trường ứng dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro ngoại hối.

• Hoàn thiện và hướng dẫn thực hành sử dụng cụ thể từng giải pháp phòng ngừa rủi

thời gian tới như sau:

• Chỉ ra cụ thể những việc các bên có liên quan cần hoàn thiện thêm trong thời gian

ro ngoại hối cho các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại.

tới.

3. THAY ĐỔI NHẬN THỨC VỀ RỦI RO NGOẠI HỐI VÀ CÁC GIẢI PHÁP

PHÒNG NGỪA RỦI RO NGOẠI HỐI

3.1 Đối với Ngân hàng Nhà nước

Thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước cần thay đổi nhận thức và chấp nhận rủi ro ngoại hối

như là một tất yếu khách quan trong quá trình hội nhập và tự do hóa tài chính. Thật ra,

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

sau khi hội nhập dưới áp lực đòi hỏi tự do hóa và bình đẳng trong cuộc chơi này Ngân

hàng Nhà nước cũng không thể nào tiếp tục tư duy theo kiểu cũ như thời gian qua.

Kế đến, Ngân hàng Nhà nước cần nhận thức là không thể áp đặt cách thức quản lý

chủ quan bằng hành chính. Thiết nghĩ đã đến lúc Ngân hàng Nhà nước cần thay đổi nhận

thức, thay vì che chở cho doanh nghiệp, nên để cho doanh nghiệp tập quen dần với việc

chịu đựng “sương gió” mới mong trưởng thành.

Cuối cùng, Ngân hàng Nhà nước cần khuyến khích, cải thiện và tạo ra môi trường

chính sách thuận tiện cho các ngân hàng thương mại và doanh nghiệp có thể sử dụng dễ

dàng các giải pháp phòng ngừa rủi ro ngoại hối như ở các nước.

3.2 Đối với các ngân hàng thương mại

Các ngân hàng thương mại, với tư cách là người cung cấp các dịch vụ và giải pháp, phải

là người chủ động tạo nhận thức cho các doanh nghiệp về phòng ngừa rủi ro ngoại hối.

Vậy trong thời gian sắp tới, các ngân hàng thương mại phải đi đầu và chủ động phân tích

xem sự hội nhập kinh tế khi Việt Nam gia nhập WTO sẽ ảnh hưởng như thế nào đến

chính sách tỷ giá và quản lý ngoại hối trong tương lai. Từ đó, chủ động thay đổi nhận

thức về sự tác động của rủi ro ngoại hối đến khách hàng và ngân hàng. Có như vậy, ngân

hàng thương mại mới có thể tuyên truyền và tạo ra sự thay đổi nhận thức về rủi ro ngoại

hối cho khách hàng của mình, để từ đó, kích thích nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng

ngừa rủi ro ngoại hối cho họ.

3.3 Đối với các doanh nghiệp

Bấy lâu nay các doanh nghiệp nói chung là khá an toàn trong sự che chở bởi chính sách

tỷ giá và quản lý ngoại hối của Ngân hàng Nhà nước. Sự an toàn này đã vô tình tạo ra cho

doanh nghiệp tâm lý ỷ lại và hầu như thờ ơ trước sự đe doạ của rủi ro ngoại hối. Do vậy,

trong thời gian tới cần làm cho doanh nghiệp thay đổi nhận thức rằng chuyện gì sẽ xảy ra

và họ sẽ phải đối phó thế nào nếu như Ngân hàng Nhà nước không tiếp tục, hay nói đúng

hơn là không thể tiếp tục, duy trì chính sách bảo hộ như từ trước đến nay. Do vậy, thời

gian tới cần làm cho doanh nghiệp thay đổi nhận thức và xóa bỏ đi tâm lý ỷ lại trông chờ

vào sự che chở bởi chính sách của Ngân hàng Nhà nước.

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

4. CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG ỨNG DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA

RỦI RO NGOẠI HỐI

4.1 Thay đổi quan điểm về phát triển thị trường tài chính phái sinh

Thời gian tới thay đổi quan điểm về phát triển thị trường tài chính phái sinh cần tập trung

• Thay đổi quan điểm về khái niệm “đầu cơ”: Đầu cơ là sử dụng thông tin trên thị

thay đổi những quan điểm sau:

trường, phân tích và dự báo sự biến động giá trong tương lai, từ đó, ra quyết định

mua hoặc bán nhằm tìm kiếm lợi nhuận đồng thời chấp nhận rủi ro nếu dự báo sai

lệch so với thực tế. Khái niệm đầu cơ không có ý nghĩa như là hành động đầu cơ

• Thay đổi quan điểm về khái niệm “cờ bạc”: Nhiều quyết định trong tài chính rất

lủng đoạn thị trường như chúng ta thường hiểu trong thời kỳ bao cấp.

giống tính chất cờ bạc, dễ dẫn người ta liên tưởng đến và đồng nhất hoạt động của

thị trường tài chính phái sinh với hoạt động cờ bạc. Từ đó, cấm hoặc không

khuyến khích phát triển thị trường tài chính phái sinh là một chính sách chưa hoàn

• Thay đổi quan điểm về “công dụng của các công cụ tài chính phái sinh”: Các

chỉnh.

công cụ tài chính phái sinh có thể sử dụng cho cả hai mục đích đầu cơ và phòng

ngừa rủi ro. Việc sử dụng nó như thế nào và vào mục đích gì phụ thuộc vào thái

độ của người sử dụng đối với rủi ro.

4.2 Sớm hình thành sàn giao dịch công cụ tài chính phái sinh

Thời gian qua giao dịch tài chính phái sinh ở Việt Nam, chủ yếu là giao dịch phái sinh

trên thị trường ngoại hối như hợp đồng kỳ hạn, hoán đổi và quyền chọn, đều được thực

hiện trên thị trường phi tập trung, dựa trên cơ sở thỏa thuận giữa khách hàng và ngân

hàng thương mại. Việc giao dịch phi tập trung như thế này có nhiều nhược điểm và làm

hạn chế nhu cầu giao dịch của khách hàng.

4.3 Thay đổi chính sách quản lý ngoại hối và tỷ giá

Chính sách quản lý ngoại hối và tỷ giá trong thời gian tới cần thay đổi theo hướng khắc

phục dần vòng lẩn quẩn: Doanh nghiệp không có công cụ bảo vệ rủi ro ngoại hối nên

Ngân hàng Nhà nước phải can thiệp và quản lý chặt để bảo vệ doanh nghiệp, doanh

nghiệp được bảo vệ bởi chính sách của Ngân hàng Nhà nước nên không cần sử dụng các

công cụ bảo vệ rủi ro ngoại hối.

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

4.4 Cần có chính sách phát triển đồng bộ các loại thị trường

Thời gian tới cần có chính sách khuyến khích phát triển đồng bộ cả ba bộ phận thị trường

ngoại hối, thị trường tiền tệ và thị trường chứng khoán. Mặt khác cần chý ý đến sự liên

thông giữa ba bộ phận thị trường này trong chính sách phát triển đồng bộ thị trường tài

chính.

4.5 Cần có chính sách công khai hóa thông tin thị trường

Thời gian tới cần có chính sách công khai hóa thông tin làm cho tất cả các bên giao dịch

đều có cơ hội bình đẳng hơn với nhau về thông tin. Không chỉ có Ngân hàng Nhà nước

và ngân hàng thương mại mà tất cả các doanh nghiệp cũng đều có cơ hội như nhau trong

việc nắm bắt những thông tin có ảnh hưởng đến sự hình thành tỷ giá trên thị trường.

4.6 Cải thiện hơn mức độ hiệu quả thị trường

Cải thiện mức độ hiệu quả của thị trường là yêu cầu cần thiết và là mục tiêu của tất các

thị trường chứ không riêng gì thị trường Việt Nam. Mức độ hiệu quả càng cao giúp cho

giao dịch càng bình đẳng và sự che đậy thông tin càng ít đi. Từ đó khuyến khích hơn nữa

nhu cầu giao dịch của các bên.

5. HOÀN THIỆN VÀ HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG

NGỪA TỔN THẤT GIAO DỊCH KHOẢN PHẢI THU NGOẠI TỆ

5.1 Mô tả tình huống cụ thể

Khách hàng của ngân hàng thương mại có nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng ngừa tổn

thất giao dịch ngoại hối khi liên quan đến các khoản phải thu bằng ngoại tệ trong tương

• Tên công ty xuất khẩu: Export Co. Ltd

• Trị giá hợp đồng: 1 triệu USD

• Thời hạn thanh toán: 6 tháng

• Tỷ giá giao ngay (USD/VND) ở thời điểm hiện tại: 15990 – 15992

• Tỷ giá giao ngay (USD/VND) khi hợp đồng đến hạn: chưa biết.

lai. Chẳng hạn xem xét tình huống như sau:

Vấn đề đặt ra là rủi ro ngoại hối phát sinh như thế nào và làm sao để phòng ngừa rủi ro

đối với khoản phải thu ngoại tệ trong tình huống vừa đặt ra?

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

5.2 Nhận dạng rủi ro

Trong tình huống trên, do chưa biết được tỷ giá giao ngay USD/VND khi hợp đồng đến

hạn thanh toán nên Export Co. Ltd đứng trước rủi ro nếu USD giảm giá so với VND ở

thời điểm thanh toán.

5.3 Hướng dẫn sử dụng các giải pháp phòng ngừa

Để tránh tổn thất ngoại hối do USD giảm giá so với VND, Export Co. Ltd có thể áp dụng

một trong các giải pháp phòng ngừa sau đây:

5.3.1 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng kỳ hạn

Nguyên tắc sử dụng - Để tránh tổn thất ngoại hối trong tình huống này, công ty xuất

khẩu cần liên hệ với ngân hàng thương mại để bán ngoại tệ theo hợp đồng kỳ hạn.

• Export Co. Ltd bán ngoại tệ cho VCB theo hợp đồng kỳ hạn 6 tháng theo tỷ giá mua

Các giao dịch cụ thể - Ở thời điểm ký kết, tức thời điểm hiện tại:

• VCB sử dụng thông tin tỷ giá giao ngay ở thời điểm hiện tại, lãi suất kỳ hạn 6 tháng

kỳ hạn.

của USD và VND, thời hạn hợp đồng để xác định và chào cho Export Co. Ltd tỷ giá

mua kỳ hạn là Fm (USD/VND) được xác định như sau:

[S m USD/VND) S = + (F m

LSTG(VND) - LSCV(USD)] n 360 x 4,25)180 15990(7,8 16273 15990 = + = 100 - 36000

trong đó Sm = 15990 là tỷ giá mua giao ngay USD/VND, LSTG (VND) = 7,8% là

lãi suất tiền gửi VND, LSCV(USD) = 4,25% là lãi suất cho vay ngoại tệ, và n = 180

ngày là thời hạn của hợp đồng.

Ở thời điểm đến hạn, tức thời điểm tương lai 6 tháng sau, Export Co.Ltd có các giao dịch

• Nhận 1 triệu USD từ hợp đồng xuất khẩu do nhà nhập khẩu chi trả.

• Chuyển giao cho VCB 1 triệu USD theo hợp đồng bán ngoại tệ kỳ hạn và nhận từ

VCB số tiền là 1triệu x 16273 = 16.273 triệu VND.

Khả năng kiểm soát rủi ro - Với hợp đồng bán ngoại tệ kỳ hạn cho ngân hàng, Export

Co. Ltd biết trước và chắc chắn doanh thu xuất khẩu của mình quy ra VND sẽ là 16.273

triệu đồng, cho dù tỷ giá giao ngay USD/VND lúc hợp đồng đến hạn thanh toán là bao

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

nhiêu. Như vậy, qua việc sử dụng hợp đồng kỳ hạn, Export Co. Ltd đã loại trừ được rủi

ro ngoại hối.

5.3.2 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng hoán đổi

Nguyên tắc sử dụng - Hợp đồng hoán đổi nên được sử dụng, thay vì sử dụng hợp đồng

kỳ hạn, khi nào khách hàng vừa có nhu cầu mua giao ngay ở thời điểm hiện tại, đồng thời

vừa có nhu cầu bán kỳ hạn cùng số lượng ngoại tệ ấy ở thời điểm đáo hạn.

Các giao dịch cụ thể - Với hợp đồng hoán đổi, đứng trên góc độ khách hàng, Export Co.

Ltd thực hiện kết hợp hai giao dịch mua 1 triệu USD giao ngay ở thời điểm thoả thuận và

bán kỳ hạn 1 triệu USD ở thời điểm hợp đồng đáo hạn. Ngược lại, VCB thực hiện kết

hợp hai giao dịch bán giao ngay ở thời điểm thỏa thuận và mua kỳ hạn ở thời điểm đáo

• Export Co. Ltd mua giao ngay 1 triệu USD theo tỷ giá bán Sb = 15.992, do đó, phải

hạn 1 triệu USD. Ở thời điểm thỏa thuận có các giao dịch như sau:

chi ra cho VCB 15.992 triệu VND. Đối ứng lại, VCB bán giao ngay cho Export Co.

Ltd 1 triệu USD theo tỷ giá bán Sb = 15.992, do đó, nhận được 15.992 triệu VND từ

• Export Co. Ltd bán kỳ hạn 1 triệu USD cho VCB theo tỷ giá mua Fm = 16.273 (cách

Export Co. Ltd.

xác định như trong hợp đồng kỳ hạn). Đối ứng lại, VCB đồng ý mua kỳ hạn 1 triệu

USD của Export Co. Ltd theo tỷ giá mua Fm = 16273.

Sáu tháng sau hợp đồng hoán đổi giữa VCB và Export Co. Ltd đáo hạn. Ở thời điểm đáo

• Export Co. Ltd nhận được 1 triệu USD từ hợp đồng xuất khẩu đến hạn do nhà nhập

hạn có các giao dịch như sau:

• Export Co. Ltd chuyển giao 1 triệu USD cho VCB theo hợp đồng bán ngoại tệ kỳ

khẩu chi trả.

hạn và nhận được VND theo tỷ giá Fm = 16273, do đó, chắc chắn có được 16.273

triệu VND. Đối ứng lại, VCB nhận 1 triệu USD từ Export Co. Ltd và chi trả 16.273

triệu VND theo tỷ giá mua kỳ hạn Fm = 16273, bất chấp tỷ giá giao ngay lúc này là

bao nhiêu.

5.3.3 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng giao sau

Nguyên tắc sử dụng - Công ty xuất khẩu có thể bán ngoại tệ theo hợp đồng giao sau, có

trị giá và thời hạn tương đương với trị giá và thời hạn thanh toán của hợp đồng xuất khẩu,

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

trên thị trường ngoại tệ giao sau. Tỷ giá giao ngay và giá trị hợp đồng giao sau có tương

• Nếu ngoại tệ giảm giá so với nội tệ thì công ty có lãi từ hợp đồng giao sau nhưng bị

quan cùng chiều với nhau và có hai khả năng cần lưu ý xảy ra:

thiệt hại từ hợp đồng xuất khẩu. Lấy lãi từ hợp đồng này bù đắp cho thiệt hại của hợp

• Nếu ngoại tệ lên giá so với nội tệ thì công ty có lãi do chênh lệch tỷ giá từ khoản

đồng kia. Kết quả là công ty kiểm soát được rủi ro ngoại hối và tổn thất giao dịch.

phải thu của hợp đồng xuất khẩu nhưng bị lỗ từ hợp đồng giao sau. Lấy lãi từ hợp

đồng này bù đắp cho lỗ từ hợp đồng kia. Kết quả là rủi ro ngoại hối và tổn thất giao

dịch cũng được kiểm soát.

Giao dịch cụ thể - Trong tình huống của Export Co. Ltd, để kiểm soát tổn thất giao dịch

ngoại hối, Export Co. Ltd thực hiện bán 100 hợp đồng ngoại tệ giao sau, mỗi hợp đồng trị

• Ở thời điểm thoả thuận: Export Co. Ltd mở tài khoản thanh toán với phòng thanh

giá 10.000 USD với thời hạn 6 tháng.

toán bù trừ trực thuộc sở giao dịch và ký quỹ lần đầu theo yêu cầu của sở giao dịch.

Chẳng hạn ký quỹ mỗi hợp đồng là 1,5 triệu VND. Tổng số tiền ký quỹ sẽ là 1,5 x

• Giữa hai thời điểm thỏa thuận và đáo hạn: Giao dịch ghi nhận và thanh toán hàng

100 = 150 triệu VND.

ngày đối với hợp đồng giao sau, ký quỹ duy trì mức tối thiểu theo yêu cầu của sở

giao dịch, chẳng hạn 1 triệu VND cho mỗi hợp đồng. Trong khoảng thời gian này,

hàng ngày có hai khả năng xảy ra:

Một là, USD giảm giá so với VND, Export Co. Ltd sẽ lãi từ hợp đồng giao sau

và được ghi có vào tài khoản thanh toán một số tiền bằng 100(10.000)(St+1 –

St), trong đó St là tỷ giá giao ngay vào ngày t và St < St+1.

Hai là, USD lên giá so với VND, Export Co. Ltd sẽ lỗ từ hợp đồng giao sau và

bị ghi nợ vào tài khoản thanh toán một số tiền bằng: 100(10.000)(St – St+1),

• Ở thời điểm đáo hạn: Giao dịch bán 1 triệu USD theo tỷ giá giao ngay khi hợp đồng

trong đó St >St+1.

xuất khẩu đến hạn thanh toán. Lúc ấy có hai khả năng xảy ra:

Một là, tỷ giá USD/VND ở thời điểm đáo hạn, S180, thấp hơn tỷ giá giao ngay

ở thời điểm thỏa thuận, S0. Khi ấy, Export Co. Ltd bị thiệt hại một số tiền bằng

1(S0 – S180) triệu VND, do USD giảm giá so với VND. Mặt khác, Export Co.

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

Ltd lãi từ hợp đồng giao sau, do USD giảm giá so với VND, và hàng ngày

được ghi có vào tài khoản thanh toán một số tiền bằng 100(10.000)(St+1 – St),

trong đó St là tỷ giá giao ngay vào ngày t và St < St+1. Số tiền lãi tích lũy hàng

ngày này sẽ được sử dụng để làm giảm thiểu tổn thất của khoản phải thu. Nhờ

vậy rủi ro ngoại hối có thể được kiểm soát.

Hai là, tỷ giá USD/VND ở thời điểm đáo hạn, S180, cao hơn tỷ giá giao ngay ở

thời điểm thỏa thuận, S0. Khi ấy, Export Co. Ltd sẽ có lãi một số tiền bằng

1(S180 – S0) triệu VND, do USD lên giá so với VND. Thế nhưng, do USD lên

giá so với VND nên Export Co. Ltd lỗ ở hợp đồng giao sau và hàng ngày bị

ghi nợ vào tài khoản thanh toán một số tiền bằng: 100(10.000)(St – St+1), trong

đó St >St+1. Số tiền lỗ tích lũy này sẽ được bù đắp bởi tiền lãi từ chênh lệch tỷ

giá của khoản phải thu. Nhờ vậy, rủi ro ngoại hối vẫn được kiểm soát.

5.3.4 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng quyền chọn

Nguyên tắc sử dụng - Để tránh tổn thất giao dịch, công ty xuất khẩu có thể mua quyền

- Trị giá quyền chọn (K), bằng hoặc tương đương trị giá khoản phải thu

- Tỷ giá thực hiện (E)

chọn bán ngoại tệ có nội dung bao gồm :

Phí mua quyền bằng K.P trong đó P là phí mua quyền chọn tính trên mỗi đồng

- Kiểu quyền chọn (kiểu Âu hoặc Mỹ)

- Thời hạn hiệu lực của quyền chọn (T), bằng hoặc tương đương thời hạn của

ngoại tệ

khoản phải thu.

• Nếu tỷ giá mua giao ngay Sm < E thì doanh nghiệp sẽ thực hiện quyền chọn bán.

Khi đáo hạn, có hai khả năng xảy ra:

Khi ấy giá trị của khoản phải thu quy ra nội tệ là V = K.E = hằng số, bất chấp tỷ

giá giao ngay trên thị trường là bao nhiêu. Cần lưu ý rằng doanh nghiệp trước đó

đã bỏ ra một khoản chi phí bằng K.P để mua quyền chọn nên giá trị quy ra nội tệ

của khoản phải thu chỉ còn và được cố định ở mức K(E - P). Nhờ vậy, rủi ro ngoại

• Nếu tỷ giá mua giao ngay Sm > E thì doanh nghiệp không thực hiện quyền chọn

hối được kiểm soát.

bán, mà bán ngoại tệ trên thị trường giao ngay. Khi ấy giá trị khoản phải thu quy

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

ra nội tệ là V(Sm) = K.Sm. Cần lưu ý rằng doanh nghiệp trước đó đã bỏ ra một

khoản chi phí bằng K.P để mua quyền chọn nên giá trị khoản phải thu quy ra nội

tệ chỉ còn bằng K(Sm - P). Giá trị này chưa được cố định nhưng bị chận dưới tối

thiểu ở mức K(E - P), nghĩa là K(Sm - P) > K(E - P), do Sm > E. Do đó, rủi ro

ngoại hối cũng được kiểm soát.

Giao dịch cụ thể - Trở lại với tình huống đặt ra, công ty xuất khẩu, Export Co. Ltd, có

• Ở thời điểm giao dịch : Để tránh rủi ro ngoại hối, công ty liên hệ với VCB mua quyền

hợp đồng xuất khẩu trị giá 1 triệu USD sẽ đến hạn thanh toán sau 6 tháng.

- Trị giá quyền chọn (K): 1 triệu USD

- Tỷ giá thực hiện (E): 16.010

chọn bán có những nội dung, do VCB xác định và chào cho Export Co. Ltd, như sau :

Phí mua quyền chọn (P) tính trên mỗi đồng ngoại tệ : 20 đồng. Tổng chi phí mua

- Kiểu quyền chọn: kiểu Mỹ

- Thời hạn hiệu lực của quyền chọn (T): 6 tháng.

quyền chọn bằng 1 triệu x 20 đồng = 20 triệu đồng.

Mặc dù, lúc này thời điểm đáo hạn chưa xảy ra nhưng công ty biết trước được khi đáo

• Ở thời điểm đáo hạn :

hạn có hai khả năng xảy ra và các giao dịch khi quyền chọn đáo hạn như sau:

Nếu tỷ giá mua giao ngay Sm < E = 16.010 thì doanh nghiệp sẽ thực hiện

quyền chọn bán. Khi ấy giá trị của khoản phải thu quy ra nội tệ là V = 1 x

16.010 = 16.010 triệu VND, bất chấp tỷ giá giao ngay trên thị trường là bao

nhiêu. Cần lưu ý rằng doanh nghiệp trước đó đã bỏ ra một khoản chi phí bằng

20 triệu VND để mua quyền chọn nên giá trị quy ra nội tệ của khoản phải thu

chỉ còn và được cố định ở mức 16.010 – 20 = 15.990 triệu VND. Nhờ vậy, rủi

ro ngoại hối được kiểm soát.

Nếu tỷ giá mua giao ngay Sm > E = 16.010 thì doanh nghiệp không thực hiện

quyền chọn bán, mà bán ngoại tệ trên thị trường giao ngay. Khi ấy giá trị

khoản phải thu quy ra nội tệ là V(Sm) = 1 triệu USD x Sm = Sm triệu VND. Cần

lưu ý rằng doanh nghiệp trước đó đã bỏ ra một khoản chi phí bằng 20 triệu

VND để mua quyền chọn nên giá trị khoản phải thu quy ra nội tệ chỉ còn bằng

(Sm - 20) triệu VND. Giá trị này chưa được cố định nhưng bị chận dưới tối

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

thiểu ở mức 15.990 triệu VND, do Sm > 16.010. Do đó, rủi ro ngoại hối cũng

được kiểm soát.

5.3.5 Hướng dẫn sử dụng thị trường tiền tệ

Nguyên tắc sử dụng - Công ty xuất khẩu có thể sử dụng các giao dịch vay và gửi ngoại

tệ trên thị trường tiền tệ kết hợp với mua và bán ngoại tệ thị trường ngoại hối để biết

trước được trị giá hợp đồng xuất khẩu qui ra nội tệ, bất chấp tỷ giá giao ngay khi hợp

đồng đến hạn là bao nhiêu.

Giao dịch cụ thể - Để tránh tổn thất giao dịch, công ty kết hợp thực hiện một số giao

• Ở thời điểm hiện tại: Ngay sau khi ký hợp đồng xuất khẩu công ty liên hệ với ngân

dịch như sau:

hàng để thu thập thông tin về lãi suất VND và USD kỳ hạn 6 tháng. Chẳng hạn, ngân

hàng chào cho công ty lãi suất VND: 0,65 – 0,85 và USD: 3,25 – 4,25. Có nghĩa là với

kỳ hạn 6 tháng, lãi suất tiền gửi VND là 0,65%/tháng và cho vay là 0,85%/tháng,

trong khi lãi suất tiền gửi USD là 3,25%/năm và cho vay là 4,25%/năm. Ngoài ra,

công ty còn biết tỷ giá giao ngay USD/VND: 15990 – 15992. Dựa vào những thông

tin có được, Export Co. Ltd tiến hành các giao dịch như sau:

Vay USD, số tiền vay bằng hiện giá của 1 triệu USD với suất chiết khấu bằng

lãi suất cho vay USD. Nghĩa là vay: 1 triệu USD/(1+0,0425 x 6/12) =

979.192,166USD.

Công ty mang số USD vừa vay được bán ra thị trường giao ngay và thu về

được 979.192,166 x 15990 = 15.657.282.740VND. Đây chính là trị giá doanh

thu xuất khẩu qui ra VND ở thời điểm hiện tại. Công ty có thể sử dụng số tiền

này theo mục đích riêng của mình hoặc là gửi vào ngân hàng kỳ hạn 6 tháng

• Ở thời điểm hợp đồng đáo hạn: Mặc dù lúc ở thời điểm hiện tại, hợp đồng xuất khẩu

với lãi suất 0,65%/tháng.

chưa đến hạn nhưng công ty biết trước được ở thời điểm đáo hạn chắc chắn có những

giao dịch sau đây:

Công ty thu về từ hợp đồng xuất khẩu số tiền là 1 triệu USD.

Sử dụng số USD này trả nợ vay cả gốc và lãi là 979.192,166USD(1+0,0425 x

6/12) = 1 triệu USD.

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

Thu về số VND đã gửi ngân hàng cả gốc và lãi là 15.657.282.740(1+0,65% x

6) = 16.267.916.770VND. Đây chính là doanh thu xuất khẩu qui ra VND ở

thời điểm hợp đồng đến hạn mà công ty biết trước mình sẽ có được.

Với các giao dịch thực hiện ở thời điểm hiện tại và các giao dịch biết trước sẽ xảy ra ở

thời điểm đáo hạn, công ty biết trước mình sẽ có được doanh thu xuất khẩu qui ra VND là

16.267.916.770VND. Nhờ vậy, hoàn toàn có thể loại bỏ được rủi ro ngoại hối.

6. HOÀN THIỆN VÀ HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG

NGỪA TỔN THẤT GIAO DỊCH KHOẢN PHẢI TRẢ NGOẠI TỆ

6.1 Mô tả tình huống

Ngoài nhu cầu sử dụng khi có khoản phải thu, các doanh nghiệp, khách hàng của ngân

hàng thương mại, còn có nhu cầu sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro tổn thất giao

dịch khi có khoản phải trả bằng ngoại tệ trong tương lai. Chẳng hạn xem xét tình huống

• Tên công ty nhập khẩu: Import Co. Ltd

• Trị giá hợp đồng: 1 triệu USD

• Thời hạn thanh toán: 6 tháng

• Tỷ giá giao ngay (USD/VND) ở thời điểm hiện tại: 15990 – 15992

• Tỷ giá giao ngay (USD/VND) khi hợp đồng đến hạn: chưa biết.

như sau:

Vấn đề đặt ra là rủi ro ngoại hối phát sinh như thế nào và làm sao để phòng ngừa tổn thất

giao dịch đối với khoản phải trả ngoại tệ trong tình huống vừa đặt ra?

6.2 Nhận dạng rủi ro

Trong tình huống trên do chưa biết được tỷ giá giao ngay USD/VND khi hợp đồng đến

hạn thanh toán nên Import Co. Ltd đứng trước rủi ro nếu USD lên giá so với VND ở thời

điểm thanh toán.

6.3 Hướng dẫn sử dụng các giải pháp phòng ngừa

6.3.1 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng kỳ hạn

Nguyên tắc sử dụng - Để tránh tổn thất ngoại hối trong tình huống này, công ty nhập

khẩu cần liên hệ với ngân hàng thương mại để mua ngoại tệ theo hợp đồng kỳ hạn.

Các giao dịch cụ thể - Ở thời điểm ký kết, tức thời điểm hiện tại:

• Import Co. Ltd mua ngoại tệ cho VCB theo hợp đồng kỳ hạn 6 tháng theo tỷ giá bán

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

• VCB sử dụng thông tin tỷ giá giao ngay ở thời điểm hiện tại, lãi suất kỳ hạn 6 tháng

kỳ hạn.

của USD và VND, thời hạn hợp đồng để xác định và chào cho Import Co. Ltd tỷ giá

bán kỳ hạn là Fb (USD/VND) được xác định như sau:

[S b USD/VND) S = + (F b

16548 15992 = + = LSCV(VND) - LSTG(USD)] n x 360 100 - 3,25)180 15992(10,2 36000

trong đó Sb = 1992 là tỷ giá giao ngay USD/VND, LSCV (VND) = 10,2% là lãi

suất cho vay VND, LSTG(USD)= 3,25% là lãi suất tiền gửi ngoại tệ, và n = 180

ngày là thời hạn hợp đồng.

Lưu ý ở thời điểm này chưa có chuyển giao ngoại tệ giữa hai bên, nhưng với tỷ giá biết

trước và cố định Fb(USD/VND) = 16548, Import Co. Ltd biết chắc số tiền phải thanh

toán cho hợp đồng nhập khẩu là 1 triệu USD x 16548 = 16.548 triệu VND, bất chấp tỷ

giá giao ngay USD/VND lúc hợp đồng đến hạn là bao nhiêu.

Ở thời điểm đến hạn, tức thời điểm tương lai 6 tháng sau, Import Co.Ltd có các giao dịch

• Nhận 1 triệu USD từ hợp đồng mua ngoại tệ kỳ hạn và chi trả cho VCB số tiền là

• Sử dụng 1 triệu USD mua được theo tỷ giá cố định để thanh toán hợp đồng nhập

16.548 triệu VND.

khẩu.

6.3.2 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng hoán đổi

Nguyên tắc sử dụng - Cách thức sử dụng hợp đồng hoán đổi để phòng ngừa rủi ro ngoại

hối cũng tương tự như là sử dụng hợp đồng kỳ hạn. Chỉ có điểm khác biệt là hợp đồng

hoán đổi nên được sử dụng, thay vì sử dụng hợp đồng kỳ hạn, khi nào khách hàng vừa có

nhu cầu bán giao ngay ở thời điểm hiện tại, đồng thời vừa có nhu cầu mua kỳ hạn cùng số

lượng ngoại tệ ấy ở thời điểm đáo hạn.

• Import Co. Ltd bán giao ngay 1 triệu USD theo tỷ giá bán Sm = 15.990, do đó, nhận

Các giao dịch cụ thể - Ở thời điểm thỏa thuận có các giao dịch như sau:

được từ VCB 15.990 triệu VND. Đối ứng lại, VCB mua giao ngay của Import Co.

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

Ltd 1 triệu USD theo tỷ giá bán Sm = 15.990, do đó, phải trả 15.990 triệu VND cho

• Import Co. Ltd mua kỳ hạn 1 triệu USD từ VCB theo tỷ giá bán Fb = 16.548 (cách

Import Co. Ltd.

xác định như trong hợp đồng kỳ hạn). Đối ứng lại, VCB đồng ý bán kỳ hạn 1 triệu

USD cho Import Co. Ltd theo tỷ giá bán Fb = 16548.

• Import Co. Ltd nhận được 1 triệu USD từ hợp đồng mua ngoại tệ kỳ hạn của VCB và

Ở thời điểm đáo hạn có các giao dịch như sau:

thanh toán tiền mua 1 triệu USD cho VCB theo tỷ giá bán kỳ hạn Fb = 16.548. Do tỷ

giá kỳ hạn là tỷ giá cố định và biết trước nên Import Co. Ltd biết chắc số tiền VND

phải trả là 16.548 triệu VND. Đối ứng lại, VCB nhận 16.548 triệu VND từ Import

Co. Ltd và chi 1 triệu USD cho Import Co. Ltd, bất chấp tỷ giá giao ngay lúc này là

• Import Co. Ltd sử dụng 1 triệu USD vừa nhận được để thanh toán hợp đồng nhập

bao nhiêu.

khẩu đến hạn. Bất chấp tỷ giá bán giao ngay lúc này là bao nhiêu, Import Co. Ltd

vẫn không lo ngại vì đã có sẵn 1 triệu USD để thanh toán hợp đồng nhập khẩu.

6.3.3 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng giao sau

Nguyên tắc sử dụng - Để tránh tổn thất giao dịch do biến động tỷ giá ngoại tệ khi có

khoản phải trả từ hợp đồng nhập khẩu, công ty nhập khẩu có thể mua ngoại tệ theo hợp

đồng giao sau, có trị giá và thời hạn tương đương với trị giá và thời hạn thanh toán của

hợp đồng nhập khẩu, trên thị trường ngoại tệ giao sau. Tỷ giá giao ngay và giá trị hợp

• Nếu ngoại tệ lên giá so với nội tệ thì công ty có lãi từ hợp đồng giao sau nhưng bị

đồng giao sau có tương quan cùng chiều với nhau và có hai khả năng cần lưu ý xảy ra:

thiệt hại từ hợp đồng nhập khẩu. Lấy lãi từ hợp đồng này bù đắp cho thiệt hại của

hợp đồng kia. Kết quả là công ty kiểm soát được rủi ro ngoại hối và tổn thất giao

• Nếu ngoại tệ giảm giá so với nội tệ thì công ty có lãi do chênh lệch tỷ giá từ khoản

dịch.

phải trả của hợp đồng nhập khẩu nhưng bị lỗ từ hợp đồng giao sau. Lấy lãi từ hợp

đồng này bù đắp cho lỗ từ hợp đồng kia. Kết quả là rủi ro ngoại hối và tổn thất giao

dịch cũng được kiểm soát.

Giao dịch cụ thể - Các giao dịch xảy ra trong thời hạn hợp đồng 6 tháng bao gồm:

• Ở thời điểm thoả thuận: Import Co. Ltd mở tài khoản thanh toán với phòng thanh

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

toán bù trừ trực thuộc sở giao dịch và ký quỹ lần đầu theo yêu cầu của sở giao dịch.

Chẳng hạn ký quỹ mỗi hợp đồng là 1,5 triệu VND. Tổng số tiền ký quỹ sẽ là 1,5 x

• Giữa hai thời điểm thỏa thuận và đáo hạn: Giao dịch ghi nhận và thanh toán hàng

100 = 150 triệu VND.

ngày đối với hợp đồng giao sau, ký quỹ duy trì mức tối thiểu theo yêu cầu của sở

giao dịch, chẳng hạn 1 triệu VND cho mỗi hợp đồng. Trong khoảng thời gian này,

hàng ngày có hai khả năng xảy ra:

Một là, USD lên giá so với VND, Import Co. Ltd sẽ lãi từ hợp đồng giao sau

và được ghi có vào tài khoản thanh toán một số tiền bằng 100(10.000)(St+1 –

St), trong đó St là tỷ giá giao ngay vào ngày t và St < St+1.

Hai là, USD giảm giá so với VND, Import Co. Ltd sẽ lỗ và bị ghi nợ vào tài

• Ở thời điểm đáo hạn: Giao dịch mua 1 triệu USD theo tỷ giá giao ngay khi hợp đồng

khoản thanh toán một số tiền bằng: 100(10.000)(St – St+1), trong đó St >St+1.

nhập khẩu đến hạn thanh toán. Lúc ấy có hai khả năng xảy ra:

Một là, tỷ giá USD/VND ở thời điểm đáo hạn, S180, cao hơn tỷ giá giao ngay ở

thời điểm thỏa thuận, S0. Khi ấy, Import Co. Ltd bị thiệt hại một số tiền bằng

1(S180 – S0) triệu VND, do USD tăng giá so với VND. Mặt khác, Import Co.

Ltd sẽ lãi từ hợp đồng giao sau, do USD tăng giá so với VND, và hàng ngày

được ghi có vào tài khoản thanh toán một số tiền bằng 100(10.000)(St+1 – St),

trong đó St là tỷ giá giao ngay vào ngày t và St < St+1. Số tiền lãi tích lũy hàng

ngày này sẽ được sử dụng để làm giảm thiểu tổn thất của khoản phải trả. Nhờ

vậy rủi ro ngoại hối có thể được kiểm soát.

Hai là, tỷ giá USD/VND ở thời điểm đáo hạn, S180, thấp hơn tỷ giá giao ngay ở

thời điểm thỏa thuận, S0. Khi ấy, Import Co. Ltd sẽ có lãi một số tiền bằng

1(S0 – S180) triệu VND, do USD giảm giá so với VND. Thế nhưng, do USD

giảm giá so với VND nên Import Co. Ltd lỗ ở hợp đồng giao sau và hàng ngày

bị ghi nợ vào tài khoản thanh toán một số tiền bằng: 100(10.000)(St – St+1),

trong đó St >St+1. Số tiền lỗ tích lũy này sẽ được bù đắp bởi tiền lãi từ chênh

lệch tỷ giá của khoản phải trả. Nhờ vậy, rủi ro ngoại hối vẫn được kiểm soát.

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

6.3.4 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng quyền chọn

Nguyên tắc sử dụng - Để tránh tổn thất giao dịch do biến động tỷ giá ngoại tệ khi có

khoản phải trả từ hợp đồng nhập khẩu, công ty nhập khẩu có thể mua quyền chọn mua

- Trị giá quyền chọn (K), bằng hoặc tương đương trị giá khoản phải trả

- Tỷ giá thực hiện (E)

ngoại tệ từ ngân hàng thương mại hoặc trên thị trường quyền chọn có nội dung bao gồm :

Phí mua quyền bằng K.P trong đó P là phí mua quyền chọn tính trên mỗi đồng

- Kiểu quyền chọn (kiểu Âu hoặc Mỹ)

- Thời hạn hiệu lực của quyền chọn (T), bằng hoặc tương đương thời hạn của

ngoại tệ

khoản phải trả.

• Nếu tỷ giá bán giao ngay Sb > E thì doanh nghiệp sẽ thực hiện quyền chọn mua.

Khi đáo hạn, có hai khả năng xảy ra:

Khi ấy giá trị thanh toán của khoản phải trả quy ra nội tệ là V = K.E = hằng số,

bất chấp tỷ giá giao ngay trên thị trường là bao nhiêu. Cần lưu ý rằng doanh

nghiệp trước đó đã bỏ ra một khoản chi phí bằng K.P để mua quyền chọn nên giá

trị quy ra nội tệ của khoản phải trả tăng thêm nhưng vẫn được cố định ở mức

• Nếu tỷ giá bán giao ngay Sb < E thì doanh nghiệp không thực hiện quyền chọn

K(E+P). Nhờ vậy, rủi ro ngoại hối được kiểm soát.

mua, mà mua ngoại tệ trên thị trường giao ngay. Khi ấy giá trị khoản phải trả quy

ra nội tệ là V(Sb) = K.Sb. Cần lưu ý rằng doanh nghiệp trước đó đã bỏ ra một

khoản chi phí bằng K.P để mua quyền chọn nên giá trị khoản phải trả quy ra nội

tệ bằng K(Sb + P). Giá trị này chưa được cố định nhưng bị chận trên tối đa ở mức

K(E + P), nghĩa là K(Sb + P) < K(E + P), do Sb < E. Do đó, rủi ro ngoại hối cũng

được kiểm soát.

Giao dịch cụ thể - Trở lại với tình huống đặt ra, công ty nhập khẩu, Import Co. Ltd, có

• Ở thời điểm giao dịch : Để tránh rủi ro ngoại hối, công ty liên hệ với VCB mua quyền

hợp đồng nhập khẩu trị giá 1 triệu USD sẽ đến hạn thanh toán sau 6 tháng.

- Trị giá quyền chọn (K): 1 triệu USD

- Tỷ giá thực hiện (E): 16.010

chọn mua có những nội dung, do VCB xác định và chào cho Import Co. Ltd, như sau :

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

Phí mua quyền chọn (P) tính trên mỗi đồng ngoại tệ : 20 đồng. Tổng chi phí mua

- Kiểu quyền chọn: kiểu Mỹ

- Thời hạn hiệu lực của quyền chọn (T): 6 tháng.

• Ở thời điểm đáo hạn :

quyền chọn bằng 1 triệu x 20 đồng = 20 triệu đồng.

Nếu tỷ giá mua giao ngay Sb > E = 16.010 thì doanh nghiệp sẽ thực hiện quyền

chọn mua. Khi ấy giá trị của khoản phải trả quy ra nội tệ là V = 1 x 16.010 =

16.010 triệu VND, bất chấp tỷ giá giao ngay trên thị trường là bao nhiêu. Cần

lưu ý rằng doanh nghiệp trước đó đã bỏ ra một khoản chi phí bằng 20 triệu

VND để mua quyền chọn nên giá trị quy ra nội tệ của khoản phải trả tăng thêm

nhưng vẫn được cố định ở mức 16.010 + 20 = 16.030 triệu VND. Nhờ vậy, rủi

ro ngoại hối được kiểm soát.

Nếu tỷ giá giao ngay Sb < E = 16.010 thì doanh nghiệp không thực hiện quyền

chọn mua, mà mua ngoại tệ trên thị trường giao ngay. Khi ấy giá trị khoản phải

trả quy ra nội tệ là V(Sb) = 1 triệu USD x Sb = Sb triệu VND. Cần lưu ý rằng

doanh nghiệp trước đó đã bỏ ra một khoản chi phí bằng 20 triệu VND để mua

quyền chọn nên giá trị khoản phải rả quy ra nội tệ tăng thêm lên đến 1(Sb + 20)

triệu VND. Giá trị này chưa được cố định nhưng bị chận trên tối đa ở mức

16.030 triệu VND, do Sb < 16.010. Do đó, rủi ro ngoại hối cũng được kiểm

soát.

6.3.5 Hướng dẫn sử dụng thị trường tiền tệ

Nguyên tắc sử dụng - Muốn sử dụng thị trường tiền tệ để phòng ngừa rủi ro ngoại hối

khi có hợp đồng nhập khẩu sẽ đến hạn thanh toán trong tương lai, công ty nhập khẩu có

thể sử dụng các giao dịch vay và gửi ngoại tệ trên thị trường tiền tệ kết hợp với mua và

bán ngoại tệ trên thị trường ngoại hối để biết trước được trị giá hợp đồng nhập khẩu qui

ra nội tệ phải thanh toán, bất chấp tỷ giá giao ngay khi hợp đồng đến hạn là bao nhiêu.

Giao dịch cụ thể - Trong tình huống xem xét, công ty Import Co. Ltd, để tránh tổn thất

• Ở thời điểm hiện tại: Ngay sau khi ký hợp đồng xuất khẩu công ty liên hệ với ngân

giao dịch, công ty kết hợp thực hiện một số giao dịch như sau:

hàng để thu thập thông tin về lãi suất VND và USD kỳ hạn 6 tháng. Chẳng hạn, ngân

hàng chào cho công ty lãi suất VND: 0,65 – 0,85 và USD: 3,25 – 4,25. Có nghĩa là với

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

kỳ hạn 6 tháng, lãi suất tiền gửi VND là 0,65%/tháng và cho vay là 0,85%/tháng,

trong khi lãi suất tiền gửi USD là 3,25%/năm và cho vay là 4,25%/năm. Ngoài ra,

công ty còn biết tỷ giá giao ngay USD/VND: 15990 – 15992. Dựa vào những thông

tin có được, Import Co. Ltd tiến hành các giao dịch như sau:

Vay VND, số tiền vay bằng hiện giá của 1 triệu USD với suất chiết khấu bằng

lãi suất tiền gửi USD nhân với tỷ giá bán giao ngay USD/VND. Nghĩa là vay:

[1 triệu USD/(1+0,0325 x 6/12)](15992) = 15.736.285.360VND

Công ty sử dụng số VND vừa vay mua USD trên thị trường giao ngay được

15.736.285.360/15992 = 984.010USD.

Số USD này chuẩn bị nhưng chưa thanh toán vì hợp đồng nhập khẩu chưa đến

hạn. Do đó, Công ty có thể gửi số tiền này vào ngân hàng kỳ hạn 6 tháng với

• Ở thời điểm hợp đồng đáo hạn: Mặc dù lúc ở thời điểm hiện tại, hợp đồng nhập khẩu

lãi suất 3,25%/năm.

chưa đến hạn nhưng công ty biết trước được ở thời điểm đáo hạn chắc chắn có những

giao dịch sau đây:

Công ty thu về số USD gửi ngân hàng cả gốc và lãi bằng 984.010(1+

0,0325x6/12) = 1 triệu USD.

Sử dụng số USD này thanh toán hợp đồng nhập khẩu vừa đến hạn, trị giá 1

triệu USD.

Trả nợ VND cho ngân hàng cả gốc và lãi là 15.736.285.360(1+0,85% x 6) =

16.538.835.910VND. Đây chính là chi phí nhập khẩu qui ra VND ở thời điểm

hợp đồng đến hạn mà công ty biết trước mình sẽ phải thanh toán.

Với các giao dịch thực hiện ở thời điểm hiện tại và các giao dịch biết trước sẽ xảy ra ở

thời điểm đáo hạn, công ty biết trước mình phải thanh toán hợp đồng nhập khẩu qui ra

VND là 16.538.835.910VND. Nhờ vậy, hoàn toàn có thể loại bỏ được rủi ro ngoại hối.

7. HOÀN THIỆN VÀ HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG

NGỪA TỔN THẤT KINH TẾ KHI TỶ GIÁ BIẾN ĐỘNG

7.1 Đặc điểm của tổn thất kinh tế

Tổn thất kinh tế xảy ra tương tự như tổn thất giao dịch, chỉ khác biệt ở chỗ nó là những

khoản tổn thất không xuất phát từ các khoản phải thu hoặc phải trả có hợp đồng rõ ràng

mà từ ngân lưu hoạt động của doanh nghiệp.

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

7.2 Hướng dẫn phòng ngừa tổn thất kinh tế nếu nội tệ xuống giá

7.2.1 Mô tả tình huống

Công ty A là công ty sản xuất hàng hoá tiêu thụ trong nước nhưng đại đa số nguyên vật

liệu sử dụng trong sản xuất là từ nhập khẩu. Doanh thu tiêu thụ hàng năm của công ty là

100 tỷ đồng và lợi nhuận trước thuế bằng 30% doanh thu. Ở thời điểm hiện tại tỷ giá

USD/VND là 16.000. Trong tương lai tỷ giá này như thế nào doanh nghiệp chưa biết, nội

tệ có thể xuống giá cũng có thể lên giá so với ngoại tệ. Tuy nhiên, theo dự báo đáng tin

cậy của nhiều ngân hàng thương mại thì trong tương lai USD có khả năng lên giá mạnh

so với VND.

7.2.2 Phân tích sự phát sinh tổn thất kinh tế

Trong tình huống đặt ra, tổn thất kinh tế phát sinh nếu ngoại tệ lên giá so với nội tệ. Giả

sử tỷ giá USD/VND tăng 10% tức là từ 16.000 lên đến 17.600. Sự lên giá của USD so

với VND, làm phát sinh tổn thất kinh tế cho công ty A, nhưng tổn thất này rất khó xác

định và tiên lượng cụ thể được. Nói chung tổn thất kinh tế đối với công ty A có thể xảy ra

• Thứ nhất là làm cho chi phí sản xuất tăng lên. Giả sử các yếu tố khác không đổi, chi

thể hiện ở chỗ:

phí sản xuất của công ty cũng tăng bằng 10%. Kết quả là, lợi nhuận trước thuế của

công ty A giảm xuống 10%, công ty thiệt hại một khoản lợi nhuận bằng

100(30%)(10%) = 3 tỷ đồng. Đây là khoản tổn thất rất lớn đối với công ty, nếu so với

• Thứ hai là để bù đắp lại sự gia tăng chi phí do tỷ giá gia tăng, công ty có thể tăng giá

tổn thất giao dịch.

bán. Thế nhưng trên thị trường cạnh tranh nếu tăng giá bán thì khả năng cạnh tranh

của công ty giảm, kết quả là, doanh thu tiêu thụ của công ty sẽ giảm xuống và lợi

nhuận trước thuế cũng giảm đi. Đây là mặt khác nữa của tổn thất kinh tế khi tỷ giá

• Thứ ba là khi tỷ giá USD/VND gia tăng, một số người có khuynh hướng đầu cơ ngoại

USD/VND gia tăng.

tệ bằng cách dành một phần thu nhập của mình mua USD thay vì mua hàng tiêu dùng

như trước đây. Điều này làm cho nhu cầu thị trường nói chung và nhu cầu sản phẩm

công ty A nói riêng giảm đi. Kết quả là doanh thu và lợi nhuận của công ty A giảm

theo.

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

7.2.3 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng giao sau

Để bù đắp tổn thất kinh tế có thể xảy ra, công ty A có thể mua hợp đồng giao sau

USD/VND trên thị trường ngoại hối. Trước tiên công ty cần ước lượng tổn thất kinh tế có

thể lên đến bao nhiêu. Chẳng hạn trong tình huống trên tổn thất kinh tế có thể lên đến 3,2

tỷ đồng, tương đương với 200.000USD. Ở thời điểm hiện tại, công ty A mua 20 hợp đồng

giao sau, mỗi hợp đồng trị giá 10.000USD. Mặc dù thời điểm tương lai chưa xảy ra,

nhưng công ty A có thể biết trước được trong tương lai có hai khả năng đáng lưu ý xảy

• USD lên giá so với VND đúng như dự đoán – Trong trường hợp này công ty bị tổn

ra:

thất về kinh tế như vừa phân tích. Thế nhưng, do USD lên giá so với VND trong

khi công ty mua 20 hợp đồng giao sau mỗi hợp đồng trị giá 10.000USD nên công

ty có thể kiếm được lợi nhuận tích lũy hàng ngày trên tài khoản thanh toán bù trừ

của mình ở sở giao dịch ngoại tệ giao sau. Công ty có thể sử dụng khoản lợi nhuận

tích lũy này để bù đắp cho tổn thất kinh tế. Kết quả là rủi ro ngoại hối được kiểm

• USD giảm giá so với VND ngược lại với dự đoán – Trong trường hợp này công ty

soát.

A bị lỗ tích lũy hàng ngày do mua 20 hợp đồng giao sau trong khi USD xuống giá

so với VND. Thế nhưng, USD giảm giá so với VND làm cho chi phí sản xuất của

công ty giảm đi. Kết quả là công ty kiếm thêm được một khoản lợi nhuận tăng

thêm do chi phí sản xuất giảm, đồng thời do nhu cầu thị trường tăng lên. Công ty

có thể sử dụng khoản lợi nhuận tăng thêm này để bù đắp cho sự thiệt hại của hợp

đồng giao sau. Kết quả là rủi ro ngoại hối vẫn được kiểm soát.

7.2.4 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng quyền chọn

Nếu công ty không muốn hoặc không thể thỏa thuận được hợp đồng giao sau như vừa

trình bày, công ty có thể ngăn ngừa tổn thất kinh tế khi nội tệ xuống giá bằng cách mua

quyền chọn mua ngoại tệ trên thị trường tập trung hoặc thị trường OTC. Như ở Việt Nam

hiện nay, trong tình huống trên công ty A có thể liên hệ với các ngân hàng thương mại

như ACB, Eximbank, Techcombank để mua 20 quyền chọn mua có nội dung ví dụ như

- Trị giá mỗi quyền chọn (K): 10.000USD

- Tỷ giá thực hiện (E): 16.500

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

Phí mua quyền chọn (P) tính trên mỗi đồng ngoại tệ : 500 đồng. Tổng chi phí

- Kiểu quyền chọn: kiểu Mỹ

- Thời hạn hiệu lực của quyền chọn (T): 6 tháng.

mua quyền chọn bằng (10.000x500 đồng)20 = 100 triệu đồng.

Mặc dù thời điểm tương lai chưa xảy ra và tỷ giá USD/VND trong tương lai như thế nào

• USD lên giá so với VND đúng như dự đoán – Trong trường hợp này công ty bị tổn

chưa biết, nhưng công ty A biết trước trong tương lai có hai khả năng đáng lưu ý xảy ra :

thất về kinh tế như vừa phân tích. Thế nhưng, do USD lên giá so với VND trong

khi công ty mua 20 hợp đồng quyền chọn mua mỗi hợp đồng trị giá 10.000USD

nên công ty có thể kiếm được lợi nhuận bằng 20(10.000)(St – E), trong đó St là tỷ

giá giao ngay ở thời điểm t là thời điểm công ty A thực hiện quyền chọn (lưu ý St

> E). Lưu ý trước đó công ty đã bỏ ra chi phí mua quyền chọn là P nên lợi nhuận

ròng còn lại là 20(10.000)(St – E – P). Công ty có thể sử dụng khoản lợi nhuận này

để bù đắp cho tổn thất kinh tế nếu USD lên giá so với VND. Kết quả là rủi ro

• USD giảm giá so với VND ngược lại với dự đoán – Trong trường hợp này 20

ngoại hối được kiểm soát.

quyền chọn công ty A đã mua không sinh lợi và công ty bị lỗ tối đa bằng chi phí

mua 20 hợp đồng quyền chọn mua là 100 triệu đồng. Thế nhưng, USD giảm giá so

với VND làm cho chi phí sản xuất của công ty giảm đi. Kết quả là công ty kiếm

thêm được một khoản lợi nhuận tăng thêm do chi phí sản xuất giảm, đồng thời do

nhu cầu thị trường tăng lên. Công ty có thể sử dụng khoản lợi nhuận tăng thêm này

để bù đắp cho sự thiệt hại chi phí khi mua 20 hợp đồng quyền chọn mua. Kết quả

là rủi ro ngoại hối vẫn được kiểm soát.

7.3 Hướng dẫn phòng ngừa tổn thất kinh tế nếu nội tệ lên giá

7.3.1 Mô tả tình huống

Công ty B là công ty sản xuất hàng hóa bằng nguyện liệu trong nước và sản phẩm sản

xuất ra được xuất khẩu ra thị trường nước ngoài. Doanh thu xuất khẩu hàng năm của

công ty là 10 triệu USD và tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu là 10%. Ở thời điểm hiện tại

tỷ giá USD/VND là 16.000. Trong tương lai tỷ giá này như thế nào doanh nghiệp chưa

biết, nội tệ có thể xuống giá cũng có thể lên giá so với ngoại tệ. Tuy nhiên, theo dự báo

đáng tin cậy của nhiều ngân hàng thương mại thì trong tương lai Ngân hàng Nhà nước sẽ

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

tự do hóa tỷ giá và khi ấy VND có khả năng lên giá so với USD, do Việt Nam gia tăng

kim ngạch xuất khẩu nhờ lợi ích của việc gia nhập WTO và cải thiện môi trường thu hút

đầu tư nước ngoài.

7.3.2 Phân tích sự phát sinh tổn thất kinh tế

Trong tình huống đặt ra, tổn thất kinh tế phát sinh nếu nội tệ lên giá so với ngoại tệ. Giả

sử tỷ giá USD/VND giảm 5% tức là từ 16.000 còn 15.200. Sự giảm giá của USD so với

VND hay sự lên giá của VND so với USD, làm phát sinh tổn thất kinh tế cho công ty B,

bao gồm cả tổn thất do giảm sản lượng tiêu thụ lẫn giảm giá bán qui ra VND. Tổn thất

kinh tế khó tiên lượng và xác định hơn rất nhiều so với tổn thất giao dịch. Nói chung

• Thứ nhất là VND lên giá so với USD khiến cho hàng hóa do Việt Nam xuất khẩu trở

trong tình huống này, tổn thất kinh tế phát sinh đối với công ty B thể hiện ở chỗ:

nên đắt đỏ hơn so với hàng nhập của nước khác và hàng nội địa ở nước nhập khẩu.

Điều này dẫn đến nhu cầu nhập khẩu hàng Việt Nam giảm đi và doanh thu xuất khẩu

của công ty B, do đó, cũng giảm theo gây ra tổn thất kinh tế cho công ty B. Việc nhu

cầu hàng xuất khẩu của công ty B giảm đi do VND lên giá gây ra tổn thất cho công

• Thứ hai là, bên cạnh tổn thất do sụt giảm nhu cầu còn có tổn thất do sụt giảm doanh

ty B là rõ ràng nhưng tổn thất cụ thể là bao nhiêu là rất khó xác định.

thu quy ra nội tệ. Trước đây tỷ giá USD/VND = 16.000. Giả sử sản phẩm của công

ty B làm ra có giá bán trên thị trường nội địa là 160.000 đồng và giá xuất khẩu là

10USD thì công ty có lãi. Bây giờ do VND lên giá so với USD nên tỷ giá USD/VND

chỉ còn 15.200. Doanh thu xuất khẩu hàng năm của công ty B ra thị trường nước

ngoài thu về 10 triệu USD giờ đây chỉ tạo ra được doanh thu là 10 triệu USD x

15200 = 152 tỷ đồng. Doanh thu xuất khẩu của Công ty B giảm đi 8 tỷ đồng so với

trước đây. Nếu các yếu tố khác không đổi, sự sụt giảm 8 tỷ đồng doanh thu khiến

cho lợi nhuận của công ty giảm 800 triệu đồng (tỷ suất lợi nhuận so với doanh thu là

10%).

Vấn đề đặt ra là làm thế nào công ty có thể phòng ngừa được tổn thất kinh tế có thể xảy

ra, tiếp tục duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường.

7.3.3 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng giao sau

Để bù đắp tổn thất kinh tế có thể xảy ra, công ty B có thể bán hợp đồng giao sau

USD/VND trên thị trường ngoại hối. Trước tiên công ty cần ước lượng tổn thất kinh tế có

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

thể lên đến bao nhiêu. Chẳng hạn trong tình huống trên nếu tỷ giá USD/VND giảm 5%

khiến cho doanh thu xuất khẩu của công ty B giảm 20%. Như vậy, tổn thất kinh tế có thể

lên đến 2 triệu USD. Ở thời điểm hiện tại, công ty B bán 200 hợp đồng giao sau, mỗi hợp

đồng trị giá 10.000USD. Mặc dù thời điểm tương lai chưa xảy ra, nhưng công ty B có thể

• USD giảm giá so với VND đúng như dự đoán – Trong trường hợp này công ty bị

biết trước được trong tương lai có hai khả năng đáng lưu ý xảy ra:

tổn thất về kinh tế như vừa phân tích. Thế nhưng, do USD giảm giá so với VND

trong khi công ty bán 200 hợp đồng giao sau mỗi hợp đồng trị giá 10.000USD

nên công ty có thể kiếm được lợi nhuận tích lũy hàng ngày trên tài khoản thanh

toán bù trừ của mình ở sở giao dịch ngoại tệ giao sau. Công ty có thể sử dụng

khoản lợi nhuận tích lũy này để bù đắp cho tổn thất kinh tế. Kết quả là rủi ro

• USD lên giá so với VND ngược lại với dự đoán – Trong trường hợp này công ty

ngoại hối được kiểm soát.

B bị lỗ tích lũy hàng ngày do bán 200 hợp đồng giao sau trong khi USD lên giá so

với VND. Thế nhưng, USD lên giá so với VND làm cho nhu cầu và doanh thu

xuất khẩu của công ty tăng thêm. Kết quả là công ty kiếm thêm được một khoản

lợi nhuận tăng thêm do doanh thu qui ra VND tăng thêm, đồng thời do nhu cầu thị

trường xuất khẩu tăng lên. Công ty có thể sử dụng khoản lợi nhuận tăng thêm này

để bù đắp cho sự thiệt hại của hợp đồng giao sau. Kết quả là rủi ro ngoại hối vẫn

được kiểm soát.

7.3.4 Hướng dẫn sử dụng hợp đồng quyền chọn

Nếu công ty không muốn hoặc không thể thỏa thuận được hợp đồng giao sau như vừa

trình bày, công ty có thể ngăn ngừa tổn thất kinh tế khi nội tệ lên giá bằng cách mua

quyền chọn bán ngoại tệ trên thị trường tập trung hoặc thị trường OTC. Như ở Việt Nam

hiện nay, trong tình huống trên công ty B có thể liên hệ với các ngân hàng thương mại

như ACB, Eximbank, Techcombank để mua 200 quyền chọn bán có nội dung ví dụ như

- Trị giá mỗi quyền chọn (K): 10.000USD

- Tỷ giá thực hiện (E): 15.500

Phí mua quyền chọn (P) tính trên mỗi đồng ngoại tệ : 500 đồng. Tổng chi phí

mua quyền chọn bằng (10.000 x 500 đồng)200 = 1 tỷ đồng.

- Kiểu quyền chọn: kiểu Mỹ

- Thời hạn hiệu lực của quyền chọn (T): 6 tháng.

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

Mặc dù thời điểm tương lai chưa xảy ra và tỷ giá USD/VND trong tương lai như thế nào

• USD giảm giá so với VND đúng như dự đoán – Trong trường hợp này công ty bị

chưa biết, nhưng công ty B biết trước trong tương lai có hai khả năng đáng lưu ý xảy ra :

tổn thất về kinh tế như vừa phân tích. Thế nhưng, do USD giảm giá so với VND

trong khi công ty mua 200 hợp đồng quyền chọn bán mỗi hợp đồng trị giá

10.000USD nên công ty có thể kiếm được lợi nhuận bằng 200(10.000)(E – St – P)

trong đó St là tỷ giá giao ngay ở thời điểm t là thời điểm công ty B thực hiện quyền

chọn (lưu ý St < E). Công ty có thể sử dụng khoản lợi nhuận này để bù đắp cho tổn

thất kinh tế nếu USD giảm giá so với VND. Kết quả là rủi ro ngoại hối được kiểm

• USD lên giá so với VND ngược lại với dự đoán – Trong trường hợp này 200

soát.

quyền chọn công ty B đã mua không sinh lợi và công ty bị lỗ tối đa bằng chi phí

mua 200 hợp đồng quyền chọn mua là 1 tỷ đồng. Thế nhưng, USD lên giá so với

VND làm cho doanh thu xuất khẩu của công ty tăng thêm. Kết quả là công ty kiếm

thêm được một khoản lợi nhuận tăng thêm do tăng doanh thu quy ra VND, đồng

thời do nhu cầu thị trường xuất khẩu tăng lên. Công ty có thể sử dụng khoản lợi

nhuận tăng thêm này để bù đắp cho sự thiệt hại chi phí khi mua 200 hợp đồng

quyền chọn bán. Kết quả là rủi ro ngoại hối vẫn được kiểm soát.

8. HOÀN THIỆN VIỆC ỨNG DỤNG VÀ ĐƯA CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA

RỦI RO NGOẠI HỐI VÀO THỰC TIỄN

8.1 Hoàn thiện việc nghiên cứu, thiết kế và đưa các sản phẩm phái sinh ngoại tệ ra

thị trường

8.1.1 Đối với toàn ngành ngân hàng

Toàn ngành ngân hàng cần có sự phối hợp chặt chẽ trong việc quảng bá, phát triển và

tung các sản phẩm phái sinh ra thị trường.

8.1.2 Đối với từng ngân hàng thương mại

Thông thường để có thể thành công trong việc đưa sản phẩm phái sinh ngoại tệ ra thị

trường, trong một ngân hàng thương mại cần có sự phối hợp hành động trực tiếp của

phòng nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới (R&D); phòng tiếp thị; phòng kinh doanh

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

ngoại tệ; phòng tư vấn và hỗ trợ khách hàng, và sự hỗ trợ gián tiếp của tất cả các phòng

ban khác, đặc biệt là của phòng tín dụng, phòng thanh toán quốc tế, phòng giao dịch và

phòng công nghệ thông tin.

8.2 Giải quyết mâu thuẩn lợi ích giữa chủ sở hữu và người điều hành doanh nghiệp

Đối với từng doanh nghiệp cụ thể, việc triển khai ứng dụng các giải pháp phòng ngừa rủi

ro ngoại hối còn đòi hỏi phải giải quyết vấn đề mâu thuẩn lợi ích giữa chủ sở hữu và

nguời thừa hành (agent problem). Thời gian tới vấn đề mâu thuẩn lợi ích này nên từng

bước giải quyết theo hướng tư nhân hóa, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đồng thời

với thay đổi cung cách quản lý, thay đổi chế độ tiền lương và tiền thưởng trong tất cả các

doanh nghiệp nào có sự tách rời giữa chủ sở hữu và giám đốc điều hành doanh nghiệp

nhằm mục tiêu giải quyết tác động tiêu cực của vấn đề mâu thuẩn lợi ích giữa chủ sở hữu

và người điều hành doanh nghiệp.

9. TRIỂN KHAI CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ

Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh là cơ quan trực tiếp quản lý sử dụng

kết quả nghiên cứu của công trình này. Sau khi nghiệm thu Sở có thể thông qua các kênh

sau đây để triển khai ứng dụng kết quả công trình nghiên cứu này đến doanh nghiệp:

Triển khai thông qua cẩm nang quản trị doanh nghiệp, triển khai thông qua kho học liệu

mở, triển khai thông qua hội thảo, triển khai thông qua tư vấn kết hợp đào tạo, Triển khai

thông qua các kênh thông tin đại chúng.

10. NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN NGHIÊN CỨU TIẾP

Mặc dù đã hết sức nỗ lực nhưng do hạn chế về thời gian, không gian, và ngân sách nên

vẫn còn một số vấn đề liên quan chưa được nghiên cứu sâu trong công trình này. Vì thế,

trong tương lai những nhà nghiên cứu tiếp theo cần nghiên cứu bổ sung thêm các vấn đề

• Nghiên cứu và đánh giá một cách đầy đủ và chi tiết hơn về chính sách quản lý và

có liên quan đến đề tài này như liệt kê dưới đây:

• Nghiên cứu chính sách quản lý ngoại hối và chính sách tỷ giá của Việt Nam thời kỳ

điều hành tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong thời gian qua.

• Nghiên cứu kinh nghiệm ứng dụng và khả năng cạnh tranh cung cấp sản phẩm tài

hậu WTO.

chính phái sinh của các ngân hàng nước ngoài hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam.

• Nghiên cứu lộ trình tự do hoá và hội nhập tài chính – ngân hàng sau khi gia nhập

Chương 5: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế

• Nghiên cứu các kỹ thuật xác định tỷ giá kỳ hạn, phí giao dịch quyền chọn, định giá

WTO.

quyền chọn sao cho phù hợp hơn trong điều kiện của Việt Nam.

11. KẾT LUẬN CHƯƠNG 5

Trong thời gian tới các vấn đề như thay đổi nhận thức về rủi ro và các giải pháp phòng

ngừa rủi ro, cải thiện môi trường tài chính theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho doanh

nghiệp trong việc ứng dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro ngoại hối, hướng dẫn doanh

nghiệp sử dụng các giải pháp phòng ngừa rủi ro ngoại hối trong những tình huống cụ thể,

thay đổi nhận thức và cách thức thiết kế, quảng bá, đưa các công cụ phòng ngừa rủi ro

ngoại hối của các ngân hàng ra thị trường, cũng như thay đổi cung cách quản lý và giải

quyết triệt để vấn đề mâu thuẩn lợi ích giữa chủ sỡ hữu và người điều hành đều là những

việc cần làm để góp phần hoàn thiện hơn nữa các giải pháp phòng ngừa rủi ro ngoại hối

giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh khi hội nhập quốc tế. Làm được những

điều này, nhóm nghiên cứu tin tưởng rằng trong tương lai các doanh nghiệp ở Việt Nam

sẽ gia tăng nhu cầu và hiểu rõ hơn về cách thức sử dụng các giải pháp phòng ngửa rủi ro

ngoại hối như doanh nghiệp ở các nước đã từng sử dụng bấy lâu nay.

Tóm tắt công trình nghiên cứu khoa học: Hoàn thiện các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá nhằm chuẩn bị hội nhập kinh tế khu vực và thế giới

Chương 1:

GIỚI THIỆU CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU

Chương 2:

THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI VÀ CÁC CÔNG CỤ

BẢO HIỂM RỦI RO TỶ GIÁ

khác

Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng giao sau

Điểm biệt Loại hợp đồng Một thỏa thuận giữa NH và khách hàng.

Thời gian

Hoạt động

Thanh toán

PHÂN TÍCH NGUỒN GỐC PHÁT SINH VÀ TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TỶ GIÁ ĐẾN HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP

∑

∑

∑

∑

Kinh nghiệm về thực hành quản lý rủi ro và tổn thất ngoại hối của các công ty Hongkong và Singapore có thể tìm thấy ở công trình nghiên cứu của Sheedy16, thuộc Trung tâm Tài

Chương 4:

KHẢO SÁT THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ TRONG HOẠT ĐỘNG DOANH NGHIỆP

7.2 Kết quả khảo sát ý kiến của các ngân hàng thương mại

Chương 5:

HOÀN THIỆN CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ NHẰM CHUẨN BỊ HỘI NHẬP KINH TẾ

1. MỤC TIÊU

Có thể bạn quan tâm

Câu hỏi ôn tập học phần Thanh toán quốc tế

Bài giảng Quản trị rủi ro

Bài giảng Rủi ro tỷ giá và Quản trị rủi ro tỷ giá

Bài giảng Kiểm toán ngân hàng: Chương 4 - Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM

Bài giảng Nghiệp vụ kinh doanh ngoại hối: Chương 3 - Nguyễn Minh Sáng

Bài giảng Quản lý danh mục đầu tư: Chương 1 - ThS. Nguyễn Phạm Thi Nhân

Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Vàng có phải là công cụ phòng ngừa rủi ro đối với biến động của tỷ giá Việt Nam đồng - Tiếp cận theo mô hình TVAR

Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Bất ổn lãi suất và tỷ giá hối đoái tác động đến tỷ suất sinh lời của cổ phiếu ngân hàng - Những bằng chứng tại Việt Nam

Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý rủi ro tỷ giá hối đoái trong kinh doanh xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam

Khóa luận tốt nghiệp Tài chính ngân hàng: Ứng dụng giao dịch quyền chọn để bảo hiểm rủi ro tỷ giá tại Việt Nam hiện nay

Đề cương chi tiết học phần Tài chính doanh nghiệp 2 (Hệ đào tạo Đại học – Ngành: Tài chính - Ngân hàng) - Trường Đại học Kinh tế Nghệ An

Đề cương chi tiết học phần Quản trị rủi ro (Hệ đào tạo Đại học – Ngành: Tài chính - Ngân hàng) - Trường Đại học Kinh tế Nghệ An

Đề cương chi tiết học phần Công cụ tài chính phái sinh (Hệ đào tạo Đại học – Ngành: Tài chính - Ngân hàng) - Trường Đại học Kinh tế Nghệ An

Bài giảng Tài chính công ty đa quốc gia: Chương 2 - Lê Phan Thị Diệu Thảo

Bài giảng Thẩm định tín dụng: Thẩm định rủi ro - ThS. Phùng Hữu Hạnh

Bài giảng Tài chính quốc tế: Chương 4 - ThS. Nguyễn Xuân Bảo Châu

Bài giảng Nghiệp vụ ngân hàng: Chương 7

Bài giảng Thị trường và các định chế tài chính: Chương 5 - Trường ĐH Kinh tế Đà Nẵng

Bài giảng Công cụ tài chính phái sinh: Chương 1

Bài giảng Công cụ tài chính phái sinh: Chương 2

Tài liêu mới

Báo cáo nghiên cứu khoa học: Xây dựng hệ thống điểm danh sinh viên dựa trên nhận diện khuôn mặt

Báo cáo seminar chuyên ngành: Công nghệ lên men trong sản xuất rượu, bia và nước trái cây

Báo cáo seminar chuyên ngành Công nghệ hóa học và thực phẩm

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Quan hệ giữa các thông số thiết kế với giá thành hệ dẫn động cơ khí dùng hộp giảm tốc trục vít

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Tính toán và mô phỏng số tấm composite lõi tổ ong bằng phương pháp đồng nhất hóa

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu ảnh hưởng của các thông số công nghệ tới mòn dụng cụ và nhám bề mặt khi tiện cứng các bề mặt gián đoạn

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu thiết kế điều khiển hệ thống lắp ráp bút bi tự động

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Tối ưu hóa đa mục tiêu khi mài phẳng thép HARDOX 500

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Phân phối tỉ số truyền tối ưu cho hệ dẫn động cơ khí dùng hộp giảm tốc bánh răng côn trụ nhiều cấp theo hàm mục tiêu giá thành

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu các biện pháp tăng năng suất và giảm chi phí quá trình mài phẳng thép SKD11 qua tôi

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Xây dựng Video bài giảng cho môn học Cơ học Vật liệu

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Ảnh hưởng của mạ Nano Composite Nikel đến chất lượng gia công và tuổi bền của dụng cụ cắt

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Quá trình thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tỉnh Thái Nguyên giai đoạn (2015-2020)

Báo cáo tổng kết đề tài khoa học và công nghệ cấp trường: Nghiên cứu thiết kế quy trình mạ phủ Ni, Cu theo phương pháp hóa học lên chất nền không dẫn điện

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ

Hướng dẫn sử dụng

Đăng ký tài khoản VIP

093 303 0098