Hướng mới điều trị bệnh đái tháo đường type 1

Hướng mới điều trị bệnh đái

tháo đường type 1

Máy thử đường huyết

Có thể phòng ngừa được đái tháo đường (ĐTĐ) type 1 bằng cách phá

bỏ hoặc ức chế các tác nhân từ môi trường có thể tương tác hoặc hoạt hóa các

gen gây bệnh ĐTĐ type 1.

Chế độ điều trị tích cực nghiêm ngặt

Kiểm soát chặt đường máu là cực kỳ cần thiết để phòng ngừa hoặc kiểm

soát sự tiến triển của bệnh và các biến chứng ĐTĐ. Tuy nhiên, phương pháp này

có tính khả thi thấp do đòi hỏi người bệnh phải tiêm insulin 3-4 mũi mỗi ngày và

thử đường máu nhiều lần (3-6 lần/ngày). Kèm theo là chế độ ăn kiêng và tập luyện

rất nghiêm ngặt. Đây thực sự là những yêu cầu rất khó cho các bệnh nhân ĐTĐ,

nhất là đối tượng bệnh nhân trẻ em, bệnh nhân nghèo và bệnh nhân có trình độ

thấp.

Đối phó với các cơn hạ đường máu

Càng cố gắng điều trị đưa đường máu về càng gần mức bình thường thì

nguy cơ bị hạ đường máu càng cao. Đáng lưu ý là có nhiều yếu tố làm mờ các

triệu chứng của hạ đường máu nặng khiến bệnh nhân dễ bị hôn mê do đường máu

quá thấp và làm tăng nguy cơ bị tử vong như bệnh nhân có biến chứng thần kinh,

bị bệnh lâu ngày đã bị hạ đường máu nhiều lần, có dùng các thuốc nhóm chẹn beta

giao cảm (điều trị tăng HA, bệnh tim)...

Insulin tiêm không có tác dụng giống như insulin sinh lý

Tiêm insulin dưới da không tạo được nồng độ insulin trong máu giống như

sinh lý bình thường, đó là thay đổi nồng độ liên tục tùy theo mức đường máu hiện

hành. Nhược điểm thứ 2 là tiêm insulin là cách đưa insulin vào máu ngoại biên

chứ không phải là qua tĩnh mạch cửa (ở gan) như bình thường nên không thể làm

giảm nhanh lượng đường do gan sản xuất ra. Nhược điểm thứ 3 là do không đi qua

tĩnh mạch cửa nên insulin tiêm vào sẽ làm tăng nồng độ insulin ở các mô ngoại

biên, đặc biệt tại thời điểm ngoài bữa ăn. Hậu quả làm tăng nguy cơ bị các biến

chứng tim mạch do ĐTĐ giống như tình trạng cường insulin ở các bệnh nhân

ĐTĐ type 2.

Do tiêm dưới da nên có tình trạng nồng độ insulin quá cao lúc đói nhưng lại

thấp (không đủ) để kiểm soát đường máu quanh và sau các bữa ăn. Người ta đã

chứng minh được là tăng đường máu sau bữa ăn gây biến chứng tim mạch còn

nhiều hơn so với tăng đường máu lúc đói.

Các biến chứng ĐTĐ không được phát hiện và điều trị sớm

Không chỉ ở bệnh nhân ĐTĐ type 2, nhiều nghiên cứu phát hiện bệnh nhân

ĐTĐ có nguy cơ bị biến chứng mạch máu lớn và mạch máu nhỏ ngay khi đường

máu ở dưới ngưỡng phải điều trị (đường máu đói > 7 mmol/l và HbA1C < 7%).

Ngoài ra, nhiều bệnh nhân có các biến chứng ĐTĐ từ trước khi có triệu chứng lâm

sàng hoặc được chẩn đoán nên hiệu quả điều trị thường bị hạn chế. Hiện nay, các

trường hợp có tăng đường máu lúc đói (> 6,1 nhưng < 7 mmol/l) hoặc rối loạn

dung nạp glucose cũng được coi là có nguy cơ gây biến chứng tim mạch giống

như ĐTĐ và cần phải điều trị rồi.

Điều trị kiểm soát tối ưu đường máu thường rất tốn kém

Mục tiêu đường máu tối ưu ở bệnh nhân ĐTĐ là đường máu lúc đói < 6,7

mmol/l, đường máu sau ăn 2h < 9 mmol/l và HbA1C < 6,5%. Để điều trị tốt một

bệnh nhân ĐTĐ cần rất nhiều nguồn lực như nhân lực (đội ngũ bác sĩ, y tá, chuyên

gia dinh dưỡng, chuyên gia tâm lý...) và tài chính... mà các nguồn lực này không

phải luôn sẵn có ở các nước như Việt Nam.

Hướng mới trong phòng bệnh ĐTĐ type 1

Liệu pháp gen

Nhằm mục đích phòng ngừa, điều trị có hiệu quả và cứu chữa các bệnh

nhân ĐTĐ type 1, các nhà khoa học đã nỗ lực nghiên cứu nhằm phát hiện các gen

tương tác với gen gây bệnh và cơ chế gây bệnh. Tuy nhiên do ĐTĐ type 1 là bệnh

đa gen nên mặc dù đã có một số kết quả ban đầu rất khả quan nhưng trong thời

gian tới liệu pháp gen vẫn chưa thể áp dụng được trong lâm sàng.

Liệu pháp miễn dịch

ĐTĐ type 1 là bệnh tự miễn nên các nhà khoa học đã tiến hành một số thử

nghiệm lâm sàng phòng ngừa tiên phát bệnh ĐTĐ để đánh giá hiệu quả của các

điều chỉnh miễn dịch liệu có thể phòng ngừa được bệnh ĐTĐ type 1 ở những

người có nguy cơ cao hay không? Các hướng tác động nhằm ngăn ngừa sự phá

hủy các tế bào beta (là nơi sản xuất insulin) do nguyên nhân tự miễn dịch như các

can thiệp bằng kháng nguyên, cytokine, các kháng thể đơn dòng... Tuy nhiên, hiệu

quả của các biện pháp này đối với quần thể có nguy cơ cao (90% sẽ tiến triển

thành ĐTĐ type 1) là không chắc chắn và cần phải được tiến hành các thử nghiệm

mới trên các quần thể lớn hơn.

Tác động lên môi trường

Có thể phòng ngừa được ĐTĐ type 1 bằng cách phá bỏ hoặc ức chế các tác

nhân từ môi trường có thể tương tác hoặc hoạt hóa các gen gây bệnh ĐTĐ type 1.

Tuy nhiên trong thực tế có một số tác nhân được quy kết là thủ phạm như nhiễm

trùng, nhiễm độc, chế độ ăn... nhưng chưa được xác định chắc chắn nên chưa thể

tiến hành các nghiên cứu đặc hiệu theo tác nhân gây bệnh.