TNU Journal of Science and Technology
230(05): 456 - 462
http://jst.tnu.edu.vn 456 Email: jst@tnu.edu.vn
THE IN VITRO ANTI-INFLAMMATORY AND ANTIOXIDANT ACTIVITITES
OF EXTRACTS FROM LEAVES OF PHANSIPAN
(CASTANEA PHANSIPANENSIS A. CAMUS) IN VIETNAM
Luc Quang Tan1, Dam Thi Bich Hanh2,3, Vu Thi Thu Le4, Do Tien Lam5, Ngu Truong Nhan3*
1Thai Nguyen University - Ha Giang Campus, 2Graduate University of Science and Technology – VAST,
3Tay Nguyen University, 4TNU - University of Agricuture and Forestry
4Institute of Natural Products Chemistry - Vietnam Academy of Science and Technology
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Received:
18/11/2024
The anti-inflammatory and antioxidant activity of the crude extract
(PS); fractional extracts including: n-hexane extract (PSH), ethyl
acetate extract (PSE) and methanol extract (PSM) of Phansipan
(Castanea phansipanensis) collected in SaPa district, Lao Cai
province has been investigated using the ability to inhibit NO
production on RAW264.7 macrophages and DPPH method. The
results showed that the crude extract (PS) exhibited good in vitro anti-
inflammatory and antioxidant activities with SC50 value of 26.12
µg/mL and IC50 value of 20.2 µg/mL, respectively. As for fractional
extracts, ethyl acetate extract (PSE) exhibited the best in vitro anti-
inflammatory and antioxidant activities with SC50 value of 20.65
µg/mL and IC50 value of 18.5 µg/mL, respectively while the
remaining fractions showed moderate and weak activity. The study
contributes to opening up the potential for exploiting Phansipan
chestnut leaves (Castanea phansipanensis) in a pharmaceutical
direction.
Revised:
06/02/2025
Published:
07/02/2025
KEYWORDS
Castanea
Phansipan
In vitro
Anti-inflammatory
Antioxidant
HOẠT TÍNH KHÁNG VIÊM VÀ CHỐNG OXY HÓA IN VITRO CỦA
CAO CHIẾT TỪ LÁ CÂY DẺ PHANSIPAN (CASTANEA PHANSIPANENSIS)
Ở VIỆT NAM
Lc Quang Tn1, Đm Th Bch Hnh2,3, Vũ Th Thu Lê4, Đỗ Tiến Lâm5, Ngũ Trưng Nhân3*
1Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Hà Giang, 2Học viện Khoa học và Công nghệ - VAST
3Trường Đại học Tây Nguyên, 4Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên,
5Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên - VAST
TÓM TẮT
Ngày nhận bài:
18/11/2024
Nghiên cứu được thực hiện nhằm khảo sát tc dng kháng viêm
thông qua khả năng ức chế sản sinh NO trên đại thực bào RAW264.7
và chống oxy hóa theo phương php DPPH của cao chiết tổng (PS);
các cao chiết phân đoạn: n-hexane (PSH), ethyl acetate (PSE) và
methanol (PSM) từ lá loi D Phansipan (Castanea phansipanensis
A. Camus) thu hái ở thị xã Sapa, tỉnh Lào Cai. Kết quả nghiên cứu
cho thấy cao tổng (PS) thể hiện hoạt tính kháng viêm và chống oxy
hóa in vitro tốt với giá trị SC50 là 34,14 µg/mL và IC50 là 19,2
µg/mL. Đối với các cao chiết phân đoạn, cao ethyl acetate (PSE) thể
hiện hoạt tính kháng viêm và chống oxy hóa in vitro tốt nhất với giá
trị SC50 là 19,61 µg/mL và IC50 là 18,5 µg/mL, trong khi đó cc cao
chiết còn lại thể hiện hoạt tính ở mức trung bình và yếu. Nghiên cứu
góp phần mở ra tiềm năng khai thc lá cây d Phansipan (Castanea
phansipanensis) theo định hướng dược phẩm.
Ngày hoàn thiện:
06/02/2025
Ngy đăng:
07/02/2025
DOI: https://doi.org/10.34238/tnu-jst.11568
* Corresponding author. Email: ntnhan@ttn.edu.vn
TNU Journal of Science and Technology
230(05): 456 - 462
http://jst.tnu.edu.vn 457 Email: jst@tnu.edu.vn
1. Giới thiệu
Chi D (Castanea) có 12 loài phân bố chủ yếu ở vùng ôn đới Bắc. Ở Việt Nam có 2 loài,
trong đó cây D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus) l loi đặc hữu ở Lo Cai, được
người Dao Đỏ ở Sapa sử dng làm lá tắm [1]. D Phansipan (Castanea phansipanensis A.
Camus) được trồng nhiều ở Sơn La, Lai Châu v Lo Cai [2]. Hạt D (Castanea phansipanensis
A. Camus) với hương vị thơm ngon, ngọt bùi, vị ngậy đặc trưng, chất lượng có sự khác biệt rõ
ràng so với các loại D trồng ở cc vùng khc như hm lượng nước, gluside, protein tạo nên chất
lượng đặc thù của hạt D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus) [3], [4]. Cây D
Phansipan dễ trồng, dễ chăm sóc, hạt có giá trị kinh tế cao, tuy nhiên, từ nhiều năm qua vẫn chưa
có một nghiên cứu khoa học cho việc chế biến sau thu hoạch thành các sản phẩm hàng hóa, mà
chủ yếu hạt chỉ để làm quà biếu và chế biến thức ăn [5], [6].
Một số nghiên cứu tiến hành trên các loài thuộc chi Castanea đã chỉ ra rằng các dịch chiết và
một số hợp chất phân lập được (thuộc nhóm chất flavonoid, dẫn xuất phenolic, tannin, phenolic
acid, lignan, alkaloid, polysaccharide, glycoside…) thể hiện hoạt sinh học rất tốt [7]-[11]. Trong
y học cổ truyền, thân l loi D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus) chữa hen suyễn,
gãy xương, nhọt mủ, viêm tai giữa [12], cây D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus)
có tác dng kháng viêm và chống oxy hóa rất tốt [13].
Tuy nhiên, các nghiên cứu về loài D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus) ở Việt
Nam vẫn chưa có nhiều công bố. Công bố ny lần đầu tiến hnh đnh gi hoạt tính kháng viêm
và chống oxy hóa in vitro của cao chiết loi D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus)
ở Việt Nam.
2. Phương pháp nghiên cứu
2.1. Nguyên liệu
Đối tượng nghiên cứu: mẫu lá cây loài D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus)
(Hình 1), được thu vo ngy 05 thng 5 năm 2024 tại tổ 2 phường Phansipan, thị xã Sapa, tỉnh
Lào Cai. Mẫu được gắn ký hiệu là Tan05052024.LC v đã được kiểm định bởi PGS.TS. Trần
Huy Thái, chuyên gia từ Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật. Các tiêu bản mẫu được lưu giữ
tại Viện. Mẫu thực vật sau khi thu hi được làm sạch, sấy khô đến hàm ẩm nhỏ hơn 12% ở nhiệt
độ 60 oC và bảo quản trong các túi hút chân không ở nhiệt độ 18-20 oC.
Hình 1. L cây D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus)
2.2. Đánh giá hoạt tính kháng viêm thông qua ức chế sản sinh NO
Hoạt tính kháng viêm in vitro được đnh gi thông qua khả năng ức chế sản sinh NO trên đại
thực bào RAW264.7 (American Type Culture Collection, Manassas, VA, USA). Nghiên cứu
được tiến hành tại Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên, Viện Hn lâm Khoa học v Công nghệ
Việt Nam. Nuôi cấy tế bo RAW264.7 theo phương php của Fumio Amano và cộng sự [14].
TNU Journal of Science and Technology
230(05): 456 - 462
http://jst.tnu.edu.vn 458 Email: jst@tnu.edu.vn
Xc định hoạt tính kháng viêm trên dòng tế bo RAW264.7 theo phương php phân tích Griess
của Verena M. Dirsch và cộng sự (1998) [15].
Cách tiến hành: Tế bo RAW264.7 (đại thực bào chuột) được nuôi cấy 48 giờ trong môi
trường nuôi cấy Dulbecco cải tiến (DMEM-Dulbecco’s Modified Eagle Medium) ở 37oC, 5%
CO2, 10% huyết thanh phôi bò (FBS-Fetal Bovine Serum). Sau đó dịch tế bo được chuyển lên
giếng phiến 96 với mật độ 2,5x105 tế bào/giếng. Tế bo được kích thích với 2 µl mẫu đối chứng
(-) LPS (0,1 mg/mL) trong 24 giờ và bổ sung thuốc hoặc chất thử ở các nồng độ khác nhau.
Cardamonin được sử dng làm mẫu đối chứng (+). Dịch huyền phù của tế bo được ủ với thuốc
thử Griess và NaNO2 ở các nồng độ khc nhau để xây dựng đường chuẩn. Đo hỗn hợp phản ứng
ở bước sóng λ = 570 nm. Hm lượng NO càng cao thì mật độ quang càng lớn v được xc định
dựa vo đường chuẩn NaNO2, so sánh % với mẫu đối chứng (-) LPS. Khả năng ức chế sản sinh
NO của mẫu được xc định theo công thức (1):
(1)
2.3. Đánh giá hoạt tính chống oxy hóa in vitro
Phân tích khả năng bẫy các gốc tự do tạo bởi DPPH (1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl) [16]-[18]
l phương php đã được công nhận để xc định nhanh hoạt tính chống oxy hóa. Chất thử được
hòa trong dimethyl sulfoxide (DMSO 100%) v DPPH được pha trong ethanol 96%. Sự hấp th
của DPPH ở λ = 515 nm được xc định sau khi nhỏ DPPH vào dung dịch mẫu thử trên phiến vi
lượng 96 giếng. Kết quả các thử nghiệm được thể hiện là giá trị trung bình của ít nhất 3 phép thử
lặp lại ± độ lệch chuẩn (p ≤ 0,05).
Mẫu được pha trong DMSO 100% với nồng độ 4 mg/mL đối với dịch chiết thô và 1 mg/mL
với mẫu tinh sạch. Sử dng flavonoid 1 mM hoặc axit ascorbic 5 mM trong DMSO 10% lm đối
chứng dương. Mẫu được nhỏ trên phiến vi lượng 96 giếng với dung dịch DPPH để được nồng độ
cuối của mẫu thử trong phản ứng từ 200 μg/mL đến 12,5 μg/mL (đối với mẫu chiết thô) và từ 50
μg/mL đến 3,1 μg/mL (mẫu tinh sạch).
Mẫu thử được ủ ở 37oC trong 30 phút v đo mật độ quang (OD) ở bước sóng λ= 515 nm trên
thiết bị đo quang (Infinite F50, Tecan, Thy Sỹ).
Khả năng trung hòa cc gốc tự do (Scavenging capacity, SC%) ở các nồng độ mẫu được đưa
vo chương trình xử lý số liệu Excel theo công thức:
OD thí nghiệm - OD DMSO
SC (%) = [100 x 100] ± σ (2)
OD chứng (-)
Độ lệch tiêu chuẩn σ tính theo công thức của Ducan như sau:
( )
( )
( )
^ 2 / 1xi x n
= − −
(3)
Xc định SC50: Mẫu (chất thử) được pha loãng thành các nộng độ giảm dần, lặp lại 3 lần ở
mỗi nồng độ. Hiệu quả bẫy gốc tự do tạo bởi DPPH của mỗi mẫu được tính dựa trên % trung hòa
gốc tự do so với mẫu trắng (Blank) và chứng âm tính. Mẫu có biểu hiện hoạt tính chống oxy hóa
trên hệ DPPH được thực hiện cc bước tiếp theo để tìm giá trị SC50 (μg/mL, μM/mL). Giá trị
SC50 là nồng độ của chất thử mà tại đó trung hòa được 50% các gốc tự do, được xc định bằng
phần mềm TableCurve AISN Sofware (Jandel Scientific, USA) qua giá trị SC% và dãy các nồng
độ chất thử tương ứng.
3. Kết quả và bàn luận
3.1. Xử lý mẫu
TNU Journal of Science and Technology
230(05): 456 - 462
http://jst.tnu.edu.vn 459 Email: jst@tnu.edu.vn
Mẫu lá cây D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus) (2,5 kg) thu hi được sấy khô
đem nghiền nhỏ rồi ngâm kiệt 3 lần với methanol (3 x 6,5 L) ở nhiệt độ phòng, dịch chiết tổng
thu được cất loại dung môi bằng máy cất quay chân không ở nhiệt độ thấp và áp suất giảm thu
được cao tổng (PS, 123,0 g).
Cao methanol được chiết lần lượt với n-hexane v ethyl acetate, sau khi đuổi hết dung môi thu
được các cao chiết tương ứng là cao n-hexane (PSH, 41 g), ethyl acetate (PSE, 30 g) và methanol
(PSM, 52 g). Khối lượng các cao chiết thu được từ l cây D Phansipan (Castanea
phansipanensis A. Camus) được trình by như Bảng 1.
Bảng 1. Khối lượng các cao chiết thu được từ cây D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus)
Bộ phận
Khối lượng mẫu khô
Khối lượng cao chiết thu được (g)
Cao tổng (PS)
n-hexane (PSH)
EtOAc (PSE)
MeOH (PSM)
L
2,5 kg
123,0
41,0
30,0
52,0
2.4. Kết quả về thử hoạt tính chống oxy hóa
Hoạt tính quét gốc tự do DPPH của cao chiết tổng (PS); các cao chiết phân đoạn: n-hexane
(PSH), ethyl acetate (PSE) và methanol (PSM) của l cây D được thể hiện trong Bảng 2 và
Hình 2.
Bảng 2. Kết quả thử hoạt tính chống oxy hóa in vitro của cây D Phansipan
(Castanea phansipanensis A. Camus)
TT
K hiệu mẫu
Khả năng trung hòa gốc tự do (SC,%)
SC50 (µg/mL)
Chứng (+) [ascorbic acid]
81,12 ± 0,8
11,54
Chứng (-) [DPPH/EtOH + DMSO]
0,00 ± 0,0
-
1
PS
61,34 ± 0,8
34,14
2
PSH
60,43 ± 1,1
50,36
3
PSE
75,24 ± 0,5
19,61
4
PSM
33,21 ± 1,6
> 100
* Giá trị trung bình ± SD (n=3)
Kết quả cho thấy, cao tổng (PS) l cây D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus) có
khả năng trung hòa gốc tự do (SC) là 61,34 ± 0,8%, tương ứng với giá trị SC50 là 34,14 µg/mL
theo phương php DPPH. Trong các cao chiết phân đoạn, cao ethyl acetate (PSE) thể hiện hoạt
tính chống oxy hóa tốt nhất với khả năng trung hòa gốc tự do (SC) là 75,24 ± 0,5%, tương ứng
với giá trị SC50 là 19,61 µg/mL, sau đó đến cao n-hexane (PSH) với khả năng trung hòa gốc tự
do (SC) là 61,34 ± 0,8%, tương ứng với giá trị SC50 là 50,36 µg/mL và cuối cùng là cao methanol
(PSM) không thể hiện hoạt tính với khả năng trung hòa gốc tự do (SC) là 33,21 ± 1,6%, tương
ứng với giá trị SC50 >100 µg/mL. Như vậy, các hoạt chất thể hiện hoạt tính chống oxy hóa chủ
yếu tập trung vo phân đoạn kém phân cực và phân cực trung bình.
*: Giá trị trung bình ± SD (n=3)
Hình 2. Hoạt tính chống oxy hóa in vitro của cây D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus)
TNU Journal of Science and Technology
230(05): 456 - 462
http://jst.tnu.edu.vn 460 Email: jst@tnu.edu.vn
3.3. Kết quả về thử hoạt tính kháng viêm
Hoạt tính kháng viêm in vitro thông qua ức chế sự sản sinh NO trên đại thực bào RAW264.7
của cao chiết tổng (PS); các cao chiết phân đoạn: n-hexane (PSH), ethyl acetate (PSE) và
methanol (PSM) cây D thể hiện trong Bảng 3 và Hình 2.
Kết quả ở Bảng 3 và Hình 3 cho thấy, các cao chiết tổng và cao chiết phân đoạn từ l cây D
Phansipan (Castanea phansipanensis) đều thể hiện hoạt tính ức chế đại thực bào RAW 264.7 sản
sinh NO ở các khoảng nồng độ khảo sát (p < 0,05) ở các mức độ khác nhau. Cao tổng (PS) ức chế
sản sinh NO mạnh với IC50 là 19,2 µg/mL v không gây độc cho cho tế bào (tỷ lệ tế bào sống sót là
78,41 ± 1,3%). Cao chiết phân đoạn ethyl acetate (PSE) biểu hiện hoạt tính kháng viêm tốt nhất với
IC50 là 18,3 µg/mL v không gây độc cho cho tế bào (tỷ lệ tế bào sống sót là 75,74 ± 1,3%), sau đó
đến cao n-hexane (PSH) với giá trị IC50 là 51,6 µg/mL và không gây độc cho tế bào (tỷ lệ tế bào
sống sót là 73,32 ± 0,8%), còn cao methanol (PSM) hầu như không thể hiện hoạt tính.
Như vậy, hoạt tính kháng viêm của l cây D Phansipan (Castanea phansipanensis A. Camus)
tập chung chủ yếu ở phân đoạn ít phân cực PSH và phân cực trung bình PSE. Từ đó, định hướng
cao PSH và PSE được ưu tiên xem xt cho việc nghiên cứu tiếp theo về thành phần hóa học.
Bảng 3. Kết quả thử hoạt tính kháng viêm in vitro của cây D Phansipan
(Castanea phansipanensis A. Camus)
TT
Ký hiệu mẫu
Nồng độ cao nht
thử nghiệm
Phần trăm ức chế sản
sinh NO (%) *
Phần trăm tế bào
sống sót (%) *
Giá tr IC50
Chứng (-)
-
100,0 ± 0,7
102,45 ± 0,28
Chứng (+) : Cardamonin
3,0 µg/mL
83,21 ± 1,1
71,33 ± 0,5
9,7 µg/mL
LPS
-
0,0 ± 0,3
100,0 ± 0,6
1
PS
50 µg/mL
71,87 ± 1,4
78,41 ± 1,3
19,2 µg/mL
2
PSH
50 µg/mL
62,85 ± 1,0
73,32 ± 0,8
51,6 µg/mL
3
PSE
50 µg/mL
74,92 ± 1,2
75,74 ± 1,3
18,3 µg/mL
4
PSM
50 µg/mL
31,24 ± 0,8
65,92 ± 1,4
-
*: Gi trị trung bình ± SD (n=3)
Hình 3. Hoạt tính kháng viêm in vitro của l cây D Phansipan (Castanea phansipanensis)