TRƯNG ĐI HC KHOA HC X HI V NHÂN VĂN, ĐHQGHN
KHOA TRIẾT HỌC
------------
ĐỖ TUỆ QUYÊN
TÌM HIỂU NGHI LỄ CẦU AN QUA KHẢO CỨU
MỘT SỐ NGÔI CHÙA Ở HÀ NỘI HIỆN NAY
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH TRIẾT HỌC
Hệ đào tạo: Chính quy
Khóa học: QH-2015-X
Giảng viên hướng dẫn : TS.Nguyễn Thị Tố Uyên
Hà Nội – 2019
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành kha lun tốt nghiệp này, trước hết em xin chân thành cảm ơn
sự dạy dỗ nhiệt tình của các thy cô giáo trong khoa Triết học, trường Đại học Khoa
học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội trong suốt thời gian em học tp
tại khoa, tại trường.
Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới TS. Nguyễn Thị Tố
Uyên đã giúp đỡ và hướng dẫn em rất tn tình trong quá trình thực hiện và hoàn
thiện kha lun tốt nghiệp này.
Mặc dù đã rất cố gắng, nhưng chắc chắn kha lun sẽ không tránh khỏi
những hạn chế và thiếu st. Vì vy, em rất mong nhn được sự đng gp ý kiến của
các thy, các cô, cùng toàn thể các bạn để kha lun này được hoàn thiện hơn.
Hà Nội, ngày 1 tháng 5 năm 2019.
Sinh viên
Đỗ Tuệ Quyên
1
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 2
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 2
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................................. 4
3. Mục đích nghiên cứu ................................................................................ 4
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 5
5. Phạm vi nghiên cứu : ................................................................................ 5
6. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 5
CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGHI LỄ CẦU AN .................. 7
1.1. Một số khái niệm cơ bản .................................................................... 7
1.2. Nghi lễ cầu an trong kinh điển của Phật giáo Đại Thừa ............... 11
1.2.1. Nội dung và cách thực hành nghi lễ cầu an theo quan niệm của
Phật giáo Đại Thừa .............................. …………………....................... 11
1.2.2. Đặc điểm nghi lễ cầu an của Phật giáo Đại Thừa theo kinh điển .... 24
TIỂU KẾT CHƯƠNG I ................................................................................ 29
CHƯƠNG 2: NGHI LỄ CẦU AN Ở MỘT SỐ NGÔI CHÙA TRÊN ĐỊA
BÀN HÀ NỘI HIỆN NAY ............................................................................ 30
2.1. Sơ lược địa bàn nghiên cứu ............................................................. 30
2.1.1. Chùa Phúc Khánh ....................................................................... 31
2.1.2. Chùa Quán Sứ ............................................................................. 33
2.1.3. Chùa Bằng ................................................................................... 35
2.2. Thực trạng nghi lễ cầu an trên địa bàn Hà Nội hiện nay ............. 37
2.2.1. Tình hình thực hành nghi lễ cầu an ở chùa Phúc Khánh ....... 37
2.2.2. Thực trạng thực hành nghi lễ cầu an tại chùa Quán Sứ ......... 41
2.2.3. Thực hành nghi lễ cầu an ở chùa Bằng .................................... 44
TIỂU KẾT CHƯƠNG II .............................................................................. 49
KẾT LUẬN .................................................................................................... 50
Danh mục tài liệu tham khảo ...................................................................... 54
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 56
2
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tôn giáo hiện đại đã và đang là một vấn đề mang tính thời sự nng hổi,
n cũng luôn đáp ứng được mọi nhu cu của con người, giải quyết được
những vấn đề mà khoa học chưa lý giải được. Nhắc đến tôn giáo Việt Nam
không thể nào không nhắc đến Pht giáo. Bởi lẽ trong suốt quá trình tồn tại và
phát triển, Pht giáo Việt Nam đã gp phn quan trọng đối với văn ha cộng
đồng, với việc nhn thức về thế giới, về xã hội và về con người, đặc biệt là
việc đề cao trách nhiệm của chính con người và của cả dân tộc trong suốt
chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước, tạo sự gắn kết cộng đồng, tạo sức
mạnh chung cho cả dân tộc trong cuộc đấu tranh giành độc lp dân tộc, xây
dựng và phát triển đất nước. Do vy, ni đến lịch sử dân tộc Việt Nam không
thể không ni đến Pht giáo Việt Nam và ngược lại. Sau khi nước nhà được
thống nhất, Pht giáo Việt Nam đã ổn định và phát triển trong ngôi nhà
chung: Giáo hội Pht giáo Việt Nam, trong sự đồng hành cùng dân tộc, trong
sự đổi mới và phát triển đất nước, trong sự hội nhp và phát triển. C thể ni,
Pht giáo Việt Nam đã c sự lớn mạnh cả về chất và lượng. Theo Tổng Ðiều
tra Dân số và nhà ở năm 2009 thì Pht giáo c khoảng 6,8 triệu tín đồ [Hội
đồng trị sự trung ương, Giáo hội Pht giáo Việt Nam, 2014]. Ðây là một con
số khá khiêm tốn, bởi lẽ bên cạnh số tín đồ chính thức của Pht giáo, những
người c cảm tình với đạo Pht, tham gia vào các nghi lễ Pht giáo chiếm một
số lượng rất lớn. Với truyền thống gắn đạo với đời, đạo pháp với dân tộc,Pht
giáo đã tham gia vào nhiều hoạt động xã hội như: Cứu giúp người nghèo,
người cô đơn cỡ nhỡ, nuôi dạy trẻ mồ côi... Pht giáo Việt Nam ngày càng
khởi sắc không chỉ ở số lượng và quy mô các lễ hội, ở việc xây dựng, tu bổ,
tôn tạo cơ sở thờ tự mà còn ở việc nâng cao sự nhn thức về Pht học và thế
học cho các tăng ni, ở việc tổ chức các hội thảo về Pht giáo trong lịch sử và
hiện tại.
3
Trong thời đại công nghệ mới con người đối mặt bối cảnh đô thị ha, xã
hội biến động, hệ giá trị thay đổi, nguy cơ đối với con người c xu hướng
tăng lên. Trm cảm, tự tử, con người tâm không định, hoang mang, dễ khủng
hoảng là những vấn nạn lớn của loài người. Đời sống nhân sinh là tp hợp của
những nỗi thống khổ, cái khổ c xu hướng ngày càng đa dạng. Kinh tế thị
trường khuếch đại nhân dục và gia tăng cạnh tranh. Nhân dục tăng lên tức là
cầu bất đắc khổ gia tăng. Nguy cơ đối với đời sống con người tăng lên. Chính
vì điều này, người dân đã tìm đến tôn giáo như một liều thuốc tinh thn thông
qua những nghi lễ để xoa dịu những lo âu, bất an của họ. Đối với trường phái
lý thuyết chức năng, Malinowski nhấn mạnh đến chức năng tâm sinh lý của lễ
nghi. Từ ví dụ nổi tiếng của Malinowski về đời sống của người Trobriand ở
một đảo của Thái Bình Dương đã rút ra nhn định là phù phép để trấn an
chính con người về mặt tâm lý, mong được an toàn… Lý thuyết Malinowski
đưa ra giả thuyết là môi trường càng bất trắc và kết quả càng bấp bênh thì con
người càng cn đến lễ nghi phù phép.
Trong xã hội và con người của thời đại số ha như vy, cách nhìn thế
giới và con người giác ngộ nhân tâm của Pht giáo, cách thức nhp thế của
Pht giáo cn c những thuyên thích và định hướng mới. Pht giáo cũng cn
c những cửa phương tiện mới phù hợp với thời đại. Ngày nay trước những
vấn nạn mới của con người, của xã hội và đời sống hiện đại, Pht giáo cn thể
hiện vai trò và vị thế mới, phát huy yếu tố nhân văn, vị tha, bác ái truyền
thống trong cảnh huống mới và bằng những cách thức mới. Để đáp ứng được
nhu cu tinh thn và không phụ lòng tin tưởng của đại chúng, Pht giáo đã
đưa đến những nghi lễ, cách thức phù hợp với từng nhu cu căn bản thiết yếu
nhất của Pht tử như : cu siêu, cu an, vu lan báo hiếu,….
Trong bối cảnh như vy, việc tiếp cn nghiên cứu về nghi lễ cu an của
Pht giáo để tìm hiểu và giải thích những yếu tố ảnh hưởng đến với đạo Pht,
hoạt động nghi lễ và hoạt động xã hội, đánh giá niềm tin tôn giáo và ảnh