BỘ NỘI VỤ
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
KHOA QUẢN LÝ XÃ HỘI
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGHI LỄ CHÈO ĐÕ TRONG TANG MA
TẠI HUYỆN BA VÌ, HÀ NỘI
Khóa luận tốt nghiệp ngành : VĂN HÓA DU LỊCH
Ngƣời hƣớng dẫn : THS. NGHIÊM XUÂN MỪNG
Sinh viên thực hiện : PHÙNG ĐỨC OAI
Mã số sinh viên : 2005VDLA042
Khóa : 2020-2024
Lớp : 2005VDLA
HÀ NỘI - 2024
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đề tài khoá luận nà là công tr nh nghên c u do c nh n tôi
thực hiện. Nh ng t quả nghiên c u đƣ c tr nh à trong ho luận là trung thực
và chƣa t ng đƣ c công ố trên t p ch hoa h c dƣới t h nh th c nào. Tôi in
hoàn toàn chịu tr ch nhiệm về công tr nh nghiên c u c a m nh.
Hà Nội, ngày ... tháng 04 năm 2024
S n v n t c ện
P ùng Đức Oai
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình h c tập t i H c Viện Hành Chính Quốc Gia, em đã
đƣ c h c hỏi và ti p thu thêm nhiều ki n thu thêm nhiều ki n th c để làm hành
trang hi ra trƣờng. Khóa luận nà đƣ c thực hiện trong một khoảng thời gian khá
dài. Để có thể hoàn thành công trình nghiên c u c a mình, bản th n em đã nhận
đƣ c sự hỗ tr r t lớn t phía các thầy cô giáo, b n è và ngƣời th n. Trƣớc h t, em
xin gửi lời cảm ơn ch n thành và s u sắc tới thầy giáo - ThS. Nghiêm Xuân M ng,
ngƣời trực ti p hƣớng dẫn em trong quá trình làm khóa luận tốt nghiệp.
Em cũng in à tỏ lòng bi t ơn ch n thành tới các thầy cô giáo c a Khoa
Quản lý xã hội - H c viện Hành chính Quốc gia, nh ng ngƣời đã đem l i cho em
nh ng ki n th c bổ tr , vô cùng có ích trong suốt quá trình h c tập c a em t i H c
viện nh ng năm h c v a qua. Đồng thời, em cũng in gửi lời c m ơn ch n thành tới
Ban Gi m đốc, Phòng Đào t o c a H c viện đã t o điều kiện cho em trong quá trình
h c tập và thực hiện đề tài nghiên c u.
Mặc dù đã nỗ lực và cố gắng song chắc chắn khóa luận vẫn còn có nh ng
điểm thi u sót. Em r t mong ti p tục nhận đƣ c ý ki n đóng góp, chỉ bảo c a thầy
cô để đề tài ngày càng hoàn thiện và có giá trị hơn về mặt lý luận và thực tiễn.
Em xin chân thành cảm ơn!
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
PHẦN MỞ ĐẦU .......................................................................................... 1
1. Lý do c ọn đề tà .................................................................................. 1
2. Tổng quan tìn ìn ng n cứu ........................................................ 2
3. Mục đíc ng n cứu............................................................................ 4
4. Đố tƣợng và p ạm v ng n cứu ...................................................... 4
5. P ƣơng p áp ng n cứu .................................................................... 5
7. Bố cục đề tà ng n cứu ...................................................................... 6
C ƣơng 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ KHÁI QUÁT VỀ ĐỊA BÀN
NGHIÊN CỨU, ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ........................................ 7
1.1. Cơ sở lý thuyết ................................................................................... 7
1.1.1. Một số khái niệm được sử dụng trong đề tài .............................. 7
1.1.1.1. Văn hóa ...................................................................................... 7
1.1.1.2. Khái niệm nghi lễ ....................................................................... 8
1.1.1.3. Khái niệm tang ma ..................................................................... 9
1.1.2. Các yếu tố tác động hình thành phong tục tang ma của người
Việt ........................................................................................................ 11
1.1.2.1.Yếu tố lịch sử ............................................................................. 11
1.1.2.2. Yếu tố văn hoá .......................................................................... 12
1.1.2.3. Yếu tố tâm linh ......................................................................... 13
1.1.2.4. Yếu tố xã hội - kinh tế .............................................................. 14
1.2. Khát quát về xã P ú Sơn uyện Ba Vì, thành phố Hà Nội ......... 15
1.2.1. Lịch sử và nguồn gốc ................................................................. 15
1.2.2. Phân bố dân cư .......................................................................... 17
1.2.3. Ngôn ngữ .................................................................................... 17
1.2.4. Văn hoá và tín ngưỡng .............................................................. 18
1.2.5. Xã hội và kinh tế ........................................................................ 18
1.3. Khái quát về phong tục tang ma ở xã P ú Sơn, huyện Ba Vì, thành
phố Hà Nội .............................................................................................. 19
1.3.1. Quan niệm về cái chết................................................................ 19
1.3.2. Các nghi thức trong tang lễ ....................................................... 19
Tiểu kết c ƣơng 1 ................................................................................... 21
Chƣơng 2. DIỄN TRÌNH VÀ ĐẶC ĐIỂM NGHI LỄ CHÈO ĐÕ TRONG
TANG MA Ở XÃ PHÖ SƠN, HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI . 22
2.1. Diễn trình của nghi lễ ..................................................................... 22
2.1.1. Chuẩn bị ..................................................................................... 22
2.1.2. Quy trình nghi lễ ........................................................................ 24
2.1.2.1. Lễ tối ........................................................................................ 24
2.1.2.2. Chèo đò .................................................................................... 26
2.1.2.3. Lễ buổi sáng hôm sau .............................................................. 27
2.1.2.4. Chèo đò đường ......................................................................... 28
2.1.2.5. Ra đến huyệt ............................................................................. 29
2.1.2.6. Chiều quả 3 ngày ..................................................................... 31
2.1.3. Kết thúc nghi lễ .......................................................................... 31
2.2. Đặc đ ểm của nghi lễ c èo đò trong tang ma ở xã P ú Sơn, uyện
Ba Vì, thành phố Hà Nội ....................................................................... 35
2.2.1. Tính cộng đồng của nghi lễ ....................................................... 33
2.2.2. Tính biểu trưng trong trang phục, lễ vật và thủ tục của nghi lễ ... 35
2.2.2.1. Trang phục ............................................................................... 35
2.2.2.2. Lễ vật ........................................................................................ 35
2.2.2.3. Thủ tục ..................................................................................... 36
2.2.3. Sự giao thoa giữa các yếu tố văn hoá trong nghi lễ chèo đò ... 36
2.2.3.1. Nho giáo ................................................................................... 36
2.2.3.2. Đạo giáo................................................................................... 38