Sáng kiến kinh nghiệm
Một số kinh nghiệm giúp học sinh
nhanh thuộc các bài học thuộc lòng
trong phân môn tập đọc lớp
I - Lý do chọn đề tài:
1. Nhận thức :
Ở lứa tuổi học sinh tiểu học (trẻ từ 6 - 11 - 12 tuổi, sự học, việc học của các em không thể
thoát li khỏi người thầy (cô). Cô giáo tiểu học giữ vai trò chủ đạo trong giáo dục học
sinh tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đâù cho sự phát triển
đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ năng cơ bản để học
sinh tiếp tục học trung học cơ sở ?
Theo quy định có tính nguyên tắc như "Học sinh là nhân vật trung tâm trong giờ học tập vui
chơi, rèn luyện (ở trên lớp và ngoài giờ lên lớp) hoạt động theo hướng dẫn của giáo viên. Phát huy
tính chủ động tích cực của từng học sinh, của tập thể học sinh trong quá trình dạy học và giáo dục".
Phương pháp dạy học phụ thuộc vào nội dung cụ thể của bài học, tiết học dành
cho học sinh. Ví dụ.
Dạy Toán khác với dạy Tập đọc hoặc dạy Tự nhiên xã hội.
Trong dạy Toán thì tiết dạy về kiến thức mới khác với tiết luyện tập để
hình thành một loại kỹ năng cụ thể nào đó.
Bản thân tôi chỉ dám mạnh dạn nêu một số kinh nghiệm về tiết dạy bộ
môn Tập đọc trong đó là Tập đọc - Học thuộc lòng.
2. Đặc thù của tiết học thuộc lòng trong phân môn Tập đọc:
Tập đọc là một phân môn quan trọng có một ý nghĩa rất to lớn ở Tiểu học.
Nó trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên với một người đi học. "Đọc" giúp trẻ
chiếm lĩnh được ngôn ngữ dùng trong giao tiếp và học tập. Nó là công cụ để
các em học tập các môn học khác.
Giáo viên dạy tiết Tập đọc phải dựa trên cơ sở của ngôn ngữ học vì nó
liên quan mật thiết với một số vấn đề như : chính âm, chính tả, chữ viết, ngữ
điệu : vấn đề nghĩa của từ, của câu, đoạn, bài (thuộc từ vựng học, ngữ nghĩa
học) vấn đề về dấu câu, các kiểu câu ... (thuộc ngữ pháp học) và những kiến
thức về phong cách học (văn bản được đọc thuộc dạng phong cách nào).
Trong quá trình dạy Tập đọc, giáo viên phải so sánh phân biệt để học sinh
đọc đúng cụ thể như phát âm đúng cả âm lẫn thanh, phân biệt dấu hỏi - ngã.
Các cặp phụ âm đầu như : ch/tr ; s/x ; l/n ; v/d ... các cặp phụ âm cuối : n/t
; ng/c ...
Đọc đúng còn là đúng về ý nghĩa, nội dung của từ, của câu, của đoạn.
Việc nắm được ý nghĩa của từ, câu, đoạn bài còn giúp cho cách đọc đúng
không khô khan, người dạy phải tạo được sự cộng hưởng cảm xúc giữa học
sinh và tác phẩm. Giọng đọc mỗi câu, mỗi đoạn, mỗi bài mang một sắc thái
riêng. Định ra giọng đọc là kết quả của quá trình tìm hiểu và cảm thụ bài. Bên
cạnh đó những hiểu biết về ngữ pháp cũng giúp người giáo viên dạy tốt phân
môn Tập đọc. Ví dụ như những quy định ngắt nghỉ hơi theo dấu câu : dấu
chấm, dấu phẩy, dấu chấm phẩy ... cách đọc, tốc độ đọc các kiểu câu. Thông
thường kết thúc câu hỏi phải lên giọng. Nhưng kết thúc câu kể phải hạ giọng.
Các câu đơn đặc biệt tốc độ đọc nhanh vì lượng thông tin nhiều dồn nén. Với
câu dài, đọc tốc độ giãn ra làm cho người đọc, người nghe có thời gian để suy
nghĩ.
Đọc một đoạn văn có nhiều câu đơn, nhịp sẽ dồn dập, khác nhịp điệu
chậm rãi trong đoạn tả cảnh.
Thực tế, học sinh khó tự mình có thể đọc đúng, đọc diễn cảm được. Vì
vậy giáo viên phải là người dẫn dắt học sinh tiếp xúc với tác phẩm hướng dẫn,
gợi ý và làm mẫu cho các em. Không phải lúc nào cũng ngắt giọng khi chấm
câu, xuống dòng. Việc nhấn giọng ngắt giọng còn tuỳ theo cảm xúc nội tại
củabài văn. Có khi đọc liền khi ý hai câu thơ liên quan với nhau hay đọc vắt
sang dòng sau :
Việc dạy tập đọc không thể không dựa trên lý thuyết về văn bản, những
tiêu chuẩn để phân tích, đánh giá một bài đọc, nói chung cũng như lý thuyết để
phân tích đánh giá các tác phẩm văn chương nói riêng. Việc hình thành kỹ
năng đọc đúng, đọc hiểu, đọc diễn cảm cho học sinh phải dựa trên những tiêu
chuẩn đánh giá một văn bản, tính chính xác và tính thẩm mỹ dựa trên những
đặc điểm về các kiểu ngôn ngữ, các phong cách chức năng, các thể loại và các
đặc điểm về thể loại của tác phẩm văn chương dùng làm ngữ điệu đọc ở Tiểu
học.
Chẳng hạn để dạy học sinh đọc thơ có kết quả, giáo viên cần nắm những
nét đặc trưng của thơ, dòng thơ, nhịp thơ, thể thơ, văn thơ. Giáo viên cần lưu ý
khai thác các đặc điểm riêng của các thể thơ để dạy học sinh có kết quả cao.
Ví dụ: Ở bài "Mẹ" TV2 tập 1.
