94
KHOA HỌC KỸ THUT THÚ Y TẬP XXXI SỐ 8 - 2024
KYÕ THUAÄT TAÙN SOÛI THAÄN QUA DA TREÂN CHOÙ VAØ
ÖÙNG DUÏNG THÖÏC HIEÄN CA LAÂM SAØNG
Võ Văn Hải1*, Nguyễn Đình Liên2, Nguyễn Hồng Quang3,
Phạm Quang Khải4, Vũ Thị Huyên1, Nguyễn Thế Toản1, Đặng Thị Ngọc Mai1
*Tác giả liên hệ email: 2Vet.vn@gmail.com
1.HệthốngThúy2Vet
2.ĐạihọcYdược,ĐạihọcQuốcgiaHàNội
3.BệnhviệnthúyPet24H
4.HọcviệnYdượchọccổtruyềnViệtNam
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Sỏithậnlàmộtbệnhlýphứctạpvàngàycàng
giatăngtrênthúnuôi,đặcbiệtlàchó,mèotrong
nhiềuthậpkỷqua(Donneret al.,1987;Stoneet
al., 2022). Sỏi thận thường gây tắc nghẽn một
phầnhoặchoàntoàntạichỗnốibểthận-niệuquản
(UPJ),dẫnđếntìnhtrạngthậnứnướctiếntriển,
chènépnhumôthậndosựpháttriểncủasỏi,làm
biếndạngbểthận,cácđàithậnvàcóthểdẫnđến
tìnhtrạngthậnứmủ,mấtchứcnăngnếukhông
đượcloạibỏ.Phẫuthuậtmổmởcótínhtổnhại
rấtlớnđốivớithậnvàcơthểđộngvậtlàmgiảm
thờigianhồiphụcvàtăngnguycơtửvongcủathú
nuôi.Đồngthờitỷlệtáiphátsỏisauđiềutrị,các
bệnhlýđồngmắc,khảnăngsốngsótcủathúnuôi
saukhiloạibỏsỏithậngâyramộtsốtranhcãivề
việcliệusỏithậnkhônggâytắcnghẽncócầnthiết
điều trị hay không? Khi sỏi thận gây suy giảm
chứcnăngthậnthìcầnlàmgìđểloạibỏchúngsao
choantoànvàhiệuquảnhất(Adams,2013)?
Trên thế giới, phương pháp tán sỏi thận qua
dađãđượcđưavàosửdụngvàchohiệuquảđiều
trịcaotrêncảconngườivàthúnuôi(Donneret
al.,1987;Langstonet al.,2010;BerentvàAdams,
2015;Petrovskyet al.,2019).
Ở Việt Nam, có rất ít tài liệu đề cập bệnh lý
sỏithậntrênchómèo(Buiet al.,2024;Myet al.,
2024). Đồng thời, phương pháp điều trị sỏi thận
chưađượcbáocáo.Cácphươngphápđangđược
sửdụngphổbiếntrênlâmsàngbaogồmđiềutrị
nộikhoavàphẫuthuậtmổmở.
Phươngpháp tán sỏithận qua da(Percutaneous
nephrolithotomy-PCNL) đã được sử dụng phổ
biến trên người ở nước ta từ nhiều năm nay. Kỹ
thuật tán sỏi qua da dần được phổ biến trên cả
nướckhiứngdụngcủasiêuâmdẫnđườngvìtínhít
xâmlấn,trangbịđơngiảnvàđặcbiệtlàkhôngphảisử
dụngtiaX-quang(TrầnQuangMạnh,2022;Nguyễn
Đình Liên và cs., 2023; Hoàng Văn Thiệp và cs.,
2023).Đâycóthểcoilàbáocáođầutiênvềkỹthuật
tánsỏithậnquadatrênthúytạiViệtNamvớimục
đíchchiasẻmộtphươngphápmớiđiềutrịsỏithận
chochó,mèovớitínhantoàn,hiệuquảvàítxâmlấn.
II. THÔNG TIN CA LÂM SÀNG
2.1. Chuẩn bị
Độngvật:ChóPoodlebự,giốngcái,đãtriệt
sản,5tuổi,nặng3kg,đãđượctiêmchủngđầyđủ,
ngày đến khám 21/9/2024. Tiền sử bệnh: bị sỏi
thận2bên,đãphẫuthuậtmổmởlấysỏithậntrái
ngày6/12/2023.
Triệuchứnglâmsàng: Chómệtmỏi,bỏăn,nôn
mửa,đauvùngbụng,bụngcứng,niêmmạchồng,
thânnhiệt38,80C.Kếtquảxétnghiệmmáu:cácchỉ
sốhồngcầu,tiểucầutronggiớihạnbìnhthường,tỷ
lệbạchcầulympho(34,8%)vàmono(20,3%)tăng,
tỷlệbạchcầutrungtính(44,9%)giảm.Cácchỉsố
sinhhóamáuđềunằmtronggiớihạnbìnhthường,
cóchỉsốBUNtăng(16,43mmol/l),chỉsốcreatinin
nằmtrongngưỡngbìnhthường.Kếtquảsiêuâm,X
-quangchothấyứnướcthậntráidosỏisanhôthận
trái(đườngkính14,29mm),teothậnphảidosỏi.
Dụngcụ: Máytruyềndịch,máyX-quang,máy
siêuâm,máyvàdụngcụgâymênộikhíquản,máy
tánsỏiHolmiumlaser(Ho:YAG)modelHP-35W,
kimchọcdò20G-210mm,bộquenongthận(kích
thước8Fr-18Fr),ốngAmplatz,bộdụngcụtiểuphẫu.
2.2. Các bước tán sỏi qua da (PCNL)
Chóđượccắtlông,vệsinhsáttrùngvùngphẫu
thuật,gâymênộikhíquản,đặtnằmnghiêngbên
phảiđểtiếnhànhtánsỏiquadathậntrái.Hìnhảnh
siêuâm,X-quangvềvịtrí,kíchthướcviênsỏiđể
dựkiếnđườngchọcdò.
95
KHOA HỌC KỸ THUT THÚ Y TẬP XXXI SỐ 8 - 2024
Chọcdòbểthậnvàtạođườnghầmtánsỏi:siêu
âmxácđịnhvịtríbểthận,vịtrírạchda,rạchda
khoảng5mm,sửdụngkimchọcdòdướihướngdẫn
siêuâmchọcquacơ,đisauphúcmạc,địnhhướng
đầukimđâmxuyênvỏthậnvàobểthận,chạmsỏi
vàhútnướctiểuquakimđểchắcchắnviệcđầukim
đãnằmtrongbểthận.Đặtdâydẫnđườngquavỏ
kim,sửdụngquenongcáccỡ,tạođườnghầmnhỏ
vàđặtAmplatzvàobểthận,đưaốngnộisoivàobể
thậntiếpcậnsỏivớiáplựcnước150Pka.
Tiếnhànhtánsỏi:tiếpcậnvịtrísỏiquahướng
dẫnmáysoi,tánvớitiaHolmiumlaser35W.Sỏi
vỡthànhcácmảnhvụn,sỏinhỏđượcbơmrửara
ngoàitheođườnghầmdoáplựcnướctạoravới
lưulượng0,2-0,3l/phút.Tiếnhànhtán,rửasạch
sỏihoàntoàntrongbểthận.Kiểmtrabểthận,các
đàithậnbằngốngsoi,máysiêuâmđểxácđịnh
đãhếtsỏitạicácvịtrímàốngnộisoicóthểtiếp
cậnđược.Kếtthúcphẫuthuậtsaukhiđặtốngdẫn
lưubểthậnrangoàicơthểbằngốngsondeđường
kính8Fr.Tổngthờigianthựchiệnlà90phút(tính
từthờiđiểmbắtđầugâymêđếnlúcđặtsonde).
Hình 1. Kt qu chẩn đoán hình nh sỏi bể thận chó poodle bự trước khi tán sỏi
Ghi chú: A: Hình ảnh siêu âm thận trái với hình ảnh sỏi thận đường kính 14,29 mm; B: Hình ảnh chụp
X-quang không chuẩn bị cho thấy các viên sỏi lấp đầy hai bể thận, thận trái giãn to (mũi tên màu đỏ).
A B
Hình 2. Mô t quá trình tán sỏi bể thận trên chó poodle Bự
Ghi chú: A: Chó được gây nội khí quản, nằm nghiêng trái; B: Kim chọc bể thận dưới hướng dẫn siêu
âm; C: Đặt ống nong tạo đường hầm tán sỏi; D: Thao tác tán sỏi được kiểm soát qua máy soi; E: Tia laser tán
sỏi bể thận; F: Sỏi vụn được hút ra ngoài dưới áp lực nước thông qua đường hầm nhỏ.
A B C
D E F
96
KHOA HỌC KỸ THUT THÚ Y TẬP XXXI SỐ 8 - 2024
III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
Sauphẫuthuật,chótỉnhtáo,cácchỉsốchức
năngsốngởmứcbìnhthường,cóthểănnhẹsau
3giờphẫuthuật.Ốngdẫnlưuthậnđượcrútsau
3 ngày, khi bệnh cảnh ổn định, nước tiểu bình
thường. Chó được xuất viện sau 7 ngày phẫu
thuật. Chúng tôi kiểm tra lại bằng xét nghiệm
máu,siêuâmbểthậnvàchụpX-quangthấy:Bể
thậnkhônggiãn,sỏiđãhết95%,niệuquảnkhông
cósỏi,khôngbịgiãn,chóănuốngvàsinhhoạt
bìnhthường.KếtquảphântíchsỏitạiViệnhóa
học–ViệnhànlâmkhoahọcvàcôngnghệViệt
Namchothấythànhphầnhóahọcchínhcủasỏilà
Hydroxylapatite-Ca5(PO4)3OH(canxiphotphate)
(chiếm87,6%).
Hầuhếtsỏiniệuởchóđềunằmởđườngtiếtniệu
dưới,nhưngchúngcóthểđượctìmthấytrêntoànbộ
đườngtiếtniệuvàcóthểxuấthiệnởnhiềuvịtrí.
sỏibàngquangvàniệuđạodễpháthiệnvàloạibỏ
hơnsỏi thận vàsỏi niệu quản, nên tần suất thực tế
xảyrasỏithậnởchócóthểcaohơnsovớibáocáo
(Osborneet al.,1986).Điềunàycũngphùhợpvớicác
báocáođãcôngbốtạiViệtNam.Theonghiêncứu
củaBùiThịHoàngOanhvàcs.(2024),trong87chó
bịbệnhtiếtniệu,có5conbịsỏithậnnhưngcóđến29
conbịsỏibàngquang.Sỏithậncóthểlàmtắcbểthận
hoặcniệuquản,dẫnđếnviêmbểthậnhoặcgâytổn
thương,chènépnhumôthậndẫnđếnbệnhthậnmãn
tínhtiếntriển.Chỉđịnhloạibỏsỏithậnởchókhi
tắcnghẽn,nhiễmtrùngtáiphát,sỏithậntăngdầnvề
kíchthướcvàbệnhcảnhcósỏithậnởmộtbênthận
cònhoạtđộngduynhất(Adamset al.,2013).Trường
hợpbệnhcảnhtrongnghiêncứunàytuycácbiếnđổi
vềhuyếthọcvànướctiểuchưarõràng,đặcbiệt
chỉtiêuvềcreatinin,nhưngconvậtđãcónhiềutriệu
chứngnghiêmtrọngnhưnônmửa,bỏăn,đaubụng,
căngcứngbụng,chứngtỏsỏithậnđãchènép,gâytổn
thươngthận.ĐiềunàyđượcthểhiệnquaX-quang
bóngthận(T)to,siêuâmổbụng:Thậntráiứnước,độ
cảnâmcủanướctiểutăngvàthận(P)teonhỏchứng
minhchứcnăngthậnđãbịsuygiảm
Chodùviệcbàomònsỏithậnbằngthuốclàlý
tưởngvớinhữngsỏicókíchthướcnhỏ,khôngcódấu
hiệutắcnghẽnđườngbàixuấttrên.Ngượclạivớisỏi
cókíchthướclớn,chứcnăngthậnbịđedọathìcác
biệnphápcanthiệpngoạikhoalạiđượcưutiênchỉ
địnhdokhảnăngloạibỏsỏi,giảiquyếtnguyênnhân
tắcnghẽnđểchốnglạinguycơsuythận-tắcnghẽn
hoặcnhiễmtrùng.Vìphẫuthuậtmổmởmàcầnphải
cắt-mởnhumôthậnđểlấysỏisẽgâymấtmáutrong
mổ,cầnkhâuđóngkínnhumôdẫnđếntìnhtrạngtổn
thươngkhônghồiphụcmộtsốđơnvịtiểucầuthận.
Chonên,mởnhumôthậnlàchỉđịnhgâybiếnchứng
giảmchứcnănglọccủathậncósỏi,đặcbiệtlàkhi
tìnhtrạngnàyxảyraởcảhaibênthậnvàphảichấp
nhậncácnguycơkhácnhưchảymáu,tắcnghẽnniệu
quảndosỏidichuyểnxuốngniệuquản,rònướctiểu
(Sigurjonsdottiret al.,2015;Stoneet al.,2022).
Trongtrườnghợpcalâmsàngnày,bệnhcảnhđược
đưađếnvớitìnhtrạngđãcóbiếnchứngsỏithận(teo
thậnphải,đau,nônmửa),cótiềnsửsỏithận,đặcbiệt
đãđượcphẫuthuậtmổmởlấysỏisáuthángtrướcđó.
Thờigiantáiphátsỏiquánhanhtrongkhicácphương
phápxửlýcănnguyênkhônghiệuquả,kèmtheotình
trạngxấucủaconvậtđặtranhiềukhókhăntrongviệc
đưaragiảiphápcanthiệp.Chỉđịnhmổmởlấysỏi
đượcloạibỏdothểtrạngchóyếu,đốidiệnnguy
tửvongdosuythận-mấtmáutrongvàsauphẫuthuật.
Dựatrêndữliệulịchsửbệnh,tìnhtrạngsứckhỏe,các
kếtquảxétnghiệmhuyếthọc,nướctiểu,chẩnđoán
hìnhảnh,chóđượcchỉđịnhphươngphápPCNLđể
loại bỏ sỏi bể thận trái. Mặc dù được chuẩn bị kỹ
lưỡng,nhưng phẫuthuậtviênvẫn đốidiệnvớikhó
khănvềkỹthuậtkhikhôngthểnộisoingượcdòngđặt
cathetervàoniệuquản-bểthận(T);thậnứnướcdosỏi
tắcnghẽncónguycơgâysốcnhiễmtrùngkhitánsỏi.
Saukhitiếnhànhgâymê,chóđượctiếnhànhPCNL
thànhcôngvớithờigian90phút.Sỏiđượctánvàđưa
rangoàicơthểthôngquađườnghầmnhỏ.
HướngdẫncủaHiệphộitiếtniệuHoaKỳkhẳng
định“tánsỏithậnquadanênlàphươngphápđiềutrị
đầutiênđượcsửdụngchohầuhếtcácbệnhnhân”
PCNLcóảnhhưởngítnhấtđếnkhảnănglọccủacầu
thận(GFR)vàđạtđượctỷlệsạchsỏithậncaonhất
trongtấtcảphươngpháphiệntại(BerentvàAdams,
2015).PCNLgiúpbệnhnhângiảmthờigianvàchi
phíphẫuthuật,giảmđausauphẫuthuật vànhanh
chóngtrởlạicáchoạtđộngbìnhthường(Rosset al.,
2007),giảmchấnthươngthậnmàvẫnduytrìchức
năngthận,lấysỏiantoànhơn(Stoneet al.,2022).
Tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung kích là một
phươngpháptiếnbộkhácnhưngtiêuchílựachọn
bệnhcảnhchỉhạnchếsỏinhỏ,khôngbịnhiễmtrùng,
khôngbịhẹpniệuquảncóthểchặnđườngđicủacác
97
KHOA HỌC KỸ THUT THÚ Y TẬP XXXI SỐ 8 - 2024
mảnhsỏivàobàngquang.Thườngphảikếthợpvới
PCNLđểloạibỏnhữngviênsỏicóđườngkínhlớn
hơn2cm(BerentvàAdams,2015).
Trong lĩnh vực thúy,PCNLcũng được chứng
minhlà mộtphươngphápan toàn,hiệuquảtrong
việcđiềutrịsỏithậnởchó,mèochothấysựcảithiện
trongchứcnăngthậnvàcácdấuhiệulâmsàng.Việc
theo dõi thường xuyên sau phẫu thuật là rất quan
trọngđểđảmbảotìnhtrạngsứckhỏetổngthểcủa
bệnhcảnh(Petrovskyet al.,2019).Theotuyênbố
củaHiệphộiNộikhoaThúyHoaKỳ(ACVIM)năm
2016,khuyếnnghịhiệntạiđốivớiviệcloạibỏsỏi
thậnlàtiếnhànhtheocáchítlàmtổnthươngthận
nhấtvàtheokinhnghiệmcủacáctácgiả,hầuhếtchó
vàmèobịsỏithậnđềucómộtmứcđộsuygiảmchức
năngthậnnàođó(Lulichet al.,2016).
Saukhiphẫuthuật,chótỉnhtáo,cóthểănnhẹ.
Sosánhvớilầnmổmởlấysỏitrướcđó,convậtít
cóbiểuhiện đau hơn, ítmấtmáu, giảm được sự
xâmlấntổchứcthậnvàcơthể,thờigianphụchồi
sớmhơn.Kết quả xét nghiệmsaukhi tán sỏi 10
ngàychothấycácchỉsốbạchcầubìnhthường,số
lượnghồngcầu(5,49tera/l)vàsốlượngtiểucầu
(142giga/l)giảmnhẹcóthểdocácnguyênnhân
sau phẫu thuật. Chỉ số sinh hóa creatinin (90,9
µmol/l),cácchỉsốsinhhóakháckhôngcósựbất
thường.Kếtquảsiêuâm,chụpX-quangchothấy
bểthậnkhônggiãn,sỏiđã hết 95% so với trước
lúctán.Kếtquảtrênchothấycaphẫuthuậttánsỏi
chochóbằngphươngphápPCNLđãthànhcông.
Viênsỏilớnđãđượcloạibỏ,convậtđãkhỏemạnh
vàsinhhoạttốt,cácchỉsốcậnlâmsàngkhông
nhiềubiếnđổisovớitrướckhiphẫuthuật.
Hình 3. Kt qu chẩn đoán hình nh sỏi bể thận chó poodle sau khi tán sỏi 10 ngày
Ghi chú: A: hình ảnh siêu âm thận trái với bể thận không giãn, sỏi đã hết 90% soi với trước khi tán; B: hình ảnh
chụp X-quang cho thấy bể thận trái đã hết sỏi; C: Hình ảnh bể thận sau khi tán và hút sỏi ra ngoài.
AB C
Sựtiếnbộtronglĩnhvựcnộisoitiếtniệuởcác
nướcpháttriển,chẳnghạnnhưtánsỏingoàicơthể
(ExtracorporealShockWaveLithotripsy-ESWL),
nội soi niệu quản ngược dòng và tán sỏi bằng
laser,cùngvớitánsỏithậnquada(Percutaneous
nephrolithotomy-PCNL),đãgầnnhưxóabỏnhu
cầuphẫuthuậtthậnmởđểđiềutrịsỏiniệuhoặcsỏi
thận(Sigurjonsdottir et al., 2015).Xu hướngnày
cũngtương tự trongthú y ở các nước đang phát
triển,nơisự quan tâm về các phương án điều trị
hiệuquảđanggiatăngđốivớicảkháchhàngvàcác
bácsĩlâmsàng(Lulich et al., 2016).Mộtsốdữliệu
đãđượcbáocáochothấyrằngsựhiệndiệncủasỏi
thận(sovớikhôngcósỏithận)cóliênquanđếnsự
tiếntriểnnhanhhơncủabệnhthậnmạntính.Dođó,
việcloạibỏsỏithậnđãđượckhuyếncáochocác
bệnhcảnhcócácdấuhiệucủabệnhthậnmãn,đặc
biệtkhisỏithậnlớnvàlàmchènépnhumôthận
(Sigurjonsdottir et al., 2015).
Catánsỏithànhcông,giúpcảithiệnsứckhỏe
chấtlượngcuộcsốnglâudàicủachópoodle.Quađây,
chúngtôichorằngphươngphápPCNLchỉcóthểtriển
khaikhicóbácsĩthúyđượcđàotạobàibản,sựhỗtrợ
98
KHOA HỌC KỸ THUT THÚ Y TẬP XXXI SỐ 8 - 2024
củatrangthiếtbịchuyênkhoa,ởnhữngbệnhviệnthú
yđạttiêuchuẩn.Đâylàcôngbốvềtánsỏithậnquada
dướihướngdẫncủasiêuâmđầutiêntrênthúnuôitại
VitNam.Tuycôngbốnàychưathểđánhgiáđầyđủ
hiệuquảvàcácbiếnchứngcủaphươngpháptánsỏi
thậnquadatrênchónhưngnóđãmởramộtphương
phápcanthiệpmớitạiViệtNam.
IV. KẾT LUẬN
Sỏithậngâyranhiềubiếnchứngnguyhiểm
trênchó.Phươngpháptánsỏithậnquadađãđược
sửdụngphổbiếntrênthếgiới,chứngminhđược
ưuđiểmvượttrộisovớinhiềuphươngphápkhác,
trởthànhmộtkỹthuậtđượckhuyếncáođầutiên
khiđiềutrịbệnhlýsỏithậntrongthúy.Tuynhiên,
tạiViệtNamcórấtítbáocáođềcậpvềbệnhnày
cũngnhưphươngphápđiềutrị.
Chúngtôiđãtiếnhànhtánsỏithànhcôngcho
chóPoodlebựbằngkỹthuậtPCNL.Caphẫuthuật
cungcấp kinh nghiệmvà kiến thứcquý báu ban
đầuđểpháttriểnkỹthuậtPCNLchonhữngbệnhlý
phứctạptrênchó,mèo;mởracơhộiđểcứusống
vàcảithiệnsứckhỏenhiềuvậtnuôi,đápứngyêu
cầucủachủnuôivàcungcấpmộtphươngpháphữu
hiệuchocácbácsĩthúylâmsàng.Bàibáocung
cấpthêmmộttàiliệukhoahọcvàlàbáocáođầu
tiênvềvấnđềđiềutrịsỏithậnquadatrênchótại
ViệtNam.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Adams, L. G., 2013. Nephroliths and ureteroliths: a
newstoneage.New Zealand veterinary journal,61(4),
212-216.
2. Berent, A., Adams, L. G., 2015.
Interventional management of complicated
nephrolithiasis. Veterinary Image-Guided
Interventions,289-300.
3. Bui,T.H.O.,Pham,H.K.,Dinh,N.K.,Nguyen,T.
T.,&Nguyen,T.T.,2024.Khảosáttìnhhìnhbệnhtiết
niệutrênchótạiThànhphốHồChíMinh.The Journal
of Agriculture and Development,23(4),58-68.
4. Donner, G. S., Ellison, G. W., Ackerman, N.,
Senior,D.F.,&Campbell,G.,1987.Percutaneous
Nephrolithotomy in the Dog An Experimental
Study.Veterinary Surgery,16(6),411-417.
5. Langston,C.,Gisselman,K.,Palma,D.,&McCue,
J., 2010. Methods of urolith removal. Compend
Contin Educ Vet,32(6),E1-8.
6. Liên,N.Đ.,Thịnh,N.T.,Quang,N.,&Khải,P.Q.,
2023.Tánsỏithậnquadaởtrẻem:Nhânmộttrường
hợplâmsàng.Tạp chí Y học Việt Nam,531(2).
7. Lulich,J.P.,Berent,A.C.,Adams,L.G.,Westropp,
J. L., Bartges, J. W., & Osborne, C. A., 2016.
ACVIMsmallanimalconsensusrecommendations
on the treatment and prevention of uroliths in
dogs and cats. Journal of veterinary internal
medicine,30(5),1564-157
8. My,N.T.K.,&Loan,N.V.T.H.,2024.Ứngdụng
siêuâmtrongchẩnđoánbệnhđườngtiếtniệuởchó
tạiTrạmChẩnđoánXétnghiệmvàĐiềutrịbệnh
độngvật thànhphố HồChí Minh.Tạp chí Khoa
học Đại học Cần Thơ,60(3),155-161.
9. Osborne, C.A., Clinton, C. W., Bamman, L. K.,
Moran,H.C.,Coston,B.R.,&Frost,A.P.,1986.
Prevalence of canine uroliths: Minnesota urolith
center.Veterinary Clinics of North America: Small
Animal Practice,16(1),27-44.
10.Petrovsky,B.,Berent,A.C.,Weisse,C.W.,Branter,
E.,Bagley,D.H.,&Lamb,K.E.,2019.Endoscopic
nephrolithotomy for the removal of complicated
nephroliths in dogs and cats: 16 kidneys in 12
patients (2005–2017). Journal of the American
Veterinary Medical Association,255(3),352-365.
11.Ross,S.J.,Osborne,C.A.,Lekcharoensuk,C.,
Koehler, L.A., & Polzin, D. J., 2007.A case-
control study of the effects of nephrolithiasis
in cats with chronic kidney disease. Journal
of the American Veterinary Medical
Association,230(12),1854-1859.
12.Sigurjonsdottir, V. K., Runolfsdottir, H. L.,
Indridason, O. S., Palsson, R., & Edvardsson,
V. O., 2015. Impact of nephrolithiasis on kidney
function.BMC nephrology, 16,1-7.
13.Stone,E.A.,Robertson,J.L.,&Metcalf,M.R.,
2002.Theeffectofnephrotomyonrenalfunction
andmorphologyindogs.Veterinary Surgery,31(4),
391-397.
14.Thiệp,H.V.,Quý,T.Đ.,&Anh,V.T.H.,2023.Kết
quảtánsỏiquadađườnghầmnhỏdướihướngdẫn
siêuâmđiềutrịsỏithậntạiBệnhviệnTrungương
TháiNguyên.Tạp chí Y học Việt Nam,524(1A).
15.TrầnQuang,M.,2022.Đánhgiákếtquảđiềutrịsỏi
sanhôthậnbằngtánsỏiquadađườnghầmnhỏtại
BệnhviệnHữunghịViệtĐứcgiaiđoạn2021-2022.
Doctoral dissertation.
Ngàynhận11-11-2024
Ngàyđăng:1-12-2024