Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th6êng 4WD (4 b¸nh xe dÉn ®éng)
-1-
M« t¶ 4WD lµ g×?
4WD lµ ch÷ viÕt t¾t cña 4-Wheel Drive (4 b¸nh xe dÉn
®éng) vµ dÉn ®éng c¶ 4 b¸nh xe b»ng hép sè phô, v.v…
Cã hai lo¹i 4WD, 4WD th6êng xuyªn vµ 4WD gi¸n ®o¹n.
C¸c xe 4WD còng cã thÓ ph©n lo¹i thµnh c¸c lo¹i FF (§éng
c¬ ë phÝa tr6íc, b¸nh xe dÉn ®éng ë phÝa tr6íc) vµ FR
(®éng c¬ ë phÝa tr6íc, b¸nh xe dÉn ®éng ë phÝa sau). Ngoµi
ra, c¸c xe 4WD cßn cã thÓ ph©n lo¹i thµnh c¸c lo¹i xe ®Ó
ch¹y trªn ®Þa h×nh phøc t¹p vµ c¸c lo¹i xe ®Ó ch¹y trªn
®6êng.
1. Ho¹t ®éng cña bé vi sai
Xe sö dông bé vi sai ®Ó triÖt tiªu sù chªnh lÖch vÒ tèc ®é
quay cña c¸c b¸nh xe khi quay vßng.
Víi lo¹i 4WD th6êng xuyªn, cã thªm mét bé vi sai trung
t©m n÷a ngoµi bé vi sai tr6íc vµ bé vi sai sau ®Ó triÖt tiªu
sù chªnh lÖch tèc ®é quay cña c¸c b¸nh xe tr6íc vµ sau
Cã 3 bé vi sai kh¸c nhau lµm cho xe ch¹y ®6îc ªm do
®¶m b¶o viÖc truyÒn c«ng suÊt ®Òu nhau ®Õn c¶ bèn
b¸nh xe, kÓ c¶ khi quay vßng- ®©y lµ 6u ®iÓm chñ yÕu
cña lo¹i 4WD th6êng xuyªn.
§èi víi c¸c xe 4WD gi¸n ®o¹n kh«ng cã bé vi sai ®Ó triÖt
tiªu sù chªnh lÖch tèc ®é quay gi÷a c¸c b¸nh tr6íc vµ
sau, khi xe quay vßng gÊp theo chÕ ®é 4WD, x¶y ra hiÖn
t6îng phanh khã kh¨n khi quay vßng vµ kh«ng thÓ quay
vßng ®6îc ªm.
V× lÏ ®ã, víi lo¹i 4WD gi¸n ®o¹n nµy, cÇn phi chuyÓn
gi÷a chÕ ®é 2WD vµ 4WD ®Ó phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn
ch¹y xe.
2. C¸c lèp xe vµ viÖc l¾p xÝch bao lèp.
TÊt c¶ bèn lèp l¾p ë xe 4WD phi cïng cì vµ cïng lo¹i.
NÕu c¸c lèp tr6íc vµ sau cã ®6êng kÝnh kh¸c nhau, bé vi
sai trung t©m sÏ lu«n lu«n phi ho¹t ®éng, kÓ c¶ khi ch¹y
th¼ng, trªn ®6êng b»ng ph¼ng. Vµ nÕu ®6êng kÝnh cña
c¸c lèp bªn phi vµ bªn tr¸i kh¸c nhau, bé vi sai tr6íc
hoÆc sau sÏ lu«n lu«n ph¶i lµm viÖc, tuú theo c¸c lèp cã
cì kh¸c ë phÝa tr6íc hoÆc phÝa sau).
Lo¹i 4WD liªn tôc cã kh n¨ng ch¹y rÊt tèt trªn ®6êng cã
tuyÕt, nh6ng trong mét sè tr6êng hîp, cÇn ph¶i l¾p xÝch
bao lèp. Nh÷ng lóc ®ã, cÇn phi c©n nh¾c c¸c ®iÓm sau
· §èi víi xe 4WD kiÓu FF, cÇn ph¶i l¾p xÝch vµo c¸c b¸nh
tr6íc.
· §èi víi xe 4WD kiÓu FR, cÇn phi l¾p c¸c xÝch vµo c¸c
b¸nh sau.
NÕu l¾p nhÇm, c¸c xÝch bao lèp sÏ ®Ëp vµo th©n xe vµ g©y
ra h6 háng th©n xe, v× vËy lu«n lu«n phi thËn träng.
(1/1)
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th6êng 4WD (4 b¸nh xe dÉn ®éng)
-2-
Ph©n lo¹i 4WD
Cã thÓ ph©n lo¹i 4WD thµnh c¸c lo¹i sau ®©y theo c¸c kh¸c
biÖt vÒ lo¹i dÉn ®éng vµ ®iÒu khiÓn.
1. 4WD gi¸n ®o¹n
Víi lo¹i 4WD nµy, ng6êi l¸i phi chuyÓn ®æi gi÷a chÕ ®é
2WD vµ 4WD b»ng hép sè phô theo ®iÒu kiÖn cña ®6êng
s¸.
B×nh th6êng, xe ch¹y theo chÕ ®é 2WD, cßn khi ®6êng xÊu
vµ cã tuyÕt, v.v... th× sö dông 4WD.
Tuy nhiªn, v× hÖ thèng 4 WD gi¸n ®o¹n cã c¸c hÖ thèng
truyÒn lùc phÝa tr6íc vµ phÝa sau nèi trùc tiÕp víi nhau, nªn
x¶y ra hiÖn t6îng phanh khi quay vßng, vµ xe kh«ng thÓ
quay vßng ®6îc ªm.
V× vËy, cÇn phi chuyÓn tõ chÕ ®é 4WD vÒ 2WD khi xe
ch¹y trªn ®6êng b×nh th6êng.
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th6êng 4WD (4 b¸nh xe dÉn ®éng)
-3-
2. 4WD thIêng xuyªn
Cã thÓ sö dông xe t¹i mäi thêi ®iÓm trong mäi ®iÒu kiÖn
ch¹y xe vµ ®6êng x¸, tõ ®6êng x¸ b×nh th6êng ®Õn
®6êng x¸ gå ghÒ vµ ®6êng x¸ cã hÖ sè ma s¸t thÊp, ®ã
lµ lo¹i 4WD th6êng xuyªn.
Ngoµi ra, c¸c xe 4WD th6êng ®6îc trang bÞ bé vi sai
trung t©m.
3. 4WD thIêng xuyªn cã khíp mÒm V
HÖ thèng 4WD th6êng xuyªn cã khíp mÒm V lµm cho xe
cã thÓ ho¹t ®éng thÝch hîp víi chÕ ®é 2WD trong thêi
gian ch¹y b×nh th6êng khi hÇu nh6 kh«ng cã sù chªnh
lÖch vÒ tèc ®é quay gi÷a c¸c b¸nh xe tr6íc vµ sau.
Khi cã sù chªnh lÖch vÒ tèc ®é quay gi÷a c¸c b¸nh xe
tr6íc vµ sau nh6 khi xe quay vßng hoÆc ch¹y trªn ®6êng
cã tuyÕt, hÖ thèng nµy truyÒn lùc dÉn ®éng ®Õn c¸c b¸nh
sau.
Nhê vËy, nã ®¶m b¶o tÝnh ®iÒu khiÓn æn ®Þnh trong khi
ch¹y ë c¸c ®iÒu kiÖn ®6êng x¸ vµ ch¹y xe kh¸c nhau.
(1/1)
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th6êng 4WD (4 b¸nh xe dÉn ®éng)
-4-
¦u ®iÓm cña xe 4WD
Mét chiÕc xe phi cã kh n¨ng ch¹y ®6îc trªn nhiÒu lo¹i
®6êng x¸, kh«ng chØ lµ c¸c ®6êng cã tuyÕt, mµ cßn lµ c¸c
®6êng cã ®Æc tÝnh bÒ mÆt thay ®æi do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt.
C¸ch tèt nhÊt ®Ó ch¹y trªn c¸c ®6êng gå ghÒ lµ xe cã c¶
bèn b¸nh xe ®Òu ®6îc truyÒn lùc. VÒ mÆt nµy, c¸c xe 4WD
cã mét sè 6u ®iÓm v6ît tréi h¬n c¸c xe 2WD lo¹i FF, FR
hoÆc MR (§éng c¬ ®Æt ë gi÷a xe, b¸nh sau dÉn ®éng).
1. TÝnh æn ®Þnh khi quay vßng
V× c¶ bèn b¸nh xe ®Òu truyÒn lùc nh6 nhau, thay v× chØ cã
hai b¸nh truyÒn lùc, t¶i träng trªn mçi lèp sÏ gi¶m ®i, cã
thÓ sö dông lùc quay vßng cña c¸c lèp cã hiÖu qu, t¹o
ra sù quay vßng rÊt æn ®Þnh.
2. TÝnh æn ®Þnh khi ch¹y trªn ®Iêng th¼ng
Víi xe 4WD, v× lùc b¸m d6 cña mçi lèp xe t¨ng lªn, c¸c
thay ®æi bªn ngoµi kh«ng ¶nh h6ëng ®Õn xe. Nhê vËy
®¹t ®6îc tÝnh æn ®Þnh khi ch¹y trªn ®6êng th¼ng.
3. TÝnh n¨ng khëi hµnh vµ t¨ng tèc
§é b¸m cña lèp c¸c xe 4WD gÇn gÊp ®«i ®é b¸m cña
c¸c xe 2WD, nªn thËm chÝ khi xe ®6îc trang bÞ ®éng c¬
c«ng suÊt cao, c¸c lèp còng kh«ng quay tr6ît khi khëi
hµnh hoÆc t¨ng tèc.
§iÒu nµy lµm t¨ng tÝnh n¨ng khëi hµnh vµ t¨ng tèc cña
xe.
4. TÝnh n¨ng leo dèc
V× cã lùc b¸m gÇn gÊp hai lÇn lùc b¸m cña xe 2WD, xe
4WD cã thÓ leo c¸c dèc mµ xe 2WD kh«ng thÓ leo ®6îc.
5. Ch¹y trªn c¸c ®Iêng gå ghÒ/vµ cã tuyÕt
ë Xe 4WD, v× c¶ 4 b¸nh xe ®Òu truyÒn lùc, nªn lùc truyÒn
vµo ®6êng cã thÓ gÊp ®«i lùc truyÒn vµo ®6êng cña xe
2WD trªn ®6êng cã tuyÕt, vµ tÝnh n¨ng ch¹y th«ng trªn
c¸c ®6êng cã hÖ sè ma s¸t (m) thÊp rÊt tèt.
Khi ch¹y trªn c¸c ®6êng c¸t, bïn hoÆc cùc kú gå ghÒ
cÇn cã c«ng suÊt lín h¬n. V× c¶ 4 b¸nh xe cña xe 4WD
®Òu truyÒn lùc, c¸c b¸nh xe tr6íc vµ sau sÏ hç trî lÉn
nhau, nªn cã thÓ ®¹t ®6îc tÝnh n¨ng ch¹y th«ng cao.
(1/1)
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th6êng 4WD (4 b¸nh xe dÉn ®éng)
-5-
NhIîc ®iÓm cña xe 4WD
1. HiÖn tIîng phanh gãc hÑp
Khi nèi trùc tiÕp trôc c¸c ®¨ng gi÷a cÇu tr6íc vµ cÇu sau,
kh«ng thÓ triÖt tiªu ®6îc sù chªnh lÖch vÒ tèc ®é quay
gi÷a c¸c b¸n trôc tr6íc vµ b¸n trôc sau.
§iÒu nµy lµm cho hÖ thèng truyÒn lùc ph¶i chÞu lùc qu¸
møc. Trªn c¸c ®6êng cã hÖ sè ma s¸t thÊp, nÕu cã lèp
xe nµo bÞ tr6ît, cã thÓ triÖt tiªu ®6îc sù chªnh lÖch vÒ tèc
®é quay gi÷a c¸c b¸n trôc tr6íc vµ sau, nh6ng trªn
®6êng cã hÖ sè ma s¸t (m) cao, ch¼ng h¹n nh6 ®6êng l¸t
®¸ kh«, th× sù tr6ît khã xy ra, t¹o ra ®iÒu kiÖn rÊt gièng
nh6 viÖc phanh xe.
§iÒu nµy ®6îc gäi lµ “hiÖn t6îng phanh gãc hÑp”
2. Träng lIîng t¨ng lªn
Do sè bé phËn t¨ng lªn, nªn träng l6îng (cña xe) t¨ng
lªn.
3. Gi¸ thµnh t¨ng
Do cÊu t¹o cña xe phøc t¹p h¬n vµ sè bé phËn t¨ng lªn
dÉn ®Õn gi¸ thµnh cña xe t¨ng lªn.
4. CÊu t¹o phøc t¹p
CÇn ph¶i cã mét hép sè phô, trôc c¸c ®¨ng, bé vi sai
v.v... ®Ó ph©n phèi c«ng suÊt ®Õn c¸c b¸nh tr6íc vµ sau,
lµm cho cÊu t¹o phóc t¹p.
5. C¸c nguån rung ®éng vµ tiÕng ån t¨ng lªn
ViÖc t¨ng c¸c bé phËn quay (hép sè phô, trôc c¸c ®¨ng
v.v...) lµm t¨ng sè nguån ph¸t sinh rung ®éng vµ tiÕng
ån.
(1/1)
Kh¸i qu¸t vÒ bé vi sai trung t©m vµ hép sè phô Ph©n lo¹i hép sè phô
§èi víi c¸c xe 4WD, ®6êng truyÒn c«ng suÊt tõ
®éng c¬ ®Õn c¸c b¸nh xe kh¸c kh¸c nhau gi÷a
xe 4WD lo¹i FF vµ xe 4WD lo¹i FR.
ë bªn tr¸i lµ c¸c h×nh minh ho¹ ®¬n gi¶n cña
c¸c ®6êng truyÒn c«ng suÊt ®èi víi c¸ lo¹i xe
kh¸c nhau.
1. Xe 4WD thIêng xuyªn lo¹i FF
Trong lo¹i nµy, c«ng suÊt ®6îc truyÒn tõ
hép sè ngang ®Õn bé vi sai trung t©m, bé vi
sai tr6íc vµ bé vi sai sau. Bé vi sai trung t©m
vµ bé vi sai tr6íc n»m trong hép sè phô.
2. Xe 4WD thIêng xuyªn lo¹i FR
Trong lo¹i nµy, c«ng suÊt truyÒn tõ hép sè
däc ®Õn bé vi sai trung t©m, ®Õn bé vi sai
tr6íc vµ bé vi sai sau.
3. Xe 4WD gi¸n ®o¹n lo¹i FR
Trong lo¹i nµy, khi kh«ng gµi hép sè phô,
c«ng suÊt ®6îc truyÒn tõ hép sè däc ®Õn bé
vi sai sau. Khi gµi hép sè phô, c«ng suÊt
truyÒn ®Õn c¶ hai bé vi sai tr6íc vµ sau.
(1/1)