Làm sung cảnh chợ tết sớm
Mới vào độ Tết dương lịch, các loại cây cảnh thế, cảnh hoa, cảnh lá
đang rậm rịch làm hoa, làm lá, sang chậu, vô giỏ, chuẩn bị đi chợ Tết âm lịch
thì cây sung cảnh đã mau mắn tìm cách tiếp cận người tiêu dùng.
Ở dọc quốc lộ IA, đoạn Trung Lương (Tiền Giang) lên Bình Chánh
(TP.HCM), người bán sung cảnh ra giá năm hay sáu trăm ngàn tùy cây “sáng” hay
“tối màu”. Để có những cây sung đơn và sung cặp có thế đẹp hoặc đối xứng (từ thế
cây, chùm quả) người làm cây sung phải chấp nhận lắm gian nan. Trước hết phải
có cây sung gốc, bứng ở bờ suối, bờ sông, vườn hoang… có độ lớn cỡ bắp chân
bắp tay trở lên, nếu có dáng (thế) sẵn càng tốt. Thời gian bứng gốc vào tháng một,
chạp và phải có nhựa đậm đặc mới mong có tỷ lệ gốc sung sống cao. Nguồn thứ
hai không kém phần quan trọng là thu hồi các gốc sung của chính họ đã bán những
năm trước mà chủ nhân không có điều kiện chăm sóc tốt, mã cây xấu và không ra
quả. Đất giâm cây đã được chuẩn bị sẵn, đó là thứ đất khai thác dưới lòng mương
để ải qua năm, có khả năng dẽ nhưng giữ nước tốt, bằm nhỏ trộn thêm phân hữu cơ
công nghiệp và chút phân lân. Sau khi chừa các cành nhỏ có lá cho cây “thở”, cắt
xéo đọt cách gốc chừng 50 cm sẽ giâm gốc sung vào các khuôn nylon 35 x 35 cm
chứa đất và đặt âm trên mặt vườn 20 cm lấp đất đến cổ rễ cây, tưới nước giữ ẩm
hai lần mỗi ngày trong nửa tháng, sau đó mỗi ngày tưới một lần, ngày mưa hay âm
u không cần tưới.
Ánh sáng cần cho cây sung phát triển bình thường, vì thế phải phát quang
những cành cây che rậm trên liếp giâm. Để tạo nu sần, người ta tạo vị trí ra nhánh
ở chỗ mong muốn bằng cách dùng dao chặt thưa hay dùng búa đập vỏ cây ở những
vị trí đánh dấu sẵn, sao cho các vết thương cách nhau một khoảng cần thiết để chắc
chắn vỏ cây vẫn đảm nhiệm công việc vận chuyển mủ lên nuôi cây. Dùng dây
nhôm hay dây đồng các cỡ phù hợp độ lớn cành cây, quấn theo các cành và uốn
các cành phù hợp với thế cây, điều chỉnh từ từ sau một năm cành sung được uốn
mới yên vị. Để tạo tán nhỏ và lá nhỏ phải siêng “nhắp” đọt bằng kéo, chỉ để lại 1 -
2 cặp lá cho một đọt mới. Làm như vậy vài ba lần các đọt sung sẽ chậm phát ra và
lá sung nhỏ lại.
Thỉnh thoảng tưới phân NPK cho cây sung. Phải quan sát kỹ màu lá, màu
thân cây mà tưới hay không tưới; tránh tưới nhiều phân, cây ra lá to và khó ra quả.
Làm cho cây sung cảnh ra trái là cực kỳ quan trọng vì quyết định giá cả. Tính lùi
thời gian cần có cây xuất vườn khoảng 2,5 – 3 tháng, ngưng tưới nước hoàn toàn.
Khi cây sung bị sốc do thiếu nước (lá héo rũ xuống), tiến hành tưới phân lân và
kali và duy trì tưới đẫm nước khoảng sáu bảy ngày cây sẽ ra cựa gà - phát hoa, đậu
quả. Đến ngày bán cây sung cảnh, trái sung đã lớn bằng viên bi xanh mượt mà
chùm trái đóng khít như chùm nho rất bắt mắt (xem hình). Một cây sung cảnh
hoàn hảo là một cây có dáng vẻ già nua với những nét hoang sơ nhưng dịu dàng
mang trên thân, rễ, chùm quả. Cây sung gốc được chăm sóc đúng cách phát triển rễ
lồi khỏi mặt đất, gốc to, thân nổi u đẹp chỉ trong vòng một hai năm. Quá trình tạo
dáng, tạo chi tiết thân, vỏ, cành, lá, rễ cây cần có bàn tay nghệ nhân, cặp mắt họa sĩ
để đạt mức tự nhiên nhất. Các vết cắt gọt phải liền sẹo, cành lá, tán cây hài hòa với
thế của cây. Nếu có thể tạo những chùm quả to nhỏ khác nhau, thậm chí quả to,
quả nhỏ, quả xanh, quả đỏ liền kề, chưng chơi được lâu càng có giá.
