Bài giảng Cây ăn quả chuyên khoa

Chia sẻ: Bạch Khinh Dạ Lưu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Cây ăn quả chuyên khoa cung cấp cho học viên các kiến thức về tình hình sản xuất và phân vùng cây ăn quả ở Việt Nam; kỹ thuật trồng trọt cây ăn quả nhiệt đới: Dứa, Xoài, Chuối; kỹ thuật trồng trọt cây ăn quả á nhiệt đới: Vải, Nhãn, Cam, Quýt; kỹ thuật trồng trọt cây ăn quả ôn đới: Lê, Mận, Hồng;... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Cây ăn quả chuyên khoa

2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA MÔN-HỌC Khoa CÂY ĂNNông QUẢ II Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Môn học được chia làm 3 phần sau • Phần lý thuyết môn học: 20 tiết: Phần này đề cập 3 nội dung chính: Chương 1: Tình hình sản xuất và phân vùng cây ăn quả ở Việt nam Chương 2: Kỹ thuật trồng trọt cây ăn quả nhiệt đới: Dứa, Xoài, Chuối MÔN HỌC CÂY ĂN QUẢ CHUYÊN KHOA Chương 3: Kỹ thuật trồng trọt cây ăn quả á nhiệt đới: Vải, Nhãn, Cam quýt Chương 4: Kỹ thuật trồng trọt cây ăn quả ôn đới: Lê, Mận, Hồng Ở mỗi chương có cấu trúc sau: Đặc điểm và yêu cầu sinh thá, Kỹ thuật trồng trọt (Vị trí, ý nghĩa, Phân loại và các giống trong trồng trọt, Yêu cầu sinh thái của cây, Kỹ thuật nhân 1- Số đơn vị học trình: giống, Kỹ thuật trồng trọt, Thu hoạch và bảo quản, chế biến sản phẩm • Phần thực hành môn học: 8 tiết: Phần thực hành gồm các bài thực hành sau: 2 đvht (30 tiết học) Kỹ thuật tạo hình, cắt tỉa (Kỹ thuật tạo hình cây, kỹ thuật cắt tỉa cây) 2- Trình độ: Kỹ thuật bón phân (Kỹ thuật bón cơ bản, bón thúc cho cây) Kỹ thuật tưới nước cho vườn cây (tưới rãnh, tưới phun, tưới nhỏ giọt) Sinh viên Đại học năm thứ 3, Khoa học cây trồng Hình thái và đặc điểm nông sinh học cây (các cây ăn quả cụ thể) 3- Phân bổ thời gian: • Phần tiểu luận môn học: 2 tiết: Sinh viên lựa chọn các chuyên đề sau để viết tiểu luận: Tình hình sản xuất và các vấn đề đặt ra đối với ngành sản xuất cây ăn quả ở địa phương Lý thuyết môn học: 1,5đvht Vai trò của công tác giống và phương pháp nhân giống Thực hành môn học: 0,5đvht Các nghiên cứu về sinh học ở cây ăn quả nhiệt đới, á nhiệt đới, ôn đới Cơ cấu vườn cây và vấn đề nông nghiệp bền vững đối với cây ăn quả Phòng trừ tổng hợp (IPM) ở vườn cây ăn quả Phân loại và phẩm cấp quả Thị trường và các yêu cầu của thị trường trong, ngoài nước Tài liệu học tập Chương I: Tình hình sản xuất, phân vùng và định hướng phát triển cây ăn quả • Sách, giáo trình chính Tình hình sản xuất và phân bố cây ăn quả ởViệt nam: Trần Thế Tục, Cao Anh Long, Phạm Văn Côn, Hoàng Ngọc Thuận, Đoàn Văn Lư: Giáo trình cây ăn quả, Trường ĐHNN1, NXBNN, Hà nội, 1998. Năm Vũ Công Hậu: Trồng cây ăn quả ở Việt nam, NXBNN, Thành phố HCM, 1996 STT Vùng, miền Nguyễn Văn Kế: Cây ăn quả nhệt đới, quyển 1: Những hiểu biết can bản về lập vườn, kỹ thuật nhân 1996 1997 1998 1999 2000 giống, tạo hình và quản lý dịch hại,NXBNN, Thành phố HCM, 2001. Cả nước 383,8 426,1 438,4 496,0 544,7 Hà Minh Trung và cộng tác: Kỹ thuật trồng trọt và phòng trừ sâu bệnh một số cây ăn quả vùng núi phía Bắc, NXBNN, Hà nội, 2001 Miền Bắc 139,9 162,0 166,2 204,1 221,1 • Sách tham khảo: Trần Thế Tục, Đoàn Văn Lư: Kỹ thuật trồng cây ăn quả. Nhà xuất bản Sư phạm, 2007 1 Đồng bằng sông Hồng 59,0 49,0 49,4 51,9 58,3 Trần Như Y, Đoàn Thanh Vân, Nguyễn Thế Huấn: Giáo trình cây ăn quả, ĐHNL Thái nguyên, NXBNN, 2 Đông bắc 25,9 50,6 52,3 79,7 90,0 Hà nội, 2000 3 Tây Bắc 20,2 23,5 24,9 30,2 28,8 T.K Boris; S.K Mitra: Fruits: Tropical and Subtropical, Naya Prokash Calcuta, India, 1990. 4 Bắc Trung bộ 34,8 38,7 39,6 42,3 44,0 T.K Chattopadhyay, A textbook on Pomology Vol I (1994), II (1996), III (1997), IV (1999), Kalyani Publishers, New Delhi. Miền Nam 244,9 264,1 272,2 291,9 323,6 H.Y. Nakasone and R.E. Paul, Tropical Fruit, Cab International, 1998. Nghiêm Thạch Thành, Bành Thành Tích: Sinh trưởng và phát triển của một số cây ăn quả chủ yếu ở miền Nam Trung quốc và kỹ thuật điều khiển, NXBNN Trung quốc, 2002 5 Duyên hải Nam Trung bộ 16,6 15,4 18,0 20,8 21,9 • Các sách khác: Trần Thế Tục: Cây nhãn và kỹ thuật trồng, NXBNN, Hà nội, 2000 6 Tây Nguyên 9,6 11,9 12,9 12,9 12,9 Trần Thế Tục: 100 câu hỏi về cây vải, NXBNN, Hà nội, 2000. 7 Đông Nam bộ 41,7 50,8 51,6 66,9 82,5 Phạm Văn Côn: Cây hồng - Kỹ thuật trồng và chăm sóc, NXBNN, Hà nội, 2001. 8 Đồng bằng sông Cửu long 177,0 186 191,3 191,3 206,3 Đoàn Thế Lư, Trần Thế Tục: Cây đu đủ, NXBNN, Hà nội, 2001 Bộ NN và PTNT: Chương trình phát triển 10 triệu tấn quả đến năm 2010, Hà nội, 1999. - Các vùng chuyên canh: Phân vùng trồng cây ăn quả ở Việt Nam: Xoài: Tiền Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Khánh Hòa • 1. Vùng cây ăn quả nhiệt đới: Nhãn: Hưng Yên, Sơn La (vùng Sông Mã), Tuyên Quang, Tiền Bình quân nhiệt độ năm khoảng 24oC và cao hơn, có mùa khô và mùa Giang, Vinh Long, Bến Tre, Đồng Tháp, Sóc Trăng mưa.Nhiệt độ bình quân tháng lạnh nhất trong năm là trên 18o C. Phân hóa Vải: Bắc Giang (Lục Ngạn), Hải Dương (Thanh Hà), Quảng mầm hoa phụ thuộc vào độ ẩm của đất. Ninh (Đông Triều) Cây ăn quả tiêu biểu: Chôm chôm, măng cụt, vú sữa, xoài, nhãn nhiệt đới (Xuồng cơm vàng, Tiêu da bò). Xoài và nhãn có dòng nhiệt đới và dòng á Na ở Lạng Sơn (Chi Lăng), Tây Ninh (núi Bà Đen) nhiệt đới như đã nêu ở trên. Mơ, Mận:Bắc Cạn (Bạch Thông), Lào Cai (Bắc Hà), Sơn La • 2. Vùng cây ăn quả Á nhiệt đới: (Mộc Châu) Có mùa đông lạnh và mùa hè nóng ẩm. Nhiệt độ bình quân tháng lạnh nhất Bưởi: Ven sông Tiền, sông Hậu, sông Hương, Lam, Hồng…. trong năm (tháng giêng) trong phạm vi 13 – 18o C. Phân hóa mầm hoa cần Thanh Long ở Bình Thuận… có số giờ lạnh thấp. Cây ăn quả tiêu biểu: camquýt vải, nhãn á nhiệt đới (nhãn chín muộn Hưng Sầu riêng ở Bến Tre, Tiền Giang, Vĩnh Long, Bình Phước… Yên, nhãn Ido (E-Daw) Thái Lan)… - Sản phẩm cây ăn quả xuất khẩu chính Xoài, Chuối, Vải, Nhãn, • 3. Vùng cây ăn quả ôn đới: Thanh Long, Bưởi, Măng cụt, Vú sữa, Thị trường: 48 nước. Kim Mùa đông dài, có băng tuyết, mùa hè mát. Cây ăn quả cần một thời kỳ ngủ ngạch xuất khẩu đạt 200 - 300 triệu đôla(mục tiêu 1 tỷ đôla). đông dài (để phân hóa mầm hoa). - Phương hướng: 1999 - 2010: đẩy mạnh sản xuất, chế biến nước Cây ăn quả tiêu biểu của vùng: táo, lê, anh đào, đào, mận. Yêu cầu độ lạnh quả với giá rẻ, tạo thêm việc làm cho khoảng 5.0 triệu người. Kim thấp để phân hóa mầm hoa của các loại cây trên thường trong khoảng từ ngạch xuất khẩu đến năm 2010 đạt 1.0 tỷ đô la Mỹ/năm. Thỏa mãn 150 đến 300 CU trở lên tuỳ thuộc yêu cầu lạnh của từng loại (CU- Chilling nhu cầu tiêu thụ nội địa: 6 triệu tấn quả. Đưa diện tích trồng cây ăn Unit = đơn vị đo độ lạnh = số giờ có nhiệt độ từ 7,20 C và thấp hơn). Ở quả của cả nước lên 1 triệu ha. nước ta trồng các CAQ ôn đới độ lạnh thấp ở các vùng có mùa đông có lúc xuống dưới 00C và đôi khi có tuyết như ở các vùng cao của các tỉnh miền núi phía Bắc. Cây ăn quả chính của vùng là: lê, đào, mận, hồng, với yêu cầu độ lạnh vài chục CU đến 150-200 CU. https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 1
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Một số giải pháp quan trọng góp phần phát triển cây HỆ THỐNG PHÂN LOẠI CÂY ĂN QuẢ ăn quả ở nước ta: Ph©n lo¹i theo tuæi thä cña c©y (Singh, 1990) a) Xây dựng quy hoạch tổng thể, hình thành vùng chuyên canh (xác lập chỉ giới địa lý, Nhãm Tuæi thä cña c©y VÝ dô liên kết 4 nhà..) c©y b) Bình tuyển chọn lọc, lai tạo, nhập nội 1 1000 năm DÎ, ãc chã 2 100-300 năm Nh·n, khảo nghiệm nâng cao phẩm chất giống 3 50-100 năm Xoµi, B¬, Vải, Hång, MÝt cây ăn quả 4 5 30-70 năm 20-40 năm MËn, Dõa, T¸o, Lùu, ¤i, Cam quýt, Đµo c) Đẩy mạnh các hoạt động khoa học - công 6 7 15-30 năm 4-5 năm Na, L¹c tiªn, Phóc bån tö D©u t©y, Đu ®ñ nghệ cây ăn quả 8 1-2 năm Døa, Chuèi 9 25 18 – 25 85 60 - 85 45 – 60 Các tên gọi thường có kèm theo tên của nhà thực (%) vật phân loại. Ví dụ: A. commosus L. là tên gọi Lîng ma 1800 – 5000 800 - 2000 300 – 1200 do Linne đặt (mm/n¨m) TÇn suÊt b·o (c¬n 5- 13 1-2 - b·o/n¨m) Chương 2: Kỹ thuật trồng trọt Cây ăn quả nhiệt đới • HÖ thèng ph©n lo¹i theo ®Æc ®iÓm cña th©n vµ t¸n c©y: Ph©n lo¹i c©y an qua theo ®Æc ®iÓm vµ hinh th¸i cña th©n c©y nh • Những đặc điểm chung về sinh thái vùng nhiệt đới c©y an qua th©n gç (phÇn lín c¸c c©yan qua), th©n leo (Nho. Vùng nhiệt đới ẩm xích đạo: Nhiệt độ, ẩm độ cao, không có mùa đông lạnh L¹c tiªn v.v..), b¸n bôi (PhËt thñ, Chanh, Lùu) Vùng nhiệt đới điển hình: Nhiệt và ẩm đại diện cho vùng nhiệt đới, • HÖ thèng ph©n lo¹i theo ®Æc ®iÓm ra hoa: phân thành mùa (mùa mưa, mùa khô) Vùng nhiệt đới khô: Nhiệt độ cao song lượng mưa không nhiều Ph©n lo¹i thµnh c¸c nhãm c©y an qua ra hoa ®Çu cµnh (Chuèi, Đặc điểm chung: Không có mùa đông lạnh, nếu có chỉ là đợt lạnh nhẹ, Døa, Vai, Nh·n…), ra hoa trªn th©n cµnh nam tríc(MÝt. Bëi, sương muối, ánh sáng mạnh,ngày ngắn… Na vµ c¸c c©y an qua «n ®íi) • Đặc điểm sinh học chung của cây ăn quả nhiệt đới: • HÖ thèng ph©n lo¹i theo kha nang chôi bãng cña c©y: Yêu cầu nhiệt độ ở ngưỡng cao để sinh trưởng, phát triển: >= 15 độ C, cảm ứng mạnh với nhiệt độ Ph©n lo¹i dùa vµo nhu cÇu vÒ cêng ®é chiÕu s¸ng ®èi víi c©y nh Sinh trưởng với các đợt liên tục trong năm, không có thời kỳ ngủ nghỉ ph©n chia thµnh nhãm c©y a ¸nh s¸ng m¹nh, nhãm c©y a s¸ng rõ rệt vµ nhãm c©y chôi bãng Sinh khối lớn song hệ số kinh tế thấp • Ngoµi ra cßn nhiÒu hÖ thèng ph©n lo¹i ®îc sö dông nh ph©n Có thể ra hoa nhiều đợt trong năm vì vậy có thể điều khiển ra hoa dẽ dàng lo¹i dùa theo tÝnh chôi mÆn, theo thêi vô thu ho¹ch qua, theo cì qua, theo hµm lîng dinh dìng trong qua v.v.. https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 2
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam • Yêu cầu điều kiện ngoại cảnh Cây Dứa (Ananas comosus L.) Dứa là cây nhiệt đới nên yêu cầu khí hậu nhiệt đới để sinh trưởng, phát triển tốt • Ý nghĩa kinh tế, dinh dưỡng và tình hình sản xuất • Ý nghĩa dinh dưỡng: Men Bromeliaza phân giải protit, K+ -Nhiệt độ: • Ý nghĩa kinh tế Là yếu tố giới hạn st, pt. Thích hợp 28-35độC, ngừng st khi 20độC • Tình hình sản xuất Ảnh hưởng của nhiệt độ thấp đối với dứa; với sinh trưởng,, thời gian st, • Nguồn gốc và phân bố chất lượng quả, năng suất • Nguồn gốc: -Nước: • Phân bố: Dứa có cấu trúc thân tán lá chống hạn: lá cong lòng máng, xếp theo • Phân loại và các giống chủ yếu hình hoa thị, tầng biểu bì dày chống mất nước, câu trúc lá • Phân loại: Dứa thuộc Bromeliaceae Nhu cầu nước không cao: 120mm/ tháng • Ananas do nhân giống vô tính lâu nên chủng loại ít, không nhiều. Thường Ảnh hưởng của nước với dứa: Kéo dài tgst, tích luỹ dinh dưỡng thấp, phân các giống thành 4 nhóm năng suất thấp Nhóm Queen (Hoàng hậu): Tây, Victoria, Natal……đẻ khoẻ, chống chụi tốt, -Ánh sáng: chất lượng quả cao, quả nhỏ 1,2-1,5kg. Sử dụng cho ăn tươi Nhóm Cayeen:gồm 2 nhánh Cayeen Hilo đỉnh lá có một ít gai: Giống từ TQ ưa sáng, ít hoặc không trồng xen (quả nhỏ hơn Smooth, chống chụi khá hơn), Cayeen Smooth lá không gai, - Gió bão, sấm sét quả to, dễ bị bệnh. Nhóm Cayeen có tgst dài, yêu cầu thâm canh - Đát và dinh dưỡng: Nhóm Spanish (Tây ban nha): Ta, Mật, Mán: chụi bong, chống chụi tốt, thường Đất không kén dất, do bộ rễ len chui nên cần đất có cấu tượng Yêu sử dụng làm rau cho vùng khó khăn sx rau cầu nhiều Kaly Nhóm Abacaxi (Tây phi): trồng ở vùng sa mac, Thường cây dứa trồng ở vùng nhiệt đới thường có biểu hiện thiếu Bo, Sắt Đặc tính thực vật học: https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 3
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Sinh trưởng của khóm dứa Nhân giống dứa Kỹ thuật trồng trọt • Trồng mới: • Chăm sóc dứa: • Chọn đất và chuẩn bị đất: • Bón phân cho dưa - Lượng bón: • Bón lót trước khi trồng: rải đều, theo rãnh. Lượng bón 20 tân phân hữu cơ + 60kgN+ 30 Queen N:P:K = 8:4:12gr/cây Cayeen: 10:4:14 kgP + 90kg K cho 1hecta Lượng bón cho vườn = mật độ x lượng bón/cây • Kỹ thuật trồng: - Thời gian bón: 3 tháng /lần - Phương pháp bón; rạch hang giữa 2 hàng dứa, • Mật độ: Cayeen 6,5-7,5 vạn/ha chỉ khai thác một bón nách lá già của cây chu kỳ, để lâu có thể trồng thưa hơn: 4,5-5,5 • Tỉa chồi, bao quả và chăm sóc khác: vạn/ha, Queen : 6-7 vạn cây/ha Tỉa chồi: Ý nghĩa, cách thức • Phương thức trồng Bao quả • Kỹ thuật trồng: chuẩn bị con chồi,sử lý chồi, Chăm sóc khác thời vụ, kỹ thuật Sử lý ra hoa rải vụ Phòng trừ sâu bệnh • Ý nghĩa rải vụ: rải vụ thời gian thu hoạch cung cấp quả, giảm tính thời vụ.. • • Cơ sở khoa học rải vụ dứa Các phương pháp rải vụ: • Sâu hai chính: Bố trí thời vụ, Độ lớn con chồi trồng, Rệp sáp, Cơ giới (đạp cây), Hun khói, hoá chất: Bọ trĩ hại hoa Sử dụng hoá chất: Đất đèn (CaC2): khô, ướt; Ethrel, KTST (NAA) • Sử lý đất đèn: Sử lý dung dịch hoặc sử lý khô trực tiếp Tuyến trùng Dung dịch: 120gram đất đèn pha trong 10lít nước để tạo dung dich và lấy 100ml sử lý cho 1cây, tỷ lệ ra hoa đạt 85-90% • Bệnh hai: Sử lý khô: 1,3gram đất đèn bỏ vào nõn cây: lượng nước trong nõn không đều, mùa khô thường ít hoặc không có, cháy lá non, tỷ lệ ra hoa chỉ đạt 70-80% Héo vàng lá Will, • Sử lý Ethrel: Phun trên toàn bộ lá của cây Tỷ lệ ra hoa đạt 100% số cây: 3,5-4,0kgEthrel/ha (pha trong 600lit) Thối nhũn, • Các chú ý khi rải vụ: Thời gian sử lý-thu hoach: tuỳ thuộc mùa vụ sử lý: mùa hè thì ngắn 7-8 tháng, Rám quả hơn mùa đông 8-10 thang, Các biến dị: chồi cuống, lõi quả to, mắt lồi, biến dị khác Chất lượng quả: tuỳ thuộc vào khí hậu(nhiệt độ) trong thời gian stpt của quả https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 4
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Giá trị dinh dưỡng: 18-22% đường, giàu Vit B1, B2, P, Ca, Fe. Năng lượng 1100-1300 calo/kg quả tươi, quả khô 2790; hoa 200, thân lá 50-60 calo. Nguôn cung cấp tinh bôt: chuối nấu Cây chuối ( Musa sp.) Giá trị kinh tế: Chu kì sinh trưởng ngắn. Thích ứng rộng, Yêu cầu thâm canh không cao. Ít sâu, bệnh. Dễ bảo quản, chế biến Nguồn gốc và phân bố: Có nguồn gốc ở Đông nam châu Á. Phân bố: 300 vĩ Bắc và Nam. Vùng trồng nhiều: Các nước trung Mỹ, các nước châu Á. Ở Việt nam: dọc theo các con sông Hồng, Đà, Mã, …. Phân loại: • Họ: Musaceae, Chi Musaedea, Giống Musa • Giống Musa gồm: Phylocaulis, Rhodochlamys và Eumusa • Eumusa gồm: Musa bajoo, M. fehi, M. sapientum (là dạng có quả ăn được), M. paradishica (là dạng có quả ăn được), M. babisiana, M. acuminata, M. glauca • Các dạng M. sapientum là dạng chuối trồng có quả ăn được và được cho là do lai và đa bội giữa M. acumitata và M. babisiana, có nhiều giống khác nhau. Việc phân loại dựa vào đặc điểm của chúng so với 2 dạng bố và mẹ • Simond (1996) đưa ra 15 đặc điểm của A và B để phân loại. Hiện nay phân loại dựa vào số nhiếm sắc thể Các nhóm giống chủ yếu: • Chuối nấu: M. paradishi dạng hình ABB • Chuối ăn tươi: M. sapientum dạng hình AAB quả có cạnh rõ • Chuối ăn tươi: M. nana các dạng chuối có quả ăn tươi bao gồm nhiều nhóm khác nhau • Nhóm chuối tiêu: lùn, nhỡ, cao, tiêu hồng • Nhóm chuối tây: tây phấn, tây hồng, sứ, xiêm • Nhóm chuối ngự: tiến, thóc, trâu, mít • Nhóm chuối lá: mật, lá • Nhóm chuối cơm (mắn): pome • Nhãm chuối hột Đặc điểm thực vật học: • Bộ rễ: tái sinh yếu, ăn nông trên mặt đất, dễ bị bầm dập, tái sinh yếu • Thân và các con chồi: Thân thât, thân giả, chồi búp măng (đuôi chiên), chồi có lá thật • Lá: tốc độ ra lá ở miền bắc mùa đông 1-1,5 lá/tháng, xuân: 2-2,5 lá, hè: 3,5-4 lá, thu: 2,5-3lá • Hoa và quả: ra hoa – thu hoạch 3,5-4 tháng Yêu cầu ngoại cảnh của cây chuối: Yêu cầu ngoại cảnh…: - Nhu cầu về ánh sáng: Chuối có khả năng thích ứng trong phạm vi cường độ ánh Đất và dinh dưỡg trong đất:Chuối là loại cây sáng tương đối rộng có thể sinh trưởng, dễ trồng, yêu cầu về đất không quá phát triển ở 1000 – 10.000 lux, thích hợp nghiêm khắc. Tốt nhất đối với chuối là đất là 2000-5000 lux. Khi thiếu sáng cây thịt nhẹ, đất pha cát, đất phù sa (tốt hơn thường vươn cao. dễ đổ cả), đất thoáng có cấu tượng tốt và độ xốp cao. Về hóa tính đất, chuối rất cần - Nhu cầu về nhiệt độ: Chuối sinh trưởng và các chất khoáng trong đất như N, P, K, phát triển thuận lợi trong phạm vi 25-350C. Ca, Mg, trong đó hai yếu tố chính là N và Vùng trồng chuối lý tưởng là vùng có nhiệt K. Đất trồng cần có tầng dày 0,6 – 1m, tơi độ trung bình tối thấp không quá 160C và xốp, thoáng khí, mực nước ngầm 80 – tối cao không quá 390C. Nhiệt độ tối thích 100 cm. Hàm lượng mùn 1,5 – 2%, Hàm cho phát triển thân lá là 260C – 280C cho lượng đạm 0,15 – 0,2%, Hàm lượng Kaly phát triển quả là 290C - 300C. Nhiệt độ 10 – 12 mg/100gam đất, Hàm lượng lân xuống dưới 160C lá ngừng sinh trưởng. 3- 5 mg/100 gam đất, Hàm lượng Ca, Mg Nhiệt độ xuống dưới 100C cây ngừng sinh đạt ở mức 2 – 3 mg/100 gam đất, pH KCl trưởng, nếu thấp hơn sẽ gây chết toàn bộ 4,5 – 8,5 thích hợp là 6 – 6,5 cây Gió, bão: Khi thiết lập vườn chuối, hạn chế - Nhu cầu về nước: Hàm lượng nước trong những nơi có nhiều gió. Gió làm lá chuối các bộ phận cây chuối rất cao, trong thân rách nhiều ảnh hưởng đến quá trình già 92,4%, trong rễ 96%, trong lá 82,6% và quang hợp, giảm năng suất. trong quả 96%.. Chuối yêu cầu nước nhiều đặc biệt khi trỗ buồng và lớn quả. Lượng Chú ý: Các ®iÒu kiÖn sinh th¸i ¶nh hëng rÊt mưa tối thiểu phải đạt 50mm/tháng, tối nhiÒu ®Õn chÊt lîng cña chuèi, ®Æc biÖt lµ h- thích là 100mm. Lượng mưa trong năm ¬ng vÞ ,m· qu¶ ,®é ngät cần 600-1200mm. https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 5
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Giống và tiêu chuẩn giống trồng. Tiêu chuẩn cây giống trồng • 1. Giống trồng: Chuối tiêu: bao gồm các giống sau: - Cây có kích thước theo tiêu chuẩn đối với - Chuối tiêu lùn:1,6 – 1,7 m, 9 – 10 nải, quả đạt150 các loại thực liệu: – 200gam, thời gian sinh trưởng: 9-10 tháng • Chồi trồng: cao 0,8-1,0m, có 3-4 lá kiếm, - Chuối tiêu nhỡ: 2-3 m, thời gian sinh trưởng 10- không sâu bệnh 12 tháng, 8-9 nải, quả đạt 120 – 180 gam. - Chuối tiêu cao: cao 2,8 – 3,1m, 7 – 9 nải, quả đạt • Thân thật: 2,5-3,0kg, thân giả cao 0,6-0,8m, 130 – 190 gam, thời gian sinh trưởng 12-14 không sâu bệnh tháng. • Cây giống in vitro: cao 35-45cm, không sâu Chuối tây : Nhóm chuối có độ cao thân từ 2,5 -3,5m gồm các giống Chuối sứ, Chuối tây, Chuối xiêm bệnh - Sử lý cây trước trồng: Cắt bỏ lá già, khô héo; Cắt bỏ rễ; Sử lý rệp cho cây con Các chú ý khi chọn cây con giống trồng Kỹ thuật trồng - Dùng chồi tách trực tiếp từ cây mẹ -Thiết kế vườn trồng Cây con có hình dáng búp măng, cao khoảng 1m, Vườn trồng nên chia lô, thửa hình vuông hay chữ nhật theo địa hình của vườn. Các lô thửa này rộng 5 – 6,5 m đường kính thân giả 10 - 12cm (Đo cách chỗ lá Trồng theo hàng với khoảng cách hàng cách hàng 2,5 - 3 m, cây ngoài 30cm) cây có 5 - 7 lá thật. Khi trồng cắt sạch cách cây 1,5 - 2,5 m tương ứng với mật độ 2000 - 2500 cây/ha. - Chuẩn bị đất trồng rễ và 2/3 diện tích lá. Cây có thời gian sinh trưởng Làm đất: ngắn, sớm ra hoa song năng suất không cao Kỹ thuật làm đất phụ thuộc vào tính chất đất. Nếu đất tơi xốp chỉ cần làm sạch cỏ dại, đất chặt, bí cần cày sâu 30 – 40 cm và bừa - Dùng chồi nuôi cấy mô kỹ, nhặt sạch cỏ dại. Đây là loại thực liệu dùng tốt, sạch bệnh, có tiềm Thời vụ làm đất thường tiến hành trước thời vụ trồng khoảng 10 – 15 ngày năng năng suất cao. Cây sinh trưởng dài nhưng Đào hố trước khi trồng với kích thước rông 40 – 60 cm, sâu 20 – 30 năng suất cao. Các chồi nuôi cấy mô phải đạt chiều cm. Nên bón lót cho mỗi hố 15 - 20 kg phân hữu cơ và 0,10 – 0,15 kg phân Ure . Phân bón lót phải trộn đều với đất trước khi cao tối thiểu là 30 - 45 cm, đường kính thân giả 15 trồng cây - 20 mm, có 5 - 7 lá thật. Chăm sóc cho chuối - Thiết kế đai chắn gió cho vườn • Trồng giặm Đây là công việc quan trọng đối với vườn chuối lớn từ 0,3 ha trở lên. Đai chắn gió thiết kế vuông Sau khi trồng 15 – 20 ngày tiến hành trồng giặm các góc với hướng gió bão thịnh hành với độ cao 8 – cây chết, cây còi cọc để đảm bảo mật độ và độ đồng 10 m. Khoảng cách giữa 2 hàng cây chắn gió là đều các cây trên vườn 150 – 200mét. • Tưới nước Loại cây dùng trồng ở đai chắn gió có thể là cây Ngay sau trồng cần phải tưới cho đất đủ ẩm vào ăn quả, các loại keo, cau, dừa v.v.. chiều mát trong thời gian 3 -5 ngày sau trồng. - Thời vụ trồng: Khi cây đã hồi xanh cần kiểm tra độ ẩm đất để tưới, Thời vụ trồng ở miền Bắc: Chuối Tiêu: tháng 7 -8 đảm bảo độ ẩm đất luôn đạt 70 -75 % hàng năm; Chuối Tây: tháng 2 -3 hàng năm Các phương pháp tưới cho chuối thường là tưới - Cách trồng: rãnh ( đối với vườn bằng phẳng ít dốc và đất có Trồng giữa hố đã đào, lấp đất cao hơn phần bẹ lá thành phần cơ giới trung bình đến hơi nặng) và tưới còn tươi trên thân củ từ 5 -7 cm phun (đối với vườn dốc, đất có thành phần cơ giới nhẹ) https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 6
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam - Bón phân cho chuối năm thứ 2, thứ 3 - Bón phân cho chuối năm đầu + Lượng phân bón: + Lượng bón cho chuối Đạm Ure: từ 130 – 150kg/ha/năm Đạm Ure: từ 220 – 330kg/ha/năm Kaliclorua: từ 330 – 500 kg/ha/năm Kaliclorua: từ 330 – 500 kg/ha/năm Lân supe: từ 100 – 200 kg/ha/năm + Thời gian bón: Phân chuồng: 60 – 80 tấn/ha/năm + Thời gian bón: Lần 1: Bón sau trồng 1 - 1,5 tháng: bón 50% đạm + Lần 1: Bón sau thu hoạch quả năm đầu bón 100% phân hữư 50% kali cơ + 100% lân + vôi (nếu cần) Lần 2: Bón trước khi phân hoá hoa ( sau trồng 6 -7 Lần 2: Sau lần bón 1 từ 1,5 – 2 tháng bón 50%đạm + 50% tháng) bón 25% đạm + 25% kali kali Lần 3: Bón nuôi quả: Bón sau khi cắt hoa đực, bón Lần 3: khi cây phân hoá hoa, bón 25% đạm + 25% kali 25% đạm + 25% kali Lần 4; Bón sau khi cắt hoa đực, bón lượng phân còn lại + Cách bón: Bón rải trên mặt sau khi xới nhẹ + Cách bón: Bón lần 1 sau thu quả năm đầu kết hợp với quanh gốc cách gốc 30 -50 cm. Tủ phân bằng mùn đào bỏ cây mẹ đã thu quả. Các đợt bón sau bón theưo cách bón rải phân trên măt. rác hoặc xới nhẹ để lấp phân Cắt hoa đực, bao buồng Thu hoạch và vận chuyển Thu hoạch: - Cắt hoa đực Thời điểm thu hoạch quả phụ thuộc vào thị trường và khoảng Sau khi buồng hoa đã ra hết nải cần cắt bỏ hoa đực cáh từ vườn đến nơi bán. Thường xác định thời điểm thu để giảm tiêu hoa dinh dướng nuôi quả. Cắt hoa đực hoạch theo thời gian từ trỗ hoa đến thu hoach, chỉ số quả hoặc hình dáng của quả nên làm vào chiều mát, trời khô ráo. Sau khi cắt có Thời gian vận chuyển quả thể dùng vôi bôi chỗ cắt để hạn chế nhựa chảy Khoảng thời gian vận chuyển quả đến nơi bán phụ thuộc - Bao buồng chuối nhiều vào độ chín ( dáng quả khi thu hoạch) Bao buồng chuối sau khi cắt hoa đực là biện pháp Dáng quả thu hoạch Thời gian vận chuyển hạn chế sâu bệnh và làm tăng năng suất buồng. Tròn quả 5-8 ngày Dùng túi nhựa trắng có đục lỗ (3-5 hàng lỗ, các lỗ cách nhau 10-15cm có kích thứơc lỗ 1cm) bao hết Quả ¾ tròn đầy 10 ngày buồng lên đến cuống buồng. Cácvùng khó khăn có Quả còn cạnh, ¾ tròn gầy 15-20 ngày thể dùng vật liệu là các bao dứa, bao tải để bao Sâu, bệnh và biện pháp phòng trừ Bảo quản quả • 5.1. S©u h¹i chuèi tiªu - Mät chuèi hay lµ s©u ®ôc th©n • Sau khi thu hoạch chuối cần được chuyển đến nơi (Cosmopolites sordidus): tập trung để làm sạch, ra nải và bảo quản sơ bộ • ĐÆc ®iÓm g©y h¹i: C©y chuèi bÞ mät g©y h¹i bÞ trước khi vận chuyển suy yÕu toµn th©n, cã khuynh híng ra buång • Các nải (hoặc buồng ) sau khi đã làm sạch được đóng gói trong thùng carton hoặc hộp đan bằng nhá vµ kh¼ng kheo. Vên chuèi tiªu bÞ nhiÒm tre để bảo quản bÖnh cã n¨ng suÊt suy gi¶m qua tõng n¨m. • Nhiệt độ thích hợp để bảo quản chuối là 13- 13,50C và độ ẩm không khí là 80-85%. https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 7
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam • BiÖn ph¸p phßng trõ - RÇy mÒm (Pentolonia nigronervosa) - Chän c©y con ®em trång kh«ng cã dÊu vÕt cña mät, tr¸nh chÊt ®èng c©y con qua ®ªm tríc khi trång ®Ó • §Æc ®iÓm g©y h¹i tr¸nh mät ®Õn ®Î trøng. Kh«ng tån tr÷ c©y con qu¸ • RÇy thêng chÝch hót c©y con ë gÇn mÆt ®Êt hoÆc l©u. Cã thÓ nhóng c©y con trong dung dÞch thuèc trõ s©u nh Sevin, Trebol nång ®é 0,2% tríc khi trång ë gèc. Lµ t¸c nh©n truyÒn virus g©y bÖnh chïn - C¾t cñ chuèi ra tõng m¶nh nhá vµ t×m ®êng ®ôc cña ®ät chuèi. s©u råi b¾t giÕt. BiÖn ph¸p nµy thùc hiÖn khi trång l¹i • BiÖn ph¸p phßng trõ vên chuèi. - C¸t nh÷ng ®o¹n th©n chuèi dµi 30- 50 cm bæ ®«i, óp • Phun c¸c lo¹i thuèc trõ s©u th«ng thêng, thêng mÆt c¾t xuèng ®Êt trong vên chuèi ®Ó nhö s©u. Mét xuyªn vÖ sinh vên, t¸ch bá bÑ chuèi kh«, diÖt bôi chuèi ®Æt 2 bÉy. Hµng ngµy nhÊc bÉy lªn t×m b¾t kiÕn s©u. Mçi bÉy chØ cã t¸c dông tèt trong mét tuÇn lÔ. - Cã thÓ dïng c¸c lo¹i thuèc s©u Sevin, Trebol nång ®é 0,2% ®Ó phun hoÆc r¶i Regent, Basudin vµo gèc. Bọ trĩ - S©u cuèn l¸ (Erionota thrax) • Triệu chứng gây hại: Bọ trĩ thường gây hảitên hoa và quảBä trÜ thêng g©y h¹i trªn hoa vµ qu¶ chuèi. Chóng lµm gi¶m phÈm chÊt vµ gi¸ trÞ th¬ng phÈm cña qu¶ chuèi . Bä trÜ • §Æc ®iÓm g©y h¹i thêng ph¸ ho¹i tríc khi chuèi trßn qu¶. Chóng thêng hay ®Î trøng ë mÆt díi qu¶ vµ vÒ phÝa cuèng qu¶, chóng thêng • S©u lín cã mµu tr¾ng. §Î trøng ë l¸ non. Khi sèng thµnh ®µn, thµnh nhãm. s©u në th× c¾t l¸ vµ cuèn l¹i. L¸ bÞ cuèn sÏ bÞ • Có thể gặp 3 loại bọ trĩ sau: Bọ trĩ hoa Franckliniella parvola: Loµi nµy g©y h¹i lµm xuÊt hiÖn nh÷ng chÊm gå ghÒ kh« vµ heo ®i nhá mµu xanh xanh, sê thÊy ®îc. LoạiChaelanephthrips orchidii (Scricothrips siguipennis):Loµi nµy ¨n vá qu¶, m« vá • BiÖn ph¸p phßng trõ ph¶n øng l¹i, t¹o ra c¸c chÊm cã mµu khãi ®á sÉm hoÆc nh¹t, sau ®ã h×nh thµnh c¸c vÕt nÎ vµ vÕt nøt n«ng. Loại • Ng¾t bá phÇn l¸ bÞ cuèn. Sö dông c¸c lo¹i Paleucothrips musae: G©y ra nh÷ng chÊm lín mµu n©u ®á thuèc trõ s©u th«ng thêng nh Polytrin, Sherpa, sÉm trªn qu¶ xanh. Nh÷ng vÕt nµy chuyÓn thµnh c¸c vÕt gØ Trebol… ®Ó phßng trõ. khi qu¶ chÝn. • Phun c¸c lo¹i thuèc trõ s©u nh Supracide, Sherpa … ®Ó phun TuyÕn trïng h¹i chuèi BiÖn ph¸p phßng trõ: • §Æc ®iÓm g©y h¹i: • Lo¹i bá c¸c c©y bÖnh, ®µo bá c¶ rÔ. CÇy ph¬i ®Êt • Thêng gÆp ë hÖ thèng rÔ chuèi 3 nhãm tuyÕn trïng: trong 6 th¸ng vµ khö trïng ®Êt tríc khi trång míi. Cã - Nhãm Radophlus similis g©y ra nh÷ng vÕt h¹i n»m s©u thÓ dïng mét trong c¸c lo¹i thuèc Br«mua metyl, trong rÔ Carbation, Clopicrin theo nång ®é, liÒu lîng vµ c¸ch - Nhãm Helicotylenchus multicinctus t¹o c¸c vÕt h¹i n»m xö lý theo híng dÉn trªn bao b× thuèc. n«ng trong rÔ • Khi trång míi vên chuèi hoÆc trång l¹i vµo c¸c vên - Nhãm Meloidogyne g©y ra c¸c u rÔ ®· ®îc khö trïng ®Êt, chØ sö dông nh÷ng thùc liÖu • TuyÕn trïng cã thÓ lµm cho bé rÔ chuèi bÞ ph¸ ho¹i trång kh«ng bÞ nhiÔm tuyÕn trïng. Víi lo¹i thùc liÖu hoµn toµn. TuyÕn trïng cã thÓ gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ d¹ng chåi t¸ch tõ c©y mÑ cÇn xö lý cñ chuèi b»ng tr×nh l©y nhiÔm vµ phæ biÕn cña bÖnh hÐo Panama h¹i c¸ch ng©m trong dung dÞch Furadan 0,2% trong vßng chuèi 1 phót sau ®ã ®Ó kh« trong 24 giê tríc khi trång. https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 8
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam BÖnh h¹i chuèi • - BÖnh hÐo Panama (Fusarium oxysporum f.sp. Cubense) BiÖn ph¸p phßng trõ • §Æc ®iÓm g©y h¹i BÖnh cã thÓ xÈy ra cø bÊt cø giai ®o¹n t¨ng trëng nµo cña c©y. • §µo bá c¸c gèc bÞ bÖnh, r¶i v«i hay c¸c lo¹i C¸c lµ giµ bÞ vµng tríc råi lan dÇn ®Õn c¸c l¸ ngän. L¸ bÞ vµnh tõ thuèc gèc ®ång ®Ó khö ®Êt tríc khi trång trë b×a l¸ råi lµn vµo g©n l¸ vµ lµm hÐo l¸. Cuèng bÞ gÉy ë phÇn tiÕp gi¸p víi th©n gi¶, ®«i khi lµ gi÷a phiÕn l¸. C¸c l¸ ®ät cßn xanh vµ l¹i. ë vên bÞ nÆng nªn ngõng canh t¸c vµ cho mäc th¼ng sau ®ã cã mµu xanh nh¹t hay h¬i vµng, nh¨n nheo vµ cuèi cïng th× còng bÞ hÐo. Th©n gi¶ bÞ chÕt nhng vÉn ®øng, c¸c ®Êt ngËp níc trong thêi gian tõ 2 - 6 th¸ng ®Ó bÑ ngoµi nøt däc theo th©n. C¸c chåi non vÉn xuÊt hiÖn nhng sau tiªu diÖt mÇm bÖnh trong ®Êt. ChØ dïng nh÷ng ®ã bÞ hÐo rôi. NÊm g©y bÖnh tån t¹i trong ®Êt x©m nhËp vµo c©y qua c¸c vÕt th- cñ gièng kh«ng bÖnh ®Ó trång vµo ®Êt míi vµ ¬ng trªn rÔ, lan dÇn ®Õn c¸c bã m¹ch dÉn vµ lµm t¾c c¸c èng vïng míi. m¹ch dÉn, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c©y bÞ hÐo chÕt. BÖnh l©y lan rÊt nhanh. §Êt ®· bÞ nhiÔm nÊm nµy kh«ng trång l¹i chuèi ®îc nÕu • Sö dông gièng chèng bÖnh ®Ó trång kh«ng ®îc xö lý tèt vµ cã mét thêi gian c¸ch ly ®Çy ®ñ. - Bªnh hÐo do vi khuÈn (BÖnh Moko) BÖnh chïn l¸ virus BÖnh do Vi khuÈn Pseudomonas solanacearum g©y ra. TriÖu chøng • §Æc ®iÓm g©y h¹i: bÖnh: l¸ cã mµu xanh vµng, phiÕn l¸ cã mµu vµng xØn, lan ®Õn cuèng l¸ hoÆc ®Õn g©n l¸ sau ®ã cuèng l¸ bÞ g·y, l¸ bÞ kh«, c©y • TriÖu chøng bÖnh lµ nh÷ng säc xanh sÉm, dµi 5cm ®ang ra hoa thi buång ngõng ph¸t triÓn, mét vµi qu¶ bÞ th©m ®en vµ nøt to¸c ra. C¾t ngang th©n c©y thÊy nhung bã m¹ch dÉn cã mµu n»m ë g©n giua vµ cuèng l¸. L¸ bÞ nghÏn kh«ng v¬n ra n©u, vµng, tõ ®ã sïi ra mét lo¹i nhùa chøa ®Çy vi khuÈn. BÑ l¸ rÊt nhít, trong khi bÑ l¸ bÞ bÖnh hÐo Panama l¹i kh«. ®îc, trËt tù xÕp l¸ bÞ rèi lo¹n. PhiÕn l¸ cã kÝch thíc rÊt • BÖnh l©y lan qua cñ chuèi bÞ bÖnh, vi khuÈn lan truyÒn qua rÔ, tØa nhá, bÞ óa vµng ë ngoµi ria vµ mÐp l¸ bÞ uèn cong. c©y con. §Ó tr¸nh l©y lan bÖnh qua dông cô tØa ngêi ta dïng lu©n phiªn 2 dông cô ®îc ng©m vµo dung dÞch fo«cmon 5%. • Virus g©y bÖnh ®îc lan tuyÒn do rÖp Pentalonia • BiÖnph¸p phßng trõ: - Đµo bá c¸c gèc bÞ bÖnh, r¶i v«i hay c¸c lo¹i thuèc gèc ®ång ®Ó khö ®Êt tríc khi trång trë l¹i. ë vên bÞ nÆng nªn nigronerva. D©y lµ mét loµi rÖp sèng lu ®éng vµ cã thÓ ngõng canh t¸c vµ cho ®Êt ngËp níc trong thêi gian tõ 2 - 6 th¸ng sèng trªn c©y chuèi còng nh mét sè loµi c©y kh¸c. C©y ®Ó tiªu diÖt mÇm bÖnh trong ®Êt. ChØ dïng nhung cñ gièng kh«ng bÖnh ®Ó trång vµo ®Êt míi vµ vïng míi- Sö dông gièng chèng bÖnh chuèi sau khi bÞ l©y nhiÔm mét th¸ng míi xuÊt hiÖn ®Ó trång triÖu chøng bÖnh. Bón vôi cho vườn: Xác định lượng vôi bón BÖnh hoa l¸ chuèi do Virus Cucumis virus L. Ghi chó: LT = Lý thuyÕt; TT = Thùc tÕLý thuyÕt lµ c n cø vµo pHKCL mµ chñ yÕu lµ sè c¸c ion H+, song thùc tÕ trong ®Êt cã c¸c ion kiÒm Ca++ vµ Mg++ do vËy lîng bãn thùc tÕ chØ b»ng hoÆc b»ng 2/3 lîng lý thuyÕt. • §Æc ®iÓm g©y h¹i • TriÖu chøng bÖnh lµ nh÷ng v¹ch vµng n»m gi÷a c¸c g©n l¸ Lươngj vôi cần thiết để nâng pH lên 6 – 7 (kg) phô vµ song song víi c¸c g©n l¸. l¸ bÞ bÖnh kh« hÐo rÊt nhanh, cã nhiÒu triÖu chøng bÞ nghÏn l¸ vµ buång chuèi ®îc t¹o ra cã Khối lượng đất pHkcl c¸c h×nh d¸ng rÊt xÊu. trong vườn (m3) Đất nhẹ Đất trung bình Đất nặng • Virus ®îc lan truyÒn do rÖp Aphis maydis vµ Aphis LT TT LT TT LT TT gossypii. Nh÷ng con chuèi gièng nhiÔm bÖnh lµ nguån l©y lan bÖnh ®Çu tiªn trong vên. 3,5 – 4,5 3,5 – 5,0 2,3 – 3,3 5,0 – 7,5 3,3 – 5,0 7,5 - 10 5,5 – 6,5 • Lo¹i bá nh÷ng con chuèi gièng bÞ nhiÔm bÖnh. ChØ dïng nh÷ng 1,0 - 1,5 con chuèi gièng hoµn toµn kh«ng bÞ nhiÔm bÖnh 4,5 – 5,5 2,5 – 3,5 1,6 – 2,4 3,5 – 4,5 2,3 – 3,0 4,5 – 5,0 3,0 – 3,3 • Tiªu huû c¸c c©y chuèi bÞ bÖnh trong vên khi xuÊt hiÖn bÖnh 0,5 – 1,0 3,5 – 4,5 • Thêng xuyªn lµm vÖ sinh vên chuèi, tiªu diÖt cá d¹i 2,0 – 3,5 1,2 – 2,3 2,7 – 4,0 1,8 – 2,6 4,0 – 6,0 2,6 – 4,0 • Phun thuèc phßng trõ rÖp 4,5 – 5,5 1,5 – 2,5 1,0 – 1,5 2,5 – 3,5 1,6 – 2,3 3,5 – 5,0 2,3 – 3,3 https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 9
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam KỸ THUẬT TRỒNG XOÀI Nguồn gốc, phân loại, các giống (Mangifera indica L.) • Các giống xoài: hơn 100 gièng xoµi kh¸c nhau. • Ý nghĩa dinh dưỡng và kinh tế: C©y xoµi (Mangifera Ở miÒn Nam: trång phæ biÕn c¸c gièng xoµi c¸t Hoµ Léc, xoµi C¸t Chu, xoµi Bëi, xoµi Thanh Ca. ë miÒn Trung: tØnh Kh¸nh indica L) lµ c©y an qua nhiÖt ®íi quan träng ë níc ta ®- Hßa cã gièng xoµi Canh n«ng, tØnh Binh ĐÞnh cã gièng xoµi îc trång phæ biÕn ë nhiÒu vïng trong níc nhÊt lµ ë c¸c C¸t Mèc lµ những gièng xoµi ngon, cã n¨ng suÊt cao. tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu Long xoµi ®· trë thµnh c©y Ở c¸c tØnh miÒn B¾c cã c¸c gièng xoµi GL1, GL2, GL6 do ViÖn hµng hãa cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. ë huyÖn C¸i BÌ (tØnh nghiªn cøu rau qua chän läc ®· ®îc Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n c«ng nhËn gièng hoÆc khu vùc hãa. Ngoµi ra TiÒn Giang) trªn mét c«ng ®Êt (b»ng 1/10ha) trång xoµi cã gièng xoµi trøng (xoµi trßn) Yªn Ch©u lµ gièng ®Þa ph¬ng thu l·i khoang 11 triÖu ®ång. ®· ®îc trång tõ l©u ë S¬n La. • Tríc ®©y xoµi trång chÝnh ë miÒn Nam nhng hiÖn nay • Gèc ghÐp cho xoµi: nhê nhung tiÕn bé vÒ gièng, kü thuËt trång, nhiÒu tØnh ë Ở ®ång b»ng s«ng Cöu Long xoµi bëi (cßn gäi lµ xoµi ghÐp) xoµi Thanh Ca, Ch©u h¹ng vâ. miÒn B¾c ®· trång xoµi rÊt cã kÕt qua vµ ®ang trë thµnh C¸c tØnh Duyªn hai miÒn Trung: Xoµi c¬m, xoµi xÏ. c©y kinh tÕ quan träng trong vên nhµ, vên ®åi. C¸c tØnh miÒn B¾c: m¾c chai, xoµi h«i, muçm, xoµi rõng Yêu cầu sinh thái Kỹ thuật trồng mới • NhiÖt ®é binh qu©n nam thÝch hîp 24 – 26đoC nhiÖt • MËt ®é vµ khoang c¸ch ®é binh qu©n th¸ng l¹nh nhÊt kh«ng díi 150C. Lîng MËt ®é khoang c¸ch cã thÓ lµ: 4 x 5m, 5 x 5m, 6 x 5m ma Ýt nhÊt 1000 - 1200 mm/nam. Vïng trång xoµi cÇn hoÆc 7 x 8, 8 x 8m. cã mét mïa kh« ®Ó c©y ph©n hãa hoa ®îc thuËn lîi. • Thêi vô trång NÕu ra hoa gÆp nhiÖt ®é thÊp, ®é Èm kh«ng khÝ qu¸ Ỏ miÒn B¾c mïa xu©n th¸ng 2 - 3, vô thu th¸ng 8 - 9 cao kh«ng cã lîi cho sù nÈy mÇm cña h¹t phÊn do ®ã Ở miÒn Nam ®Çu mïa ma th¸ng 4 - 5 viÖc thô phÊn thô tinh gÆp khã khan, nÊm bÖnh ph¸t • ChuÈn bÞ hè trång triÓn xoµi ra hoa nhiÒu mµ Ýt ®Ëu qua. Xoµi yªu cÇu ®ñ Đµo hè: ë vïng ®åi hè réng 80 - 100cm s©u 60 - 80cm (cµng s©u cµng tèt) ®Êt vên, ®Êt ruéng hè dao réng 60 ¸nh s¸ng. - 80cm, s©u 40 - 50cm. Mçi hè bãn 30 - 50kg ph©n • VÒ ®Êt ®ai: Xoµi kh«ng kÐn ®Êt, cã thÓ trång ®îc trªn chuång trén thªm 1 - 2kg supe L©m thao hay nhiÒu lo¹i ®Êt: ®Êt phï sa, ®Êt c¸t ven biÓn, ®Êt ®åi gß, tecm«fosphat, ®Êt chua thi thªm 0,5 - 1kg v«i bét lÊp ®Êt trén ®Òu víi ph©n. Tèt nhÊt lµ lµm xong tríc lóc ®Êt b¹c mµu nhê cã bé rÔ kháe, an s©u nªn c©y cã kha trång ®é 1 th¸ng. nang chÞu h¹n tèt. Đé pH 5.5 - 6.5. Trồng mới (tiếp) Kỹ thuật chăm sóc, bón phân • Trång c©y XÐ bá tói ni l«ng ë bÇu c©y gièng, ®µo mét hè nhá võa víi bÇu ®Êt ®Æt c©y chÝnh giưa hè, lÊp ®Êt sao cho mÆt bÇu ngang víi • Bãn ph©n mÆt hè, lÊy tay dËm chÆn ®Êt xung quanh gèc. Trång xong tíi Ph©n bãn huu c¬ cho xoµi tèt nhÊt dïng ph©n chuång hoai, bïn ao, bïn s«ng níc (1 thïng níc cho mét c©y) sau phñ gèc b»ng cá kh« hoÆc ph¬i kh« ®Ëp nhá, níc ph©n chuång pha lo·ng vµ bæ sung ph©n kho¸ng NPK ®Ó bãn cho c©y. r¬m r¹. C¾m mét cäc buéc th©n c©y ®Ó giã khái lay gèc. TuÇn LiÒu lîng ph©n bãn: ®Çu tíi níc cho c©y mçi ngµy mét lÇn, tuÇn thø hai c¸ch mét C©y cßn nhá ë 3 nam ®Çu bãn 200-500g/c©y tû lÖ NPK 14:14:14 hay 12:24:12. ngµy tíi níc mét lÇn, tuÇn thø 3, thø 4 tíi tha h¬n, 3 - 4 ngµy Bãn lµm 3 lÇn trong nam vµo tríc c¸c ®ît léc - c©y cµng lín qua cµng nhiÒu mét lÇn, sau 1 th¸ng nÕu thÊy cã c©y nµo chÕt th× trång dÆm. thi lîng ph©n bãn tang. • T¹o t¸n Năm thø 4 trë ®i bãn 1.5 - 2.0kg ph©n NPK hçn hîp/1 c©y. Thêi gian bãn chia lµm 2 lÇn chñ yÕu lµ tríc lóc xoµi ra hoa vµ sau thu ho¹ch qua. NÕu c©y cã Ở nam ®Çu vµ nam thø hai t¹o cho c©y cã mét t¸n ph¸t triÓn nhiÒu qua cÇn bãn bæ sung c¸c lo¹i ph©n bãn l¸ nh Bifolan ( Đøc) Nutrus ®Òu ra c¸c phÝa. Trªn th©n chÝnh ®Ó l¹i 3 - 4 cµnh cÊp 1 híng vÒ (Israel), Multiphos (Anh) ®Ó nu«i qua vµo th¸ng 5-7. C¸ch sö dông theo h- 4 phÝa. Cµnh cÊp 1 ®¹t 40 - 50cm thi bÊm ngän ®Ó ra cµnh cÊp íng dÉn ghi trªn bao bi. hai. ChØ ®Ó l¹i 2 - 3 cµnh cÊp 2. Cµnh cÊp 2 ®¹t 30 - 40cm thi • C¾t tØa bÊm ngän ®Ó ra cµnh cÊp 3. ChØ ®Ó l¹i 2 - 3 cµnh cÊp 3. C©y Hµng nam sau khi thu ho¹ch cÇn c¾t bá cµnh tam, cµnh bÞ s©u bÖnh cµnh vît, xoµi ghÐp ra hoa rÊt sím nhÊt lµ gièng GL1, GL2 nam thø 1, 2 cµnh mäc lén xén trong t¸n ®Ó gi cho t¸n c©y th«ng tho¸ng. Chó ý quÐt v«i nÕu ra hoa thi nªn c¾t bá ®Ó dån søc cho c©y. Tõ nam thø 3 trë gèc vµo mïa ®«ng. ®i b¾t ®Çu ®Ó qua. https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 10
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Đốn tỉa cho xoài: Kỹ thuật cắt tỉa xoài Kỹ thuật xử lý ra hoa 1- Bẻ chum hoa: bẻ khi chùm hoa có độ dài 5 - 7cm. 2- Sử dụng hoá chất: Sử dụng Paclobutrazol để thúc đẩy sự hình thành mầm hoa, sau đó dùng nitrate kali để thúc cho mầm hoa phát triển đồng loạt. Paclobutrazol được xử lý bằng cách tưới vào đất với liều lượng 1-2 g nguyên chất/m đường kính tán khi lá có màu đọt chuối (45-60 ngày) để thúc đẩy sự phân hóa, hình thành mầm hoa. Ba tháng sau khi xử lý Paclobutrazol tiến hành kích thích ra hoa bằng cách phun Thiourê với nồng độ 0,3-0,5% hay Nitrate kali ở nồng độ 2,0-2,5%, một tuần sau xử lý lại với nồng độ giảm 50%. Do Paclobutrazol còn lưu tồn trong đất khoảng 11 tháng nên nồng độ Paclobutrazol cần được giảm 50% ở năm tiếp theo và nên ngừng xử lý hoá chất ở năm thứ ba để tránh ảnh hưởng đến hoạt động của vi sinh vật trong đất, đồng thời cây có thời gian phục hồi các chất dự trữ nhằm duy trì khả năng ra hoa và nuôi trái. Sử dụng nồng độ Paclobutrazol cao sẽ tăng tỉ lệ ra hoa nhưng cũng có thể làm cho chum hoa ngắn lại và ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây sau này. Trở ngại lớn nhất của việc xử lý xoài ra hoa là sâu, bệnh thán thư, nhất là những lúc mưa dầm nên cần chú ý phòng ngừa bệnh sớm ngay khi xoài ra đọt non. Phun Nitrat kali (KNO3) nồng độ 1,25 - 1,5% phunkhi lá trên cành chuyển màu xanh Phun Ethrel nồng độ 05ml/lit (hay 500 ppm). Chú ý nồng độ và phun đúng thời gian tránh tồn lưu làm rụng quả.Ngoài ra có thể phun chế phẩm Fofer - X XỬ LÝ RA HOA CHO XOÀI 0.5 - 1.0 g ai/m2 https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 11
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Các chăm sóc khác • Bao bảo vệ quả • Ghep bổ sung chồi hoa cho cây • Phong trừ sâu bệnh hại RÇy xanh cßn gäi lµ rÇy nh¶y: RÇy dµi 3-5mm mµu xanh ®Õn xanh n©u, chÝch hót ë ®ät l¸ vµ chïm hoa lµm cho hoa bÞ kh« hÐo vµ rông qu¶ non, ngoµi ra cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho nÊm bå hãng ph¸t triÓn g©y ®en bãng. Phßng trõ: phun thuèc Trebon, Applaud liÒu lîng 8 - 10g/b×nh 8 lÝt: Decis, Sumicidin 8 - 10cc/b×nh 8 lÝt phun khi c©y võa ra hoa. Ruåi ®ôc qu¶: G©y h¹i nghiªm träng trªn nhiÒu lo¹i c©y nh xoµi, nh·n, æi, t¸o, cam quýt.v.v. lµ ®èi tîng kiÓm dÞch cña nhiÒu níc khi nhËp khÈu qu¶ t¬i. S©u h¹i cã d¹ng gißi g©y h¹i nhiÒu tõ khi qu¶ giµ ®Õn chÝn. Ruåi c¸i ®Î trøng díi líp vá. Trøng në thµnh s©u non, s©u non ¨n thÞt qu¶ g©y thèi vµ rông. Phßng trõ: - dïng bÉy pheromore (víi thuèc vizubon) ®Æt trong vên dÉn dô ®Ó giÕt ruåi trëng thµnh. §Æt 2-3 bÉy/1000m2; Bao qu¶: Dïng giÊy dÇu, tói ni l«ng cã ®ôc lç hay bao giÊy keo máng ®Ó bao qu¶, sau khi qu¶ ®· qua giai ®o¹n rông sinh lý trong kho¶ng 40 - 45 ngµy tuæi. TuÇn lÔ tríc khi bao qu¶ cã thÓ phun thuèc trõ s©u vµ c¶ thuèc trõ bÖnh ®Ó ngõa s©u vµ bÖnh h¹i qu¶. Xö lý qu¶ sau thu ho¹ch b»ng níc nãng 490C trong vßng 15 phót ®Ó giÕt trøng s©u. RÖp s¸p: G©y h¹i trªn qu¶ lµm cho qu¶ kÐm ph¸t triÓn ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng qu¶ vµ vÎ ®Ñp cña s¶n phÈm. Phßng trõ: Phun Supracide liÒu lîng 20cc/b×nh 8 lÝt hay Danitol, fenbis, Pyrinex, Voltage 15-20cc/b×nh 8 lÝt. BÖnh th¸n th: Do nÊm Collectotriclum gloespoiroides g©y nªn h¹i l¸, h¹i qu¶ non, chïm hoa vµ g©y thèi qu¶ trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n. Phßng trõ: Dïng Benlate nång ®é 0,1%. Copper - B 0,25%. Mancozeb 0,3% ®Ó phun. §Þnh kú 7 ngµy phun 1 lÇn tõ khi hoa në ®Õn 2 th¸ng sau. Sau ®ã 20 - 25 ngµy phun mét lÇn. BÖnh nÊm phÊn tr¾ng: G©y h¹i chñ yÕu lµ chïm hoa, nh÷ng qu¶ non míi ®Ëu. BÖnh ph¸t triÓn nhanh thµnh dÞch khi thêi tiÕt cã ma phïn rÐt kÐo dµi, ®é Èm kh«ng khÝ cao. C©y bÞ bÖnh hoa cã thÓ thèi rông 100%. Phßng trõ: Dïng lu huúnh - v«i pha tØ lÖ 1:1:100 Cooper - B 0,2%, Benomy 10,15% phun ®Þnh kú 10-15 ngµy/lÇn. BÖnh thèi qu¶ - kh« ®ät: Do nÊm Diplodia natalensis g©y h¹i nÆng trong ®iÒu kiÖn nãng Èm vµ mïa ma. BÖnh h¹i l¸, cµnh vµ lµm thèi qu¶ trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n, vËn chuyÓn. Phßng trõ: Tr¸nh bÇm ®Ëp, x©y x¸t qu¶ khi thu h¸I; Phun Benlate nång ®é 0,01%, Cooper - B 0,1% hay cã thÓ dïng Cooper Zinc 20 - 30% b×nh 8 lÝt, Benomy 110g/b×nh 8 lÝt ®Ó phun. Nhóng qu¶ trong dung dÞch Benomyl 0,6% trong 10 phót hay trong n- íc nãng 520C trong 2 phót. BAO QUẢ CHO XOÀI GHÉP CHỒI HOA CHO XOÀI THU HOẠCH QUẢ NHIỆT ĐỚI • Xác định thời điểm thu hoạch CLIMACTERIC NO-CLIMACTERIC • Kỹ thuật thu hái quả Avocado Carambola - Đối với quả có nhựa mủ: chuối, xoài… Egg-Plant Mango - Đối với quả khác: Guava Lemon Plantain Orange • Xử lý và bảo quản sơ bộ quả: đặc điểm hô Banana Watermelon hấp của các loại quả nhiệt đới Papaya Pineapple Apple https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 12
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Respiración Climatérica 180 30 160 140 Cherimoya Strawberry 120 20 Grape 100 80 Mango 60 10 40 Cherry 20 Tomate Lemon 0 0 time Time Chương 3: Kỹ thuật trồng trọt Cây ăn quả á nhiệt đới Cây có múi (Citrus sp.) • Những đặc điểm chung về sinh thái vùng á nhiệt đới Khí hậu á nhiệt đới ẩm: Chia 4 mùa rõ rệt: Xuân, hạ, thu, đông, nhiệt ẩm khá cao Khí hậu á nhiệt đới khô: Chia 2 mùa: Hè và đông, nhiệt và ẩm thường thấp • Đặc điểm sinh học chung của cây ăn quả á nhiệt đới Thường là các cây thường xanh hoặc rụng lá theo mùa Tốc độ sinh trưởng mạnh vào các tháng nóng, ẩm (mùa hè của năm). Nhiệt độ bắt đầu sinh trưởng 120C Có thời kỳ ngủ nghỉ rõ vào các tháng lạnh nên khá ổn định trong việc phân hoá hoa (dẫn đến khả năng điều chỉnh ra hoa thấp) • Giới thiệu chung, tình hình sản xuất và thị trường: Giá trị dinh dưỡng và kinh tế; Các lợi thế của cây cam quýt; Sản xuất cam quýt trên thế giới: Diện tích, năng suất, vùng trồng chính; Sản xuất cam quýt ở Việt Nam: Diện tích, năng ĐÆc tÝnh N«ng sinh häc c¬ b¶n suất, vùng trồng chính • Cam quýt cã nhiÒu giống, dßng kh¸c nhau: bưởi, cam, quýt, • Nguồn gốc và phân bố: Nguồn gốc: Vùng đông nam châu Á bao gồm TQ, Ấn độ, Đông dương, Các đảo ĐNÁ. Phân bố: 30-45ovĩ độ bắc và nam, độ cao từ chanh, phật thủ. Mçi lo¹i cã c¸c gièng, dßng kh¸c nhau. VÝ dô b- 300m ëi DiÔn cã T«m vµng, t«m xanh, t«m tr¾ng trong ®ã dßng T«m • Phân loại và các giống chủ yếu vµng ®îc a chuéng nhÊt. – Hệ thống phân loại theo thực vât – Hệ thống phân loại theo trồng trọt • Cam quýt yªu cÇu nhiÖt ®é trung binh nam kh¸ «n hßa so víi c¸c Nhóm Cam (Citrus sinensis): cam thường; cam đỏ ruột; cam ngọt, cam Navel c©y n«ng nghiÖp kh¸c. NhiÖt ®é tèi thÝch cho sinh trëng, ph¸t Nhóm quýt: triÓn 23 0 C - 28 0 C . Cho ph¸t triÓn cña qu¶ tõ 29 0 C - 30 0 C . Quýt thường (Citrus reticulata Blanco): cam canh, các giống quýt… Quýt King (Citrus nobilis Blanco): cam sành Khi nhiÖt ®é xuèng díi 16 0 C ¶nh hëng ®Õn sinh trëng, c©y Quýt Địa trung hải (Citrus deliciosa) ngõng sinh trëng ë 10 0 C. Quýt Nhật - Satsuma (Citrus unshui) • RÔ thuéc nhãm rÔ nÊm, ph¸t triÓn tèt trªn ®Êt cã ®é xèp, tho¸ng Nhóm bưởi khÝ cao. Bưởi nhiệt đới (Citrus grandis;C.maxima):Bưởi diễn, Đoan hùngv.v..(Pommelo) • Hoa chïm ra trªn cµnh xu©n cña nam tríc (cã tuæi cµnh tõ 10-12 Bưởi Á nhiệt đới (Citrus paradish): bưởi chùm (Pommelem) th¸ng). NhiÒu hoa song tû lÖ hoa hữu hiÖu thÊp Nhóm chanh: Chanh nhiệt đới (Citrus laijm): các giống trồng ở miền nam • Lµ c©y tù thô hoÆc yªu cÇu giao phÊn ®Ó ®Ëu qu¶ (nhËn phÊn tõ Chanh giấy (Citrus limonia): các giống trồng ở phía bắc hoa kh¸c hoÆc c©y kh¸c). Chanh núm (Citrus limon): các giống Eureka v.v.. • Qu¶ sinh trëng liªn tôc trong thêi gian dµi (kho¶ng 10 th¸ng) Nhóm bòng, chanh yên, phật thủ https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 13
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam C¸c lo¹i cµnh vµ hoa trªn c©y • C¸c lo¹i cµnh trªn c©y: - Cµnh vô xu©n: ra trªn cµnh mÑ lµ c¸c cµnh nam tríc cã tuæi 8-12 th¸ng, gåm cµnh hoa (70%) vµ cµnh dinh dìng (30%) - Cµnh vô hÌ: ra trªn cµnh xu©n vµ c¸c cµnh giµ cña nam tríc, thêng lµ c¸c cµnh vît(cµnh mì) - Cµnh vô thu: ra trªn cµnh mÑ cña cµnh xu©n, cµnh hÌ, cµnh thu nam tríc, lµ cµnh dinh dìng - Cµnh vô ®«ng: thêng ra Ýt, chØ ®èi víi c©y cßn sung søc hoÆc bÞ s©u, bÖnh. • C¸c lo¹i cµnh hoa trªn c©y: Hoa chïm (85%); hoa chïm cã l¸ (10%) vµ hoa ®¬n (5%). Cµnh hoa chïm và hoa đơn cã l¸ lµ cµnh cã tû lÖ ®Ëu qu¶ cao nhÊt. Sinh trëng cña qu¶ C¸c vÊn ®Ò tån t¹i trong trång trät Thêi kú chÝn qu¶ quyÕt Thêi kú lín cña qu¶, ®Þnh chÊt lîng qu¶ • Thêi gian lµm qu¶ dµi, kÐo dµi gÇn 10 th¸ng do ®ã bÞ quyÕt ®Þnh khèi lîng qu¶ Yªu cÇu nhiÖt ®é Thêi kú Yªu cÇu ®Çy ®ñ níc, vµ ®é Èm võa ph¶i ¶nh hëng cña nhiÒu yÕu tè néi vµ ngo¹i c¶nh. ®Ëu qu¶, quyÕt dinh dìng (ph©n bãn) ®Þnh sè qu¶ • Tû lÖ ®Ëu qu¶ kh«ng cao, thêng chØ ®¹t 1-1,5% so víi trªn c©y tæng sè hoa. Yªu cÇu thô phÊn, thô tinh • S©u, bÖnh h¹i gåm nhiÒu chñng lo¹i tèt, c¸c chÊt ®iÒu tiÕt sinh • Qu¶ kh«ng ®ång ®Òu trªn c©y, thêng hay bÞ vÑo tr«n trëng ®Ó ®Ëu qu¶ qu¶.M· qu¶ cha ®Ñp, vá qu¶ cßn kh¸ dµy. • ChÊt lîng qu¶ cha ®îc ®Òu trªn cïng c©y hoÆc trªn cïng mét vên T10-11 Thu hoach T3 T4 T12-T1 Mét sè chó ý trong Kü thuËt 1. GIỐNG VÀ CHẤT LƯỢNG CÂY GIỐNG th©m canh Năng suÊt vµ hiÖu qu¶ cña vên bëi ®îc cÊu thµnh bëi c¸c • Xác định giống phù hợp với: yÕu tè sau: Đất, Kỹ thuật, Đầu tư, Thị trường sản phẩm - ChÊt lîng gièng vµ c©y gièng: vên ¬m Chu kỳ kinh doanh và loại sản phẩm - Sè c©y trªn vên: MËt ®é trång • Sức khỏe, độ lớn và pp nhân giống của cây giống - Sè qu¶ trªn mét c©y: Tû lÖ ®Ëu qu¶ • Cơ cấu giống loại trong vườn: - Khèi lîng mét qu¶: đé ®ång ®Òu vµ khèi lîng Cây chính – cây thay thế - cây xen – hoạt động sản ®¹t ®îc cña qu¶ (do yÕu tè gièng, chăm sãc quyÕt ®Þnh) xuất khác - ChÊt lîng qu¶: Bao gåm mµu s¾c vá qu¶, h¬ng • Vị trí của vườn: vườn đồng, vườn nhà v.v.. vÞ, ®é ngät, hinh d¸ng qu¶… (do yÕu tè gièng) https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 14
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam 2. Đ¶m b¶o mËt ®é trång hîp ly • X¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch trång thÝch hîp: hiÖn nay trång dµy hµng tay, tha hµng s«ng. • Chän c©y gièng trång ®ñ tiªu chuÈn vµ ®óng gièng: C©y ghÐp ph¶i cã chiÒu cao 0,6-0,8m; cã 3 cÊp cµnh, ®óng gièng, kh«ng s©u,bÖnh; l¸ xanh tèt vµ ®· æn ®Þnh • Trång ®óng kü thuËt: Đµo hè vµ bãn ph©n lãt ®ñ, trång ®óng vô, kü thuËt trång ®óng (trång cao bÇu), chăm sãc sau trång cÈn thËn • T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c©y thô phÊn, thô tinh tèt • Bæ sung cho c©y c¸c chÊt ®iÒu tiÕt sinh trëng - TØa bá c¸c hoa dÞ hinh, hoa v« hiÖu hoÆc c¸c hoa (thuèc ®Ëu qu¶) ra qu¸ nhiÒu trªn cµnh hoa, nªn ®Ó l¹i 3-5 hoa tèt - Phun cho c©y 2 lÇn khi ®· tµn hoa (hoa në xong) b»ng trªn mét cµnh hoa. c¸c lo¹i ph©n Thiªn n«ng, Master Grow, Atonic, - TiÕn hµnh thô phÊn bæ khuyÕt cho hoa trªn c©y Growmore, GA3 …mçi lÇn c¸ch nhau 7-10 ngµy. b»ng phÊn hoa cña c©y kh¸c (tèt nhÊt lµ dïng - Phun ma cho c©y víi lîng níc kho¶ng 15-20 lÝt/c©y ®Òu phÊn hoa cña gièng kh¸c) vµo s¸ng sím hoÆc trªn t¸n ®Ó giư ®é Èm kh«ng khÝ thÝch hîp 80-85% (®èi chiÒu m¸t víi vên trång ë vïng b¸n s¬n ®Þa) - T¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng cña c¸c c«n trïng, - Giư bé l¸ xanh tèt: chèng nÊm muéi ®en (phun Boocdo ong, bím ho¹t ®éng trªn vên c©y (kh«ng nªn hoÆc Oxychlorua ®ång), s©u vÏ bïa (phun Sherpa.. phun c¸c lo¹i thuèc s©u, thuèc bÖnh trong thêi kú - TriÖu chøng thiÕu vi lîng (xem bæ sung hinh ¶nh t¹i hoa ®ang në file kÌm) • Bãn ph©n nu«i qu¶ 4. N©ng cao ®é ®ång ®Òu CỦA CÂY Nguyªn t¾c bãn ph©n ë thêi kú cc©y ®ang sinh trëng qu¶: - Bãn ph©n võa nu«i qu¶ ®ång thêi võa giư l¸ trong thêi kú qu¶ lín • Rót ng¾n kho¶ng c¸ch tõ t¸n ®Õn rÔ cña c©y nhanh (tõ th¸ng 3 – 8 cña nam) - T¹o hinh cho c©y trong thêi kú KiÕn thiÕt c¬ BẢn vên - Bãn thóc cho léc cµnh thu ra (th¸ng 9-10) nhng kh«ng lµm ¶nh hëng c©y: ®Õn sinh trëng vµ rông qu¶ T¹o hinh d¹ng t¸n më: C©y cã 3-5 cµnh ë 4 híng vµ Kü thuËt bãn ph©n cho c©y: gãc ®é hîp víi trôc th©n lµ 55-60 0 mçi cµnh khung cã 23 - Lîng bãn: C©y 4-7 tuæi: Ph©n h/c 30-50kg + 75-400gr N + 70-200gr P + 60-360gr K; C©y trªn 7 tuæi:Ph©n h/c 50-70kg + 500-750gr N + cµnh cÊp 1 200-350grP + 400-600grK. Bãn theo n¨ng suÊt qu¶… - T¹o hinh cho c©y trong thêi kú c©y ®· cã quA: - Thêi kú bãn vµ sè lÇn bãn: Sö dông kü thuËt vin cµnh ®Ó vin c¸c cµnh mäc th¼ng Đît bãn th¸ng 2-3: 40% ®¹m +2-40% Kali. Thóc cµnh xu©n vµ ®ãn ho¸ ®øng ®Ó khèng chÕ chiÒu cao cña c©y nªn ®¹t khoAng 2,5 Đît bãn th¸ng4, 5: 30% ®¹m + 30% Kali. Thóc cµnh hÌ vµ nu«i qu¶. – 3,0m Đît bãn th¸ng 6, 7: 30% ®¹m + 3-50% Kali. Thóc cµnh thu vµ tăng C¾t tØa rÔ trong thêi kú bãn c¬ bAn Sau thu ho¹ch träng lîng qu¶. quA cña nam tríc dùa vµo chiÒu réng t¸n c©y ®Ó ®Þnh vÞ Đît bãn th¸ng 11 - 12: 100% ph©n hưu c¬ +100% l©n + 100% v«i. Bãn trÝ bãn ph©n kÕt hîp víi møc ®é c¾t tØa rÔ. c¬ b¶n, tăng søc chèng ®ì qua ®«ng (Chó ý: C¸c dît bãn tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 7 cÇn chia ph©n ra nhiÒu lÇn bãn c¸ch nhau 10-15 ngay) C¸c c©y giµ cÇn ®èn thÊp t¸n t¹o t¸n më (®èn c¸c cµnh - Lo¹i ph©n bãn: Nªn sö dông c¸c lo¹i ph©n díi d¹ng hưu c¬ mäc th¼ng ®øng ë giưa t¸n. https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 15
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam • Phßng trõ s©u, bÖnh h¹i vµ tíi níc giư ẩm - Tíi níc cho c©y: CÇn ®ảm bảo níc cho c©y trong c¸c th¸ng quả sinh tr- ëng nhanh (th¸ng 3-9) với ®é Èm ®Êt (70-75%) vµ ®é Èm kh«ng khÝ (80-85%). Ph¬ng ph¸p tíi phun ph¬ng ph¸p tíi rÊt hiÖu quả cho cây có múi. - Phßng trõ s©u, bÖnh hai: Cam quýt bÞ kh¸ nhiÒu lo¹i s©u bÖnh hai vi vËy cÇn chó ý phßng, trõ sím, sö dông ®óng thuèc, kÞp thêi, ®óng liÒu lîng. Thêi gian bÞ s©u, bÖnh nhiÒu lµ tõ th¸ng 3-9, khi c©y sinh trëng m¹nh, nhiÖt ®é vµ Èm ®é cao KÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p kh¸c ®Ó phßng s©u, bÖnh h¹i: c¾t tØa, vÖ sinh vên, quÐt v«i gèc c©y v.v.. 5. N©ng cao chÊt lîng qu¶ 6. VỆ SINH ĐỒNG RUỘNG • Bao b¶o vÖ cho qu¶ - Lîi Ých cña bao b¶o vÖ qu¶: Gi¶m Rông qu¶, Ngăn ngõa s©u,bÖnh h¹i, Lµm ®Ñp m· qu¶, Qu¶ Ýt bÞ vÑo tr«n, Tăng h¬ng vÞ vµ phÈm • Quýet vôi gốc cho cây sau thu hoạch quả chÊt, Lµm máng vá qu¶ h¬n • Tỉa bỏ các cành tăm, cành sâu bệnh và các - Lo¹i vËt liÖu bao qu¶: Tói bao qu¶ chuyªn dông do c¸c c¬ së s¶n xuÊt ë trong níc vµ ngoµi níc cành mọc quá dày trong tán - Thêi kú bao qu¶: Khi qu¶ cã ®êng kÝnh ®¹t 6-7cm • Khơi thông rãnh thoát nước - Kü thuËt bao: Tríc khi bao 2-3 ngµy cÇn phun phßng trõ s©u bÖnh 1 lÇn, tØa bá qu¶ kÑ, lµ bÖnh ë s¸t cuèng qu¶ • Làm sạch cỏ dại và các tàn dư thực vật - Tríc khi thu ho¹ch 10-15 ngµy cÇn dì bá tói bao • Nơi vệ sinh của người và gia súc cần được • Ngõng tíi níc, bãn ph©n tríc khi thu ho¹ch cách ly và sử lý thích hợp Tríc khi thu ho¹ch kho¶ng mét th¸ng cÇn ngõng tuíi níc vµ bãn ph©n ( Ngõng bãn ph©n tíi níc tríc 10 - 15 th¸ng 11 cña năm) 7. Thu ho¹ch vµ B¶o qu¶n 3.4. Quy trình kỹ thuật trồng cam a. Thời vụ trồng  Vụ xuân trồng vào tháng 2, tháng 3 và đầu tháng 4. • Thêi ®iÓm thu ho¹ch: Vụ thu trồng thích hợp là vào tháng 10 và tháng 1. Thêng th¸ng 10 ®Õn th¸ng 3 cña năm tuỳ giống cã thÓ thu hoach b. Chọn giống cam Hiện nay có nhiều giống đang được sử dụng trong sản • Kü thuËt thu c¾t qu¶: xuất như các giống cam Vân Du, sông Con, Valencia2, Xã Đoài. C¾t cuèng qu¶ b»ng vai qu¶, giư qu¶ nguyªn vÑn, Trong đó, giống cam Vân Du cho năng suất và hiệu quả kinh tế kh«ng x©y s¸t trong c¸c sä tre cã lãt vËt liÖu mÒm nh cao hơn nên được chọn là giống cam trồng phổ biến. r¬m, l¸ kh«. • B¶o qu¶n qu¶: c. Mật độ và khoảng cách trồng Đất trồng cam ở nông trường là vùng đất đỏ bazan màu ĐÓ qu¶ n¬i tho¸ng, m¸t trong nhµ. NhiÖt ®é thÝch hîp mỡ nên mật độ trồng đối với các cây ghép trên gốc ghép gieo hạt ®Ó b¶o qu¶n 15-18,5 0 C víi ®é Èm kh«ng khÝ tõ 80- từ 300 - 500 cây/ha nên khoảng cây cách cây và hàng cách hàng 85%. được áp dụng để trồng cam Vân Du là từ 5x5m. https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 16
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam 3.4. Quy trình kỹ thuật trồng cam (tiếp) b. Chuẩn bị hố trồng 3.5 Chăm sóc sau khi trồng a. Làm cỏ: Trước khi trồng cày sâu 40 - 45cm, bừa nhỏ và phẳng, Thường xuyên làm sạch cỏ dại cho vườn cam. nhặt hết cỏ. Đào hố với kích thước hố đào 60x60x60cm, lớp đất đào lên được trộn đều với 30kg phân chuồng hoai b. Tưới nước giữ ẩm mục cùng với 0,2 - 0,5kg phân lân và 0,1 - 0,2kg sunphat Phải tưới nước thường xuyên trong thời gian kali. Lấp hố trước khi trồng 15- 20 ngày. khoảng một tháng sau khi trồng nếu trời không mưa, nếu thiếu nước cây có thể bị chết làm giảm Khi trồng, đào hố trồng ở giữa hố đã chuẩn bị trước với mật độ cây con. Sau đó chỉ cần tưới vào mùa khô kích thước sâu và rộng hơn bầu cây một chút, đặt cây cung cấp đủ ẩm cho cây sinh trưởng và phát triển. thẳng và lấp đất cao hơn mặt bầu 3 - 5cm, nén đất chặt và tưới nước, không nên lấp quá sâu. 3.5. Chăm sóc sau khi trồng (tiếp) 3.5. Chăm sóc sau khi trồng (tiếp) c. Tạo tán tỉa cành c. Tạo tán tỉa cành  Tạo tán: Sau khi trồng ra vườn, cây con cần được tiếp tục tạo tán trong những năm đầu để tạo cho cây có bộ khung vững • Cành cấp 2 cách cành cấp 1 khoảng 15 - 20cm và tạo với cành chắc, cân đối để cây sớm ra hoa có quả và cho năng suất cao. cấp 1 một góc 30 -350. Sau đó cũng tiến hành cắt ngọn cành Tạo tán gồm các bước sau: cấp 2 như cách làm với cành cấp 1. Từ cành cấp 2 sẽ hình • Từ vị trí mắt ghép trên gốc ghép ở tuyển khoảng 50 - 80cm bấm thành nên các cành cấp 3. bỏ phần ngọn để cho các mầm ngủ phát triển thành các cành trên thân chính. • Sau 3 năm cây hình thành được khung tán cân đối, tạo thuận lợi • Chọn giữ lại 3 cành khoẻ từ trên thân chính phát triển theo 3 cho việc chăm sóc, phòng ngừa sâu bệnh và thu hoạch. hướng, phân bố đều trong không gian làm cành cấp 1. Cành cấp 1 tạo với thân chính một góc 45 - 600.  Tỉa cành: Hàng năm sau khi thu hoạch quả cần cắt bỏ những • Để cành cấp 1 phát triển dài 50 - 80cm thì cắt đọt để các mầm cành khô, những cành yếu mọc trong tán thiếu ánh sáng, cắt bỏ ngủ trên cành cấp 1 phát triển hình thành cành cấp 2 và giữ lại những cành xấu, mọc lộn xộn trong tán và cắt bỏ những cành 2, 3 cành. có sâu bệnh và những cành đã mang quả. 3.6. Bón phân a.Bón phân cho cam ở thời kỳ kiến thiết cơ bản d. Tỉa và xử lý thuốc kích thích tăng hoa, quả Bảng 3.3: Lượng phân bón cho cam ở thời kì kiến thiết cơ bản  Cây cam ở thời kỳ nụ, hoa, quả non thường tỉa bớt các hoa dị hình, những hoa quả non ra muộn và ở vị trí không thích hợp Năm trồng Phân hữu Đạm Lân supe Kali clorua Vôi bột cho hình thành quả. cơ (kg/cây) Sunphat (g/cây) (g/cây) (kg/cây) (g/cây)  Có thể phun các chất điều tiết sinh trưởng để kích thích ra hoa Năm thứ như HVP-AUXIN ORGANIC và tăng tỷ lệ đậu quả như HVP- nhất 0 350 500 500 0 TĐT. Năm thứ  Nứt trái là hiện tượng xảy ra do nguyên nhân thiếu Canxi, do hai 30 700 500 500 2 đó để phòng ngừa hiện tượng nứt trái cần bổ sung Ca bằng cách phun qua lá sản phẩm HVP- giàu canxi, giàu Bo vào giai đoạn sau khi đậu trái lúc trái đang trong quá trình lớn nhanh. Năm thứ ba 0 1000 500 800 0 https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 17
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam 3.7.Các loại sâu bệnh hại chính và cách phòng trừ 3.6. Bón phân (tiếp) a, Sâu hại b. Bón phân cho cam ở thời kỳ kinh doanh  Sâu vẽ bùa Bảng 3.4: Lượng phân bón cho cam ở thời kì kinh doanh • Sâu hại chủ yếu ở thời kỳ vườn ươm và thời kỳ cây ra lộc non Tuổ Thời vụ bón N (g/cây) P2O5(g/cây) K2O(g/cây) • Phòng trừ: dùng các loại thuốc Decis, Sumicidin, Polytrin, i Selecron phun xen kẽ nhau, phun khi lá non mới nhú. Sau thu hoạch (tháng 11) 200 – 300 150 – 200 75 – 150  Sâu đục thân, đục gốc • Cây bị hại suy yếu, tán lá bị vàng nhiều cành bị khô, héo. 4 – Trước ra hoa (tháng 1-2) 50 – 75 150 – 250 75 – 150 • Phòng trừ: tiến hành vệ sinh thân và gốc cây. Bôi vôi đặc vào 5 thân cây từ cổ rễ lên đến cành cấp 1. Bơm thuốc Bi -58 pha với tuổi Sau đậu quả (tháng 4-5) 100 – 150 50 – 150 150 – 200 nồng độ 2 - 3% để phun vào lỗ sâu đục và dùng đất bịt kín lại.  Rầy chổng cánh Quả lớn, thúc cành thu 100 – 150 50 – 150 150 – 200 • Rầy chổng cánh là một trong những côn trùng chích hút gây hại (tháng 8-9) Sau thu hoạch (tháng 11) 200 – 300 150 – 200 100 – 150 mức độ nguy hiểm. • Sử dụng Bi-58 (0,2%), Bassa 0,2% phun cho các đợt lộc của cây Trên Trước ra hoa (tháng 1-2) 75 – 100 200 – 250 100 – 150 từ 1 - 2 lần, lần 1 khi cây phát lộc,lần 2 khi lộc rộ. 6 tuổi Sau đậu quả (tháng 4-5) 150 – 200 75 – 100 200 – 250 Quả lớn, thúc cành thu 220 – 300 100 – 150 300 – 450 (tháng 8-9) 3.7.Các loại sâu bệnh hại chính và cách phòng trừ (tiếp) 3.8. Thu hoạch cam b, Bệnh hại  Bênh loét  Chuẩn bị các dụng cụ thu hái như rổ, sọt, bao bì, kéo cắt • Gây hại ở vườn ươm và cây mới trồng 1 - 3 năm. Bệnh gây quả hại trên lá, cành và vỏ quả. Bênh lây lan và xâm nhập qua vết thương cơ giới và do sâu vẽ bùa trên lá.  Kỹ thuật thu hái • Phòng trừ: Chú ý phòng trừ sâu vẽ bùa, phun boocđo 1 - 2% hoặc karuran 0.1%.  Bệnh vàng lá greening • Khi trái đạt tới độ thu hoạch (khi 1/3 vỏ quả chuyển màu • Bệnh do vi khuẩn gây nên, cây bị bệnh tán lá có từng phần bị vàng), không để quả chín lâu trên cây thường có hiện vàng và cành khô, lá vàng lốm đốm, lá vàng gân xanh, phiến tượng gây xốp quả. Tiến hành thu hoạch vào những ngày lá hẹp và nhọn, khoảng cách giữa các lá ngắn lại, hoa thường trời nắng ráo, nên thu hoạch vào khoảng 8giờ sáng đến 3 ra sớm, quả nhỏ méo mó, khi cắt dọc quả bị lệch tâm, hạt nhỏ giờ chiều vỡ. có màu nâu đen. Cây bị bệnh thường suy yếu và chết sớm. • Phòng trừ: Loại bỏ cây nhiễm bệnh,cây ký chủ của rầy chổng • Khi thu hái trái không nên bẻ hau dứt mạnh tay. Phải dùng cánh. Trồng cây giống sạch bệnh, cách ly nguồn bệnh, nên dao sắc hoặc kéo nhẹ nhàng cắt cuống trái để tránh bị bầm trồng thưa và có cây chắn gió để bảo vệ. dập. Bãn v«i ®iÒu chØnh pH Cây Vải, Nhãn (Litchi sinensis L. ; Nephelium longana L.) Khèi lîng Lîng v«i cÇn thiÕt ®Ó n©ng pH = 6 – 7 (kg) ®Êt trong pHkcl §Êt nhÑ §Êt trung b×nh §Êt nÆng vïng rÔ(m3) LT TT LT TT LT TT 3,5 – 4,5 3,5 – 5,0 2,3 – 3,3 5,0 – 7,5 3,3 – 5,0 7,5 - 10 5,5 – 6,5 1,0 - 1,5 4,5 – 5,5 2,5 – 3,5 1,6 – 2,4 3,5 – 4,5 2,3 – 3,0 4,5 – 5,0 3,0 – 3,3 3,5 – 4,5 2,0 – 3,5 1,2 – 2,3 2,7 – 4,0 1,8 – 2,6 4,0 – 6,0 2,6 – 4,0 0,5 – 1,0 4,5 – 5,5 1,5 – 2,5 1,0 – 1,5 2,5 – 3,5 1,6 – 2,3 3,5 – 5,0 2,3 – 3,3 https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 18
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Cây Vải, Nhãn (Litchi sinensis; Nephelium longana) Hệ thống tưới phun mưa cho vườn cây Đất có độ dốc lớn, vùng núi https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 19
2/11/2017 Lớp Học Phần VNUA - Khoa Nông Học - Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Đốn tỉa, tạo hình cho nhãn, vải https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 20