Bài giảng Cây rau: Chương 6

20.09.2010

khoa n«ng häc

c©y cµ chua c©y cµ chua c©y cµ chua c©y cµ chua

Gi¸ trÞ dinh d−ìng

1. Gi¸ trÞ dinh d−ìng 2. ý nghÜa kinh tÕ 3. Nguån gèc, sù ph©n bè 4. Ph©n lo¹i thùc vËt 5. ĐÆc ®iÓm thùc vËt häc 6. Yªu cÇu ®iÒu kiÖn ngo¹i cẢnh 7. Kü thuËt trång trät 8. Thu ho¹ch - BẢo quẢn

ý nghÜa Kinh tÕ

Nguån gèc vµ ph©n bè

– ThÕ giíi: 2.723.000ha ---- 70.623.000 t – ViÖt nam: 12.000-13.000ha

• ¡n t−¬i: Salad, canh, xµo, • vïng nói Andes, nam mü n−íc sèt (equado, pªru, bolivia) – khÝ hËu nhiÖt ®íi • ChÕ biÕn: t−¬ng, n−íc gi¶i kh¸t, møt, vang • trång hÇu hÕt c¸c n−íc • ViÖt nam: C¶ n−íc

• XuÊt khÈu • Gi¸ cµ chua: th¸ng 11-3 vµ 4-10 • Thu nhËp cña c©y cµ chua so • NĂng suÊt: 25-30 t/ha, cao víi c©y rau kh¸c ~100t/ha

20.09.2010

Ph©n lo¹i

• Eulycopersicon (quẢ mµu ®á) 1. L. esculentum (d¹ng trång th«ng th−êng) 2. L. pimpinellifolium (d¹ng cµ chua quẢ nhá)

L. esculentum Var. Commune L. esculentum Var. 3. 4.

• Thuéc hä cµ: Solanaceae • Chi: Lycopersicon • Dùa vµo mµu s¾c quẢ ng−êi ta ph©n thµnh 2 loµi phô: • Eulycopersicon (quẢ mµu

grandifolium

®á)

• Eriopersicon (quẢ mµu xanh)

L. esculentum Var. validum L. esculentum Var. pyriforme 5. 6.

Ph©n lo¹i

• Eriopersicon (quẢ mµu xanh)

1. L. cheesmanii 2. L. chilense 3. L. validum 4. L. hirsutum 5. L. peruvianum (tû lÖ thô phÊn chÐo cao vµ kh¸ng bÖnh tèt)

SỰ ĐA DẠNG NGUỒN GEN CÀ CHUA

20.09.2010

®Æc ®iÓm thùc vËt häc

Th©n, rÔ phô vµ chåi bÊt ®Þnh

• Bé rÔ: Ăn N«ng, ph©n bè hÑp, chÞu h¹n h¬n chÞu óng. Ra rÔ bÊt ®Þnh • Th©n: Lo¹i h×nh sinh tr−ëng (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) lµm giµn, t¹o hÌnh

• L¸: kÐp l«ng chim lÎ • Hoa: d¹ng chïm hoa, sè chïm /c©y

tù thô, tû lÖ giao phÊn 5 - 20% • QuẢ: lo¹i quẢ mäng, 20- 300g, sè quẢ/chïm, sè ngĂn h¹t/quẢ • H¹t: mµu x¸m b¹c, 20 - 250 h¹t/quẢ

Yªu cÇu ®iÒu kiÖn ngo¹i cẢnh

Thêi vô

• NhiÖt ®é: tèi thÝch 22-250000CCCC, Sinh

tr−ëng bÌnh th−êng 15-350000CCCC – NHiÖt ®é Ảnh h−ëng ®Õn mµu s¾c

quẢ, tû lÖ ®Ëu quẢ...

• thêi tiÕt thÝch hîp th¸ng 10-3 (®«ng-xu©n): dïng c¸c gièng cho nĂng suÊt chÊt l−îng cao • thêi tiÕt nãng, Èm (xu©n hÌ, hÌ, • ¸nh s¸ng: c−êng Đé A/S m¹nh suèt thêi gian sinh tr−ëng hÌ thu): – Gièng chÞu nhiÖt: tû lÖ quẢ kh¸,

mµu s¾c quẢ ®á

– ng¾n ngµy: nh− MV1, HT7, TN009,

• ®é Èm: ®Êt 80 - 85%, ®é Èm kh«ng khÝ 55 - 60%. (50 T/ha cÇn t−íi 600m3 n−íc/ha) • ®Êt: kh«ng kÐn ®Êt, pH = 6 - 6,5 (5,5 5,5 5,5 5,5

TN002, HS902

---- 6,86,86,86,8)

gièng chÞu nhiÖt

Nh÷ng khã kh¨n cña s¶n xuÊt cµ chua vô cã thêi tiÕt nãng Èm

20.09.2010

bÖnh hÐo xanh vi khuÈn

NgËp óng

cµ chua trång vµo th¸ng 7

Nhµ nilon che m−a

C©y ghÐp

Dao, kÐo, khay nhá, èng cao su

• chèng chÞu

®−îc bÖnh hÐo xanh

• chÞu ®−îc ngËp óng • T¨ng n¨ng suÊt

20.09.2010

kü thuËt ghÐp

Chó ý: hai mÆt c¾t ph¶i tiÕp xóc víi nhau

Ngän ghÐp

èng cao su

MÆt c¾t ph¶i tiÕp xóc nhau

Ngèc ghÐp

Phßng b¶o qu¶n c©y sau ghÐp (®¬n gi¶n)

Phßng b¶o qu¶n c©y sau ghÐp hiÖn ®¹i

• Gióp c©y nhanh

• 4 líp che • nÒn tr¶i nilon liÒn vÕt c¾t • tû lÖ sèng 95- 100% vµ ®æ n−íc 5cm • tû lÖ sèng 80-90% • ®é Èm 90% • NhiÖt ®é 27-290C • C−êng ®é ¸nh

s¸ng yÕu: 12.9µmol/mmmm2222/s

Cµ chua ghÐp – kh«ng ghÐp

Nhµ −¬m c©y

• nhµ

greenhouse • Gieo −¬m c©y con

• gióp c©y cøng c¸p (3-5 ngµy) • Båi dôc c©y con

20.09.2010

LÂY NHIỄM BỆNH HÉO XANH

Chän ruéng vµ lµm ®Êt

• Ruéng sau trång lóa, ®Êt thÞt

nhÑ, dÔ t−íi tiªu

• Lµm ®Êt nhá t¬i, s¹ch cá • Bãn lãt • Phñ luèng: nilon + (r¬m, r¹) • Trång vµo buæi chiÒu • Trång 2 hµng: 60-70 x 40-50cm

LÀM LUỐNG BẰNG MÁY

Gieo h¹t

Phñ nilon b»ng m¸y

• H¹t ng©m hoÆc kh«ng ng©m • Trång 1 sµo gieo 5-6g h¹t • Trén víi c¸t råi r¾c ®Òu 2-3

lÇn ®Ó h¹t ph©n bè ®Òu

• 1 MMMM2222 v−ên −¬m: Ph©n CHUåNG

2kg; l©n 100g; ure 60g, tro bÕp 0,2 kg hoÆc 30g kali trén vµ r¾c ®Òu

• L−îng h¹t: 2-3g/MMMM2222

20.09.2010

Gieo h¹t

Ch¨m sãc c©y con

• Phñ trÊu kÝn mÆt luèng • t−íi b»ng n−íc s¹ch • T−íi 1 - 2 lÇn/ ngµy • H¹n chÕ t−íi 5-7 ngµy truíc

khi nhæ trång

• Thóc ®¹m (Pha 50g urª trong 10 lÝt n−íc) 1-2 lÇn nÕu c©y cßi cäc

c©y con 3 l¸ thËt

phñ trÊu - che m−a

C©y con gieo trong khay

C©y gièng ®¹t tiªu chuÈn trång 4-6 l¸ thËt

20.09.2010

T−íi n−íc

chó ý khi TRång

• T−íi ®Ém ngay sau khi

trång (T−íi n−íc vµo gèc)

• ®Êt Èm vÉn nªn

• Trén lÉn ph©n bãn vµo ®Êt vµ tr¸nh ph©n tiÕp xóc víi rÔ

t−íi

• Sau ®ã 7-10

• LÊp ®Êt d−íi l¸ mÇm vµ Ên nhÑ • RÆm c©y sau 5-7

ngµy t−íi 1 lÇn tuú theo thêi tiÕt

ngµy

Ph©n bãn cho 1ha

Vun xíi

Thêi gian Thêi gian Thêi gian Thêi gian

Ghi chó Ghi chó Ghi chó Ghi chó

N N N N (kg) (kg) (kg) (kg)

PPPP2222OOOO5555 (kg) (kg) (kg) (kg)

KKKK2222OOOO (kg) (kg) (kg) (kg)

Ph©n Ph©n Ph©n Ph©n chuång chuång chuång chuång

TængTængTængTæng

120120120120---- 150150150150

90909090---- 100100100100

120120120120---- 150150150150

15151515----20 20 20 20 tÊntÊntÊntÊn

®®®®Êt −ít khi Êt −ít khi Êt −ít khi Êt −ít khi trång?? ? trång?? ? trång?? ? trång?? ?

• Xíi lÇn 1 sau trång 10-15 ngµy • LÇn 2 sau lÇn 1 15-20 ngµy kÕt

Trång //// lµmlµmlµmlµm ®Êt®Êt®Êt®Êt Trång Trång Trång

Bãn lãt Bãn lãt Bãn lãt Bãn lãt

1/41/41/41/4

1/11/11/11/1

1/31/31/31/3

1/11/11/11/1

hîp vun nhÑ

• Sau trång 35-40 ngµy dïng

trång tuÇn sausausausau trång 2222 tuÇn trång trång tuÇntuÇn

Thóc 1 Thóc 1 Thóc 1 Thóc 1

1/41/41/41/4

----

RaRaRaRa hoahoahoahoa ré/qré/qré/qré/qủaaaa línlínlínlín

Thóc 2 Thóc 2 Thóc 2 Thóc 2

1/41/41/41/4

----

1/31/31/31/3

----

cuèc hoÆc xÎng vun cao gèc c©y

SauSauSauSau 1111----2222 lÇnlÇnlÇnlÇn thuthuthuthu

Thóc 3 Thóc 3 Thóc 3 Thóc 3

1/41/41/41/4

----

1/31/31/31/3

----

Lµm giµn

Lµm giµn ë ruéng ®ång

• Lµm giµn ®èi víi c¸c gièng

cao c©y lµ cÇn thiÕt

• Giµn hÌnh chỮ A hoÆc c¾m

cäc c¹nh gèc råi buéc que däc luèng

• TiÕn hÀnh khi c©y b¾t ®Çu

cã hoa

20.09.2010

Giµn b»ng d©y vµ l−íi

Giµn d¹ng vßm

T¹o hÌnh

Giµn b»ng d©y vµ l−íi

Phun thuèc ®Ëu quẢ

T¹o hÌnh

• Lo¹i v« h¹n vµ b¸n hỮu h¹n: 1 th©n chÝnh (vµ 1-2 th©n phô)

• Lo¹i hỮu h¹n: 1 th©n chÝnh vµ 2

th©n phô)

• VÞ trÝ Nªn d−íi chïm hoa 1 • tØa bá l¸ giµ(cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) tho¸ng c©y • TØa chåi ≤≤≤≤5cm • Trång thuû canh giỮ chåi ngän

20.09.2010

Phßng trõ s©u bÖnh

Phun thuèc ®Ëu quẢ

• LO¹I THUèC: ga3; naa; cpa; 2,4d

(®· cÊm)

• Nång ®é: ≥≥≥≥5-10ppm • XÞt vµo chïm hoa hoÆc chÊm vµo hoa ®ang në 1 lÇn duy nhÊt

• Kh«ng xÞt vµo l¸ c©y • Cã hiÖu quẢ cao vô nãng Èm

BÖnh chÕt r¹p (lôi) Pythium, Rhizoctonia và Sclerotium Sclerotium NÊmNÊmNÊmNÊmPythium, Rhizoctonia v Sclerotium Sclerotium Pythium, Rhizoctonia v Pythium, Rhizoctonia v

Phßng trõ s©u bÖnh ë v−ên −¬m

• Phun phßng vÏ bïa, s©u

xanh..., bÖnh chÕt LỤI

• Thuèc Padan 0,15%... • Phßng trõ bÖnh b»ng

Validacin 0,2%... sau khi c©y mäc 10-15 ngµy

(Xanthomonas campestris pv. vesicatoria) (Xanthomonas campestris pv. vesicatoria (Xanthomonas campestris pv. vesicatoria (Xanthomonas campestris pv. vesicatoria

bÖnh mèc tr¾ng (Leveillula taurica (Oidiopsis taurica) Leveillula taurica (Oidiopsis taurica) Leveillula taurica (Oidiopsis taurica) Leveillula taurica (Oidiopsis taurica)

Đ Ố M

V I

K H U Ẩ N

20.09.2010

BÖnh thèi nhòn do vi khuÈn

§èm x¸m (Stemphyllum solani, S. lycopersici)

BÖnh do tuyÕn trïng (Meloidogyne incognita, M. javonica, and M. hapla)

bÖnh hÐo mèc tr¾ng gèc (Sclerotium rolfsii)

BÖnh ®èm vßng (Alternaria solani Alternaria solani)))) Alternaria solani Alternaria solani

Thèi ®Ønh - hÐo vµng (fusarium)

20.09.2010

bÖnh xo¨n l¸

BỆNH SƯƠNG MAI Phytophthora infestans

báng do n¾ng g¾t

HIỆN TƯỢNG DO THỤ PHẤN KÉM

gißi ®ôc l¸ (Leaf miner) - Liriomyzae spp.

S©u ®ôc quẢ Hubner)))) (Helicovepa armigera Hubner (Helicovepa armigera (Helicovepa armigera (Helicovepa armigera Hubner Hubner

20.09.2010

bä xÝt h¹i cµ chua

S©u keo da l¸ng Hubner)))) (Spodoptera exigua Hubner (Spodoptera exigua (Spodoptera exigua (Spodoptera exigua Hubner Hubner

Bä phÊn (Bemisia tabaci) (Bemisia tabaci) (Bemisia tabaci) (Bemisia tabaci)

Nezara viridula (L.) Nezara viridula (L.) Nezara viridula (L.) Nezara viridula (L.) Piezodurus hybneri... Piezodurus hybneri... Piezodurus hybneri... Piezodurus hybneri...

S©u khoang ((((Spodoptera litura Spodoptera litura(F.)) (F.)) Spodoptera litura Spodoptera litura (F.)) (F.))

rÖp xanh (Myzus persicae...) (Myzus persicae...) (Myzus persicae...) (Myzus persicae...)

S©u x¸m (Agrotis ipsilon Hufnagel)))) (Agrotis ipsilon Hufnagel (Agrotis ipsilon (Agrotis ipsilon Hufnagel Hufnagel

lu©n canh

20.09.2010

lu©n canh

Ph−¬ng ph¸p phßng trõ

X¸c ®Þnh khẢ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh h¹i

Phßng trõ s©u bÖnh trªn ®ång ruéng • S©u: basudin h¹t, TËp kú, Delfin, Regent, sherpa, pegasus...

• BÖnh: Daconil, ridomil... • Mèc s−¬ng: phßng b»ng Zinep 0,2%, Oxyclorua ®ång, dung dÞch Booc®« 1% tr−íc khi trêi m−a hoÆc Èm ®é cao

Mét sè C«n trïng cã Ých trªn ruéng cµ chua

SỬ DỤNG CÁC NGUỒN GEN ĐỂ TẠO GIỐNG CỦA AVRDC

20.09.2010

bä rïa b¾t måi

Bä xÝt b¾t måi

Ong ký sinh

NhÖn b¾t måi – bä ba khoang

ruåi ký sinh trøng s©u

Thu ho¹ch

• QuẢ chÝn c©y: mµu ®á, Vµng • QuẢ chÝn xanh • Thu quẢ giµ: tai ®· qu¡n lªn, c¾t ngang quẢ cã n−íc rØ ra

• Thu vµo lóc kh« s−¬ng • QuẢ −íT Hong d−íi n¾ng nhÑ 2-

3 giê

20.09.2010

thu ho¹ch cµ chua vµ...

Thu ho¹ch

rÊm qu¶ cµ chua xanh

rÊm quẢ

• rÊm trong 3-5 ngµy • 1 kg ®Êt ®Ìn cho 100 kg

quẢ

• Khi rÊm, nÕu thÊy r¬m hoÆc vẢi ®Ëy bÞ −ít vµ QUÁ nãng, nªn më ®èng quẢ 1-2 tiÕng vµo buæi tr−a

H−íng chän t¹o gièng

qu¶ cµ chua xanh sau dÊm

20.09.2010

S¶n xuÊt h¹t gièng cµ S¶n xuÊt h¹t gièng cµ S¶n xuÊt h¹t gièng cµ S¶n xuÊt h¹t gièng cµ chua lai (f1) chua lai (f1) chua lai (f1) chua lai (f1)

ĐÁNH GIÁ GIỐNG

ĐIỀU KIỆN LÝ TƯỞNG

DÒNG BỐ MẸ

• NHIỆT ĐỘ: BAN NGÀY 21-250C,

• LÀ DÒNG THUẦN HAY ÍT NHẤT 6

BAN ĐÊM: 15-200C

ĐỜI TỰ THỤ PHẤN LIÊN TỤC

• THƯỜNG DÒNG CÓ NĂNG SUẤT HẠT CAO HƠN THÌ CHỌN LÀM MẸ • BỐ MẸ MANG TÍNH TRẠNG MONG MUỐN: GIÀU β CAROTEN, CHỐNG CHỊU SÂU BỆNH, CHÍN SỚM...

• ĐỂ ĐẢM BẢO ĐỦ PHẤN: TỶ LỆ

• ĐỘ ẨM KHÔNG KHÍ <60%, NẾU >60% BỆNH ĐỐM VI KHUẨN HẠI • GIÓ NHẸ (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) VỤ ĐÔNG-XUÂN (T10-2) • NƯỚC TƯỚI TIÊU CHỦ ĐỘNG • LUÂN CANH NGHIÊM NGẶT • KHÔNG SỬ DỤNG PHÂN CHUỒNG

1 BỐ : 4 MẸ VÀ...

CÓ TÀN DƯ CÂY CÀ CHUA

CÂY BỐ TRỒNG HÀNG ĐƠN

CÂY BỐ GIEO TRỒNG TRƯỚC 3 TUẦN

20.09.2010

CÁCH LY

CÂY MẸ TRỒNG HÀNG ĐÔI

• HOA CÀ CHUA TỰ THỤ PHẤN

• CHỈ CẦN CÁCH LY 2M • NGOẠI TRỪ LOÀI: L. PIMPINELLIOFLIUM L. ESCULENTUM

(DẠNG LÁ KHOAI TÂY) VÒI NHUỴ VƯƠN DÀI (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) CÁCH LY CÔN TRÙNG BẰNG LƯỚI NẾU LÀ CÂY MẸ

CÁCH LY

KHỬ LẪN

• SUỐT QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT

• CÂY KHÁC

DÒNG, GIỐNG • CÂY BỊ BỆNH

NGHIÊM TRỌNG (VIRUS)

DỤNG CỤ KHỬ ĐỰC

BƯỚC 1: KHỬ ĐỰC

• SAU TRỒNG KHOẢNG 55-60 NGÀY

• LẤY TỪ CHÙM HOA 2 • CÁNH HOA ĐÃ LỘ RA MẦU XANH HƠI VÀNG

20.09.2010

LẤY TOÀN BỘ BAO PHẤN VÀ TRÁNH TỔN THƯƠNG NHUỴ

DÙNG PANH NHẸ NHÀNG MỞ CÁNH HOA VÀ TÁCH BAO PHẤN

BƯỚC 2: LẤY PHẤN

DÙNG KÉO CẮT ĐÀI HOA ĐỂ ĐÁNH DẤU & LỘ NHUỴ

• ĐẦU BUỔI SÁNG • TRƯỚC

KHI TUNG PHẤN • HOA MỞ • TRÁNH NGÀY MƯA

LÀM KHÔ BAO PHẤN Ở 300000CCCC

TÁCH BAO PHẤN KHỎI HOA

• ĐẶT TÚI BAO PHẤN DƯỚI BÓNG ĐÈN • ĐỰNG

TRONG TÚI GIẤY PARAFIN • (LÀM

• CÁCH ĐÈN 100W, 30CM • TRONG 24 GIỜ TRONG PHÒNG)

20.09.2010

TÁCH HẠT PHẤN

• CHO BAO

PHẤN KHÔ VÀO BÁT • CHÙM LƯỚI

• LẮC 10-20 LẦN ĐỂ HẠT PHẤN RƠI RA

CHUYỂN PHẤN VÀO LỌ NHỎ

BẢO QUẢN HẠT PHẤN

• KHI ĐIỀU KIỆN THỜI TIẾT BẤT THUẬN • PHẤN HOA ĐỰNG TRONG LỌ KÍN • TỦ LẠNH THƯỜNG (KHÔNG ĐÔNG): 2-3 • TỐT NHẤT ĐEM THỤ PHẤN NGAY

• ĐIỀU KIỆN PHÒNG MÁT GIỮ ĐƯỢC 24H

NGÀY KHÔNG MẤT SỨC NẢY MẦM • NHIỆT ĐỘ <-100000CCCC: KHOẢNG 1 TUẦN • HẠT PHẤN CẦN TĂNG ĐỘ ẨM TRƯỚC KHI THỤ PHẤN: ĐẶT LỌ ĐỰNG PHẤN MỞ LẮP TRONG BÌNH ĐỰNG CÁT HAY BỌT BIỂN ƯỚT TRONG 1 GIỜ (TRÁNH LÀM ƯỚT HẠT PHẤN)

BƯỚC 3: THỤ PHẤN

THỤ PHẤN

• CÁNH

HOA CÓ MÀU VÀNG TƯƠI • 2 NGÀY

• NHÚNG ĐẦU VÒI NHUỴ VÀO LỌ PHẤN HAY... SAU KHỬ ĐƯỢC • CÁNH

HOA NÊN CẮT BỚT

20.09.2010

THỤ PHẤN

GIỮ SỐ QUẢ/CÂY

• LOẠI BỎ

HOA VÀ QUẢ KHÔNG ĐÁNH DẤU • QUẢ TO: 20 • QUẢ TRUNG

BÌNH: 30 • QUẢ NHỎ: 50

• NHÚNG ĐẦU VÒI NHUỴ VÀO ĐẦU NGÓN TAY DÍNH PHẤN HOA

THU HOẠCH

TÁCH HẠT THỦ CÔNG

• ~50-60 NGÀY SAU THỤ PHẤN • QUẢ CHÍN ĐỎ (hay màu vàng) • KHÔNG ĐỰNG QUẢ TRONG THÙNG KIM LOẠI

• LÀM VỠ QUẢ TRONG TÚI LƯỚI BẰNG CHÂN • QUẢ ĐỎ XANH: RẤM THÊM 3-4 NGÀY (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) MÀU ĐỎ • CHỈ THU NHỮNG QUẢ ĐÁNH DẤU

• TÁCH HẠT VÀ THỊT QUẢ: RỬA BẰNG NƯỚC TRONG THÙNG TO • LÊN MEN: TÁCH HẠT KHỎI CHẤT NHẦY • THỜI GIAN: <3 NGÀY (>250000CCCC (cid:1)(cid:1)(cid:1)(cid:1) 1 NGÀY)

20.09.2010