Liệu pháp tâm lý

LI U PHÁP TÂM LÝ

Ệ

ThS. Ph m Th Xuân Cúc

ạ

ị

M C TIÊU

Ụ

 Đ nh nghĩa đ c li u pháp tâm lý là gì? Và nêu ượ

ệ c các quan đi m c a li u pháp. đ ị ượ ủ ệ ể

c khái ni m và các li u pháp tâm lý ượ ệ ệ

 Trình bày đ gián ti p.ế

c khái ni m và các li u pháp tâm lý ượ ệ ệ

 Trình bày đ tr c ti p. ự ế

c các ki n th c trong bài h c vào ậ ụ ượ ứ ọ ế

 V n d ng đ lâm sàng.

Đ NH NGHĨA:

Ị

ệ

ươ

ng pháp tâm lý tác đ ngộ lên ph nầ ý th cứ hay ph n ầ vô th cứ đ ch a các b nh do căn nguyên tâm lý. ệ ể – Tác đ ng lên ph n ý th c

ng,

ứ : giáo d c, làm công tác t

ữ ầ

t ư ưở

ụ

ộ

– Tác đ ng lên ph n vô th c

ầ

ứ : là tìm cách thay đ i n p s ng, n p

ổ ế

ế

ố

ộ đ ng viên... ộ

suy nghĩ, thói quen...

Tâm lý li u pháp (tâm pháp) là dùng các ph

Dù là ph

ươ

ử ự

nhân cách c a ng

ủ ế ạ

ườ

ủ

ầ

i b nh

ng pháp nào thì thái đ ng x , s chăm sóc và ộ ứ i th y thu c vai trò ch y u t o nên ố lòng tin c a ng ườ ệ

ủ

 Quan đi mể c a li u pháp tâm lý ủ ệ 1.

Moi tr

ườ

ng s ng ố

Môi tr

ườ

ng s ng ố

TÂM LÝ

Môi tr

ườ

ng s ng ố

ườ

ng s ng ố

ệ

ạ ừ ọ ng các kích thích t

thích x u và tăng c

 Li u pháp tâm lý nh m lo i tr m i kích ằ t. ố ườ

ấ

C THƠ Ể TÂM LÝ

2. Li u pháp tâm lý nh m lo i tr : ạ ừ ệ ằ

ậ

ề ệ

ng vào chuyên môn

ưở

 Lo l ng v b nh t t ắ  Thi u an tâm đi u tr ị ề ế  Thi u tin t ế  B i d

ng nhân cách

ồ ưỡ

ọ ệ ụ ị  giúp m i li u pháp đi u tr khác phát huy tác d ng ề

ệ ự ủ ờ ệ i nói đ ch a b nh ữ ể

i quy t i đa hi u l c c a l ả ế

3. Phát huy t ố  Ti p xúc gi ế  Ám th ị

ứ ố ấ ạ

 làm m t nhanh chóng các r i lo n ch c năng.

ế ườ

t đ th c hi n li u pháp tâm 4. M i ng ọ ầ ườ ố i trong ngành y t ầ ng t ế ừ ế ể ự ề i gác c ng đ n ổ ệ ệ

th y thu c đ u c n thi lý

Có 2 l ai li u pháp tâm lý

ọ

ệ

 LI U PHÁP TÂM LÝ GIÁN TI P Ệ Ế

 LI U PHÁP TÂM LÝ TR C TI P Ự Ệ Ế

A. LI U PHÁP TÂM LÝ GIÁN TI P:

Ế

Ệ

1. KHÁI NI MỆ

Là những tác động tâm lý từ môi trường tự nhiên và xã

hội đối với người bệnh.

Tr ng thái tâm lý

ạ

Tác đ ngộ

Thay đ iổ

Khí s cắ

Màu s c ắ Âm thanh Mùi

S c kh e

ứ

ỏ

Nhi

t đệ ộ



Tr

ươ

ng l c s ng ự ố

t Th i ti ờ ế Khí h u. ậ

t...

Phát tri n b nh t ể

ệ

ậ

M T S LI U PHÁP TÂM LÝ GIÁN TI P

Ộ Ố Ệ

Ế



ẹ ệ

n hoa, cây c nh, có đ

ng đi d o

ự

ả

ườ

ạ

ườ ỉ

 Li u pháp b nh vi n s ch đ p ạ ệ ệ xây d ng s ch đ p, có v ẹ ạ ch i, có nhi u gh đá ngh chân... ế ề  B nh phòng r ng rãi, đ y đ ti n nghi

ơ ệ

ủ ệ

ầ

ệ

ộ  “khách s n hóa b nh vi n” ệ ạ  Li u pháp màu s c:

 Theo GISK VIENO màu s c có đ m i kh năng

ệ ắ

ủ ọ

ắ

ả

ấ

t

ệ

ị

ả

i b nh

• Sinh ra ánh sáng • T o s yên tĩnh ph n ch n ự ạ • Mang l ạ ả • Đem đ n đi u t ế ả

i c m giác êm d u rung đ ng mãnh li ộ t lành th m h a ọ ng l n đ n tr ng thái tâm lý ng ế

ớ

ạ

ườ ệ

ử ụ

ữ

ươ

i sáng d u dàng ị

ề ố  Màu s c có nh h ắ ưở  S d ng nh ng màu t

ố ợ

ứ

ớ

ơ

ộ

ế

Ph i h p hài hòa các màu v i nhau vì màu đ n đ c gây c ch tâm lý

 Li u pháp âm thanh ố ớ ả ưở • Ti ng n m nh và kéo dài m t mõi

ấ ớ ồ

ố

ệ

ng xuyên

ế

ầ

 r i lo n tâm th n ầ . ạ t nh ng quá m c, kéo dài & th ứ

ư c ch

ế  b nh nhân khó ch u, n ng n ề

ệ

ị

ườ ặ

 Âm nh c kích thích c m xúc mãnh li

t

ệ  H ng r t l n đ i v i c m xúc ạ ế • Yên tĩnh là c n thi ứ ả

ệ

ạ ồ ả

Bu n vui  Gi m nh h ng ph n ẹ ư

ấ

• • •

Tác đ ng lên hô h p tu n hoàn

 tiêu tan m t mõi m i c quan

ộ

ấ

ầ

ọ ơ

ệ

• Tuy nhiên mức độ am hiểu âm nhạc phụ thuộc vào khả năng, năng khiếu của từng người, trạng thái từng người bệnh... do đó, phải rất cá biệt trong vận dụng

ệ ệ

 Li u pháp ngh thu t ậ ạ

i b nh mà ch n l a sách báo, ọ ự

ườ ệ ch c nghe đài, xem phim nh, xem ti vi

....

 Tùy s thích và tr ng thái ng ổ

ở tranh nh, t ả

ứ

ả

ệ ờ ế ậ t - khí h u

 Li u pháp không khí - th i ti ơ m, mùa hè mát

i b nh c m th y d ch u,

 N i thông thoáng , không khí trong lành, mùa đông ị

ườ ệ

ễ

ấ

ả

 ng

ấ tho i mái ả  Li u pháp v môi tr ề

 Mục đích

ệ ườ ộ ng xã h i

ng

ườ

ố

ắ

ạ

c đây

• Tái thích nghi v i cu c s ng bình th ộ ớ • Kh c ph c nh ng khó khăn trong sinh ho t ữ • Khôi ph c kh năng lao đ ng tr ả

ụ ụ

ướ

ộ

 Một cộng đồng trị liệu

 Tạo điều kiện tốt cho bệnh nhân hòa nhập với xã hội ngay khi ra viện

ế

G mồ

• Nhân viên y t • Ng i b nh ườ ệ • Gia đình và nh ng ng

i xung quanh

ữ

ườ

Chịu trách nhiệm trong việc chăm sóc, chữa trị và phục hồi sức khỏe cho

người bệnh.

ng xã h i ề ườ ộ ( ti p theo ) ế

 Li u pháp v môi tr ệ  Các lo i li u pháp ạ ệ ệ

ứ

t cho

ổ

ạ

ả

ấ

ầ

ế

ng

ạ

• Li u pháp tái thích ng xã h i ộ : - T ch c các sinh ho t gi i trí , cung c p các nhu c u c n thi ứ i b nh sinh ho t ườ ệ 

T ch c các sinh ho t ( ăn ng , ti p xúc ….) có gi

gi c

ủ ế

ờ ấ

ạ

ổ

ệ •

ổ ơ

ơ

ệ

ề

ệ

i b nh.

ứ •Li u pháp hoàn c nh ả : ể ổ ố

ợ

•

Có th thay đ i công vi c, ngh nghi p, thay đ i n i làm vi c, n i sinh s ng... sao cho thích h p v i ng ớ Sinh ho t theo hình th c các câu l c b t p th thích h p.

ệ ườ ệ ộ ậ

ứ

ợ

ể

ạ

•Li u pháp lao đ ng ộ :

ệ 

 o giác hoang ả

ộ ng,

ả  b t lo l ng v b nh t

ớ

ủ



ậ  ăn ngon ng yên gi c ấ Ừ

ứ

Ễ   NHI UỀ : phù h p tr ng thái tâm ợ

ệ ừ NH Ẹ  V A, D ạ

c m giác đau , t p trung suy nghĩ, Lao đ ng làm: ậ t t ắ ề ệ ưở Li u pháp lao đ ng : t/ ch c cho BN làm vi c t ộ ệ Ả  PH C T P, ÍT KHÓ, Đ N GI N Ứ Ạ Ơ th n, s thích ngh nghiêp… ở ch c hòa gi

ề ả : i

ứ

ệ

ầ •Li u pháp t ổ

MÂU THU NẪ

BN

C. Đ NGỒ

 T ch c các trung tâm t

ư ấ

v n tâm lý ( tr c ti p ho c

•T v n tâm lý ổ

ứ

ư ấ

ự

ế

ặ

dán ti p ): v n đ hôn nhân, ly thân ly d …

ế

ề

ấ

ị

 M i c quan, b nh vi n, công s nên có m t chuyên

ỗ ơ

ở

ộ

ệ

gia t

v n tâm lý

ư ấ

 Các chuyên gia t

v n tâm lý s ph i h p v i NVYT

ư ấ

ố ợ

ớ

ẽ

giúp cho công tác đi u tr t

t h n

ị ố ơ

ề

B. LI U PHÁP TÂM LÝ TR C Ti P:

Ự

Ế

Ệ

1. KHÁI Ni M:Ệ

Là dùng các biện pháp trực tiếp t/đ vào tâm lý người bệnh, t/đ vào hệ TK nhằm mục đích chữa bệnh.

2. CÁC Li U PHÁP TÂM LÝ TR C Ti P: Ự Ệ Ế

 Liệu pháp tâm lý cá nhân  Trị liệu nhóm  Thuật phân tâm  Tâm dược  Các liệu pháp tác động lên thể chất  Liệu pháp trò chơi  Liệu pháp hành vi

1. Li u pháp tâm lý cá nhân:

ệ

 Gi i thích h p lý: ả ợ

 Dùng lý l i thích cho BN hi u rõ & nh n th c đúng gi ẽ ả ứ ể ậ

t c a b n thân, tin t ng & ph i h p đ n v b nh t ề ệ ắ ậ ủ ả ưở ố ợ

v i th y thu c trong vi c ch a b nh. ữ ố ớ ệ ệ ầ

 BS ph i hi u rõ v nhân cách, trình đ c a t ng BN, ộ ủ ừ ể ề ả

ﬁ có cách gi i thích h p lý. t ng lo i b nh ừ ạ ệ ả ợ

1. Li u pháp tâm lý cá nhân:

ệ

Ám th khi th c: ị ứ

 cũng gi ng gi i thích h p lý nh ng ph i h p ố ả ố ợ ư ợ

ﬁ thêm các ph ng pháp h tr khác BN tin ươ ổ ợ

t ưở ệ ng tuy t đ i vào th y thu c & pp ch a b nh ệ ố ữ ố ầ

ﬁ l i nói c a BS r t có hi u l c, có k/n làm m t ờ ệ ự ủ ấ ấ

TR. RL ch c năng ứ

1. Li u pháp tâm lý cá nhân:

ệ

 Thôi miên:

 Gi c ng ko hoàn toàn, có s /c ko hoàn toàn c a ự ứ ủ ấ ủ

v não ỏ

ﬁ  Th y thu c dùng l i nói t/đ vào tâm th n c a BN ố ầ ờ ủ ầ

hi u qu cao ệ ả

 Dùng trong nh ng case ám th khi th c ko hi u qu ứ ữ ệ ị ả

ng dùng là:  Hai bi n pháp th ệ ườ

dùng l i nói ờ

Dùng các l ai thu c ng : Nesdonal, Hexenal… ủ ố

ọ

1. Li u pháp tâm lý cá nhân:

ệ

 T ám th : ị ự

 Tr c khi ng , BN l m nh m nhi u l n v s ti n ướ ề ự ế ề ầ ủ ẩ ẩ

tri n t t đ/v b nh c a mình ể ố ủ ệ

 PP t ám th c a c th t/đ ự ị ủ SHULTZ: là qtr du i cỗ ơ, t ừ ơ ể

đ n tâm lý, ế t o lu ng xung đ ng TK t ạ ộ ồ ừ ỏ

gian não t/đ lên h TKTV & các trung tâm n i ti ệ v não qua ộ ế ﬁ t

đi u ch nh đ c các CN v n đ ng c a c th & lo i ề ỉ ượ ủ ơ ể ộ ạ ậ

tr các RLCN ừ

2. Tr li u nhóm:

ị ệ

 Tâm k ch: xu t phát t nh ng bi n c trong CS c a m i ị ấ ừ ữ ủ ố ỗ ế

thành viên mà t biên t bi u l ự ả ﬁ di n thành k ch c nh ự ễ ị ể ộ

nh ng tâm t tình c m b chôn vùi trong đáy lòng, gi i ữ ư ả ị ả

tr nh ng b c xúc b d n nén t lâu ị ồ ừ ữ ứ ừ

 Gia đình tr li u: ị ệ các thành viên trong GĐ s h p v i ẽ ọ ớ

ﬁ quan tâm chú ý p/ t ng cá nhân & th y thu c tâm lý ố ầ ứ ừ

c l i s ng sinh ho t toàn b c a GĐ đ h.d n m i ả ố ố ộ ủ ọ ể ẫ ạ

ng iườ

3. Thu t phân tâm

ậ

• Liên t ng t do ưở ự

• Can thi pệ

• Chuy n vể ị

• Gi i t a ả ỏ

• N i tâm hóa ộ

• V t qua ượ

4. Tâm d

cượ

• D a trên cs hi u rõ c u trúc HH c a tâm d ủ ự ể ấ ượ c, c ơ

ch t/d lên b ph n nào c a h TK, và /h lên lo i ủ ộ ế ệ ậ ả ạ

tri u ch ng nào c a b nh mà k.h p tlý li u pháp ủ ứ ợ ệ ệ ệ

v i các thu c tâm d c đ t hi u qu cao ớ ố ượ ệ ả ạ

• Dùng thu c ko gi i quy t đ c tri t đ các RL tlý ố ả ế ượ ệ ể

nh ng r t hi u l c v i nh ng c n kích đ ng hay ộ ơ ấ ư ệ ự ớ

ti n hành PP tlý li u ữ ỡ ơ ể ﬁ tr m u t, nâng đ c th … ầ ấ ệ ế