NHỮNG LỢI ÍCH CỦA BIG DATA VÀ PHÂN TÍCH DỮ LIỆU
CHO CÔNG TÁC QUẢN TRỊ NHÂN LỰC TẠI CÁC DOANH NGHIỆP
ThS. Lại Quang Huy 1
Tóm tắt: “Cách mạng công nghiệp 4.0” là một trong những cụm từ được nhắc đến nhiều nhất trong hai năm
trở lại đây và được coi là một trong những thành tựu của nhân loại trong việc mang lại những lợi ích tích cực
hơn cho cuộc sống đồng thời tạo nên được sự phát triển toàn diện hơn cả về số lượng và chất lượng. Cuộc
cách mạng sản xuất mới này với nhiều thay đổi vượt trội được cho rằng sẽ tác động đến mọi quốc gia, doanh
nghiệp và người dân trên thế giới cũng như thay đổi cách thức sản xuất, làm việc và cả cuộc sống. Tại các
doanh nghiệp thương mại và sản xuất, bằng việc sử dụng những đổi mới về khoa học công nghệ sẽ nâng cao
hiệu quả kinh doanh, làm gia tăng năng suất lao động hay tạo ra sự dịch chuyển về nguồn lực lao động. Người
lao động sẽ phải thích nghi với những yêu cầu mới trong công việc, cách thức tổ chức lao động cũng sẽ thay
đổi, không còn giống như hiện nay. Vì vậy, lĩnh vực quản trị nhân lực tại các doanh nghiệp Việt Nam cũng cần
có sự chuyển biến, cập nhật liên tục các xu thế trên thế giới để có được phương thức quản trị tốt nhất để có thể
tận dụng những lợi thế mà cuộc cách mạng 4.0 này mang lại. Và một trong những xu hướng đang được đề cập
đến khá nhiều hiện nay đó là việc sử dụng những thông tin thu thập được từ hệ thống Big Data và phân tích dữ
liệu về nguồn nhân lực đã thu thập được trong công tác quản trị nhân lực tại các doanh nghiệp.
Từ khóa: Quản trị nhân lực, phân tích dữ liệu nhân lực, Big Data, cách mạng công nghiệp 4.0, lực lượng lao động, ...
Abstract: “The fourth industry revolution” is one of the most talked about phrase in two years and is
considered one of the people achivements in order to bringing more positive benefit to the life and creating
a more conprehensive development in both quantity and quality. The new production revolution with many
remarkable changes is expected to impact on every country, business and people as well as changing the
way of production, work and life around the world. At the commercial and manufacturing enterprises, by
using technological innovations, business efficiency will be increased, labor productivity will be increased
or create a shift in labor resources. Workforce will have to adapt to new requirements at work, the way
labor organizations will change, no longer the same as today. Therefore, the human resource management
in Vietnamese enterprises also needs to be constantly updated and updated in the world to get the best
management method to take advantage of the advantages that revolution brings. And one of the trends
currently mentioned is the use of information collected from the Big Data system and analysis of data on
human resources collected in human resource management. force at businesses.
Keywords: Human resource management; human resource analytics; Big Data; the fourth revolution; 4.0, workforce…
1 Email: quanghuy.dhtm@gmail.com, Khoa Quản trị nhân lực,Trường Đại học Thương mại.
134 QUẢN TRỊ NHÂN LỰC DOANH NGHIỆP TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Một trong những giá trị lớn nhất mà Big Data đem lại cho các doanh nghiệp chính là hàm lượng
thông tin cực lớn về thói quen hành vi của khách hàng, giúp nhìn nhận sản phẩm của mình trên nhiều
phương diện khác nhau từ đó điều chỉnh sản phẩm hoặc chiến lược Marketing sao cho phù hợp, mặt
khác cũng có thể cho phép nhà quản trị doanh nghiệp điểm qua và phân tính những bản báo cáo tin
tức hoặc bảng tin mạng xã hội, giúp họ cập nhật liên tục những diễn biến mới trong ngành và môi
trường bên ngoài để đề phòng rủi ro cũng như đem lại nguồn doanh thu mới… Trên thế giới hiện nay,
rất nhiều doanh nghiệp đã áp dụng các công nghệ liên quan đến Big Data vào các hoạt động sản xuất
và kinh doanh của mình, năm 2013, nhờ áp dụng Big Data mà Amazone đã đạt được doanh thu tới
74 tỷ USD, IBM đạt hơn 16 tỷ USD… Cụ thể hơn, với Big Data, doanh nghiệp có thể cắt giảm chi
phí, giảm thời gian cho các hoạt động không cần thiết đồng thời tăng thời gian cho những hoạt động
nghiên cứu và phát triển tối ưu hóa sản phẩm bằng việc nghiên cứu thói quen và sở thích của khách
hàng từ các dữ liệu lớn, hỗ trợ con người đưa ra các quyết định đúng đắn và hợp lý hơn.
Đối với lĩnh vực quản trị nhân lực, Big Data mang lại những tiềm năng rất lớn cho việc nâng cao
chất lượng của đội ngũ nhân lực trong doanh nghiệp. Dựa vào những giá trị về thông tin mà Big Data
mang lại, doanh nghiệp có thể tiến hành các hoạt động tuyển dụng với những dữ liệu từ mạng xã hội
hay đổi mới phương thức tuyển chọn ứng viên, số hóa phương thức làm việc của đội ngũ nhân viên
nhất là với doanh nghiệp có hoạt động tại thị trường nước ngoài, tự động hóa quy trình quản trị nhân
lực nhờ vào hệ thống quản lý thông tin nhân sự, dự đoán về tình hình thị trường lao động… và quan
trọng nhất đó là tăng chất lượng người lao động cho doanh nghiệp. Theo khảo sát của Economist
Intelligence Unit được thực hiện năm 2016, hiện nay có đến 82% doanh nghiệp đang đầu tư vào lĩnh
vực phân tích số liệu về nhân sự, họ bắt đầu sử dụng và gia tăng sử dụng dữ liệu lớn về nhân sự trong
thời gian sắp tới. Một số doanh nghiệp có thương hiệu trên thế giới 3M, Lowe’s, Google, Cisco và
Nordstrom duy trì được khả năng cạnh tranh về nhân sự của họ bằng việc sử dụng số liệu về phân tích
nhân sự để hiểu rõ hơn về người lao động trong doanh nghiệp của mình, từ đó tối đa hóa năng suất
lao động và cải thiện hiệu suất của toàn doanh nghiệp. Tóm lại, có thể thấy những lợi ích Big Data
trong quản trị nhân lực đem lại là rất lớn nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng có khả năng tận
dụng những lợi ích đó bởi vì nếu không có kiến thức hay khả năng phân tích dữ liệu từ Big Data thì
lượng thông tin đó cũng sẽ trở nên vô giá trị, không mang lại lợi ích gì cho tổ chức. Theo một báo cáo
của SHRM, năm 2016, có tên là Use of Workforce Analytics for Competitive Advantage, các công ty
trên toàn cầu đang đầu tư vào Big Data thì có 5% khoản đầu tư đó được dành cho lĩnh vực nhân sự và
đang có dấu hiệu tăng lên. Vì vậy, có thể thấy xu hướng sử dụng Big Dât trong quản trị nhân lực ngày
càng được chú trọng và vấn đề đặt ra cho các doanh nghiệp đó là có một hệ thống về phân tích dữ liệu
về nguồn nhân lực từ Big Data một cách có hiệu quả để sử dụng thật hữu hiệu những thông tin mà dữ
liệu lớn cung cấp, từ đó đưa ra được những quyết định chính xác hơn trong công tác quản trị nguồn
nhân lực. Không nằm ngoài xu thế đó, các doanh nghiệp Việt Nam cũng cần thay đổi cách nhìn nhận
về những thông tin trên thị trường lao động để bắt đầu xây dựng và triển khai hệ thống phân tích dữ
liệu nguồn nhân lực từ Big Data cho riêng mình để có được cách thức quản trị nhân lực phù hợp và
mang lại hiệu quả cao, góp phần thực hiện chiến lược kinh doanh và gia tăng lợi thế cạnh tranh.
2. Một số khái niệm cơ bản
Trước đây, chúng ta mới chỉ biết đến dữ liệu có cấu trúc, ngày nay, với sự kết hợp của dữ liệu
sẵn có từ hệ thống lưu trữ điện toán đám mây và Internet, đã xuất hiện một dạng khác của dữ liệu
135
PHẦN 1. QUẢN TRỊ NHÂN LỰC DOANH NGHIỆP
– Big Data. Dữ liệu này có thể từ các nguồn như: hồ sơ hành chính, giao dịch điện tử, dòng trạng
thái (status), chia sẻ hình ảnh, bình luận, tin nhắn... của chính chúng ta, nói cách khác chúng là dữ
liệu được sản sinh trong quá trình chia sẻ thông tin trực tuyến liên tục của người sử dụng. Để cung
cấp cái nhìn khái quát nhất, bài viết này giới thiệu tóm tắt những nét chính về dữ liệu lớn cũng như
những lợi ích dữ liệu lớn mang lại cho hoạt động quản trị nhân lực.
Theo định nghĩa của Gartner (2012): “Big Data là tài sản thông tin, mà những thông tin này có
khối lượng dữ liệu lớn, tốc độ cao và dữ liệu đa dạng, đòi hỏi phải có công nghệ mới để xử lý hiệu
quả nhằm đưa ra được các quyết định hiệu quả, khám phá được các yếu tố ẩn sâu trong dữ liệu và
tối ưu hóa được quá trình xử lý dữ liệu”
Theo Heuvel & Bondarouk (2016), thì phân tích dữ liệu nguồn nhân lực (HR Analytics) là
việc áp dụng các quy trình phân tích để nhân dạng những dữ liệu về bộ phận nhân sự của một tổ
chức với hy vọng cải thiện hiệu suất của nhân viên và từ đó thu được lợi ích đầu tư tốt hơn. Phân
tích nhân sự không chỉ giải quyết việc thu thập dữ liệu về hiệu quả làm việc của nhân viên. Thay
vào đó, nó nhằm mục đích cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về hoạt động nhân sự bằng cách thu thập
dữ liệu và sau đó sử dụng nó để đưa ra các quyết định liên quan về cách cải thiện các quy trình
về quản trị nhân lực trong doanh nghiệp. Những gì phân tích nhân sự làm là phát hiện tương quan
giữa dữ liệu kinh doanh và dữ liệu con người, có thể giúp thiết lập các kết nối quan trọng sau này.
Khía cạnh quan trọng của phân tích nhân sự là cung cấp dữ liệu về tác động của quản trị nhân lực
đối với toàn bộ tổ chức. Bên cạnh đó là thiết lập mối quan hệ giữa những gì nhân sự đã tiến hành
và kết quả kinh doanh đạt được - và sau đó tạo ra các chiến lược dựa trên thông tin đó - là tất cả
những gì về phân tích nhân sự. Một số dữ liệu về nhân sự tiêu biểu tồn tại trên hệ thống Big Data
chính là các dữ liệu liên quan đến mức lương của các ngành nghề trên thị trường lao động, những
thói quen của người lao động, xu thế nghề nghiệp trong hiện tại và tương lai, tỷ lệ thất nghiệp,...
thậm chí là cả những bình luận của người lao động trên mạng xã hội cũng được lưu trữ lại.
Và bộ phận Nhân sự với các chức năng cốt lõi của mình có thể được tăng cường bằng cách áp dụng
các quy trình trong phân tích. Đó là duy trì, tối ưu hóa, đãi ngộ và phát triển lực lượng lao động của tổ
chức. Phân tích nhân sự có thể giúp đào sâu vào các vấn đề và vấn đề xung quanh các yêu cầu này và sử
dụng quy trình phân tích, hướng dẫn người quản lý trả lời câu hỏi và hiểu biết sâu sắc về thông tin trong
tay, sau đó đưa ra quyết định phù hợp và đưa ra hành động phù hợp theo mô hình như sau:
(Nguồn: AIHR.com)
136 QUẢN TRỊ NHÂN LỰC DOANH NGHIỆP TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0
3. LỢI ÍCH CỦA BIG DATA VÀ PHÂN TÍCH DỮ LIỆU NHÂN LỰC TRONG QUẢN TRỊ NHÂN LỰC
Hiện nay, theo một nghiên cứu của Eva Wislow – HR Manager của CareersBooster thì với
việc phân tích tất cả những dữ liệu liên quan đến đội ngũ nhân sự trong doanh nghiệp mình, bộ
phận nhân sự có thể hỗ trợ cung cấp cho chủ doanh nghiệp những thông tin đem lại lợi nhuận
thương mại đáng kể. Theo đó, một doanh nghiệp có những chuyên gia phân tích và sử dụng tốt
những dữ liệu về nhân sự có kết quả kinh doanh tốt hơn đến 30% so với đối thủ cạnh tranh trong
cùng lĩnh vực và ngành phân tích dữ liệu từ Big Data toàn cầu được dự đoán sẽ đem về một khoản
doanh thu từ 130,1 tỷ đô la vào năm 2016 lên đến 203 tỷ đô vào năm 2020, điều này cũng giúp
doanh nghiệp có được cái nhìn toàn diện hơn về hoạt động nội bộ của họ.
Tuy nhiên, trên thế giới hiện tại, nhận thức về tầm quan trọng của Big Data trong lĩnh vực
quản trị nhân lực vẫn là một thách thức lớn. Hiện nay, người đủ kỹ năng để vận hành các ứng
dụng Big Data hiện đang rất thiếu. Vào năm 2018, chỉ riêng tại Hoa Kỳ sẽ thiếu khoảng 140.000-
190.000 người được đào tạo phân tích sâu và khoảng 1,5 triệu người có kỹ năng quản lý và định
lượng để có thể phát thảo khung và đọc các phân tích hiệu quả để làm nền tảng đưa ra các quyết
định, nhất là các quyết định liên quan về quản trị nhân lực thì càng khó khăn hơn do tính chất đặc
thù là quản lý con người. Ngoài ra, một thực tế cũng cho thấy rằng, vấn đề công nghệ cần phải
được giải quyết để khai thác hết Big Data. Chẳng hạn, phải có những phương tiện để thu thập thật
nhiều dữ liệu (big) và phải có nơi để lưu trữ). Vì vậy, những tổ chức và doanh nghiệp có nền tảng
khoa học công nghệ tốt về xử lý dữ liệu sẽ ít tốn kém thời gian và tiền bạc hơn cho hoạt động quản
trị nhân lực khi mà họ có được những thông tin chính xác về thị trường lao động, mong muốn và
nguyện vọng của nhân viên, những phương thức đào tạo và phát triển nhân viên hay cách thức
đánh giá người lao động phù hợp với những thay đổi thực tế… và họ thực hiện việc phân tích này
rất đơn giản bằng cách sử dụng những dữ liệu có sẵn mà không phải ai cũng biết cách để tận dụng.
Hơn nữa, thực tế nhân viên ngày nay có tính “lỏng” cao hơn, càng ngày càng ít người nghĩ sẽ gắn
bó cả đời với một doanh nghiệp nào đó. Bởi mục tiêu làm việc để kiếm các khoản thu nhập tài
chính đang dần bị thay thế bởi nhiều tiêu chí khác. Vì vậy doanh nghiệp cũng cần tinh gọn hơn,
thông minh hơn trong quản trị nhân sự, cho nhân viên nhiều sự lựa chọn hơn về môi trường làm
việc và cách thức quản lý con người. Do đó, câu hỏi được đặt ra ở đây chính là doanh nghiệp có
thể nâng cao chất lượng công tác quản trị nhân lực để đem lại được lợi thế cho mình từ việc phân
tích các dữ liệu nhân sự từ Big Data như thế nào?
Thứ nhất, với Big Data, phân tích dữ liệu nhân sự sẽ giúp công tác tuyển dụng được thực
hiện tốt hơn với việc có thể tìm được những ứng viên thực sự phù hợp cho doanh nghiệp. Các nhà
tuyển dụng có thể hướng tới thu hút nhiều nhóm ứng viên đa dạng hơn bằng cách tìm kiếm những
ứng viên có những kỹ năng có thể mang lại sự thành công và hạn chế những quyết định mang tính
chất cảm tính và sự thành kiến đối với ứng viên thì sẽ đưa ra được những quyết định tuyển dụng
tốt hơn. Dựa vào đó, doanh nghiệp sẽ có được nhóm ứng viên đa dạng hơn. Ngoài ra, trong công
tác thu hút nhân tài, khi mà sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp ngày càng gay gắt thì họ gần như
phải đấu tranh để thu hút được những chuyên gia tài năng nhất trong lĩnh vực. Một khảo sát đã chỉ
ra rằng, nếu doanh nghiệp tuyển dụng có những quyết định tuyển dụng sai lầm thì họ sẽ làm tốn
kém khoảng 30% thu nhập tiềm năng trong năm đầu tiên mà một nhân viên mang lại, trong khi đó
có 41% các nhà tuyển dụng và chuyên gia nhân sự cho rằng sẽ tốn kém hàng ngàn đô la về mặt chi
137
PHẦN 1. QUẢN TRỊ NHÂN LỰC DOANH NGHIỆP
phí mà các quyết định tuyển dụng sai lầm gây ra. Do đó, việc sử dụng các công cụ phân tích dữ
liệu kết hợp với các giải pháp phần mềm liên quan đến quản lý nhân tài, các công ty có thể sàng
lọc qua hàng ngàn hồ sơ ứng tuyển và tạo ra được cơ sở dữ liệu ứng viên tốt nhất, sau đó, họ có thể
phân loại ra những ứng viên có những nhóm đặc điểm về thái độ, phầm chất, kỹ năng, kiến thức
khác nhau phù hợp với doanh nghiệp và phân tích để lựa chọn những ứng viên được mời tham gia
vòng phỏng vấn. Rõ ràng, nếu không có sự trợ giúp từ phân tích dữ liệu lớn, quá trình này sẽ gây
tốn kém thời gian và kém chính xác hơn.
Thứ hai, những dữ liệu về năng suất lao động được thể hiện dựa trên hiệu quả sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp và đóng góp vào việc tăng thị phần, có vai trò là yếu tố khi so sánh sự
thành công của doanh nghiệp. Hơn thế nữa, mỗi năm có hàng tỷ đô la bị thâm hụt do nhân viên làm
việc thiếu năng suất. Bộ phận nhân sự có thể tận dụng những dữ liệu từ Big Data để xác định điều
gì đang cản trở việc nhân viên làm việc với năng suất cao. Do đó, việc phân tích hiệu suất lao động
của nhân viên là một trong những tính năng quan trọng nhất của dữ liệu lớn trong quản trị nhân
lực. Hệ thống phân tích này cho phép công ty có thể giám sát tất cả các chỉ số phản ánh hiệu quả
làm việc của người lao động trong thời gian làm việc và có thể đánh giá từng cá nhân. Phân tích dữ
liệu cũng giúp phát hiện những sai sót trong công việc, những nguy cơ tiềm ẩn có thể xảy ra trong
công tác quản trị nhân lực thông qua việc sử dụng các cuộc khảo sát về các chủ đề như phong cách
quản lý, thành tích làm việc, văn hóa doanh nghiệp… từ những dữ liệu đó lãnh đạo doanh nghiệp
có thể đưa ra các phương án để kích thích tinh thần làm việc của nhân viên. Quá trình phân tích
dữ liệu nhân sự đặc biệt hữu ích trong hoạt động bán lẻ bởi khả năng phân tích được hiệu suất làm
việc trên mỗi nhân viên bán hàng hay cả hệ thống cửa hàng… qua đó xác định được những nguyên
nhân có thể gây ra việc chểnh mảng của nhân viên từ đó có biện pháp điều chỉnh.
Thứ ba, việc phân tích dữ liệu nhân sự từ Big Data thật sự hữu ích cho quá trình đào tạo và
phát triển nhân lực của doanh nghiệp. Big Data sẽ cung cấp các số liệu liên quan đến hiệu quả đào
tạo nhân viên trong một khoảng thời gian nhất định dựa vào việc phân tích chi phí và lợi ích mang
lại từ mỗi khóa đào tạo dành cho nhân viên mà doanh nghiệp tổ chức. Đây là cách mà các công
ty có được sự đánh giá tốt nhất về chương trình đào tạo dành cho nhân viên của doanh nghiệp và
hiệu chỉnh những nội dung đào tạo và phương pháp giảng dạy của các khóa học để làm cho chúng
trở nên hiệu quả hơn, nhất là trong bối cảnh nhiều công ty cho rằng chi phí đào tạo cao hơn nhiều
so với lợi nhuận họ nhận được từ nó. Ngoài ra, việc phân tích dữ liệu từ nhu cầu học tập của nhân
viên như việc họ muốn tham gia đào tạo theo hình thức trực tuyến E-Learning hay đào tạo inhouse
sẽ làm tăng đáng kể khả năng duy trì kiến thức và loại bỏ lãng phí công sức và thời gian dựa trên
hệ thống quản lý học tập vững chắc.
Thứ tư, đó là lợi ích trong việc theo dõi tình hình sức khỏe của người lao động. Rõ ràng là nếu
nhân viên của doanh nghiệp thường xuyên phải đối mặt với những vấn đề về sức khỏe thì năng suất
lao động sẽ bị suy giảm kéo theo lợi nhuận đi xuống. Từ những thông tin mà Big Data cung cấp,
doanh nghiệp có thể phát hiện ra những vấn đề sức khỏe phổ biến nhất có thể xảy ra đối với nhân
viên của mình và tìm ra cách thức để đối mặt với tình trạng đó hoặc hạn chế. Ví dụ nếu nhân viên
của công ty thường xuyên gặp các vấn đề sức khỏe trong mùa đông, bộ phận nhân sự nên có các
biện pháp cảnh báo nhân viên chú ý hơn hoặc tuyển dụng một lực lượng lao động dự phòng để hạn
chế những khó khăn trong sản xuất và kinh doanh. Nhiều công ty hiện đang giới thiệu một số hệ