Luận văn-Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”

Chia sẻ: Pham Linh Dan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

74
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày này, hội nhập là xu hướng chung của cả thế giới chứ không chỉ ở Việt Nam. Sự hội nhập toàn cầu mang lại nhiều điều thuận lợi nhưng đồng thời cũng mang đến nhiều khó khăn. Những khó khăn đó chính là các rủi ro có thể nhận thấy hoặc các rủi ro tiềm ẩn. Các rủi ro này tồn tại một cách ngẫu nhiên trong tất cả các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, tài chính, tín dụng,... Các rủi ro có thể làm nhà đầu tư tổn thất, công ty bị phá sản, và nền kinh...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn-Chuyên đề: “Quyền chọn chứng khoán”

Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” Giáo viên hư ng d n : Th.S Dương Kha 0
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha M cl c Danh m c hình và bi u ...................................................................................... 5 Danh m c các t vi t t t ......................................................................................... 6 L im u ............................................................................................................... 7 Chương 1: Nh ng lý lu n cơ b n v th trư ng quy n ch n và i u ki n áp d ng quy n ch n vào th trư ng ch ng khoán .......................................................... 9 1.1 Gi i thi u v quy n ch n: ............................................................................... 10 1.1.1 nh nghĩa: ................................................................................................ 10 1.1.1.1 Quy n ch n là gì?................................................................................. 10 1.1.1.2 Quy n ch n mua: ................................................................................. 10 1.1.1.3 Quy n ch n bán: .................................................................................. 10 1.1.2 Phân lo i h p ng quy n ch n: ............................................................... 11 1.1.2.1 Theo quy n c a ngư i mua: ................................................................. 11 1.1.2.2 Theo th i gian th c hi n: ..................................................................... 12 1.1.2.3 Theo th trư ng giao d ch: .................................................................... 12 1.1.3 Các ch th tham gia th trư ng quy n ch n: ............................................ 13 1.1.4 Cơ ch ho t ng c a quy n ch n: ............................................................ 14 1.1.5 Ưu như c i m c a quy n ch n: ............................................................... 17 1.1.5.1 Ưu i m: .............................................................................................. 17 1.1.5.2 Như c i m: ......................................................................................... 18 1.1.6 S phát tri n c a th trư ng quy n ch n: .................................................. 18 1.2 Chi n lư c phòng ng a r i ro b ng quy n ch n: ............................................ 21 1.2.1 Phương trình l i nhu n: ............................................................................. 21 1.2.2 Giao d ch quy n ch n mua: ....................................................................... 22 1.2.2.1 Mua quy n ch n mua: .......................................................................... 22 1.2.2.2 Bán quy n ch n mua: ........................................................................... 23 1.2.3 Giao d ch quy n ch n bán: ........................................................................ 24 1.2.3.1 Mua quy n ch n bán: ........................................................................... 24 1
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha 1.2.3.2 Bán quy n ch n bán: ............................................................................ 26 1.2.4 Quy n ch n mua và c phi u – Quy n ch n mua ư c phòng ng a: ....... 26 1.2.5 Quy n ch n bán và c phi u – Quy n ch n bán b o v :........................... 28 1.2.6 Quy n ch n mua và quy n ch n bán lai t p: ............................................. 30 1.3 i u ki n áp d ng quy n ch n ch ng khoán vào th trư ng ch ng khoán: ... 31 1.3.1 i u ki n v s phát tri n th trư ng ch ng khoán: .................................. 31 1.3.2 i u ki n v pháp lý: ................................................................................. 31 1.3.3 i u ki n v thông tin trên th trư ng: ...................................................... 33 1.3.4 i u ki n v k thu t: ................................................................................ 34 1.3.5 i u ki n v con ngư i:............................................................................. 34 1.4 Nh ng tác ng không mong mu n c a quy n ch n ch ng khoán: ............... 35 Chương 2: M t vài ví d v áp d ng quy n ch n ch ng khoán trên th gi i . 36 2.1 Mô hình M :.................................................................................................... 36 2.1.1 TTCK M : ................................................................................................. 36 2.1.2 Sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán Chicago (CBOE): ..................... 37 2.1.2.1 L ch s hình thành và phát tri n:.......................................................... 37 2.1.2.2 T ch c sàn giao d ch: ......................................................................... 39 2.1.2.3 Giao d ch và thanh toán: ...................................................................... 41 2.1.2.4 Cơ ch giám sát: .................................................................................. 44 2.2 Mô hình Châu Âu: ........................................................................................... 45 2.2.1 Sàn giao d ch quy n ch n Châu Âu (“Euronext N.V.”): .......................... 45 2.2.1.1 L ch s hình thành và phát tri n:......................................................... 45 2.2.1.2 Ho t ng c a Euronext N.V: ............................................................. 47 2.2.1.3 T ch c và qu n lý: ............................................................................. 47 2.2.2 Sàn giao d ch giao sau và quy n ch n tài chính qu c t London (LIFFE):48 2.2.2.1 L ch s hình thành và phát tri n:......................................................... 48 2.2.2.2 Nguyên t c giao d ch:.......................................................................... 49 2.2.2.3 Quy trình giao d ch: ........................................................................... 50 2.3 Mô hình Nh t: ................................................................................................. 53 2.3.1 Th trư ng ch ng khoán Nh t: .................................................................. 53 2
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha 2.3.2 Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo (TSE): ................................................ 54 2.3.2.1 L ch s hình thành và phát tri n:.......................................................... 54 2.3.2.2 Cơ ch giao d ch:.................................................................................. 55 2.3.2.3 Cơ ch giám sát: ................................................................................... 57 2.4 Nghiên c u v kh ng ho ng tài chính 2008: .................................................. 57 2.4.1 M c s d ng công c phái sinh cho m c ích phòng ng a và u cơ: 57 2.4.2 Trư ng phái cho r ng công ty không nên s d ng công c phái sinh: ..... 60 2.4.2.1 Công c phái sinh-Tác nhân c a cu c kh ng ho ng TC toàn c u: ...... 60 2.4.2.2 Phòng ng a r i ro không nh ng không làm gi m thi u r i ro mà còn làm gia tăng r i ro: ........................................................................................................ 63 2.4.3 Trư ng phái cho r ng công ty nên s d ng công c phái sinh: ................. 64 2.5 Bài h c kinh nghi m rút ra i v i Vi t Nam khi ng d ng quy n ch n ch ng khoán vào TTCK Vi t Nam: ......................................................................................... 70 Chương 3: Áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán vào Vi t Nam .......... 73 3.1 Th trư ng ch ng khoán Vi t Nam: ................................................................ 73 3.1.1 Giai o n 2000-2005 ................................................................................. 73 3.1.2 Giai o n 2006-2010 ................................................................................. 74 3.2 S c n thi t c a ng d ng giao d ch quy n ch n trong TTCK Vi t Nam: ..... 80 3.2.1 T o công c b o v l i nhu n cho nhà u tư ........................................... 80 3.2.2 Thúc y phát tri n ch ng khoán Vi t Nam.............................................. 81 3.2.3 Tác ng gián ti p n các công ty niêm y t trên TTCK .......................... 81 3.3 ng d ng quy n ch n ch ng khoán vào th trư ng Vi t Nam: ...................... 82 3.3.1 Nh ng i u ki n khi áp d ng quy n ch n ch ng khoán trong th trư ng ch ng khoán Vi t Nam ................................................................................................. 82 3.3.1.1 Các i u ki n thu n l i: ....................................................................... 81 3.3.1.2 Các khó khăn còn t n t i: ..................................................................... 84 3.3.2 Gi i pháp s d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán vào th trư ng ch ng khoán Vi t Nam ................................................................................................. 85 3.3.2.1 Gi i pháp v xây d ng và hoàn thi n khung pháp lý: .......................... 85 3.3.2.2 Gi i pháp v t ch c qu n lý c a các cơ quan ch c năng: .................. 90 3
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha 3.3.2.3 Nhóm gi i pháp phát tri n th trư ng:.................................................. 92 3.3.2.4 Gi i pháp phát tri n và nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c:............. 98 3.3.2.5 Các nhóm gi i pháp khác: .................................................................. 100 3.4 Mô hình giao d ch xu t cho Vi t Nam: .................................................... 101 K t lu n ................................................................................................................ 103 Tài li u tham kh o ............................................................................................... 104 4
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha Danh m c hình và bi u Chương 1: Hình 1.1: Mua quy n ch n mua .............................................................................. 23 Hình 1.2: Bán quy n ch n mua ............................................................................... 24 Hình 1.3: Mua quy n ch n bán ............................................................................... 25 Hình 1.4: Bán quy n ch n bán ................................................................................ 26 Hình 1.5: Quy n ch n mua ư c phòng ng a ......................................................... 27 Hình 1.6: Quy n ch n bán b o v ........................................................................... 29 Chương 2: Hình 2.1: Mô hình c a sàn giao d ch CBOE ........................................................... 41 Hình 2.2: Quy trình giao d ch c a LIFFE................................................................ 50 Hình 2.3: Giao d ch trên th trư ng quy n ch n TSE ............................................. 56 Hình 2.4: T ng giá tr danh nghĩa ch ng khoán phái sinh c a h th ng ngân hàng M ................................................................................................................................. 58 Hình 2.5: T tr ng các giao d ch phái sinh ............................................................. 59 Hình 2.6: M c s d ng công c phái sinh trong phòng ng a và u cơ ............ 59 Hình 2.7: Lãi su t M giai o n 2001-2005 ........................................................ 61 Hình 2.8: Nhu c u nhà M giai o n 1995-2007 ................................................. 62 Hình 2.9: Chênh l ch lãi su t M ......................................................................... 65 Hình 2.10: Doanh s bán nhà M giai o n 1995-2007 ...................................... 66 Hình 2.11: òn b y tài chính c a ngân hàng M quý I năm 2008 ...................... 68 Chương 3: Hình 3.1: S lư ng CTCK giai o n 2000 .............................................................. 78 Hình 3.2: Th ng kê mã s ch ng khoán niêm y t 2000-2010 ................................ 79 Hình 3.3: Mô hình giao d ch quy n ch n ch ng khoán xu t cho th trư ng ch ng khoán Vi t Nam. ......................................................................................................... 101 5
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha Danh m c các t vi t t t Tên vi t t t Tên ti ng anh Tên ti ng vi t AMEX The American Stock Th trư ng ch ng khoán M Exchange ATM At the money Ngang giá quy n ch n BVLP Bolsa de Valores de Lisboa Sàn giao d ch quy n ch n Lisbon e Porto và Porto CBOE Chicago Board Options S giao d ch quy n ch n Chicago Exchange CDS Credit Default Swap Hp ng b o lãnh n khó òi CORES-FOP Computerized Order H th n g t l nh và th c hi n Routing and Execution l nh t ng cho h p ng giao sau System for Futures and và h p ng quy n ch n Options CTCK Công ty ch ng khoán DN Doanh nghi p EURONEXT Sàn giao d ch quy n ch n Châu N.V Âu FANNIE MAE Federal National Mortgage Hi p h i qu c gia tài tr b t ng Association s nc aM FED C c d tr liên bang M FREDDIE MAC Federal Home Loan T p oàn cho vay qu c gia M Mortgage Corporation HNX Sàn giao d ch ch ng khoán Hà Ni HOSE Sàn giao d ch ch ng khoán 6
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha TP.HCM IPO Chào bán ch ng khoán l n u ra công chúng ITM In the money Cao giá quy n ch n LCE London Commodity Sàn giao d ch hàng hóa Exchange LIFFE London International Sàn giao d ch giao sau và quy n Financial Futures and ch n tài chính qu c t Options Exchange LIFFE London International Sàn giao d ch i n t v giao sau CONCERT Financial Futures and và quy n ch n tài chính qu c t Options Exchange Connect LTOM London Commodity Sàn giao d ch quy n ch n London Exchange MBS Mortgage Backed Hp ng cho vay b t ng s n Securities có th ch p NT Nhà u tư NHTM Ngân hàng thương m i NYSE New York Stock Exchang Sàn giao d ch ch ng khoán New York OTM Out the money Ki t giá quy n ch n OCC Option Clearing Công ty thanh toán h p ng Corporation quy n ch n PHLX Philadelphia Exchange S giao d ch ch ng khoán Philadenphia PSE Pacific Stock Exchange S giao d ch ch ng khoán Pacific SEC Securities Exchange y ban giao d ch ch ng khoán Commission Hoa Kỳ SGDCK S giao d ch ch ng khoán 7
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha TSE Tokyo Stock Exchange S giao d ch ch ng khoán Tokyo TTCK Th trư ng ch ng khoán TTGDCK Trung tâm giao d ch ch ng khoán UBCK y ban ch ng khoán WTO World Trade Organization T ch c thương m i th gi i 8
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha L IM U 1. Lý do ch n tài: Ngày này, h i nh p là xu hư ng chung c a c th gi i ch không ch Vi t Nam. S h i nh p toàn c u mang l i nhi u i u thu n l i nhưng ng th i cũng mang n nhi u khó khăn. Nh ng khó khăn ó chính là các r i ro có th nh n th y ho c các r i ro ti m n. Các r i ro này t n t i m t cách ng u nhiên trong t t c các lĩnh v c s n xu t, kinh doanh, tài chính, tín d ng,... Các r i ro có th làm nhà u tư t n th t, công ty b phá s n, và n n kinh t rơi vào tình tr ng suy thoái. h n ch i u này thì công c phái sinh là m t trong nh ng l a ch n t i ưu nh t, và nó ngày càng ư c s d ng r ng rãi trên toàn th gi i như là công c ch y u và không th thi u trong vi c qu n tr r i ro. Trong th i gian qua, TTCK Vi t Nam ã có s phát tri n vư t b c, ư c xem là th trư ng ch ng khoán h p d n nh t năm 2006. Nhưng v n ti m n r t nhi u r i ro. Vi c ch s VN-Index tăng gi m h t s c th t thư ng d n n m t s nhà u tư thua l n ng, không th nào tr v ng trên th trư ng nên t bán tháo b o toàn v n và s m rút ra kh i th trư ng, làm cho th trư ng càng tr nên tr m tr ng hơn, d d n n kh ng ho ng, s p . M t th trư ng r i ro như v y thì vi c áp d ng công c phái sinh trong th trư ng ch ng khoán là r t c n thi t. M t trong s nh ng công c phái sinh có th phòng ng a r i ro cho nhà u tư trong tương lai ó là quy n ch n ch ng khoán. Trên th gi i thì nó ã tr thành m t công c phòng ng a không th thi u c a các nhà u tư, công ty,.... áp d ng ư c nó vào th trư ng Vi t Nam thì c n ph i tìm hi u và nghiên c u trên c lý thuy t và th c ti n. ó cũng chính là lý do tôi ch n chuyên v Quy n ch n ch ng khoán, nh m ưa ra m t hư ng phát tri n m i cho n n ch ng khoán Vi t Nam. 2. N i dung tài: 9
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha Nghiên c u làm rõ m t s v n cơ b n v quy n ch n, th trư ng quy n ch n, nghiên c u m t s mô hình t ch c giao d ch quy n ch n ch ng khoán tiêu bi u trên th gi i. Nghiên c u các i u ki n áp d ng quy n ch n trên TTCK. Nghiên c u l ch s hình thành phát tri n c a TTCK Vi t Nam, th c tr ng TTCK Vi t Nam hi n nay t ó ánh giá các i u ki n phát tri n giao d ch quy n ch n ch ng khoán t i Vi t Nam. xu t m t s gi i pháp áp d ng giao d ch quy n ch n và xu t mô hình giao d ch h p ng quy n ch n cho th trư ng ch ng khoán Vi t Nam. 3. i tư ng và ph m vi nghiên c u c a tài: i tư ng nghiên c u c a chuyên là nghiên c u các lý lu n cơ b n v quy n ch n ch ng khoán, các i u ki n áp d ng quy n ch n ch ng khoán và kh năng áp d ng qu n ch n ch ng khoán vào TTCK Vi t Nam Ph m vi nghiên c u: các lý lu n v quy n ch n ch ng khoán, TTCK Vi t Nam, th trư ng quy n ch n M , th trư ng quy n ch n Châu Âu. 4. Phương pháp nghiên c u c a chuyên : S d ng k t h p các phương pháp nghiên c u như phân tích-t ng h p, th ng kê-mô t , so sánh- i chi u, phương pháp quan sát th c t khái quát v n c n nghiên c u. 5. K t c u c a chuyên : Chuyên t t nghi p: “Quy n ch n ch ng khoán”, ư c k t c u thành 3 chương : Chương 1: Nh ng v n lý lu n cơ b n v quy n ch n và i u ki n áp d ng quy n ch n ch ng khoán vào TTCK Chương 2: M t vài ví d v áp d ng quy n ch n ch ng khoán trên th gi i. Chương 3: Áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán vào Vi t Nam 10
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha Chương 1: Nh ng lý lu n cơ b n v th trư ng quy n ch n và i u ki n áp d ng quy n ch n vào th trư ng ch ng khoán 1.1 Gi i thi u v quy n ch n: 1.1.1 nh nghĩa: 1.1.1.1 Quy n ch n là gì? Quy n ch n là m t h p ng gi a hai bên – ngư i mua và ngư i bán – trong ó cho ngư i mua quy n, nhưng không ph i là nghĩa v , mua ho c bán m t tài s n nào ó vào m t ngày trong tương lai v i giá tr ã ng ý vào ngày hôm nay. Ngư i mua quy n ch n tr cho ngư i bán m t s ti n g i là phí quy n ch n. Ngư i bán quy n ch n s n sang bán ho c ti p t c n m gi tài s n theo các kho n c a h p ng n u ư c ngư i mua mu n th .. M t quy n ch n mua tài s n g i là quy n ch n mua (call). M t quy n ch n bán tài s n g i là quy n ch n bán (put). M c dù th trư ng quy n ch n ư c giao d ch trên th trư ng có t ch c, nhưng ph n l n các giao d ch quy n ch n ư c qu n lý riêng gi a hai bên, nh ng ngư i này t tìm n v i nhau và h cho r ng h thích như v y hơn là giao d ch tài sàn. Lo i th trư ng này g i là th trư ng OTC, ây chính là lo i th trư ng quy n ch n xu t hi n u tiên. Khi phân tích các quy n ch n, chúng ta thương t p trung vào các sàn giao d ch có t ch c nhưng các nguyên t c nh giá và vi c s d ng chúng trên th trư ng OTC cũng tương t như th .H u h t các quy n ch n mà chúng ta quan tâm là mua ho c bán 1.1.1.2 Quy n ch n mua: Quy n ch n mua là quy n ư c ghi trong h p ng cho phép ngư i mua l a ch n quy n mua m t s lư ng ch ng khoán trong tương lai v i giá ã ư c th a thu n trư c trong h p ng hi n t i. Th i gian có hi u l c c a h p ng quy n ch n ư c xác nh n ngày áo h n. Giá th c thi quy n ch n ư c g i là giá th c hi n. 1.1.1.3 Quy n ch n bán: 11
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha Quy n ch n bán là quy n ư c ghi trong h p ng cho phép ngư i mua quy n ch n bán l a ch n quy n bán m t s lư ng ch ng khoán trong tương lai v i giá ã ư c th a thu n trư c trong h p ng hi n t i. 1.1.2 Phân lo i h p ng quy n ch n: 1.1.2.1 Theo quy n c a ngư i mua: ng quy n ch n mua (Call options): Là m t th a thu n giao d ch m t lư ng Hp tài s n cơ s nh t nh, trong ó ngư i mua call options (A) s tr cho ngư i bán call options (B) m t kho n ti n, g i là giá tr quy n ch n hay phí quy n ch n (options premium) và A s có quy n ư c mua nhưng không b t bu c ph i mua m t lư ng tài s n cơ s ó theo m t m c giá ã ư c tho thu n trư c vào m t ngày ho c m t kho ng th i gian xác nh trong tương lai. B nh n ư c ti n t A nên B có trách nhi m ph i bán lư ng tài s n cơ s ó v i giá th c hi n ã th a thu n vào ngày áo h n (n u là quy n ch n ki u Châu Âu) ho c b t kì ngày nào trong kho ng th i gian t ngày ký hp ng n ngày áo h n (n u là quy n ch n ki u M ), khi A mu n th c hi n quy n mua c a mình. Vào ngày th c hi n quy n (thư ng cũng là ngày k t thúc h p ng), sau khi xem xét v i m c giá giao ngay c a tài s n cơ s ngày này, n u th y có l i cho mình, t c giá tài s n cơ s l n hơn giá th c hi n, A có th th c hi n quy n c a mình ư c mua lư ng tài s n cơ s ó m c giá th c hi n, r i ra th trư ng bán l i v i giá cao hơn thu m t kho n l i nhu n. N u th y giá c a tài s n cơ s dư i giá th c hi n, A có th không c n ph i th c hi n quy n mua c a mình, và ch u l ti n phí quy n ch n. ng quy n ch n bán (Put options): Là m t th a thu n giao d ch m t lư ng tài Hp s n c ơ s nh t nh, theo ó ngư i mua Put options (C) s tr cho ngư i bán Put options (D) m t kho n ti n, g i là giá tr quy n ch n bán hay phí Put options và C s có quy n nhưng không ph i là nghĩa v ph i bán lư ng tài s n cơ s ó theo m t m c giá ã th a thu n trư c (giá th c hi n) vào m t ngày ho c m t kho ng th i gian xác nh trong tương lai. D nh n ư c ti n t C, nên có nghĩa v ph i mua lư ng tài s n cơ s ó m c giá th c hi n vào ngày áo h n (n u là quy n ch n ki u Châu Âu) ho c b t kì ngày nào trong kho ng th i gian t ngày ký h p ng n ngày áo h n (n u là quy n ch n ki u M ), khi C mu n th c hi n quy n ư c bán c a mình. Vào ngày th c 12
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha hi n quy n (thư ng cũng là ngày k t thúc h p ng), sau khi xem xét giá giao ngay c a tài s n cơ s trên th trư ng, n u th y có l i cho mình, t c m c giá này nh hơn giá th c hi n, C có th th c hi n quy n c a mình ư c bán lư ng tài s n cơ s óv i giá th c hi n sau khi ã mua ư c ngoài th trư ng v i giá th p hơn thu m t kho ng l i nhu n. N u th y giá giao ngay cao hơn giá th c hi n, C có th không c n ph i th c hi n quy n ch n bán c a mình, và ch u l ti n phí quy n ch n. 1.1.2.2 Theo th i gian th c hi n: Quy n ch n ki u M (American style option) Là quy n ch n cho phép ngư i n m gi th c hi n quy n mua ho c bán c a mình vào b t kỳ th i i m nào trong th i gian hi u l c c a h p ng, k t khi ký k t h p ng cho n h t ngày áo h n c a h p ng. Vi c thanh toán s th c s x y ra trong vòng hai ngày làm vi c sau khi vi c th c hi n quy n ch n ư c ngư i n m gi xác nh n (trong th i gian hi u l c c a h p ng). Quy n ch n ki u châu Âu (European style option) là quy n ch n ch cho phép ngư i n m gi th c hi n quy n mua ho c bán c a mình vào ngày áo h n c a h p ng. Vi c thanh toán th c s x y ra trong vòng hai ngày làm vi c sau khi vi c th c hi n quy n ch n ư c ngư i n m gi xác nh n vào ngày áo h n. S phân bi t gi a hai lo i quy n ch n ki u châu Âu và quy n ch n ki u M không liên quan n v trí a lý. Ða s h p ng quy n ch n ư c trao i chính y u trên th trư ng M . Tuy nhiên, quy n ch n ki u châu Âu có c i m d phân tích hơn quy n ch n ki u M và m t s thu c tính trong quy n ch n ki u M thư ng ư c suy ra t quy n ch n ki u châu Âu. 1.1.2.3 Theo th trư ng giao d ch: Hp ng quy n ch n giao d ch trên th trư ng t p trung: Là quy n ch n ư c tiêu chu n hóa v quy mô, s lư ng, giá th c hi n và ngày áo h n, ư c giao d ch trên các th trư ng t p trung như Chicago Board of Trade, TTCK New York…Do ó, tính minh b ch c a th trư ng r t cao, th hi n ch giá c , s lư ng c a h p ng giao d ch ư c công b chi ti t vào cu i ngày giao d ch, làm d li u tham kh o cho các ngày giao d ch ti p theo ho c cho nhi u m c ích khác. c bi t, các h p ng quy n ch n này có th ư c d dàng chuy n như ng gi a các N T, i u này cho th y tính thanh 13
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha kho n cao c a các h p ng quy n ch n ư c giao d ch trên các th trư ng t p trung ki u này. Trên th gi i, th trư ng giao d ch quy n ch n theo ki u này chi m t tr ng r t l n, kho ng 98% t ng giá tr giao d ch quy n ch n c a th gi i. Hp ng quy n ch n giao d ch trên th trư ng phi t p trung : Là th a thu n mua bán gi a hai bên, theo ó quy n ch n ư c ngư i bán ưa ra theo th a thu n v i ngư i mua nh m áp ng nhu c u c th c a m t ngư i mua, chúng không ư c giao d ch trên các s giao d ch t p trung. H p ng thư ng ư c giao d ch gi a các i tác liên ngân hàng, ho c gi a ngân hàng v i khách hàng là các cá nhân, doanh nghi p(DN). Do các h p ng quy n ch n không ư c chu n hóa, chi ti t c a h p ng là th a thu n gi a các bên, nên tính linh ho t i v i các h p ng này là r t cao, áp ng ư c các nhu c u cá bi t c a các khách hàng. Dù v y, các giao d ch quy n ch n phi t p trung ki u này ch chi m kho ng 2% giá tr giao d ch quy n ch n trên th gi i. 1.1.3 Các ch th tham gia th trư ng quy n ch n: Các ch th tham gia th trư ng giao d ch quy n ch n r t a d ng, bao g m các DN, các cá nhân, các t ch c ho t ng tài chính như ngân hàng thương m i (NHTM), ngân hàng u tư, công ty ch ng khoán (CTCK)…D a vào các m c ích tham gia th trư ng c a m i i tư ng, ta có th phân ra thành các nhóm sau: Nh ng ngư i phòng ng a r i ro: Là nh ng t ch c tài chính và phi tài chính hay nh ng cá nhân, tham gia th trư ng quy n ch n do có nhu c u giao d ch các lo i tài s n cơ s như ngo i t , ch ng khoán, vàng, lãi su t…và có nh ng lo ng i v s bi n ng c a giá c hàng hóa, t giá, lãi su t…làm nh hư ng n k t qu ho t ng kinh doanh, l i ích c a h . Thông thư ng, h tham gia th trư ng v i tư cách là nh ng ngư i mua các quy n ch n b o hi m các r i ro v s bi n ng c a giá c , t giá, lãi su t…H s n sàng b ra m t kho n phí cho h p ng quy n ch n i l y m t m c t giá, giá c , lãi su t c nh. Các N T, u cơ: Là các cá nhân, các t ch c tài chính và phi tài chính, tham gia vào th trư ng v i m c ích u cơ vào s chênh l ch t giá, giá c , lãi su t… H thư ng d a vào các công c phân tích k thu t ưa ra các d oán v xu hư ng t giá, giá c , lãi su t…T ó, th c hi n mua bán các quy n ch n thích h p thu l i nhu n. 14
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha Các t ch c tài chính trung gian: Bao g m các NHTM, ngân hàng u tư , CTCK…Ngoài m c ích tham gia vào th trư ng cũng v i tư cách là các N T ho c nh ng ngư i có nhu c u v b o hi m r i ro. các nư c phát tri n, nơi mà các giao d ch quy n ch n h u như ch di n ra trên các sàn giao d ch t p trung, v i tư cách là các thành viên c a s giao d ch quy n ch n, h óng vai trò như m t nhà môi gi i các giao d ch quy n ch n trên th trư ng, ch m t s ít các t ch c tài chính l n như các t p oàn tài chính kh ng l m i có kh năng t ng ra phát hành quy n ch n cho th trư ng. Nh ng ngư i giao d ch quy n ch n: Trên th trư ng OTC, m t s nh ch nh t nh, có th là ngân hàng ho c công ty môi gi i, s n sàng ng ra t o l p th trư ng quy n ch n. Các quy n ch n này ư c niêm y t trên sàn giao d ch dĩ nhiên ư c t o ra b i sàn giao d ch. Sàn giao d ch này là m t pháp nhân mà các thành viên là cá nhân ho c công ty. M i quy n thành viên ư c g i là m t seat. Nh ng ngư i giao d ch quy n ch n bao g m: ngư i t o l p th trư ng, ngư i môi gi i, ngư i gi s l nh… 1.1.4 Cơ ch ho t ng c a quy n ch n: i v i quy n ch n c phi u ư c giao d ch trên S giao d ch, các chi ti t c a h p ng – th i gian áo h n, giá th c hi n, nh hư ng c a vi c thanh toán c t c, quy mô n m gi c a N T – s do S giao d ch quy inh. V th i gian áo h n: m i S giao d ch t i m i qu c gia có th có quy nh riêng. T i Hoa Kỳ, m t kho n m c ư c xác nh trong quy n ch n c phi u là tháng mà có ngày áo h n. Ngày áo h n chính xác là vào th 7 k ti p sau ngày th sáu tu n th ba c a tháng. Ngày cu i cùng giao d ch quy n ch n là ngày th 6 tu n th 3 c a tháng. N T có v th mua quy n ch n ch d n nhà môi gi i th c thi quy n ch n v i th i h n cu i cùng là 4h 30 ngày th sáu. Nhà môi gi i s có c ngày hôm sau hoàn t t th t c th c thi quy n ch n. Quy n ch n có th ư c xem xét m t trong ba tr ng thái: ang có l i (in the money), hoà v n (at the money), và ang l (out of the money). N u K là giá th c hi n , S là giá c a ch ng khoán cơ s . M t quy n ch n mua trong tr ng thái ang có l i khi S>K, trong tr ng thái hoà v n khi S=K, trong tr ng thái ang l khi S
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha Giá tr n i t i c a quy n ch n (intrinsic value): ư c xác nh là giá tr l n nào l n hơn khi so sánh v i 0 và giá tr c a quy n ch n n u nó ư c th c hi n ngay. Ch ng h n, v i quy n ch n mua giá tr n i t i s là max(S-K, 0). i v i quy n ch n bán, giá tr n i t i s là max(K-S, 0). i v i quy n ch n giao d ch trên th trư ng OTC, n u m t công ty công b chi tr c t c, giá th c hi n quy n ch n s b gi m trong ngày giao d ch không có c t c úng b ng giá tr c t c chi tr . N u quy n ch n giao d ch trên th trư ng giao d ch t p trung, vi c thanh toán c t c thư ng ch b i u ch nh giá th c thì giá tr chi tr c t c l n. i v i vi c chia tách c phi u: s có m t s i u ch nh trong giao d ch quy n ch n. Khi c phi u ư c chia tách n t m s làm giá c phi u gi m xu ng m/n giá tr trư c ó. Sau khi chia tách n t m, giá th c hi n s gi m xu ng m/n giá tr trư c ó và s lư ng c phi u giao d ch trong m t h p ng s tăng n/m s lư ng trư c ó. Nh m h n ch s nh hư ng c a m t ho c m t nhóm N T t i th trư ng, các s giao d ch quy n ch n thư ng có quy nh gi i h n s lư ng t i a m t N T có th n m gi và có th th c thi quy n trong m t ơn v th i gian. S giao d ch quy n ch n Chicago quy nh m c gi i h n i v i m t N T cho quy n ch n c a c phi u l n nh t có m c giao d ch nhi u nh t là 75.000 h p ng. M t N T mua m t quy n ch n có th k t thúc v th c a mình b ng m t l nh bán m t quy n ch n có n i dung tương t . M t N T bán quy n ch n có th k t thúc v th c a mình b ng vi c mua m t quy n ch n tương t . Trong giao d ch quy n ch n, N T mua quy n ch n có th tr b ng ti n m t ho c s d ng tài kho n ký qu . M c ký qu ban u thư ng là 50% giá tr c a ch ng khoán và ph i duy trì m c ký qu t i thi u là 25% giá tr c a ch ng khoán. Thông thư ng, quy n mua có th i gian áo h n dư i 9 tháng s ph i tr b ng ti n m t mà không ư c s d ng tài kho n ký qu . i v i N T bán quy n ch n, yêu c u ph i duy trì m t tài kho n ký qu m b o th c h i n h p ng. M c ký qu c th có quy nh trong t ng trư ng h p. 16
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha Trư ng h p quy n ch n không có m b o (naked options): m c ký qu thông thư ng c a quy n ch n mua (theo quy nh c a S giao d ch quy n ch n Chicago) s là m t trong 2 giá tr sau tuỳ theo giá tr nào cao hơn. M t trăm ph n trăm giá tr phí mua quy n ch n ã nh n ư c c ng v i 20% giá tr th trư ng c a ch ng khoán cơ s tr i ph n thua l hi n có trong h p ng (n u có). M t trăm ph n trăm giá phí quy n ch n c ng v i 10% giá tr th trư ng c a ch ng khoán cơ s . M c ký qu thông thư ng c a quy n ch n bán s là giá tr nào l n hơn trong hai giá tr tính toán sau: + M t trăm ph n trăm giá phí quy n ch n c ng v i 20% giá tr th trư ng c a ch ng khoán cơ s tr i ph n thua l (n u có). + M t trăm ph n trăm giá phí quy n ch n c ng v i 10% giá tr th c hi n quy n c h n. Trư ng h p quy n ch n có m b o (covered options): i v i quy n ch n mua ó là toàn b ch ng khoán cơ s c a quy n ch n, biên b n th a thu n bên th ba n m gi u ch ng khoán cơ s , ho c ch ng khoán có th hoán i ra ch ng khoán cơ s , ho c m t h p ng quy n ch n mua cùng lo i ch ng khoán cơ s có th i gian áo h n dài hơn, giá th c hi n th p hơn, ho c quy n mua c phi u cơ s có giá th c hi n ngang b ng ho c th p hơn giá th c hi n quy n ch n. i v i quy n ch n bán, ngư i bán quy n ch n ph i m b o: s ti n m t tương ương v i giá tr th c thi h p ng ho c thư m b o c a ngân hàng, ho c s bán kh ng ch ng khoán cơ s , ho c ã mua quy n ch n bán khác cùng lo i ch ng khoán có giá th c hi n cao hơn có cùng th i gian áo h n (ho c th i gian áo h n dài hơn). Quy n ch n có th s d ng riêng bi t, c l p ho c có th k t h p theo nhi u cách khác nhau t o ra các sách lư c làm bi n i t l r i ro/l i nhu n. M t phương th c r t thông d ng là mua bán song hành cùng lúc các h p ng quy n ch n c a cùng m t lo i ch ng khoán cơ s . Có nhi u ki u mua bán song hành nhưng có 2 lo i thông d ng là mua bán song hành chi u d c và mua bán song hành theo l ch. Mua bán song hành theo chi u d c là hình th c mua và bán ng th i các quy n ch n có cùng ch ng 17
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha khoán cơ s , cùng th i gian áo h n nhưng khác giá th c hi n. Mua bán song hành theo l ch là hình th c mua và bán ng th i các quy n ch n có cùng giá th c hi n nhưng khác th i gian áo h n. 1.1.5 Ưu như c i m c a quy n ch n: 1.1.5.1 Ưu i m: Th nh t, có nhi u th i gian hơn quy t nh: Thông qua quy n ch n, m c giá mua ho c bán ã ư c xác nh. Tuy nhiên, t th i i m hi n t i n th i i m th c hi n N T v n còn kho ng th i gian áng k cân nh c k lư ng vi c có mua ho c có bán ch ng khoán ó hay không. Vi c u tư m t kho n ti n khiêm t n ban u có th i gian cân nh c k lư ng cho m t kho n m c u tư l n trong nhi u trư ng h p cũng ánh giá là áng giá. Th hai, Cho phép N T thu ư c t l % l i t c trên v n u tư cao nh t. Do N T ch b ra chi phí nh là giá quy n ch n và m t s chi phí liên quan trong quá trình giao d ch và thanh toán như chi phí môi gi i, phí thanh toán... tuy nhiên n u giá tài s n cơ s (c phi u, trái phi u....) bi n ng úng như kỳ v ng c a N T, lúc này kho n l i nhu n là r t l n. Th ba, Linh ho t phòng ng a r i ro: ây là m t trong nh ng c i mn ib tc a quy n ch n so v i công c khác như c phi u, ch ng ch qu . Dùng quy n ch n, N T có th h n ch m c t n th t t i a trong ph m vi giá phí quy n ch n. i v i quy n ch n bán còn có th dùng t b o hi m cho trư ng h p gi m giá ch ng khoán mà N T ang n m gi . Quy n ch n cho phép N T xây d ng m t danh m c ch ng khoán a d ng v i chi phí ban u th p hơn vi c mua th ng ch ng khoán ó. Th tư, quy n ch n là công c tìm ki m l i nhu n: Thông qua quy n ch n N T có th có cơ h i tìm ki m l i nhu n gia tăng t chi phí u tư khiêm t n ban u. Thông qua vi c bán quy n ch n, m t s nhà u tư cũng s ư c hư ng giá phí quy n ch n t m t s N T khác. Th năm, t n d ng òn b y tài chính: Thông qua công c quy n ch n N T có th t n d ng òn b y tài chính ki m l i nhu n cao hơn. Giao d ch quy n ch n giúp N T hư ng l i t s bi n ng c a giá ch ng khoán mà không c n thanh toán toàn b giá tr ch ng khoán ó. Thông qua vi c t n d ng ph i h p các quy n ch n khác nhau, 18
Chuyên : “Quy n ch n ch ng khoán” GVHD: Th.S Dương Kha N T có th th c hi n các chi n lư c u tư phù h p v i m c tiêu và hoàn c nh c th c a mình. 1.1.5.2 Như c i m: Giao dich quy n ch n ph thu c vào giá tr tài s n cơ s , m c giá th c thi quy n, th i gian, bi n thiên c a tài s n cơ s ... M t trái cơ b n nh t c a quy n ch n là khi TTCK di n bi n không như kỳ v ng c a N T, N T s m t toàn b s ti n b ra có ư c quy n ch n. Quy n ch n là công c phái sinh khá ph c t p. Do ó, khi s d ng giao d ch quy n ch n, N T c n ph i hi u rõ và bi t cách v n d ng các công c quy n ch n m t cách linh ho t. Do ó, r i ro l n nh t c a quy n ch n là khi chính N T không hi u rõ v quy n ch n và không bi t cách k t h p các v th gi i h n t n th t n u có và gia tăng l i nhu n. M t trái c a giao d ch quy n ch n là hi n tư ng u cơ. Các nhà u cơ có th u cơ giá lên ho c giá xu ng b ng các quy n ch n mua và quy n ch n bán. Vi c u cơ giá trên các h p ng quy n ch n có th làm giá c ch ng khoán bi n ng vư t ra kh i biên d ki n và do ó làm m t ni m tin c a các DN và các N T. 1.1.6 S phát tri n c a th trư ng quy n ch n: Nh ng giao d ch quy n ch n bán và quy n ch n mua u tiên ư c ghi nh n là các qu c gia châu Âu và M u th k XVIII. Vào u nh ng năm 1900, hi p h i nh ng nhà môi gi i và kinh doanh quy n ch n ra i. M c ích c a hi p h i này là cung c p k thu t nh m ưa nh ng ngư i mua và ngư i bán l i v i nhau. N T mu n mua quy n ch n s liên h v i m t công ty thành viên, công ty này s tìm ngu i bán quy n ch n t khách hàng c a công ty ho c c a các công ty thành viên khác. N u không có ngư i bán, công ty ó s t phát hành quy n ch n v i giá c thích h p. Th trư ng ho t ng theo cách này g i là th trư ng phi t p trung OTC (Over-The- Counter). Tuy nhiên, th trư ng quy n ch n phi t p trung này b c l rõ nhi u khi m khuy t: Th nh t, do không có th trư ng th c p, th trư ng này không cung c p cho ngư i n m gi quy n ch n có h i bán quy n ch n cho m t ngư i khác trư c khi quy n ch n áo h n. Các quy n ch n ư c thi t k n m gi cho n khi áo h n, và r i 19