Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đánh giá năng lực canh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:111

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là trình bày những vấn đề cơ bản về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh cũng như tiêu thức đánh giá của ngân hàng thương mại. Để hiểu rõ hơn, mời các bạn tham khảo chi tiết nội dung luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đánh giá năng lực canh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ************** VŨ THANH TÙNG ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRẦN HUY HOÀNG TP.HCM - Năm 2010
2 Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam Độc lập – Tự do – Hạnh phúc ------------- ------------- LỜI CAM ĐOAN Toàn bộ nội dung đề tài nghiên cứu này là do tôi tự thực hiện trên cơ sở những tài liệu tham khảo và đúc kết kinh nghiệm từ thực tế làm việc của bản thân mình, dưới sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học theo qui định. Tôi xin cam đoan đề tài luận văn thạc sĩ “Đánh giá năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam” là không sao chép từ luận văn, luận án của người khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình trước nhà trường và pháp luật. TP. HCM, ngày 12 tháng 10 năm 2010 Người cam đoan Vũ Thanh Tùng
3 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ---------------------- NHTW : Ngân hàng Trung ương NHNN : Ngân hàng Nhà nước NHTM : Ngân hàng thương mại NHNNg : Ngân hàng nước ngoài TCTD : Tổ chức tín dụng WTO : Tổ chức thương mại thế giới GATT : Hiệp định chung về thuế quan và thương mại GATS : Hiệp định chung về thương mại và dịch vụ. FED : Cục dự trữ liên bang Mỹ IMF : Quỹ tiền tệ quốc tế ADB : Ngân hàng phát triển châu Á HĐQT : Hội đồng quản trị DNNN : Doanh nghiệp Nhà nước MPI : Bộ Kế hoạch và đầu tư FDI : Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ODA : Vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài TTCK : Thị trường chứng khoán CPI : Chỉ số giá tiêu dùng BCTC : Báo cáo tài chính HSBC : Ngân hàng Hồng Kông Thượng Hải ANZ : Ngân hàng Australia và New Zealand
4 VP Bank : NHTM cổ phần ngoài quốc doanh VIBank : NHTM cổ phần Quốc tế Việt Nam MaritimeBank: NHTM cổ phần Hàng hải Vietinbak : Ngân hàng Công thương Vietcombank: Ngân hàng Ngoại thương SeABank : NHTM cổ phần Đông Nam Á SCB : NHTM cổ phần Sài Gòn Sacombank : NHTM cổ phần Sài Gòn Thương Tín ACB : NHTM cổ phần Á Châu BIDV : Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam Agribank : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam Techcombank: NHTM cổ phần Kỹ thương Việt Nam SHB : NHTM cổ phần Sài Gòn – Hà Nội Navibank : NHTM cổ phần Nam Việt OCB : NHTM cổ phần Phương Đông EAB : NHTM cổ phần Đông Á VDB : Ngân hàng Phát triển Việt Nam
5 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU & ĐỒ THỊ ---------------------- 1/ Bảng biểu: Bảng 2.1 : Giá trị thương hiệu của một số tập đoàn trên thế giới Bảng 2.2 : Tăng trưởng kinh tế Việt Nam qua các năm gần đây Bảng 2.3 : Tăng trưởng kinh tế một số nước trong khu vực Đông Á – Thái Bình Dương & hàng đầu thế giới Bảng 2.4 : Vốn đầu tư toàn xã hội thực hiện năm 2009 Bảng 2.5 : Thống kê giao dịch cổ phiếu ngân hàng ngày 13/07/2010 Bảng 2.6 : Chỉ số cổ phiếu ngân hàng ngày 13/07/2010 Bảng 2.7 : Lợi nhuận các năm 2008-2009 của một số NHTM Bảng 2.8 : Năng lực tài chính của các NHTM Việt Nam thể hiện qua một số chỉ tiêu tài chính năm 2009 Bảng 2.9 : Số lượng NHTM Việt Nam qua các năm Bảng 2.10: Mạng lưới hoạt động của một số NHTM Việt Nam Bảng 2.11: Tình hình lạm phát Việt Nam từ năm 2005 đến nay Bảng 2.12: Qui mô vốn của một số ngân hàng tính đến 31/12/2009 Bảng 2.13: Tống vốn huy động năm 2009 một số ngân hàng Việt Nam Bảng 2.14: Thống kê một số chỉ tiêu liên quan tình hình nợ xấu ở một số ngân hàng năm 2009 Bảng 3.1: Các biện pháp chủ yếu đối phó khủng hoảng ở các nước Bảng 3.2: Mô hình xếp hạng khách hàng
6 2/ Biểu đồ: Biểu đồ 2.1 : Một số chỉ số phản ánh biến động thị trường thế giới từ tháng 05/2008 – 03/2009 Biểu đồ 2.2 : Tăng trưởng Tín dụng – Tài sản của 6 ngân hàng hàng đầu Việt Nam những năm gần đây Biểu đồ 2.3 : Tăng trưởng hệ thống ngân hàng Việt Nam các năm gần đây
7 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................2 3. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................3 5. Kết cấu luận văn ..............................................................................................4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Khái quát về ngân hàng thương mại ...........................................................5 1.1.1 Khái niệm .........................................................................................5 1.1.2 Các loại hình ngân hàng thương mại ..............................................6 1.1.3 Chức năng của ngân hàng thương mại ...........................................6 1.1.3.1 Trung gian tín dụng ..............................................................6 1.1.3.2 Trung gian thanh toàn ..........................................................6 1.1.3.3 Cung ứng dịch vụ ngân hàng ...............................................6 1.2 Hội nhập quốc tế trong lãnh vực ngân hàng ..............................................7 1.2.1 Các khái niệm về hội nhập quốc tế .................................................7 1.2.2 Nội dung hội nhập quốc tế trong lãnh vực ngân hàng ...................7 1.2.3 Sự cần thiết hội nhập quốc tế trong lãnh vực ngân hàng ..............9 1.2.4 Những cơ hội và thách thức khi hội nhập của ngành ngân hàng...9 1.2.4.1 Các cơ hội .............................................................................9 1.2.4.2 Những thách thức .................................................................10
8 1.2.5 Các cam kết WTO mở cửa khu vực ngân hàng của Việt Nam......11 1.2.5.1 Các cam kết về mở cửa thị trường dịch vụ ngân hàng trong biểu cam kết dịch vụ ................................................................11 1.2.5.2 Các cam kết đa phương trong báo cáo của Ban công tác ...13 1.3 Năng lực cạnh tranh .....................................................................................14 1.3.1 Khái niệm năng lực cạnh tranh .......................................................14 1.3.2 Các hình thức cạnh tranh .................................................................15 1.3.2.1 Căn cứ chủ thể tham gia ......................................................15 1.3.2.2 Căn cứ tính chất cạnh tranh trên thị trường ........................15 1.3.2.3 Căn cứ phạm vi của ngành kinh tế ......................................15 1.3.3 Năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại ...........................16 1.3.3.1 Định nghĩa ............................................................................16 1.3.3.2 Những đặc thù trong cạnh tranh ngân hàng .......................16 1.3.3.3 Các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh của ngân hàng trong bối cảnh hội nhập ............................................17 1.4 Các tiêu thức đánh giá năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại ..19 1.4.1 Thị phần hoạt động ..........................................................................19 1.4.2 Năng lực tài chính ............................................................................19 1.4.3 Năng lực quản trị điều hành ngân hàng ..........................................21 1.4.4 Trình độ công nghệ ..........................................................................21 1.4.5 Sản phẩm dịch vụ .............................................................................22 1.4.6 Hệ thống kênh phân phối ................................................................22 1.4.7 Chiến lược kinh doanh ....................................................................22 1.4.8 Nguồn nhân lực ................................................................................23 1.4.9 Thương hiệu .....................................................................................23
9 1.5 Ứng dụng ma trận SWOT trong phân tích cạnh tranh ..............................23 1.5.1 Nguồn gốc ra đời mô hình SWOT ..................................................23 1.5.2 Vai trò của mô hình SWOT .............................................................24 1.5.3 Nội dung ma trận SWOT ................................................................25 1.6 Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh trong hội nhập của thế giới..26 1.6.1 Kinh nghiệm từ Trung Quốc ...........................................................26 1.6.2 Kinh nghiệm từ Hàn Quốc ..............................................................28 1.6.3 Cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ .....................................................29 1.6.4 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ...............................................32 1.6.3.1 Về phía chính phủ ................................................................32 1.6.3.2 Về phía các ngân hàng thương mại .....................................32 Kết luận chương 1 ...............................................................................................34 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 2.1 Tình hình kinh doanh và năng lực cạnh tranh của hệ thống NHTM Việt Nam ........................................................................................35 2.1.1 Thị phần hoạt động ..........................................................................35 2.1.2 Năng lực tài chính ............................................................................36 2.1.3 Năng lực quản trị điều hành ngân hàng ..........................................37 2.1.4 Trình độ công nghệ ..........................................................................38 2.1.5 Sản phẩm dịch vụ .............................................................................39
10 2.1.6 Hệ thống kênh phân phối ................................................................39 2.1.7 Chiến lược kinh doanh ....................................................................40 2.1.8 Nguồn nhân lực ................................................................................42 2.1.9 Thương hiệu .....................................................................................42 2.2 Những điểm mạnh và thuận lợi ..................................................................44 2.2.1 Môi trường chính trị ổn định ...........................................................44 2.2.2 Tăng trưởng kinh tế .........................................................................45 2.2.3 Sự bảo hộ của Nhà nước .................................................................47 2.2.4 Sức hấp dẫn của cổ phiếu ngân hàng ..............................................48 2.2.5 Hệ thống mạng lưới rộng khắp .......................................................52 2.3 Những điểm yếu và khó khăn .....................................................................53 2.3.1 Tăng trưởng không bền vững ..........................................................53 2.3.2 Kinh tế thế giới nhiều bất ổn ...........................................................55 2.3.3 Minh bạch thông tin thấp ................................................................56 2.3.4 Tình trạng cho vay theo chỉ thị .......................................................57 2.3.5 Bài toán về vốn ................................................................................58 2.3.6 Thực trạng nợ xấu ............................................................................60 2.3.7 Hạn chế về số lượng và chất lượng dịch vụ ...................................63 2.3.8 Trình độ nhân lực .............................................................................64 2.3.9 Yếu kém về công nghệ ....................................................................64 2.4 Những cơ hội mở ra .....................................................................................65 2.4.1 Mở rộng thị trường ..........................................................................65 2.4.2 Tiếp cận với thị trường vốn quốc tế ...............................................66
11 2.4.3 Tiếp cận trình độ công nghệ hiện đại .............................................68 2.4.4 Động lực cho sự thay đổi ................................................................68 2.5 Những thách thức, nguy cơ phải đối mặt ...................................................69 2.5.1 Hệ thống pháp lý chưa hoàn thiện ..................................................69 2.5.2 Cơ chế - năng lực quản lý ...............................................................70 2.5.3 Năng lực tài chính ............................................................................71 2.5.4 Sự cạnh tranh gay gắt của các ngân hàng khác ..............................72 2.6 Ma trận SWOT hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam .....................73 Kết luận chương 2 ...............................................................................................75 CHƯƠNG 3: NHỮNG GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA HỆ THỐNG NHTM VIỆT NAM 3.1 Đánh giá về xu hướng chung của ngành ngân hàng từ năm 2010 trở đi...76 3.1.1 Các khuynh hướng ảnh hưởng đến hoạt động của NHTM Việt Nam sau năm 2010 ................................................................76 3.1.2 Mục tiêu phát triển của hệ thống ngân hàng Việt Nam đến năm 2010 và tầm nhìn 2020 ...............................................................79 3.1.2.1 Mục tiêu phát triển NHNN Việt Nam đến năm 2010 và định hướng chiến lược đến năm 2020 .........................................79 3.1.2.2 Mục tiêu phát triển các TCTD đến năm 2010 và định hướng chiến lược đến năm 2020 .........................................79
12 3.2 Những giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng Việt Nam trong xu thế hội nhập .........................................................................80 3.2.1 Các giải pháp kiến nghị về phía Chính phủ và NHNN .................80 3.2.1.1 Hoàn thiện hệ thống pháp lý ...............................................81 3.2.1.2 Phát huy tác dụng của chính sách tiền tệ vĩ mô .................81 3.2.1.3 Những chính sách đối phó với khủng hoảng tài chính ......82 3.2.1.4 Cơ cấu lại hệ thống NHTM .................................................83 3.2.1.5 Xếp hạng tín nhiệm các ngân hàng .....................................84 3.2.1.6 Chấm dứt tình trạng cho vay theo chỉ thị ...........................84 3.2.1.7 Tăng cường công tác thanh tra, giám sát ............................85 3.2.2 Những giải pháp đề xuất về phía các NHTM Việt Nam ...............85 3.2.2.1 Tăng cường sức mạnh tài chính ..........................................85 3.2.2.2 Kiểm soát chặt rủi ro tín dụng..............................................86 3.2.2.3 Đa dạng hóa các sản phẩm ..................................................87 3.2.2.4 Phát triển và nâng cao chất lượng hệ thống kênh phân phối ............................................................................................88 3.2.2.5 Xây dựng và phát triển văn hóa ngân hàng ........................88 3.2.2.6 Xây dựng và phát triển thương hiệu ...................................89 3.2.2.7 Phát triển, nâng cao hệ thống công nghệ ngân hàng ..........90 3.2.2.8 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .................................90 Kết luận chương 3 ...............................................................................................92 Kết luận .............................................................................................................93 Phụ lục Tài liệu tham khảo
13 LỜI MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Ở bất cứ quốc gia nào, hệ thống ngân hàng thương mại luôn có một vai trò quan trọng không thể thiếu được, là xương sống của nền kinh tế. Sự tồn tại và phát triển của hệ thống ngân hàng ảnh hưởng trực tiếp đến hầu hết các ngành, nghề và lãnh vực. Đất nước ta, trải qua thời kì bao cấp, tiến bước vào nền kinh tế thị trường, đang chuyển mình mạnh mẽ. Sau sự kiện Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức thương mại thế giới – WTO vào ngày 07/11/2006, nền kinh tế nước ta đã được các chuyên gia dự đoán là sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng và phát triển đi lên. Tất nhiên, ngoài những cơ hội thuận lợi mà hội nhập đem lại, chúng ta cũng phải đối mặt với các nguy cơ, thách thức của tiến trình toàn cầu hóa. Trong bối cảnh này, vai trò của các ngân hàng thương mại lại càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Trong những năm qua, các ngân hàng nước ta đã nỗ lực phát triển và đạt được những thành tích đáng kể, giữ vững vai trò là nguồn cung cấp vốn chính yếu cho nền kinh tế. Để tham gia vào tiến trình hội nhập, các ngân hàng thương mại đã có những sự chuẩn bị nhất định, thực hiện những đổi mới cần thiết. Bên cạnh những thuận lợi sẵn có, hệ thống ngân hàng Việt Nam đã, đang và sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn từ các ngân hàng nước ngoài, vốn có tiềm lực tài chính hùng mạnh, kinh nghiệm phát triển lâu đời. Ngân hàng là lãnh vực được mở cửa mạnh nhất sau khi Việt Nam gia nhập WTO. Rõ ràng, mở rộng thị trường theo những cam kết WTO đã tạo ra cơ chế thông thoáng hơn cho các tập đoàn tài chính, các ngân hàng nước ngoài đầu tư và phát triển, đồng thời cũng dỡ bỏ dần những cơ chế bảo hộ của Nhà nước trước đây. “Liệu rằng về tương lai lâu dài, hệ thống ngân hàng thương mại nước ta có chống đỡ và phát triển được trước sức ép cạnh tranh ngày càng mạnh mẽ của các ngân hàng nước ngoài hay không? Và những giải pháp nào để thực hiện được điều đó?” là một câu hỏi nóng bỏng luôn được đặt ra đối với các nhà hoạch định chính sách vĩ mô,
14 các chuyên gia tài chính, những nhà phát triển chiến lược ngân hàng, cũng như đối với chúng ta – những người quan tâm sâu sắc đến sự tồn vong và phát triển của nền kinh tế nước nhà. Là người đã có quá trình công tác trong ngành tài chính, với mong muốn đóng góp những ý kiến của bản thân cũng như cái nhìn đánh giá thiết thực về sức mạnh cạnh tranh của các ngân hàng Việt Nam trong tiến trình hội nhập, qua đó đề xuất những giải pháp cần thiết để góp một phần sức vào công cuộc phát triển của hệ thống ngân hàng nước ta, tôi đã quyết định nghiên cứu và thực hiện đề tài: “Đánh giá năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam” 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU: Làn sóng cạnh tranh trong ngành ngân hàng đã và đang diễn ra ngày càng gay gắt do tác động của hội nhập. Nếu như trước đây chỉ có sự cạnh tranh giữa các ngân hàng trong nước, giữa khối ngân hàng quốc doanh với ngân hàng cổ phần, thì hiện nay sự xuất hiện của các ngân hàng nước ngoài đã làm cho hệ thống ngân hàng nước ta phải đối mặt với sức ép ngày càng nặng nề hơn bao giờ hết. Để tồn tại và phát triển, các ngân hàng nước ta cần phải khắc phục các điểm yếu, phát huy những mặt mạnh, và tìm ra các hướng đi mới, phát triển các sản phẩm, dịch vụ ngày càng đa dạng, phong phú hơn. Muốn vậy, các ngân hàng cần có các đường hướng và phương pháp cụ thể, mang tính chiến lược trong dài hạn. Trên cơ sở đó, đề tài nghiên cứu hướng đến những mục tiêu sau: - Trình bày những vấn đề cơ bản về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh, cũng như các tiêu thức đánh giá năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại. - Đánh giá thực trạng hoạt động kinh doanh của hệ thống ngân hàng Việt Nam thời gian qua, từ đó phân tích khả năng cạnh tranh của các ngân hàng trong bối cảnh hội nhập, nêu bật những điểm mạnh và điểm yếu cũng như các cơ hội và thách thức mà các ngân hàng nước ta phải đối mặt.
15 - Trên cơ sở thực trạng đã trình bày và phân tích, luận văn đề ra những giải pháp nhằm nâng cao sức mạnh cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam trong bối cảnh nước ta vừa gia nhập WTO. 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận một cách có hệ thống của vấn đề cần nghiên cứu: Cạnh tranh và năng lực cạnh tranh là gì Các nhân tố xác định năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại Thực trạng cạnh tranh của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong giai đoạn hội nhập trên tương quan so sánh với các ngân hàng nước ngoài đang hoạt động ở nước ta Định hướng, mục tiêu và những giải pháp đề nghị nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng nước ta Luận văn còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau: - Phương pháp thống kê, chọn mẫu - Phương pháp phân tích - so sánh và đối chiếu - Phương pháp tổng hợp 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU: * Đối tượng nghiên cứu:
16 - Những lý luận cơ bản về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại - Thực trạng năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam từ lúc nước ta gia nhập WTO cho đến nay. - Những giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng nước ta trong bối cảnh hội nhập. * Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động của cả hệ thống ngân hàng thương mại nước ta, trong tương quan với các ngân hàng nước ngoài đang thâm nhập vào nền kinh tế nước ta. Do yếu tố thời gian và phạm vi rộng lớn của đề tài, cũng như kiến thức bản thân vẫn còn một số hạn chế, nên đề tài không thể trình bày hết mọi khía cạnh trong thực tế cạnh tranh của các ngân hàng thương mại nước ta, mà chỉ tập trung vào những điểm nổi bật nhất. Đề tài được thực hiện căn cứ vào kiến thức thực tế và các tài liệu tham khảo, mặc dù đã hết sức nỗ lực, nhưng chắc chắn không thể nào tránh khỏi các thiếu sót, kính mong quý thầy cô xem xét, sửa chữa và đóng góp ý kiến để đề tài được hoàn thiện hơn. 5. KẾT CẤU LUẬN VĂN: Ngoài phần mở đầu và kết luận ra, luận văn bao gồm 3 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh của ngân hàng thương mại - Chương 2: Thực trạnh cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập - Chương 3: Những giải pháp đề xuất nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập
17 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
18 1.1 KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.1 Khái niệm: Có nhiều khái niệm về ngân hàng thương mại (NHTM) trên thế giới như :  Pháp: NHTM là những cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc của công chúng… và sử dụng nguồn lực đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về chiết khấu, tín dụng và tài chính.  Mỹ: NHTM là công ty kinh doanh tiền tệ, chuyên cung cấp dịch vụ tài chính và hoạt động trong ngành công nghiệp dịch vụ tài chính.  Thổ Nhĩ Kỳ: NHTM là hội trách nhiệm hữu hạn thiết lập nhằm mục đích nhận tiền kí thác và thực hiện các nghiệp vụ hối đoái, hối phiếu, chiết khấu và những hình thức vay mượn khác.  Luật Các tổ chức tín dụng 47/2010/QH12 ban hành ngày 16/06/2010 của Chính phủ Việt Nam định nghĩa: NHTM là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận. Qua các khái niệm trên, chúng ta có thể rút ra những nhận xét về bản chất của NHTM như sau:  NHTM là một loại hình doanh nghiệp. Nó có cơ cấu, tổ chức bộ máy, cấu trúc tài chính tương tự như một doanh nghiệp.  Hoạt động của NHTM là hoạt động kinh doanh. Ngân hàng hoạt động vì mục đích cuối cùng là lợi nhuận.  NHTM là một doanh nghiệp đặc biệt, hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng và dịch vụ ngân hàng, có liên quan trực tiếp đến tất cả các ngành cũng như mọi mặt của đời sống xã hội. Ngân hàng kinh doanh trên cơ sở tiền tệ, quyết định đến sự tồn tại và phát triển của nền kinh tế. Hoạt động kinh doanh của NHTM chịu sự giám sát và chi phối rất lớn của NHTW. Là doanh nghiệp nhưng ngân hàng lại sử dụng nguồn vốn huy động từ bên ngoài là chủ yếu.
19  NHTM là một trung gian tín dụng. NHTM đóng vai trò của một tổ chức trung gian đứng ra huy động các nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế, biến chúng thành nguồn vốn tín dụng để cho vay lại, đáp ứng nhu cầu vốn trong xã hội 1.1.2 Các loại hình ngân hàng thương mại:  Căn cứ vào hình thức sở hữu thì hệ thống NHTM bao gồm: NHTM Nhà nước, NHTM cổ phần, NHTM liên doanh, NHTM nước ngoài và chi nhánh NHTM nước ngoài.  Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động thì có thể phân NHTM thành: ngân hàng chuyên doanh và ngân hàng đa năng, kinh doanh tổng hợp.  Căn cứ các sản phẩm mà ngân hàng cung cấp thì NHTM bao gồm: ngân hàng bán lẻ, ngân hàng bán buôn và ngân hàng vừa bán buôn vừa bán lẻ. 1.1.3 Chức năng của ngân hàng thương mại: 1.1.3.1 Trung gian tín dụng: Đây là chức năng cơ bản và quan trọng nhất của NHTM. Với chức năng này, NHTM đóng vai trò là người trung gian đứng ra huy động các nguồn vốn tiền tệ nhàn rỗi trong nền kinh tế, biến chúng thành nguồn vốn tín dụng để cho vay nhằm đáp ứng các nhu cầu về vốn trong xã hội. 1.1.3.2 Trung gian thanh toán: NHTM đứng ra làm trung gian thực hiện các giao dịch thanh toán giữa các khách hàng, giữa người mua với người bán…để hoàn tất các quan hệ kinh tế thương mại giữa họ với nhau. Thay mặt khách hàng, ngân hàng sẽ trích tiền trên tài khoản trả cho cho người thụ hưởng hoặc nhận tiền vào tài khoản theo ủy nhiệm của khách hàng. 1.1.3.3 Cung ứng dịch vụ ngân hàng: Nếu thực hiện tốt hai chức năng trung gian tín dụng và trung gian thanh toán thì ngân hàng đã mang lại hiệu quả kinh tế to lớn cho xã hội, nhưng để đáp ứng được tất
20 cả các nhu cầu liên quan của khách hàng thì NHTM phải thực hiện việc cung ứng các dịch vụ ngân hàng, như : dịch vụ ngân quỹ, dịch vụ chuyển tiền trong nước và quốc tế, dịch vụ ủy thác, dịch vụ tư vấn đầu tư … 1.2 HỘI NHẬP QUỐC TẾ TRONG LĨNH VỰC NGÂN HÀNG 1.2.1 Các khái niệm về hội nhập quốc tế: - Khu vực hóa kinh tế : Trong quan hệ kinh tế, một số các quốc gia tập hợp lại với nhau thành những nhóm, khu vực dưới các hình thức là định chế hay tổ chức thì được gọi là khu vực hóa kinh tế. - Toàn cầu hóa kinh tế : Toàn cầu hóa là khái niệm dùng để miêu tả các thay đổi trong xã hội và trong nền kinh tế thế giới, tạo ra bởi mối liên kết và trao đổi ngày càng tăng giữa các cá nhân, các tổ chức cũng như những quốc gia ở các góc độ văn hoá, xã hội, kinh tế, môi trường... trên quy mô toàn cầu. - Hội nhập kinh tế quốc tế : hiểu theo quan niệm đơn giản nhất thì hội nhập kinh tế là việc các nền kinh tế gắn kết lại với nhau. Một cách chặt chẽ hơn, thì nó chính là việc gắn kết mang tính thể chế giữa các nền kinh tế lại với nhau. - Hội nhập quốc tế trong lãnh vực tài chính – tín dụng : là quá trình mà các nước mở cửa khu vực tài chính tín dụng cho bên ngoài tham gia vào. Mỗi quốc gia sẽ tự xóa bỏ các rào cản, các ràng buộc trong việc phân bổ nguồn lực tín dụng, chấm dứt việc phân biệt đối xử giữa các định chế tài chính trong nước và ngoài nước. 1.2.2 Nội dung hội nhập quốc tế trong lãnh vực ngân hàng: Hội nhập quốc tế trong lãnh vực ngân hàng là quá trình mở cửa thị trường ngân hàng để các ngân hàng trong nước hội nhập với hệ thống ngân hàng trong khu vực cũng như trên thế giới. Nó thường bao gồm những nội dung sau:  Một là, trừ khi có các qui định cụ thể, các thành viên tham gia không được ban hành thêm hay áp dụng những giải pháp được nêu dưới đây :