Luận văn Thạc sĩ: Tác động của thu nhập ngoài lãi đến tỷ suất sinh lời của các ngân hàng thương mại Việt Nam

Hiện nay, thu nhập ngoài lãi (TNNL) ngày càng được các ngân hàng thương mại Việt Nam chú trọng nhằm đa dạng hóa nguồn thu, giảm thiểu rủi ro và nâng cao khả năng sinh lời. Luận văn này tập trung phân tích tác động của TNNL đến tỷ suất sinh lời của các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam trong giai đoạn 2008-2022, một giai đoạn chứng kiến nhiều biến động kinh tế lớn.

Luận văn này nhắm đến các nhà nghiên cứu, sinh viên, chuyên gia trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, và các nhà hoạch định chính sách, cung cấp cái nhìn sâu sắc về tác động của thu nhập ngoài lãi đến hiệu quả kinh doanh của ngân hàng thương mại Việt Nam.

Bối cảnh kinh tế hiện nay cho thấy sự bão hòa trong hoạt động tín dụng truyền thống, thúc đẩy các ngân hàng thương mại Việt Nam (NHTM) tìm kiếm các nguồn thu nhập mới ngoài lãi. Thu nhập ngoài lãi (TNNL) đã trở thành một yếu tố quan trọng giúp đa dạng hóa nguồn thu, giảm sự phụ thuộc vào tín dụng, duy trì hoạt động kinh doanh, phân tán rủi ro và nâng cao khả năng cạnh tranh cũng như tỷ suất sinh lời của ngân hàng. Mục tiêu chính của luận văn này là phân tích chi tiết tác động của TNNL đến tỷ suất sinh lời của các NHTM Việt Nam và từ đó đề xuất các hàm ý chính sách phù hợp. Nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi quy tuyến tính Bayes với dữ liệu được thu thập từ 25 NHTM Việt Nam niêm yết trên các Sàn chứng khoán HOSE, HNX, UPCOM trong giai đoạn 2008-2022. Giai đoạn này được lựa chọn vì nó bao gồm các biến động kinh tế lớn như khủng hoảng kinh tế năm 2008 và đại dịch Covid-19, đồng thời dữ liệu của các ngân hàng trong giai đoạn này tương đối đầy đủ. Các chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA) và tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) được sử dụng để đo lường tỷ suất sinh lời, trong khi tỷ lệ thu nhập thuần ngoài lãi trên tổng tài sản bình quân đại diện cho TNNL. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng TNNL có tác động tích cực và mạnh mẽ đến tỷ suất sinh lời của các ngân hàng, phù hợp với kỳ vọng và nhiều nghiên cứu trước đó. Điều này khẳng định chiến lược đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ là cần thiết để tăng lợi nhuận trong bối cảnh thị trường biến động. Ngoài ra, các yếu tố như thu nhập lãi cận biên, quy mô ngân hàng, dư nợ cho vay, vốn chủ sở hữu, chi phí hoạt động, tiền gửi khách hàng, lạm phát và tăng trưởng kinh tế cũng có ảnh hưởng đáng kể đến tỷ suất sinh lời. Dựa trên kết quả này, luận văn đề xuất một số kiến nghị chính sách cho cả NHTM và Ngân hàng Nhà nước. Đối với NHTM, cần đẩy mạnh các hoạt động dịch vụ phi tín dụng, tăng cường kinh doanh ngoại hối và đầu tư, đồng thời nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và quản lý chi phí hiệu quả. Đối với Ngân hàng Nhà nước, cần ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể về TNNL và các dịch vụ liên quan, cùng với việc thực hiện chính sách tiền tệ linh hoạt và nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm soát. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng thừa nhận các hạn chế về phạm vi dữ liệu (chỉ 25 ngân hàng niêm yết, không bao gồm toàn bộ hệ thống NHTM và chi nhánh ngân hàng nước ngoài) và có thể chưa phản ánh đầy đủ tác động của từng thành phần TNNL. Đây là cơ sở cho các hướng nghiên cứu tiếp theo để có cái nhìn toàn diện hơn.