Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sĩ đa khoa ở Việt Nam

Chia sẻ: Tomjerry001 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài nghiên cứu là hệ thống hóa những vấn đề chung về quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sĩ đa khoa và phân tích, đánh giá thực trạng công tác này ở Việt Nam, luận văn nhằm hướng tới mục tiêu đề xuất được một số giải pháp tăng cường hơn nữa công tác quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sĩ đa khoa ở Việt Nam trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sĩ đa khoa ở Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VŨ NGỌC TIẾN QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA CHO ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ BÁC SỸ ĐA KHOA Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội, 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VŨ NGỌC TIẾN QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA CHO ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ BÁC SỸ ĐA KHOA Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ THỊ HỒNG ĐIỆP Hà Nội, 2016
LỜI CAM KẾT Tôi xin cam kết luận văn Thạc sỹ này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Đề tài nghiên cứu là hoàn toàn mới, không sao chép từ bất kỳ đề tài nghiên cứu, luận văn nào. Các số liệu khoa học, kết quả nghiên cứu của Luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng.
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này là kết quả của quá trình học tập nghiêm túc với sự giảng dạy kiến thức, hướng dẫn những kỹ năng cần thiết và được sự tạo điều kiện của các Thầy, Cô khoa Kinh tế chính trị, Ban Giám hiệu Trường Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến những Thầy, Cô, những người đã truyền đạt cho Tôi những kiến thức, kinh nghiệm quý báu trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Ngoài ra, tôi xin cảm ơn sâu sắc tới TS. Lê Thị Hồng Điệp, giảng viên hướng dẫn Tôi xây dựng và hoàn thành Luận văn này. Để hoàn thành công trình nghiên cứu công phu này, là nhờ đến sự giúp đỡ nhiệt tình, sự hướng dẫn tận tâm của Cô, người đã dành rất nhiều thời gian, công sức để hướng dẫn Tôi các phương pháp khoa học, tư duy lôgic và cách thức triển khai các nội dung để hoàn thiện luận văn này. Cũng nhân dịp này, tôi muốn gửi lời cảm ơn tới Lãnh đạo Dự án Giáo dục và Đào tạo nhân lực y tế phục vụ cải cách hệ thống y tế, Lãnh đạo Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo, Lãnh đạo và chuyên viên các cơ quan, các trường tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu, xây dựng và hoàn thiện luận văn này. Quá trình nghiên cứu mặc dù đã cố gắng, nỗ lực với khả năng của bản thân, nhưng do điều kiện về thời gian, nguồn lực và năng lực của bản thân còn giới hạn nên không tránh được những thiếu xót, chưa hoàn thiện. Vì vậy, Tôi kính mong được các Thầy Cô nhà trường, Hội đồng và các bạn tạo điều kiện, đóng góp ý kiến để luận văn được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn!.
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................... 1 DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... 1 DANH MỤC HÌNH ....................................................................................... 2 PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................ 3 1. Tính cấp thiết của đề tài: ............................................................................. 3 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu: .............................................................. 5 2.1. Mục tiêu chung: ........................................................................................ 5 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: ............................................................................... 5 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 6 3.1. Đối tượng nghiên cứu:.............................................................................. 6 3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 6 4. Kết cấu của luận văn: ................................................................................... 6 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA CHO ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ BÁC SỸ ĐA KHOA ................................................................................. 7 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................... 7 1.1.1. Các công trình nghiên cứu có chủ đề liên quan tới đào tạo đội ngũ nhân lực y tế trong đó có bác sỹ đa khoa và các nghiên cứu về quản lý dự án cho đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa................................................................. 7 1.1.2. Kết luận chung về tình hình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra cho đề tài luận văn....................................................................................................... 9 1.2. Những vấn đề chung về quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa ............................................................................................................... 10 1.2.1. Các khái niệm ...................................................................................... 10 1.2.2. Nội dung quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK .................. 13 1.2.3. Các yếu tố tác động tới quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa ........................................................................................................... 18 1.2.4. Các tiêu chí đánh giá công tác quản lý dự án ODA cho đội ngũ BSĐK.................................................................................................................21 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................... 23 2.1. Nguồn tài liệu, số liệu nghiên cứu .......................................................... 23
2.1.1. Nguồn tài liệu thứ cấp.......................................................................... 23 2.1.2. Nguồn tài liệu sơ cấp ........................................................................... 23 2.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể ...................................................... 24 2.2.1. Phương pháp nghiên cứu tại bàn......................................................... 24 2.2.2. Phương pháp phân tích, tổng hợp ....................................................... 25 2.2.3. Phương pháp thống kê, so sánh ........................................................... 25 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA CHO ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ BÁC SỸ ĐA KHOA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY........................ 26 3.1. Khái quát về các dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa ở Việt Nam hiện nay ..................................................................................................... 26 3.2. Phân tích thực trạng quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sỹ Đa khoa ở Việt Nam ................................................................................................ 32 3.2.1: Thực trạng lập kế hoạch dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sỹ Đa khoa ở Việt Nam ............................................................................................. 32 3.2.2: Thực trạng Tổ chức bộ máy và điều hành triển khai Dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK ................................................................................... 41 3.3. Đánh giá công tác quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa ở Việt Nam ................................................................................................ 52 3.3.1. Những kết quả đạt được trong quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK ở Việt Nam .......................................................................................... 52 3.3.2. Những hạn chế trong quản lý dự án .................................................... 53 3.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ......................................................... 57 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA CHO ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ BÁC SỸ ĐA KHOA Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI ............................................................................................. 59 4.1. Quản lý dự án đào tạo đội ngũ BSĐK trong bối cảnh mới .................... 59 4.1.1. Bối cảnh quốc tế................................................................................... 59 4.1.2. Bối cảnh trong nước ............................................................................ 60 4.2. Những giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ Bác sỹ đa khoa trong thời gian tới .................................................. 61 4.2.1. Giải pháp trong lập kế hoạch dự án ODA cho đào tạo đội ngũ Bác sỹ đa khoa trong thời gian tới ............................................................................ 61 4.2.2. Giải pháp tăng cường tổ chức bộ máy, điều hành triển khai dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK ở Việt Nam ................................................ 62
4.2.3. Giải pháp trong kiểm tra, giám sát, đánh giá triển khai dự án ODA cho đào tạo BSĐK ở Việt Nam....................................................................... 65 KẾT LUẬN................................................................................................... 67 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................... 68 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 70 Phụ lục số 1 .................................................................................................... 71 Phụ lục số 1.1 Bảng kế hoạch hoạt động tổng thể của Dự án ODA .............. 71 Phụ lục 1.2 Bảng kế hoạch hoạt động hàng năm của Dự án ODA ................ 72 Phụ lục 1.3 Bảng kế hoạch vốn hàng năm của Dự án ODA .......................... 73 Phụ lục 1.4 Kế hoạch lựa chọn nhà thầu........................................................ 74 Phụ lục số 2 .................................................................................................... 75 Phụ lục số 2.1. Phiếu phỏng vấn thu thập thông tin ...................................... 75 Phụ lục 3 Mẫu đề cương hoạt động Dự án .................................................... 80 Phụ lục 4. Mẫu Thỏa thuận triển khai dự án gói kinh phí hỗ trợ................... 83 Phụ lục 5. Phụ lục đánh giá công tác quản lý dự án ODA………………….87
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 BSĐK Bác sỹ Đa khoa 2 KHCN&ĐT Khoa học công nghệ và Đào tạo 3 WB Ngân hàng Thế giới 4 KH-TC Kế hoạch Tài chính 5 BYT Bộ Y tế 6 UBND Ủy ban nhân dân 7 POM Sổ tay hướng dẫn thực hiện Dự án 8 BQLDA TW Ban Quản lý Dự án Trung ương 9 ODA Hỗ trợ phát triển chính thức 10 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo DANH MỤC BẢNG TT Bảng Nội dung Trang Đánh giá quy trình lập kế hoạch dự án cho 33 1 Bảng 1 đào tạo BSĐK Đánh giá chung về công tác quản lý, triển 46 2 Bảng 2.1 khai Dự án ODA cho BSĐK 3 Bảng 2.2 Đánh giá điều hành triển khai dự án ODA 48 cho đào Đánh giátạo BSDKD công tác kiểm tra, giám sát, đánh 51 4 Bảng 3 giá triển khai dự án ODA cho đào tạo BSĐK 1
DANH MỤC HÌNH TT Hình Nội dung Trang Sơ đồ tổ chức Dự án ODA cho đào tạo đội 42 1 Hình 1 ngũ BSĐK Sơ đồ cơ cấu tổ chức Ban QLDA Trung 43 2 Hình 2 ương 3 Hình 3 Sơ đồ tổ chức quản lý Dự án tại trường 44 2
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Trong những năm vừa qua, ngành Y tế đã nhận được rất nhiều sự hỗ trợ từ lãnh đạo Đảng nhà nước, các nhà tài trợ và tổ chức phi chính phủ trong và ngoài nước. Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân là một phần rất quan trọng của chiến lược phát triển đất nước, là yếu tố cơ bản để nâng cao chất lượng cuộc sống của con người, của từng gia đình và toàn xã hội. Bởi vậy, trong suốt giai đoạn từ khi Việt Nam là nước có thu nhập thấp, nước nghèo đến nay là nước có thu nhập trung bình đã có rất nhiều các Dự án ODA được triển khai ở Việt Nam nhằm hỗ trợ ngành y tế nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, tăng cường công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu, nâng cao năng lực y tế cơ sở, công tác đào tạo nhân lực y tế... Trong bối cảnh nước ta chưa có nhiều kinh phí cho y tế cũng như đào tạo nhân lực y tế thì các nguồn kinh phí viện trợ là cơ hội giúp đào tạo ngành y tế phát triển, nâng cao chất lượng. Trong đó, Bộ Y tế với vai trò quản lý nhà nước ngành y tế là cơ quan chủ quản các Dự án y tế. Bộ Y tế sẽ thành lập các Ban QLDA để đại điện Bộ Y tế tổ chức triển khai các hoạt động dự án với vai trò Chủ Dự án. Với nhiều dự án hỗ trợ ngành y tế trong những năm gần đây vừa là cơ hội để nâng cao chất lượng ngành y tế cũng như công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, nhưng cũng là thách thức cho Bộ Y tế trong công tác quản lý, triển khai các hoạt động dự án gắn liền với công tác quản lý ngành y tế. Bộ Y tế đã quản lý, triển khai rất nhiều các dự án ODA trong lĩnh vực y tế, tuy nhiên với lĩnh vực đào tạo nhân lực tế nói chung và đào tạo đội ngũ BSĐK nói riêng thì chưa có nhiều Dự án được hỗ trợ tại Việt Nam. Điều này không tránh khỏi những khó khăn, hạn chế trong công tác quản lý, tổ chức triển khai dự án ODA cho đào tạo BSĐK. Cơ quan đầu mối triển khai Dự án ODA cho đào tạo 3
đội ngũ BSĐK là cơ quan chuyên môn quản lý về khoa học và đào tạo nhân lực y tế, các đơn vị thực hiện dự án là các các trường, các khoa phòng, bộ môn với các giảng viên thực hiện giảng dạy là chính. Điều này dẫn đến những hạn chế về kinh nghiệm quản lý, triển khai và giải ngân Dự án ODA. Công tác lập kế hoạch, tài chính giải ngân từ cơ quan quản lý đến đơn vị thực hiện còn nhiều vướng mắc, hạn chế do tổ chức bộ máy, cơ cấu quản lý Dự án chưa hợp lý, chưa hướng tới công tác tổ chức dự án mà chỉ tập trung đến các nội dung chuyên môn về công tác đào tạo, giảng dạy đội ngũ BSĐK. Việc tổ chức triển khai các hoạt động từ cơ quan trung ương đến các trường chưa đồng nhất, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Công tác tổ chức, phân bổ hoạt động, kinh phí chưa hợp lý dẫn đến công tác giải ngân chậm, chưa đạt tiến độ. Nhiều Dự án qua 1 đến 2 năm dự án có hiệu lực mà chưa giải ngân được do vướng mắc về cơ chế quản lý, phối hợp giữa các bên, cơ chế tài chính chưa cụ thể. Có Dự án đến thời điểm kết thúc Dự án chưa thể đóng dự án do vướng mắc các quy trình thanh quyết toán hoạt động, không lường trước các hoạt động có thể kéo dài. Các sản phẩm đầu ra, các tài liệu của Dự án chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới của ngành y tế, chưa có sự liên kết chặt chẽ với quản lý ngành y tế dẫn đến sản phẩm, tài liệu của Dự án chỉ để lưu kho sau khi kết thúc Dự án. Bên cạnh đó, công tác kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện dự án ở các đơn vị, địa phương còn chưa chặt chẽ, chưa bám sát yêu cầu thực tế. Câu hỏi nghiên cứu của luận văn: Những bất cập trong quản lý dự án ODA tại Ban QLDA trực thuộc Bộ Y tế? Ban Quản lý này cần phải làm gì và làm thế nào để khắc phục những bất cập trên?. 4
Là một cán bộ của Ban QLDA Giáo dục và đào tạo nhân lực y tế phục vụ cải cách hệ thống y tế - Bộ Y tế, là dự án đầu tư bằng nguồn vốn vay ODA ưu đãi của Ngân hàng thế giới (WB) với mục tiêu đổi mới đào tạo nhân lực y tế theo hướng dựa trên năng lực thực hành nghề nghiệp, tác giả luôn mong muốn trả lời câu hỏi trên và góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế tại Việt Nam hiện nay. Trên cơ sở các nội dung nêu trên, tác giả xin đưa ra đề tài “Quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK ở Việt Nam” là đề tài nghiên cứu cho luận văn Thạc sỹ, chuyên ngành Quản lý Kinh tế. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu: 2.1. Mục tiêu chung: Trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề chung về quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK và phân tích, đánh giá thực trạng công tác này ở Việt Nam, luận văn nhằm hướng tới mục tiêu đề xuất được một số giải pháp tăng cường hơn nữa công tác quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK ở Việt Nam trong thời gian tới. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa những vấn đề chung về quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK. - Phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK ở Việt Nam hiện nay. - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường hơn nữa công tác quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK ở Việt Nam trong thời gian tới. 5
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu về công tác quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK ở Việt Nam. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài được nghiên cứu tại một số cơ quan quản lý dự án ODA, cơ quan quản lý đào tạo, tổ chức nguồn nhân lực y tế và các trường đào tạo y khoa trực thuộc Bộ Y tế. - Về thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý dự án ODA trong lĩnh vực đào tạo đội ngũ BSĐK trong khoảng thời gian từ năm 2010-2015. - Về nội dung: tập trung nghiên cứu hoạt động quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK của bộ Y tế đối với một số trường y khoa. 4. Kết cấu của luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được bố cục gồm 4 chương, cụ thể như sau: 6
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ODA CHO ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ BÁC SỸ ĐA KHOA 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Các công trình nghiên cứu có chủ đề liên quan tới đào tạo đội ngũ nhân lực y tế trong đó có bác sỹ đa khoa và các nghiên cứu về quản lý dự án cho đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa. “Nghiên cứu về thực trạng đào tạo nhân lực y tế ở Việt Nam” do 3 trường Đại học Y tế công cộng, trường Đại học Y Hà Nội và trường Đại học Điều dưỡng Nam Định thực hiện, khảo sát trên 17 trường đại học, cao đẳng y tế và 10 tỉnh, thành trong năm 2012 - đã cung cấp những bằng chứng và xác định những lĩnh vực ưu tiên cần đổi mới trong giáo dục y khoa, điều dưỡng để đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân. Kết quả nghiên cứu đã đưa ra: Chương trình giáo dục y khoa hiện nay được đánh giá là có nhiều điểm hạn chế, bao gồm cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng (66%), thư viện chưa đáp ứng tốt (59%), điều kiện thực hành không đáp ứng (> 50%), máy tính không đủ (>50%) và dịch vụ học trực tuyến, có hình còn thiếu (80%). Kết quả của nghiên cứu này cho thấy tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực y tế nói chung và đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa nói riêng. Cần thiết trong việc nâng cấp cơ sở hạ tầng, cơ sở thực hành, các trang thiết bị phục vụ đào tạo, học tập ngành BSĐK. Trường Đại học Y Hà Nội (2012), với công trình nghiên cứu“báo cáo tự đánh giá các hoạt động tuyển sinh, giảng dạy và học tập của Trường” cho thấy trong 5 năm qua số lượng cán bộ giảng dạy không tăng, thậm chí có nhiều bộ môn có nguy cơ không tuyển được giảng viên bổ sung thay thế giảng viên nghỉ hưu như những bộ môn y học cơ sở và một số bộ môn y học l đặc thù như lao, 7
giải phẫu bệnh. Thêm vào đó, cơ sở thực hành lâm sàng của các trường đại học, cao đẳng y không được mở rộng kịp thời và tương xứng với sự gia tăng về số lượng sinh viên làm cho các cơ sở thực hành trở nên quá tải, số sinh viên và học viên thực tập còn đông hơn bệnh nhân và nhân viên y tế của bệnh viện. Tình trạng này đặc biệt trầm trọng tại các cơ sở thực hành ở các thành phố lớn nơi có nhiều trường đào tạo nhân lực y tế đăng ký cho sinh viên thực tập lâm sàng và điều dưỡng, kỹ thuật y tế như ở Hà Nội, Huế, TP Hồ Chí Minh. Nghiên cứu của Viện Chiến lược và Chính sách Y tế tại 4 tỉnh cho thấy thực tế có lớp tập huấn nhưng không cử cán bộ tham dự được do thiếu người làm mặc dù có nhu cầu được đi học. Một trong những nguyên nhân dẫn đến năng lực của đội ngũ cán bộ y tế hạn chế là do: (i) ít cơ hội được tham gia các chương trình đào tạo liên tục cập nhật kiến thức; 38% cán bộ y tế cho biết không có cơ hội được đào tạo ngắn hạn/dài hạn; (ii) điều kiện làm việc khó khăn (26,0% bác sỹ làm việc tại trạm y tế xã đánh giá là cơ sở vật chất và trang thiết bị y tế không đáp ứng được nhu cầu chuyên môn, thiếu kinh phí cho hoạt động chuyên môn, cơ chế tài chính không khuyến khích cán bộ y tế làm việc hiệu quả), khả năng làm việc nhóm hạn chế. “Báo cáo hội thảo liên trường về giáo dục y học” tại Tuy Hòa năm 2012 do Dự án Hà Lan thực hiện đánh giá, khảo sát đã chỉ rõ dạy học tiền lâm sàng có vai trò quan trọng trong chuẩn bị những kỹ năng y khoa tối thiểu trước khi thực hành các kỹ năng y khoa tại các cơ sở khám chữa bệnh. Hệ thống dạy học kỹ năng tiền lâm sàng vẫn còn sơ sài, các mô hình học tiền lâm sàng do dự án hỗ trợ đã cũ và chỉ chủ yếu tập trung đào tạo một vài kỹ năng chứ chưa đủ các kỹ năng tiền lâm sàng cần thiết. Thực tế về cơ sở vật chất và tổ chức dạy học tiền lâm sàng còn nhiều khó khăn, các labo tiền lâm sàng còn thiếu mô hình, trang thiết 8
bị, quy trình và hướng dẫn dạy học, thiếu năng lực vận hành và bảo dưỡng mô hình để giúp nâng cao chất lượng huấn luyện và đảm bảo tính bền vững. So sánh giữa các cơ sở đào tạo, nguồn lực của các trường không đồng đều cả về năng lực của đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, trang thiết bị, phòng thực hành, dẫn tới chất lượng đào tạo của các trường không đồng đều. Một số bệnh viện chỉ nhận hoặc ưu tiên nhận sinh viên tốt nghiệp ở các trường đại học lớn, có kinh nghiệm. Dạy học dựa trên năng lực cơ bản: các trường chủ yếu vẫn áp dụng các chương trình đào tạo dựa trên các khoa học cơ bản, tức là bao gồm các môn khoa học cơ bản, cơ sở, khoa học lâm sàng riêng lẻ, mà chưa dựa vào các năng lực cần có của một cán bộ y tế mới ra trường để có thiết kế, tổ chức đào tạo phù hợp. 1.1.2. Kết luận chung về tình hình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra cho đề tài luận văn. Các nghiên cứu ở trên chỉ tập trung đến thực trạng đào tạo nguồn nhân lực y tế trong đó có BSĐK từ đó đưa ra những khuyến nghị, tìm giải pháp cải thiện chất lượng giáo dục nhân lực y tế mà chưa có nội dung hướng tới công tác quản lý dự án ODA cho lĩnh vực đào tạo BSĐK như đề tài tác giả đưa ra. Đây cũng là một trong những khó khăn của tác giả trong việc tìm kiếm tài liệu tham khảo cho nghiên cứu. Ngoài ra, các nghiên cứu chỉ ra những thực trạng cơ sở học tập, thực hành tiền lâm sàng và lâm sàng, trang thiết bị hỗ trợ đào tạo BSĐK để cung cấp những bằng chứng, những số liệu để kêu gọi các tổ chức, các nhà tài trợ hỗ trợ công tác đào tạo đội ngũ BSĐK mà chưa có nghiên cứu nào hướng tới công tác quản lý dự án, đặc biệt ở cấp Bộ Y tế, làm thế nào để lập kế hoạch dự án hỗ trợ đào tạo đội ngũ BSĐK, tổ chức bộ máy, điều hành triển khai dự án, phân bổ nguồn lực 9
hiệu quả để cải thiện công tác đào tạo, cơ sở vật chất, cơ sở thực hành, trang thiết bị giảng dạy, học tập ngành BSĐK. Từ những công trình trên đã giúp tác giả có cái nhìn tổng quan về công tác triển khai dự án đào tạo đội ngũ BSĐK, thực trạng về cơ sở vật chất, trang thiết bị, điều kiện thực hành lâm sàng và tiền lâm sàng để đưa ra những phương pháp quản lý dự án hiệu quả khi đầu tư, hỗ trợ cho lĩnh vực đào tạo BSĐK. Điểm mới của nghiên cứu này là tác giả mạnh dạn đưa ra chủ đề mới liên quan đến công tác quản lý dự án, công tác phân bổ các nguồn lực để triển khai hỗ trợ hoạt động đào tạo đội ngũ BSĐK. Đến nay, chưa có nghiên cứu nào hướng tới nội dung quản lý dự án ODA cho đội ngũ BSĐK mà các nghiên cứu thường có chủ đề về nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực y tế; đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập cho đào tạo BSĐK trong phạm vi các trường đào tạo y khoa... Ở nghiên cứu này, tác giả muốn hướng tới nội dung thay đổi phương pháp tiếp cận trong quản lý dự án ODA cho ngành y tế nói chung và cho đội ngũ BSĐK nói riêng. Cụ thể là phương pháp quản lý dự án dựa trên đầu ra và phân bổ nguồn lực dựa trên cam kết của đơn vị và trách nhiệm giải trình xã hội khi triển khai thực hiện dự án để đảm bảo được hiệu quả đầu tư, chất lượng sản phẩm của dự án. 1.2. Những vấn đề chung về quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa 1.2.1. Các khái niệm 1.2.1.1. Đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa 10
Bác sĩ đa khoa là bác sĩ điều trị các bệnh mãn và cấp tính, đưa ra các biện pháp phòng bệnh, hướng dẫn phục hồi sức khỏe và kê thuốc cho bệnh nhân. Đào tạo đội ngũ BSĐK là quá trình đào tạo về kiến thức chuyên môn y khoa, kỹ năng thực hành lâm sàng cũng như các nội dung về y đức… cho các sinh viên y khoa nhằm góp phần nâng cao chất lượng khám bệnh chữa bệnh. Các Bác sỹ sau khi ra trường để được hành nghề khám bệnh chữa bệnh cần qua 18 tháng thực hành tiền hành nghề trước khi cấp chứng chỉ hành nghề khám bệnh chữa bệnh. 1.2.1.2. Quản lý dự án ODA Quản lý dự án là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, điều hành và giám sát quá trình triển khai của dự án nhằm đảm bảo cho dự án hoàn thành đúng thời gian, trong phạm vi ngân sách đã được duyệt, đảm bảo chất lượng, đạt được mục tiêu cụ thể của dự án và các mục đích đề ra. ODA là nguồn vốn vay ưu đãi từ nước ngoài, gọi là vốn “Hỗ trợ phát triển chính thức" (ODA là viết tắt của cụm từ Official Development Assistance). Gọi là Hỗ trợ bởi vì các khoản đầu tư này thường là các khoản cho vay không lãi suất hoặc lãi suất thấp với thời gian vay dài. Gọi là Phát triển vì mục tiêu danh nghĩa của các khoản đầu tư này là phát triển kinh tế và nâng cao phúc lợi ở nước được đầu tư. Gọi là Chính thức, vì nó thường là cho Nhà nước vay. Với đặc thù về tính ưu đãi nên ODA còn được gọi là "viện trợ ODA" (nước viện trợ ODA-nước nhận viện trợ ODA), nhưng suy cho cùng, ODA cũng là một hình thức đầu tư nước ngoài. Quản lý Dự án ODA là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, điều hành, giám sát triển khai dự án sử dụng vốn viện trợ phát triển chính thức (ODA), bao gồm 11
viện trợ không hoàn lại và hoàn lại. Ngoài ra tồn tại hình thức viện trợ ODA có ràng buộc (vốn vay ưu đãi có kèm theo điều khoản ràng buộc liên quan đến mua sắm hàng hóa và dịch vụ từ quốc gia tài trợ hoặc một nhóm quốc gia nhất định theo quy định của nhà tài trợ nước ngoài) và không ràng buộc (vốn vay ưu đãi không kèm theo điều khoản ràng buộc liên quan đến mua sắm hàng hóa và dịch vụ từ quốc gia tài trợ hoặc một nhóm quốc gia nhất định theo quy định của nhà tài trợ nước ngoài). 1.2.1.3. Quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa Quản lý dự Dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa là quá trình lập kế hoạch, tổ chức bộ máy, điều hành và giám sát triển khai vốn viện trợ (hoàn lại/không hoàn lại) cho chính phủ Việt Nam cho công tác quản lý, đào tạo, giảng dạy và thực hành y khoa của các cơ sở đào tạo BSĐK. Các nội dung quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ bác sỹ đa khoa hướng tới: - Tăng cường chất lượng đào tạo nguồn nhân lực ngành y tế - Hỗ trợ các cơ sở đào tạo đổi mới chương trình đào tạo dựa trên năng lực bao gồm đổi mới về phương pháp dạy – học, cơ sở vật chất và trang thiết bị giảng dạy, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, lượng giá sinh viên, chương trình đào tạo, sách giáo khoa và tài liệu đào tạo, thực hành tiền lâm sàng và lâm sàng… - Hỗ trợ cơ quan quản lý y tế phát triển khung chính sách và thể chế nhằm đổi mới hệ thống giáo dục nhân lực y tế. - Thiết lập và triển khai hệ thống đảm bảo chất lượng giáo dục và đào tạo. Những Dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK ở Việt Nam trong 5 năm trở lại đây không nhiều, với nguồn kinh phí ít ỏi (nếu so vơi các Dự án khác về 12
xây dựng, giao thông, nông nghiệp…). Dự án ODA cho ngành y tế nói chung và cho đào tạo đội ngũ BSĐK nói riêng chủ yếu là viện trợ không hoàn lại, các nội dung hỗ trợ chủ yếu là Dự án hỗ trợ kỹ thuật, tức là các khoản hỗ trợ thường hướng đến xây dựng các chỉnh sách hỗ trợ, hoàn thiện hệ thống pháp luật, phát triển các tài liệu giảng dạy và các cách thức tăng cường công tác chất lượng đào tạo BSĐK ở Việt Nam. Vì vậy các nội dung về quản lý dự án cho đào tạo BSĐK có phần đơn giản, tinh gọn hơn nếu so sánh với các dự án về giao thông, xây dựng. Quản lý dự án cho đào tạo đội ngũ BSĐK ở Việt Nam có đặc điểm đặc thù so với các dự án quản lý ODA cho dự án khác ở yêu cầu đáp ứng việc quản lý triển khai hoạt động đào tạo cho cả 6 năm, việc triển khai hoạt động của đơn vị vẫn phải triển khai khi Dự án kết thúc. Đào tạo nhân lực y tế là một quá trình dài hạn, vì vậy để tạo ra sản phẩm cụ thể, năng lực có thể đo lương được cần hoàn thành toàn bộ khóa học cũng như thực hành kỹ năng lâm sàng. Vì vậy, các chỉ số đo, sản phẩm đầu ra qua các năm thường gặp nhiều khó khăn trong đánh giá, đo lường. 1.2.2. Nội dung quản lý dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK 1.2.2.1. Lập kế hoạch cho Dự án ODA cho đào tạo đội ngũ BSĐK Lập kế hoạch cho Dự án là giai đoạn xây dựng mục tiêu, xác định những công việc cần được hoàn thành, nguồn lực cần thiết để thực hiện dự án và là quá trình phát triển một kế hoạch hành động theo trình tự logic mà có thể biểu diễn dưới dạng sơ đồ hệ thống. Đối với mỗi Dự án ODA, để có đầy đủ cơ sở triển khai các hoạt động, cần xây dựng kế hoạch tổng thể của toàn Dự án và kế hoạch hoạt động mỗi năm. Kế 13