Mụn rộp ở môi: Dùng
thuốc gì?
Có người bị mụn rộp môi tưởng là do dị ứng, do thiếu
vitamin C và cứ mỗi lần tái phát lại dùng các thuốc
này. Bệnh không khỏi mà còn nặng hơn.
Vài đặc điểm về bệnh
Bệnh do virus herpes simplex.
Như ta biết herpes simplex có 2
nhóm. Herpes simplex nhóm II gây
mụn rộp bộ phận sinh dục, nhóm I gây ra mụn rộp môi.
Khoảng 80% dân số nhiễm virus này, nhưng bình thường
chúng nằm yên trong cơ thể, chỉ có khoảng 25% phát
bệnh, khi có điều kiện thuận lợi, xảy ra chủ yếu ở trẻ em
và cả người lớn. Mỗi đợt kéo dài 1 - 3 tuần, tùy người một
năm tái phát 1 - 2 lần, cũng có khi đến 5 - 6 lần. Dấu hiệu
dễ thấy là bị ngứa, nóng, rát, đỏ da, có cảm giác lăn tăn ở
môi, sau đó xuất hiện những mụn nước nhỏ li ti, tập trung
thành từng đám trên môi hay quanh môi (đôi khi còn ở
miệng, má, cằm, mũi). Những mụn này chứa đầy dịch, khi
bị vỡ, dịch chảy ra ngoài làm lây bệnh. Đường lây do tiếp
xúc, chủ yếu qua môi (hôn, dùng chung khăn mặt).
Trường hợp sức đề kháng yếu hoặc bị các bệnh làm suy
giảm miễn dịch, bệnh thường nặng (lan rộng, kéo dài, có
biến chứng). Còn lại đa số trường hợp khác, bệnh thường
nhẹ, có thể tự khỏi trong vài tuần.
Một số thuốc thường dùng
Thuốc kháng virus: chọn một trong 3 loại acyclovir,
famcyclovir, valacylovir. Trường hợp nhẹ hay nặng đều
nên dùng, vì thuốc làm rút ngắn thời gian kéo dài, giảm tái
phát, trường hợp nặng càng cần phải dùng vì thuốc giúp
giảm mức trầm trọng. Dùng càng sớm càng tốt, ngay sau
khi có dấu hiệu bị bệnh đầu tiên (ngứa, nóng rát, đỏ). Liều
dùng phải cao (ví dụ như acyclovir mỗi ngày uống 2 - 3
lần, mỗi lần 400mg). Đợt dùng thường kéo dài 5 ngày.
Riêng với người bệnh có nhiễm HIV, đợt dùng tối thiểu 10
ngày. Nếu dùng đường uống thì nên chọn là
famcyclovirTrong trường hợp đặc biệt cần thiết (người
bệnh không dung nạp, hoặc đứng trước nguy cơ diễn biến
xấu, kể cả trường hợp nhiễm HIV) thì có thể dùng
acyclovir truyền tĩnh mạch.
Thuốc giảm đau: đau không dữ dội, nhưng kéo dài, gây
khó chịu, nên chọn loại thông thường, ít gây tai biến như
acetaminophen (paracetamol).
Thuốc chăm sóc tại chỗ: trường hợp nặng hay nhẹ đều
cần dùng. Trường hợp nhẹ có khi chỉ cần dùng thuốc
chăm sóc tại chỗ bệnh vẫn khỏi. Thuốc chăm sóc tại chỗ
gồm: Cream kháng virus acyclovir 5% có tác dụng như:
loại uống nhưng mức độ thấp hơn.
Các thuốc chống bội nhiễm (dung dịch povidin, dung dịch
milian): nhờ chống bội nhiễm, thuốc làm khô nhanh các
vết trợt lở và đóng mày. Các loại kem chống nắng bôi môi
có chỉ số chống nắng (SPF) khoảng 15. Cream làm giảm
đau xyclocain. Ngoài ra, cần súc miệng bằng nước muối,
tắm nước ấm hay dung dịch thuốc tím pha loãng. Không
nhất thiết phải dùng tất cả mà chỉ chọn loại cần thiết (ví dụ
trong trường hợp nặng đã dùng kháng virus uống hay tiêm
thì không cần dùng dạng cream).
Thuốc ngăn ngừa tái phát: virus thường có trong cơ thể,
trong đợt bùng phát bệnh, dù có dùng kháng virus cũng
không bao giờ loại sạch hoàn toàn, nên không thể chữa
khỏi vĩnh viễn, có thể tái phát khi có điều kiện. Tuy nhiên,
chỉ dùng thuốc ngừa tái phát thường xuyên, lâu dài với
những người mỗi năm tái phát từ 6 lần trở lên. Phổ biến là
dùng từ 6 - 18 tháng, khi mỗi năm chỉ còn tái phát từ 2 lần
trở xuống thì ngừng dùng. Nhưng trong thực tế, người ta
cũng từng dùng cho những người đặc biệt liên tục đến 13
năm. Thuốc chọn dùng là một trong 3 kháng virus
acyclovir, famcyclovir, valacylovir. Tuy dùng liều thấp hơn
trong đợt điều trị cấp tính (bằng khoảng 1/2 - 2/3) nhưng
vì dùng thường xuyên, lâu dài nên thuốc có tác dụng phụ
(tuy không lớn) và tốn kém, cần phải cân nhắc.
Song song với việc dùng thuốc cần có chế độ dinh dưỡng
tăng khả năng đề kháng cơ thể. Cần tránh các loại thức
ăn có hàm lượng arginin cao (dừa, đậu nành, sô-cô-la, cà
rốt...) vì arginin là yếu tố cần để herpes simplex tái sinh,
tuy nhiên không kiêng hoàn toàn, vì arginin cũng rất cần
cho việc hấp thu thức ăn phát triển cơ thể. Người đang có
bệnh không làm lây sang người lành bằng cách tiếp xúc
(hôn, dùng chung khăn mặt), không làm lan rộng bệnh ra
vùng khác (tránh sờ lên mắt, không dùng nước miếng làm
ướt kính sát tròng, tránh hoặc cẩn thận khi dùng mỹ
phẩm, thuốc tẩy trang).
Mụn rộp môi không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe song
không lợi về thẩm mỹ, người bệnh lo chữa chủ yếu vì mục
đích này. Tuy không chữa khỏi vĩnh viễn nhưng nếu dùng
thuốc đúng, tránh làm xuất hiện những điều kiện thuận lợi
thì sẽ giảm và có khi không còn tái phát
