NÂNGCAOCHẤTLƯỢNGCÔNGTÁCXÃHỘITRONG
TRƯỜNGHỌCĐỐIVỚITRẺEMKHUYẾTTẬTHÒANHẬP
ENHANCINGTHEQUALITYOFSOCIALWORKINSCHOOLS
FORTHEINTEGRATIONOFCHILDRENWITHDISABILITIES
TrầnMinhThanh
LêThùyDung
TrườngĐạihọcthểthaovănhóavàdulịchThanhHóa
TranMinhThanhHa
LeThuyDung
ThanhHoaUniversityofCulture,SportsandTourism
Tóm tắt: Công c hội trong trường học là một lĩnh vực chuyên biệt của công tác hội
(CTXH).Côngtácxãhộitờnghọcđãpháttriểnmạnhởnhiềunướctrênthếgiới,cácnưcđãgiới
thiệunhiềumôhình,cáchtiếpcậnvàyêucầuvnhânsựtronglĩnhvựcnày.Bàiviếttậptrungvào
việcchútrọngvàocácvấnđềliênquanđếnviệchòanhậptrẻemkhuyếttậtvàotrườnghọcbằngcách
khaithácvàocáchtiếpcậnvàxácđịnhvấnđềtrọngtâmtrongviệccảithiệnmôitrườnghọctậpcho
họcsinhkhuyếttậtthôngquaviệcđánhgiávấnđềvànhucầucủahọcsinh,cungcấpcáchoạtđộng
trợgiúpnhưthamvấn,hỗtrợtâmlý-xãhội,godụckỹnăngsốngvàxâydựngnănglựcđểhỗtrợ
cácemtựgiảiquyếtcácvấnđềtrongmốiquanhệvớibạnbè,giađìnhvàthầycôgiáo.
Từkhóa:Côngtácxãhội,trườnghọc,trẻemkhuyếttật,hòanhập,....
Abstract:Socialworkinschoolsrepresentsaspecialized�eldwithinsocialwork(SW).School
social work has seen signi�cant development in many countries worldwide, introducing various
models, approaches, and stang requirements in this domain. This article focuses on addressing
issuesrelatedtotheintegrationofchildrenwithdisabilitiesintoschoolsbyexploringapproachesand
identifyingkeyissuesinimprovingthelearningenvironmentfordisabledstudentsthroughproblem
assessment and needs analysis, providing supportive activities such as counseling, psychosocial
support, life skills education, and capacity building to help them independently resolve issues in
relationshipswithpeers,family,andteachers.
Keywords:Socialwork,schools,childrenwithdisabilities,integration...
Nhậnbài:08/1/2024 Phảnbiện:4/2/2024 Duyệtđăng:16/2/2024
1.ĐẶTVẤNĐỀ
Theo Báo o của Bộ lao đng thương
binhxãhộivàCụcbảovệtrẻemnăm2023,
Hiện nay cả ớc có khoảng 8 triệu người
khuyết tật chiếm 7,8% dân số, trong đó có
2.264.000trẻkhuyếttật,chiếm28,3% tổng
số người khuyết tật, nhiều trẻ em chịu ảnh
ởng trực tiếp từ hậu quả chiến tranh với
cdichứngchấtđcmàudacam,vậtliệu
nổ.TrẻemkhuyếttậtViệtNamhiệnnay
vẫnrấtcầnsựquanm,bảovệvàchămsóc
nnữacủaNhànướcvàcộngđồngxãhội
đểbùđắpnhữngthiệtthòiphầnnàosovới
trẻemnhthường.Trẻkhuyếttậtcũngcần
đượcđốixửnhđẳngnhưbaotrẻembình
thườngkháctránhsựkìthị,xãlánhcủacộng
đồng,hộiđiềuđógiúptrẻxóađiocản
về mặc cảm bảnthânkngmhòanhập
vớimọingườixungquanh.Báocáonàycũng
chothấy,trẻemkhuyếttậtlàđốitượngđược
chămcytếvà đihcítnhất.Vìvậy,để
đảmbảoquyềncủatrẻkhuyếttậttrợgiúp
cemhòa nhập tốt vớicộngđồnglà việc
mcầnthiết.Vớitưchlàmộtnghềchuyên
nghiệp,côngc xã hộiớngđến dịchvụ
trợgiúpcáccánhân,nhómvàcộngđồngyếu
thế,trongđócóhỗtrợtrẻemkhuyếttậta
nhậpcộngđồng.
2.CƠSỞ LÝLUẬNVỀCÔNGC
XÃHỘITRONGTRƯỜNGHỌC
Côngtácxãhộitrongtrườnghckhông
chỉgiúphỗtrợhọcsinhvềmặttâmlý,xãhội
màcònđónggópvàosựpháttriểntoàndiện
củahọcsinh,tạođiềukiệnchohọđạtđược
thànhcôngtronghọctậpvàcuộcsống.
Kháiniệmvàmụctiêu
Kháiniệm:Côngtácxãhộitrongtrường
họclàlĩnhvựcứngdụngcácnguyêntắc
phươngppcôngtácxãhộiđểgiảiquyếtcác
vấnđềtâmlý-xãhội,tăngcườngsựthamgia
và ảnh hưởngtích cực đếnmôi trường giáo
dục,từđóhỗtrợhọcsinhpháttriểnkỹnăng
sống,kỹnăngxãhộivàkhảnăngthíchứng.
Côngtácxãhộitrongnhàtrườngđốivới
trẻ khuyết tật bao gồm việc ứng dụng các
phươngphápkỹthuậtcôngtácxãhộinhằm
hỗtrợtrẻemcónhucầuđặcbiệt,giúpcácem
vượtquanhữngtháchthứcvềmặttinhthần,
xã hội và học tập mà các em phải đối mặt.
Côngtácxãhộitrongnhàtrườngđốivớitrẻ
khuyếttậtđóngmộtvaitròquantrọngtrong
việctạođiềukiệnthuậnlợichosựpháttriển
toàndiệncủacácem,giúpcácemhòanhập
tốthơnvàocộngđồng,vàđảmbảorằngcác
emcóquyềntiếpcậngiáodụcvàcácdịchvụ
hỗtrợmộtcáchbìnhđẳng.
Mụctiêuchínhcủacôngtácxãhộitrong
trườnghọcbaogồm:
Hỗtrợhọcsinhgiảiquyếtcácvấnđềcá
nhânvàxãhội,giúphọvượtquanhữngkhó
khăntrongcuộcsốngvàhọctập;
Pháttriểnkỹnăngsốngvàkỹnăngxãhội
chohọcsinh,baogồmkỹnănggiaotiếp,làm
việcnhóm,giảiquyếtvấnđềquảnlýcảm
xúc;
Tạođiềukiệnchohọcsinhthamgiao
các hoạt độngxãhội,cộngđồng,từđóphát
triểnsựhiểubiếtvàtráchnhiệmxãhội;
Phốihợpvớigiađình,nhàtrườngvàcộng
đồngđểtạomộtmôitrườnggiáodụchỗtrợvà
tíchcựcchohọcsinh.
Mụctiêuchínhcủacôngtácxãhộitrong
trườnghọcđốivớitrẻkhuyếttậtbaogồm:
Hỗ trợ trẻ khuyết tật phát triển kỹ năng
sốngvàkỹnăngxãhội;
Tạođiềukiệnchotrẻkhuyếttậthòanhập
vàthamgiaocáchoạtđộnghọctậpvàxã
hội;
Thúc đẩy sự hiểu biết và nhận thức của
cộngđồngnhàtrườngvềkhuyếttậtvànhucầu
củatrẻkhuyếttật;
Phốihợpvớigiađìnhvàcáctổchứcliên
quanđểcungcấpsựhỗtrợtoàndiệnchotrẻ
khuyếttật.
Cácnguyêntắccơbản
Côngtácxãhộitrongtrườnghọctuânthủ
cácnguyêntắccơbảnsau:
Nguyêntắctôntrọngcánhân:Tôntrọng
quyền tự quyết và phẩm giá của học sinh,
khuyếnkhíchhọthamgiavàoquátrìnhgiải
quyếtvấnđềcủabảnthân.
Nguyên tắc bảo mật: Đảm bảo tính bảo
mậtthôngtincánhâncủahọcsinh,tạođiều
kiệnchohọchiasẻmàkhôngsợbịphánxét
haytiếtlộthôngtin.
Nguyên tắc hợp tác: Phối hợp chặt chẽ
giữa côngtácxãhội,giáoviên,giađìnhvà
cộngđồngđểcungcấpsựhỗtrợtoàndiệncho
họcsinh.
Nguyên tắc phát triển toàn diện: Hỗ trợ
họcsinhkhôngchỉvềmặthọctậpmàcònvề
mặttinhthần,xãhội,vàcảmxúc.
Phươngpháptiếpcận
Côngtácxãhộitrongtrườnghọcápdụng
cácphươngpháptiếpcậnnhư:
Tưvấncánhânvànhóm:Cungcấpsựhỗ
trợtâmlýchohọcsinhthôngquatưvấn,giúp
họgiảiquyếtcácvấnđềcánhânhoặcxãhội.
Chươngtrìnhpháttriểnkỹnăng:Thiếtkế
vàtriểnkhaicácchươngtrìnhnhằmpháttriển
kỹnăngsốngvàkỹnăngxãhộichohọcsinh.
Can thiệp sớm: Nhận diện và can thiệp
sớmđốivớihọcsinhcónguycơcaogặpvấn
đềvềtâmlý,hànhvihoặcxãhội.
Thôngquaviệcápdụngmộtcáchcóhệ
thốngcácnguyêntắcvàphươngpháptrên,
ngchộitrongtrườnghọcđóngmột
vaitròquantrọngtrongviệcxâydựngmột
cộngđồnghọcđườnglànhmạnh,hỗtrợvà
thúcđẩysựpháttriểntoàndiệncủahọcsinh.
2.1.Tiếpcậnvớitrẻemkhuyếttật
Cóthểnói,việctiếpcậnvàthuthậpthông
tinvềtrẻembịkhuyếttậtítgặpkhókhănhơn
các nhóm trẻ có hoàn cảnh khó khăn khác,
nhưngcũngkhônghẳnkhônggặpnhữngtrở
ngạinhấtđịnh.Mộttrongnhữngtrởngạiđó
làsựnhútnhátcủatrẻkhigặpngườilạhoặc
trẻngầnngạitrongviệcchiasẻcácthôngtin
vềbảnthândomặccảm.Đểcóthểtiếpcậnvà
làmviệcvớitrẻembịkhuyếttật,nhânviên
côngtácxãhộicôngtácxãhộicóthểtrựctiếp
gặpgỡcácemởtrườnghọchoặcgiađình
vớisựphốihợpcủagiáoviênchủnhiệmlớp
hoặccácthànhviêntronggiađìnhtrẻ.
Tiếp cận tại trường học với trẻ em bị
khuyếttật.Hoạtđộngnàynênthựchiệnvới
sựgiớithiệucủagiáoviênchủnhiệmlớpvà
làmộtcuộcgặpgỡriêngkhôngcósựtham
giacủacáchọc sinhkhác.Khitiếp xúcvới
trẻ,nhânviêncôngtácxãhộicầngiữmộtthái
độthânthiện,thoảimái,thânmật,khôngnên
giữkhoảngcáchquáxavớitrẻ.Chúngtacó
thểngồicùngtrẻởmộtnơiyêntĩnh,thoáng
máthoặc cùng trẻđi dạoquanh khuôn viên
củatrườnghọc.Nhânviêncôngtácxãhộihãy
giớithiệuvềbảnthânmìnhmộtcáchrõràng
vànóirõmụcđíchcủacuộcgặpgỡlànhằm
tìmhiểunhữngkhókhăncủatrẻđểhướngtới
việctrợgiúptrẻhòanhậptốtnvớixãhội
nóichungvàtrườnghọcnóiriêng.
Tiếpcậnvớitrẻtạigiađình.Việcnhânviên
côngtácxãhộiđếngặptrẻtạigiađìnhnên
đượcsựđồngýcủachamẹhaynhữngngười
chămsóctrẻ.Khitraođổivớigiađìnhcủatrẻ
vềcuộcgặpgỡvớitrẻ,nhânviênngtácxã
hộicầnnóirõvềmụcđíchcủacuộcgặpgỡvà
hẹngặptrẻtạigiađìnhvàomộtthờigianphù
hợpnhấtvớitrẻvàchamẹcủacácem.Nhân
viêncôngtácxãhộicũngcóthểphốihợpvới
các cán bộ phụ trách công tác dân số, y tế,
phụnữ,bảovệtrẻemởđịaphươngtrongviệc
viếngthămgiađìnhvàgặpgỡchamẹcủatrẻ.
b.Thuthậpthôngtinvềtrẻembịkhuyếttật
Việcthuthậpcácthôngtinvềtrẻembịkhuyết
tật,nhânviêncôngtácxãhộicóthểthựchiện
thôngquanhiềukênhkhácnhau.Đócóthể
làthôngtintừchamẹhoặcnhữngngườithân
kháccủatrẻ;từnhữngngườihàngxóm;từcác
bạncủatrẻ;từcáccánbộphụtráchđoànthể
ởđịaphương;từgiáoviêncủacácem;từbác
sĩchămsócsứckhỏevàquantrọnghơncảlà
từchínhbảnthântrẻ.Cácthôngtinthuthập
đượcphảiđượcsànglọcvàlàmcơsởchoviệc
xácđịnhvấnđềcủatrẻ.
2.2.Xácđịnhvấnđềtrọngtâmcủatrẻ
embịkhuyếttật
Saukhithuthậpđầyđủcácthôngtin,nhân
viêncôngtáchộicầntiếnhànhphântích
cácthôngtinnhằmđánhgiásâuvềcácvấnđề
liênquanđếntrẻembịkhuyếttật.
Nhânviêncông tác xã hội cần xác định
xemvấnđềcủatrẻembịkhuyếttậtlàthuộc
lĩnhvựcnào:
Khókhăntrongcuộcsống;
Khókhăntronghòanhậptạinhàtrường;
Khókhăntronghọctập;
Nhữngkhácbiệtvềvănhóatrongcácmôi
trườngmàtrẻthamgia;
Khácbiệttronggiađình;
Khókhăntronghòanhậpcáchoạtđộng
xãhội;
Khókhănvềviệctiếpcậnnguồnytế;
Khókhănvềkinhtế;
Khókhănvềgiaotiếpxãhội....
Saukhicđịnhđượcnhữngvấnđềkhó
khăncủatrẻ,nhânviêncôngchộicần
cđịnhxemvấnđềomàtrẻđanggặpphải
vấnđềcấpchcầngiảiquyếttrướcmắt,
vấnđềocóthểgiảiquyếtsau.Việcđánh
giá, chẩn đoán vấn đ phải trên cơ sở phù
hợpvớinhucầucủatrẻ.Vớicáchlàmột
thànhviêncủaxãhội,cánhânnàocũngcần
môitrườngđểhòanhập,đểđượctraođổi,
chiasẻ,tiếpnhận thôngtin,đểquađótiếp
tục hoàn thiện nhân ch phát triển đặc
điểmxãhộicủabảnthân.Hòanhậpo
hộiđượcxemmộtvấnđềmangnhtấtyếu
củamọicánhântrongxãhội,làcáchthứcđể
khẳngđịnhbảntn,xácđịnhvịtrí,vaitrò
hội của bản thân. Trong nhiều n kiện
củaĐảngNhànướctađềucđịnhviệc
cầnphảitạodựngcácđiềukiệntốtnhấtcho
ngườikhuyếttậtnóichung,trẻemkhuyếttật
iriêng;coiviệctạodựngđólàchthức
đểgiúpchothânchủdễbịtổntơngnàycó
điều kiện để ợt qua chính những vấn đề
khókhăncủabảnthân,cùnghòanhậpvàoxã
hội.Tuynhiên,tnthựctếsựhòanhập
hộitrongđócóanhậphọcđườngcủatrẻ
embịkhuyếttậtvẫncòngặpnhiềukhókhăn,
ràocản.Rảocảnlớnnhấtvớiviệchòanhập
họcđườngmôitrườnghộikhácđólà
sựphânbiệtđốixửvàkỳthịđốivớitrẻembị
khuyếttt.Sựphânbiệtđốixửvàkỳthịy
thểtừngườithântronggiađình,họng,
ngxómnơitrẻđangsinhsống,củacácbạn
thầycôtạitrườnghọc.
Những khó khăn này chủ yếu tập trung
trongcácvấnđềsau:
Trẻembịkhuyếttậtgặpkhókhăntrong
việc tìm kiếm bạn chơi và sự đồng cảm ở
trường học. Cũng giống như bao trẻ bình
thườngkhác,trẻembịkhuyếttậtdườngnhư
thíchđượcđihọcvìđếntrườngcóbạnchơi,
đượcgiaolưutiếpxúcvớibạnbè.
Tuynhn, hầu hếttrẻem bị khuyết tật
lạitchđếnhọcởlớpchuyênbiệt(lớpdành
riêngchotrẻembịkhuyếttật)ncả.các
lớphọcnàytrẻembịkhuyếttậtcóthểtìm
thấysựđồngcảmvàđiềuquantrọnglàcác
emcóbạnđểchơi,đượcmsựvớicácbạn
nghoàncảnhvàkhôngcósựphânbiệtđối
xửnào.Trẻembịkhuyếttậtkhihọctạicác
trưnganhậpthườngítnhiềugặpphảisự
trêughẹo,nhạobángcủachọcsinhkhác
vềnhượcđiểmkhuyếttậtcủabảnthân.Thậm
chíhọcòncoicácemnhưlàgánhnặngcho
tậpthểlớp,làyếutốcảntrởthànhtíchchung
củacảlớp.cemcảmthấynhtrởthành
khácbiệtvớicbạn.Vìđiềuymànhiều
trẻ em bị khuyết tật mặc dù được sự động
viên trợ giúp bởi các giáo viên nhưng vẫn
khôngợtquađượcocảnmlýdần
dầncemđãsốngkhépn,thumình,ngại
giaotiếpxãhội.Mộtsốtrẻembịkhuyếttật
thamgiacácmôitrưnggiáodụcanhập
đềugặpkhókhăndokhôngtheokịpchương
trìnhhọc.Vìdoy,nhiềugiáoviênkhông
thật sự cảmthấythoải mái khicó học sinh
khuyết tật lớp của mình. Điều này khiến
cemcócảmgiácmìnhnhnặngcho
tậpthểlớp,làyếutốcảntrởthànhtíchchung
củacảlớp.Dođó,giáoviêncóththái
độ coi trẻ em bị khuyết tật như một thành
phần riêngbit vàít chú ýđến việctạo cơ
hộiđểtrẻnhđẳngvớicáctrẻemkhác.Về
khảngthamgiachoạt độngvậnđộng
ngoạikhóa,đâylàđiểmyếurấtlớnmàtrẻ
embịkhuyếttậtkhócóthểthựchiệngiống
vớictrẻemkhác.Trẻthèmkhátđượcvui
chơi,đượchoạtđộngnhưnhữngđứatrẻkhác
nhưng lại không thể làm được những điều
màcácemmongmuốn.Dođó,trẻcảmthấy
nhlạclõng,bấtlựctrongmộtthếgiớigiới
đầynăngđộng.Dầndần,trẻembịkhuyếttật
trởnênxalạvớinhữnghoạtđộngtậpthểcủa
nhómbạn,lớphọcmàcácemthamgia.Với
c giáo viên những học sinh khác, c
đầulàsựquantâmưuái,tiếpđólàviệcquen
dầnvớisựvắngmặtcủatrembịkhuyếttật.
vậy,vớicácem,sựcómặthaykhôngcủa
học sinh khuyết tật ng không ảnh ởng
đếnhoạtđộngchungcủamình.Vềkhnăng
anhậpnm,trẻembịkhuyếttậtdường
nhưrấtíthộitìmkiếmnhómbạnchơimà
ở đó các em được tham gia một cách bình
đẳngtheonghĩathànhviêncủanhóm.Do
đặcnhtựnhnlàhiếuđộngvàhamchơi,
chưacónhữngphântíchvàhiểubiếtsâusắc,
chưađồngcảmđượcvớivấnđềcủatrẻem
bịkhuyếttt,níttrẻđểýđếnviệccầntạo
điều kiệnhay trợ giúp trẻem bịkhuyếttật
tham gia các trò chơi trong nhóm. c trẻ
khác thường cảm thấy không thoải mái
ớngbậnkhicósựthamgiacủatrẻembị
khuyếttật.Vìthế,việccómặtởmộtnhóm
trẻvớitrẻembịkhuyếttậtlàmộtkhókhăn,
thìvicthamgiacủacemcònlàmộtk
khănhơnnữa.
Trẻembịkhuyếttậtgặpkkhăntrong
việchọctậpởnhàKhácvớichamẹtrẻkhông
khuyếttật,giađìnhtrẻembịkhuyếttậtkhông
kỳvọngnhiềuởviệchọctpcủacácem,họ
chỉmongtrẻ“đượcchữnàohaychữđó”.Vì
vậy, họ cho con đến lớp đầu tiên là vì con
họcóbạnđểci,nvichọctậpchỉcần
biếtđọc,biếtviết,biếtlàmtoán.Thiếuniềm
tinvàokhnăngthựchiệncôngviệccủatrẻ,
mộtsốchamẹkhônghướngdẫn,khôngdạy
cemhoặckhôngtincácemlàlàmđược,
ntựmthaychocem.Điềuycàng
mthuichộtkhảnghòanhậpxãhộica
cem,khiếncácemtrởthànhthụđộngvà
trởthànhnhnặngcủagiađình.Dokhông
nhiềukỹngvàkhảnăngtrongviệctrợ
giúptrembịkhuyếttậthọctậpnênnhiều
bậcchamẹkhôngchúýnhiềuđếnviệchọc
nh ca trẻ nhà. Vì hoàn cảnh gia đình
hoặcdonhậnthứccònhạnchế,bốmẹkhông
quanmđếnviệcconhọcnhưthếnàomà
phómặctấtcảchogiáoviêntrẻ,vìvậy
trẻ không phát huy được hết khả ng của
mình.Khidạyconkhônghiệuquả,chamẹ
tỏrabấtlựctrướcsựtiếpthuhạnchếcủatrẻ,
thấtvọngvềsựpháttriểncủatrẻ.Vìvậy,họ
thườnglàmtheocáchmìnhcholàtốtnhấtđể
khắc phục cácvấnđềkhó khănmàhọ gặp
phải n trẻ em bị khuyết tật đang phải
trảiqua.
Ngoàira,ởnhiềugiađìnhvẫncoiviệctrẻ
đilàmkiếmtiềnlàmộtphầngiảiphápthoát
nghèo đã tạo thêm động lực cho trẻ em bị
khuyếttậtbỏhọc.Thậmchí,trẻembịkhuyết
tậtcònđượcsửdụngnhưmột“côngcụ”kiếm
tiềnbằngnghềănxincủachamẹcácem.Bên
cạnhđó,cònnhiềubậcchamẹvìsợconcực
khổtrongquátrìnhhọctậphoặcsợconbịkỳ
thị,xalánhkhiđếntrườngnênkhôngmuốn
choconđếntrường.
Trẻembịkhuyếttậtgặpkhókhăntrong
việcmởrộngcácquanhệxãhội
Mt trong nhng khó khăn mà tr em
b khuyết tt thưng gp phi trong cuc
snghàngngàylàkhôngcóbnchơicùng
vàthưngbđùactvìskhuyết tậtca
cácem.Vìkhôngmunbchếgiunêntrẻ
thưng nhà và nếu có thì ch yếu chơi
vicácemnhtuihơn.Mtschamvì
lolngbnh ttcacontnhiêntái phát
hocsrangitrphápháchhaygptai
nn,strkhôngbiếtgìbngưikhácxúc
phmmtnhạinênkhôngchophéptrẻ
thamgiacácnhómxãhitrongđócócác
nhómbncùngtrangla.Chínhvìvy,trẻ
thưngnhàhocchchơivingưihay
nóichuynvimìnhnhưông,bàhoccác
em nh tuổi hơn. C như vy, cuc sng
cacácemtrnêntnhtvàkhépkín,dn
dn nhng ngưi xung quanh cũng lãng
quênscómtcatrtrongcáchotđng
chung.Đasthigiandànhtrongngàyca
trembkhuyếtttlàchơivàng,đcbit