Nghiên cứu hàm lượng chì, Cadmium trong nước thải bệnh viên và sự tồn lưu của nó trong thực phẩm là động - thực vật được nuôi trồng tại khu vực có chứa nước thải của Bệnh viện thuộc thành phố Thái Nguyên

Vũ Xuân Tạo và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 89(01/2): 175 – 179<br /> <br /> NGHIÊN CỨU HÀM LƯỢNG CHÌ, CADMIUM<br /> TRONG NƯỚC THẢI BỆNH VIÊN VÀ SỰ TỒN LƯU CỦA NÓ<br /> TRONG THỰC PHẨM LÀ ĐỘNG - THỰC VẬT ĐƯỢC NUÔI TRỒNG TẠI KHU VỰC<br /> CÓ CHỨA NƯỚC THẢI CỦA BỆNH VIỆN THUỘC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN<br /> Vũ Xuân Tạo1, Bùi Thị Thanh2, Lương Thị Hồng Vân3<br /> 1<br /> <br /> Công ty cổ phần ứng dụng khoa học kỹ thuật Việt Nam<br /> 2<br /> Viện công nghệ môi trường<br /> 3<br /> Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Các tác giả tiến hành nghiên cứu phân tích hàm lượng chì (Pb), cadmium (Cd) trong nước thải từ 2<br /> bệnh viện nằm trên địa bàn thành phố Thái Nguyên (Kí hiệu: BV1 & BV2) và trong các mẫu rau<br /> và cá được nuôi trồng tại vùng có chứa nước thải của 2 bệnh viên trên bằng máy hấp thụ nguyên tử<br /> (AAS) và máy cực phổ Metrohm 797 VA computrace.<br /> Kết quả cho thấy hàm lượng Cd, Pb trong các mẫu nước thải nghiên cứu cao hơn TCCP. Cụ thể:<br /> hàm lượng Cd vượt TCCP từ 2,7 – 3,9 lần, hàm lượng Pb vượt TCCP từ 4,18 – 4,52 lần. Động vật<br /> thuỷ sinh (cá) nuôi tại đây bị nhiễm kim loại nặng, hàm lượng Cd, Pb cao hơn TCCP, trong đó<br /> hàm lượng Pb trong cá cao hơn TCCP từ 4,8 – 7,8 lần. Thực vật (Rau cải) trồng tại đây cũng bị ô<br /> nhiễm kim loại nặng, đặc biệt là hàm lượng Cd trong rau cải cao hơn TCCP từ 9 – 13,5 lần.<br /> Có mối tương quan chặt chẽ giữa hàm lượng các kim loại nặng trong cơ thể động thực vật và hàm<br /> lượng các chất đó trong nước thải bệnh viên.<br /> Từ khóa: Nước thải, bệnh viện, kim loại nặng, Pb, Cd, ô nhiễm, động vật, thực vật.<br /> <br /> MỞ ĐẦU*<br /> Tính đến năm 2010, Việt Nam có một hệ<br /> thống rộng lớn gồm 1049 bệnh viện và các cơ<br /> sở y tế tương đương. Trong tổng số 1049<br /> bệnh viện trên địa bàn cả nước có: 27 bệnh<br /> viện trong đó có 10 bệnh viện đa khoa, 17<br /> bệnh viện chuyên khoa do Bộ Y Tế trực tiếp<br /> quản lý; 959 bệnh viện, trong đó có 122 bệnh<br /> viện đa khoa tỉnh, 262 bệnh viện chuyên<br /> khoa, 575 bệnh viên huyện/thị xã do địa<br /> phương quản lý (tỉnh, thành phố, huyện); 63<br /> bệnh viện do các bộ ngành khác quản lý [1].<br /> Trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên thì khu vực<br /> thành phố là khu vực tập trung nhiều bệnh<br /> viện nhất. Các bệnh viện tại đây quy mô ngày<br /> càng được mở rộng phát triển về chiều sâu<br /> nâng cao chất lượng phục vụ bệnh nhân<br /> không những trong tỉnh mà còn từ các tỉnh lân<br /> cận. Chính vì lượng bệnh nhân ngày càng lớn<br /> mà cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế nên nước<br /> thải từ các bệnh viện này thải ra môi trường<br /> xung quanh chưa đảm bảo chất lượng đổ thải.<br /> *<br /> <br /> Nước thải không đảm bảo tiêu chuẩn thải cứ<br /> như vậy phát tán xa môi trường xung quanh<br /> mang theo nhiều nguy cơ trong đó có nguy cơ<br /> làm ô nhiễm môi trường về kim loại nặng.<br /> Kim loại nặng là khái niệm để chỉ các kim loại<br /> có nguyên tử lượng cao và thường có độc tính<br /> đối với sự sống. Các kim loại nặng thường gặp<br /> gồm: As, Pb, Cd, Hg, Mn, Cu, Zn, Cr… trong<br /> đó có những kim loại có độc tính rất cao có hại<br /> cho con người và sinh vật như Pb, Cd. Chúng<br /> được xếp vào các chất thải nguy hại hay độc<br /> chất đối với môi trường và con người, vì chỉ<br /> cần liều lượng nhỏ khi xâm nhập vào cơ thể<br /> đã gây hại cho cơ thể bị nhiễm độc [6],[7]. Vi<br /> sinh vật, thực vật, động vật, kể cả con người<br /> khi tiếp xúc với kim loại nặng đều có thể bị<br /> nhiễm độc. Phần lớn các chất độc được sinh<br /> vật đào thải ra ngoài, một phần được tồn lưu<br /> trong cơ thể, nhưng tốc độ tích tụ kim loại<br /> nặng thường nhanh hơn tốc độ đào thải rất<br /> nhiều, nên theo thời gian lượng kim loại nặng<br /> sẽ tích luỹ trong cơ thể ngày càng nhiều. Theo<br /> chuỗi thức ăn thì kim loại nặng có khả năng<br /> 175<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Vũ Xuân Tạo và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> truyền từ sinh vật này sang sinh vật khác<br /> thuộc bậc dinh dưỡng cao hơn kế nó trong<br /> chuỗi thức ăn. Và con người thuộc bậc dinh<br /> dưỡng cao nhất trong các bậc dinh dưỡng, có<br /> nghĩa là con người có khả năng tích luỹ và<br /> nhiễm độc cao nhất trong thế giới sinh vật [2],<br /> [4], [5].<br /> Nhưng trên thực tế người dân trong vùng vẫn<br /> nuôi trồng rau, cá xung quanh khu vực bệnh<br /> viện tại những nơi bị nhiễm nước thải bệnh<br /> viện và dùng chúng như một nguồn thưc<br /> phẩm hằng ngày. Như vậy nguồn thực phẩm<br /> này có đảm chất lượng và độ an toàn? Xuất<br /> phát từ cơ sở trên chúng tôi đã tiến hành<br /> nghiên cứu này với mục tiêu sau:<br /> - Xác định hàm lượng Pb, Cd trong nước thải<br /> từ 2 bệnh viện đang hoạt động tại khu vực<br /> thành phố Thái Nguyên và tác động của nó<br /> đến chất lượng và độ an toàn của cá và rau<br /> được nuôi trồng trong môi trường chịu ảnh<br /> hưởng của nước thải từ các bệnh viện nói<br /> trên.<br /> - Đề xuất một số giải pháp nhằm giảm thiểu<br /> kim loại nặng trong nước thải bệnh viện khi<br /> đổ ra môi trường ngoài.<br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Mẫu nước<br /> - Nước thải bệnh viện: Loại nước thải từ 2<br /> bệnh viện lớn thuộc thành phố Thái Nguyên<br /> trước khi đổ vào các thủy vực (ao chứa, hồ,<br /> mương, rãnh…).<br /> - Nước ao (D) dùng làm đối chứng (ĐC):<br /> Nước ao tại khu vực không bị nhiễm nước<br /> thải bệnh viện.<br /> Động vật thủy sinh và thực vật dùng làm<br /> thực phẩm cho người<br /> - Thực phẩm là thực vật (rau): Rau cải được<br /> trồng trong môi trường (đất, nước) nhiễm<br /> nước thải bệnh viện và được tưới bằng nước<br /> của thủy vực có chứa nước thải bệnh viện.<br /> Mẫu rau ĐC trồng tại khu vực không bị<br /> nhiễm nước thải bệnh viện.<br /> <br /> 89(01/2): 175 – 179<br /> <br /> - Thực phẩm là động vật thủy sinh (cá trê lai)<br /> sống ít nhất 3 tháng trong các thủy vực có<br /> chứa nước thải các bệnh viện nói trên và tại<br /> khu vực không bị nhiễm nước thải bệnh viện<br /> làm mẫu ĐC.<br /> Địa điểm nghiên cứu<br /> Địa điểm lấy mẫu:<br /> - Nước thải của bệnh viện BV1 và BV2 trước<br /> khi đổ vào ao chứa.<br /> - Nước ĐC được lấy từ ao nuôi cá của một<br /> hộ gia đình thuộc xã Quyết thắng – thành<br /> phố Thái Nguyên.<br /> Địa điểm phân tích mẫu<br /> - Bộ môn Sinh học, Hóa học, Trường Đại học<br /> Khoa học, ĐHTN.<br /> - Bộ môn Sinh thái Môi trường, Hóa sinh Viện khoa học Sự sống, ĐHTN.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> - Sử dụng phương pháp nghiên cứu mô tả,<br /> phân tích. Thiết kế nghiên cứu cắt ngang, so<br /> sánh các mẫu độc lập so sánh với ĐC và so<br /> sánh với tiêu chuẩn cho phép (TCCP) [3].<br /> - Quy trình thu mẫu, xử lý, bảo quản và phân<br /> tích mẫu theo quy định chuẩn của chuyên<br /> môn ngành.<br /> - Thiết bị: Sử dụng các thiết bị hiện đại có tại<br /> Viện KHSS – ĐHTN. Tất cả các mẫu được<br /> vô cơ hoá và đo trên máy quang phổ hấp thụ<br /> nguyên tử (AAS) và máy cực phổ Metrohm<br /> 797 VA computrace<br /> - Hóa chất: Sử dụng các hóa chất tinh sạch<br /> của các hãng có uy tín trên thế giới như Hãng<br /> Meck (Đức), Prolet (Tâybanha)…<br /> - Cỡ mẫu: phải đạt ít nhất 3 mẫu đủ tiêu<br /> chuẩn phân tích cho mỗi loại mẫu.<br /> Xử lý số liệu<br /> - Sử dụng toán thống kê ứng dụng trong y –<br /> sinh học.<br /> <br /> 176<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Vũ Xuân Tạo và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 89(01/2): 175 – 179<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> Hàm lượng Pb, Cd trong nước thải của 2 bệnh viện nghiên cứu<br /> Bảng 1. Hàm lượng một số kim loại nặng trong mẫu nước thải nghiên cứu<br /> QS<br /> BV<br /> <br /> Kim loại<br /> Pb<br /> Cd<br /> Pb<br /> Cd<br /> <br /> BV1<br /> n=4<br /> BV2<br /> n=4<br /> <br /> Hà<br /> <br /> Đơn vị<br /> <br /> X ± SD<br /> 0,12 ± 0,001<br /> 0,03 ± 0,001<br /> 0,12 ± 0,001<br /> 0,03 ± 0,001<br /> <br /> X ± SD<br /> 0,209 ± 0,001<br /> 0,039 ± 0,001<br /> 0,226 ± 0,001<br /> 0,027 ± 0,001<br /> <br /> mg/l<br /> mg/l<br /> mg/l<br /> mg/l<br /> <br /> p/ĐC<br /> <br /> TCCP<br /> <br /> P< 0,01<br /> P< 0,01<br /> P< 0,01<br /> P< 0,05<br /> <br /> 0,05<br /> 0,01<br /> 0,05<br /> 0,01<br /> <br /> TCCP: Sử dụng Quy chuẩn Việt Nam QCVN 08:2008/BTNMT về chất lượng nước mặt<br /> Bảng 2. Hàm lượng Cd ,Pb trong cá được nuôi trong môi trường chứa nước thải bệnh viện (mg/kg)<br /> Quan sát<br /> Mẫu<br /> <br /> Hàm lượng<br /> <br /> ĐC -D<br /> <br /> Kim loại<br /> <br /> X ± SD<br /> <br /> X ± SD<br /> <br /> p/ĐC<br /> <br /> TCCP<br /> <br /> BV1<br /> n=4<br /> BV2<br /> n=4<br /> <br /> Cd<br /> Pb<br /> Cd<br /> Pb<br /> <br /> 0,69 ± 0,01<br /> 9,61 ± 0,02<br /> 0,34 ± 0,02<br /> 15,55 ± 0,04<br /> <br /> 1,57 ± 0,03<br /> 0,78 ± 0,02<br /> 1,57 ± 0,03<br /> 0,78 ± 0,02<br /> <br /> P