BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
TRẦN QUANG VUI
LUẬN ÁN TIẾN SỸ NÔNG NGHIỆP
Ng êi
Hà Nội - 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
TRẦN QUANG VUI
Chuyên ngành: Vi sinh vật học thú y
Mã số: 62 62 50 10
LUẬN ÁN TIẾN SỸ NÔNG NGHIỆP
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. LÊ THANH HOÀ
2. TS. NGUYỄN BÁ HIÊN
Hà Nội - 2012
I
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân do chính tôi
thực hiện. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ công trình luận án nào trước đây. Mọi sự giúp đỡ đã
được cảmơn. Các thông tin, tài liệu trích trong luận án đãđược chỉ rõ nguồn gốc.
Nghiên cứu sinh
Trần Quang Vui
II
LỜI CẢM ƠN
Hoàn thành luận án này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
- PGS.TS. Lê Thanh Hòa và TS. Nguyễn Bá Hiên - những người thầy đã
dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và tận tình giúp đỡ tôi
hoàn thành luận án này.
- Bộ Khoa học và Công nghệ về Nhiệm vụ Nghị định thư Việt Nam - Thái
Lan và Phòng Thí nghiệm trọng điểm Công nghệ gen (Viện Công nghệ sinh học) đã
hỗ trợ kinh phí và trang thiết bị để chúng tôi thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn:
- Phòng Miễn dịch học, Viện Công nghệsinh học (Viện Khoa học và Công
nghệ Việt Nam) đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình
thực hiện đề tài.
- Bộ môn Vi sinh vật - Truyền nhiễm, Khoa Thú Y, Viện Đào tạo Sau Đại học,
Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi trong quá trình
nghiên cứu.
- Khoa Chăn nuôi - Thú y, Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế đã cho
phép và tạo điều kiện thuận lợi để tôi có đủ thời gian thực hiện luận án.
- Th.S. Nguyễn Thị Bích Nga, các anh chị Phòng Miễn dịch học thuộc Viện
Công nghệ Sinh học và các bạn đồng nghiệp đã tận tình giúp đỡ, hỗ trợ về kỹ thuật
trong quá trình nghiên cứu.
Góp công sức không nhỏ trong việc hoàn thành luận án là người vợ thân yêu
- đãđộng viên giúp đỡ, gánh vác mọi công việc gia đình để tôi dành thời gian cho
nghiên cứu và hoàn thành luận án.
Nghiên cứu sinh
Trần Quang Vui
III
MỤC LỤC
Trang
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT VÀ GIẢI NGHĨA .
VI
DANH MỤC CÁC BẢNG ....................................................................
VIII
DANH MỤC CÁC HÌNH .....................................................................
XI
MỞ ĐẦU ................................................................................................
1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...............................................
4
1.1.
Đại cương về bệnh cúm gia cầm ...........................................................
4
1.1.1. Lịch sử bệnh cúm gia cầm .............................................................
4
1.1.2. Tình hình dịch cúm gia cầm A/H5N1 trên thế giới ......................
5
1.1.3. Tình hình dịch cúm gia cầm A/H5N1 ở Việt Nam ........................
7
1.1.4. Nguyên nhân gây bệnh...................................................................
9
1.1.5. Cơ chế sinh bệnh ............................................................................
13
1.1.6. Triệu chứng lâm sàng .....................................................................
15
1.1.7. Bệnh tích ........................................................................................
16
1.1.8. Chẩn đoán bệnh..............................................................................
18
1.1.9. Phòng chống bệnh cúm gia cầm ....................................................
20
1.2.
Sinh học phân tử virus cúm A ........................................................................
24
1.2.1. Hệ gen của virus cúm A..................................................................
24
1.2.2. Protein của virus - cấu trúc và chức năng ......................................
26
1.2.3. Cơ chế phân tử quá trình xâm nhiễm và nhân lên của virus cúm A
36
1.2.4. Các phương thức biến đổi kháng nguyên của virus cúm A ...........
38
1.3.
Tiến hóa hệ gen virus cúm A/H5N1 .....................................................
42
1.3.1. Sự tiến hóa của virus cúm A/H5N1 ..............................................
42
1.3.2. Sự xâm nhập các genotype của virus cúm A/H5N1
vào Việt Nam...............................................................................
44
1.3.3. Sự biến đổi thành phần hemagglutinin (HA) tạo nên các nhóm
kháng nguyên (clade) của virus cúm A/H5N1 tại Việt Nam...........
47
