Ngộ độc thức ăn khi mang thai
Ngộ độc thức ăn được gây ra do tiêu thụ thức ăn
không hợp vệ sinh, thường sau khi ăn khoảng 30
phút, có thể sau 2 - 3 giờ, cũng có khi sau vài ngày.
Trong giai đoạn mang thai, người mẹ khi được ăn
những thức ăn lành mạnh sẽ giúp bào thai và đứa con
của mình khỏe mạnh. Để làm được như vậy, người
mẹ trước hết phải thận trọng, tránh ngộ độc thức ăn.
Dấu hiệu nhận biết là nhiều người bị tiêu chảy hoặc
đi tiêu phân lỏng, còn gọi là đi tiêu chảy lỏng hàng
loạt. Người bị ngộ độc thức ăn thường nôn, đau bụng,
có sốt hoặc không sốt, đau đầu. Ngoài ra, còn có thể
có các triệu chứng thần kinh và toàn thân như nhức
mỏi cơ thể, mê sảng, co giật...
Ngộ độc thức ăn ảnh hưởng lên thai nhi
Ngộ độc thức ăn trong khi mang thai là một nguy cơ
cho thai nhi. Tùy thuộc mức độ độc tính của vi khuẩn
có trong thức ăn mà người mẹ ăn vào, độc tính của vi
khuẩn qua Nhau thai đến thai làm ảnh hưởng nặng
hay nhẹ tùy thuộc vào tuổi thai. Với người mẹ mang
thai trong 3 tháng đầu, ngộ độc thức ăn ảnh hưởng
lên thai nhi: dọa sảy thai, sảy thai hay thai chết lưu.
Trường hợp thai trong 3 tháng giữa và 3 tháng cuối,
khi người mẹ bị ngộ độc thức ăn, thai nhi chậm phát
triển, thai suy và nặng hơn nữa có thể sinh non, thai
chết lưu.
Các loại vi khuẩn gây ngộ độc
Vi khuẩn, virút hay ký sinh trùng gây ra ngộ độc thực
phẩm nhưng có một các loại gây độc tính và gây ngộ
độc khi ta bị nhiễm, đặc biệt cho phụ nữ mang thai.
Chúng bao gồm E.coli, salmonella, campylobacter,
listeria và nấm mốc.
Escherichia coli (thường được viết tắt là E. coli) hay
còn được gọi là vi khuẩn đại tràng là một trong
những loài vi khuẩn chính ký sinh trong đường ruột
của động vật máu nóng (bao gồm chim và động vật
có vú). Vi khuẩn này cần thiết trong quá trình tiêu
hóa thức ăn. Sự có mặt của E. coli trong nước ngầm
là một yếu tố có hại thường gặp cho ô nhiễm phân. E.
coli thuộc họ vi khuẩn enterobacteriaceae, thuộc
gram âm, bình thường vô hại, nhưng một số độc tính
gây nên ngộ độc thức ăn bởi có nhiễm trong rau, thịt
chưa nấu kỹ và nước uống. Độc tính gây viêm ruột,
nhiễm trùng tiểu. Đặc biệt, phụ nữ mang thai bị ngộ
dễ gây sảy thai. độc
Salmonella là một nhóm các vi khuẩn gây viêm dạ
dày ruột, ngộ độc thực phẩm và các bệnh khác. Nó
được tìm thấy trong trứng sống, sản phẩm trứng, thịt
chưa nấu chín, gia cầm, nước bị ô nhiễm và các sản
phẩm phô mai. Salmonella nhiễm trùng cũng có thể
lây lan từ người sang người. Cách tốt nhất để tránh
ngộ độc salmonella trong khi mang thai là để nấu
chín tất cả các thực phẩm có khả năng nuôi dưỡng
các vi khuẩn.
Vi khuẩn campylobacter jejuni (campylobacter) gây
nhiễm bệnh một trong những nguyên nhân gây tiêu
chảy phổ biến nhất trên thế giới. Vi khuẩn
campylobacter thường lây truyền trong thực phẩm
hoặc nước bị ô nhiễm, có thể lây nhiễm qua đường
tiêu hóa và tiêu chảy, sốt gây ra, và chuột rút. Thói
quen rửa tay thường xuyên và an toàn thực phẩm sẽ
giúp ngăn ngừa nhiễm khuẩn campylobacter.
Listeriosis là do vi khuẩn listeria monocytogenes,
một loại vi khuẩn tìm thấy trong đất và nước. Nó có
thể được tìm thấy trên rau, thịt và các sản phẩm từ
sữa, cũng như trong thực phẩm chế biến như pho mát
mềm và thịt nguội. Mặc dù các vi khuẩn nguy hiểm ít
ở người khỏe mạnh, nhưng ở phụ nữ mang thai bị
nhiễm có thể dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng.
Nấm mốc thường gặp trong môi trường sống, nhất là
ở trong ngũ cốc, quả hạt có dầu dự trữ trong điều kiện
khí hậu nóng ẩm như ở nước ta. Nấm mốc gây hư
hỏng thực phẩm, một số loại còn sản sinh ra các độc
tố nguy hiểm. Aflatoxin là độc tố vi nấm được biết rõ
nhất do nấm aspergillus flavus và aspergillus
parasiticussinh ra trong ngô, đậu và lạc, khô lạc,
tương... flatoxin có thể gây ung thư gan. Virút gây
ngộ độc thực phẩm thường có trong ruột người.
Trong các loài nhuyễn thể sống ở vùng nước ô
nhiễm, trong rau quả tưới nước có phân tươi hoặc các
món rau sống chuẩn bị trong điều kiện thiếu vệ sinh
thường hay bị nhiễm virút bại liệt, virút viêm gan.
Cách điều trị
Điều trị ngộ độc thức ăn ở phụ nữ mang thai, xử trí
cấp cứu trước tiên là phải làm cho người bị ngộ độc
nôn ra cho hết chất đã ăn vào, ngăn cản sự hấp thu
của ruột đối với chất độc, phá hủy độc tính đồng thời
bảo vệ niêm mạc dạ dày.Gây nôn: thực hiện ngay
bằng cách cho ngón tay của người bệnh đã được rửa
sạch vào Họng để kích thích nôn.
Rửa dạ dày: rửa dạ dày càng sớm càng tốt, chậm nhất
là trước 6 giờ. Có thể dùng nước ấm, nước muối sinh
lý để rửa. Để giải độc có thể dùng phương pháp hấp
thụ chất độc bằng than hoạt tính, trung hòa chất độc
bằng các chất thích hợp hoặc giải độc đặc hiệu theo
nguyên nhân gây ngộ độc. Đặc biệt, bù nước và điện
giải khi mà người mẹ có tiêu chảy mất nước, dùng
dịch truyền tĩnh mạch ringer lactate, natri chlorua
0,9% và glucose 5%. Ở mức độ nhẹ có thể bù dịch
bằng oresol hay viên hydrid pha nước uống. Dùng
thuốc kháng sinh nếu nghi ngờ nhiễm khuẩn, thuốc
dùng đường uống hay đường tĩnh mạch như:
cefotaxim, ceftriaxon, amoxicilin, cifixim,
erythromycin. Thuốc chống co thắt như spasmaverin,
NO-SPA. spasless,
Tùy trường hợp tuổi thai, đe dọa sảy thai, chuyển dạ
sinh non, cần chăm sóc thai tốt, bằng cách nằm nghỉ
ngơi, theo dõi nhịp tim thai bằng monitoring sản khoa
và dùng cách thuốc giảm go như salbutamol,
spasfon… Tất cả thuốc điều trị cần phải có chỉ định
của bác sĩ chuyên khoa.
Cách phòng ngừa
Luôn luôn rửa rau và trái cây trước khi ăn. Tránh
không ăn các loại thịt chưa nấu chín, và các sản phẩm
thịt. Không tiêu thụ sản phẩm chưa được chế biến và
chưa được tiệt trùng. Thức ăn phải được nấu chín kỹ
càng và đun sôi. Không ăn các loại thức ăn làm bằng
gỏi sống, thức ăn qua đêm hay thức ăn không được
bảo quản kỹ, thức ăn chuyển màu, có mùi ôi thiu.
Khi chọn thực phẩm, chú ý những thực phẩm còn
tươi, mới chế biến có dán nhãn mác rõ ràng và có địa
chỉ và cơ sở sản xuất có uy tín và được cấp giấy
chứng nhận về vệ sinh an toàn thực phẩm, không nên
dùng các loại thực phẩm không có nguồn gốc, thực
phẩm đã hết hạn sử dụng. Chú ý, luôn rửa tay sau khi
tiếp xúc với vật nuôi bao gồm vịt, bò, lợn, chó, mèo
và gà… vì đây là những loài vật có khả năng lây
nhiễm cao.
BS.CKII. Nguyễn Hữu Thuận
SKDS
