Ngôn ngữ mỹ thuật Kiến trúc, Điêu khắc,
Hội hoạ, Đồ hoạ
Nghệ thuật là một danh từ chỉ: Hội hoạ, âm nhạc, điện ảnh, sân khấu,
nhiếp ảnh...là một hình thái đặc biệt của ý thức xã hội.
Nghệ thuật bắt nguồn từ lao động, do đó luôn gắn liền với cuộc sống.
Các môn nghệ thuật đến với con người thông qua "cửa ngõ" thị giác và
cùng chung một hệ thống ngôn ngữ là: đường nét, hình khối, màu sắc...như:
Kiến trúc, Điêu khắc, Hội hoạ, Đồ hoạ...gọi là nghệ thuật tạo hình hay được
quen gọi là Mỹ thuật.
Khái niệm chung về mỹ thuật như sau
Mỹ thuật là từ chỉ những loại hình nghệ thuật có quan hệ đến sự thụ
cảm bằng mắt và sự tạo thành các hình tượng lấy từ thế giới vật chất bên
ngoài để đưa lên mặt phẳng (gỗ, giấy, vải, trần nhà, tường...). hoặc một
không gian (ngoài trời hoặc trong phòng) nào đấy. Ngôn ngữ mỹ thuật bao
gồm các yếu tố như: Hình-khối, Đường -nét, màu- sắc, sự sắp xếp bố cục,
nhịp điệu...
Mỗi loại hình có cách biểu hiện khác nhau tuỳ thuộc vào đặc trưng
ngôn ngữ của từng loại.
+Ngôn ngữ Hội hoạ
+Ngôn ngữ Điêu khắc
+Ngôn ngữ Đồ hoạ
Ngôn ngữ hội hoạ
Là loại hình Nghệ thuật đặc trưng bởi sự biểu hiện không gian trên bề
mặt, đó là một không gian ảo chỉ có thể cảm nhận được bằng thị giác.
Nói đến Hội hoạ ta phải nói đến tính không gian.
Mặt khác mỗi vật thể tồn tại trong không gian đề có một hình dạng,
màu sắc nhất định. ánh sáng giúp ta nhận ra hình dáng, kích thước và màu
sắc của chúng. Như vậy đặc trưng nữa đó là tính tạo hình trực tiếp bằng các
yếu tố ngôn ngữ tạo hình như hình khối, màu sắc, đường nét...Hình và màu
là 2 yếu tố cơ bản trong Hội hoạ.
Hình là yếu tố quan trọng đóng vai trò chủ yếu. Màu sắc giúp biểu hiện
tình cảm và làm cho Hội hoạ phong phú, hấp dẫn.
1.Đường nét: đường thẳng, đường xiên, đường cong, đường gấp
khúc...; nét đanh, nét thô, vung vẩy, nét chân thực, nét bay bướm, nét đóng,
nét mở, nét trơn, nét gai...
2.Màu sắc: Sắc tố (là những màu gốc), Sắc loại (là hỗn hợp của các sắc
tố được biểu hiện dưới dạng riêng biệt và được gọi theo liên tưởng ví dụ:
cánh sen, lá mạ, hoa cà, nước biển...), Sắc độ (chỉ đậm nhạt của màu sắc),
Sắc thái (là vẻ khác nhau của những màu có cùng một gốc như: đỏ cờ, đỏ
sen, mười giờ...)
3.Hình khối: do đường nét và đậm nhạt tạo thành dưới tác động của ánh
sáng.
4.Bố cục, nhịp điệu: Tuỳ theo nội dung, chủ đề, các yếu tố ngôn ngữ
hội hoạ được người hoạ sỹ bố trí, sắp đặt sao cho phù hợp để tạo tao tác
phẩm là bố cục. Thông qua sự chuyển động của đường nét, hình khối, màu
sắc...đã tạo nên nhịp điệu trong tranh.
Ngôn ngữ Điêu khắc
Điêu khắc là một loại hình nghệ thuật sử dụng các chất liệu như: gỗ, đá,
đồng, đất, thạch cao... để tạo nên tác phẩm nghệ thuật tồn tại và chiếm chỗ
trong không gian thực bằng cách tạc, đục, nặn gò...
Điêu khắc cũng là một loại hình nghệ thuật tạo hình, vì vậy có chung kênh
ngôn ngữ như nhiều loại nghệ thuật tạo hình khác, đó là hình khối, màu sắc,
đường nét...nhưng do đặc trưng của điêu khắc, các yếu tố đó được khai thác
ở những góc độ khác với hội hoạ hay đồ hoạ.
1.Khối, hình, đường nét:
Khối lồi - Khối lõm.
Khối cứng - Khối mềm.
Khối đóng - Khối mở.
Khối tĩnh - Khối động.
...
Mỗi cách tạo khối đưa lại cảm giác khác nhau: lõm, mềm, mở gây cảm
giác động và ngược lại.
Trong điêu khắc khối hình là có thực nó tồn tại trong không gian 3 chiều có
thể cảm nhận bằng xúc giác, có thể đi xung quanh nó và nhận ra sự biến
động phong phú của nó qua mỗi hướng nhìn. Đây là đặc trưng cơ bản nhất
của điêu khắc.
Sự kết hợp giữa khối hình cũng đồng nghĩa với việc tạo nên đường nét
cho tác phẩm.
2.Chất liệu:
Đóng góp một phần quan trọng cho tiếng nói của điêu khắc.Chất liệu
điêu khắc khá đa dạng, phong phú. Mỗi chất liệu đều có những ưu điểm nhất
định giúp cho nhà điêu khắc thể hiện có hiệu quả hơn những hình tượng của
mình.
3.Bề mặt tượng:
Là một yếu tố ngôn ngữ, liên quan đến đường nét, hình khối của tác
phẩm: Bề mặt nhẵn, láng, khối tròn ta thấy sự mềm mại, uyển chuyển gợi sự
tĩnh tại, giàu chất thơ
4.Không gian:
Các tác phẩm điêu khắc luôn gắn với không gian thực. Có một không
gian phù hợp để tồn tại thì giá trị của tác phẩm sẽ được tăng lên nhiều lần.
Khi làm một tác phẩm điêu khắc, người ta cần tìm hiểu môi trường nơi tác
phẩm tồn tại để tìm ra phương thức thể hiện cho phù hợp, để nội dung tác
phẩm có thể bộc lộ hết bản thân nó với công chúng thưởng thức.
5.Màu sắc:
Ngoài các yếu tố trên khi nói đến điêu khắc cần chú ý đến yếu tố màu
sắc. Thường trong tác phẩm ĐK người ta khai thác vẻ đẹp màu sắc tự thân
của chất liệu. Mỗi chất liệu có một màu khác nhau. Mặc dù vẻ đẹp của tác
phẩm ít bị ảnh hưởng bởi yếu tố màu sắc nhưng màu sắc cũng có vai trò biểu
cảm đối với tác phẩm. Nếu tượng được tô màu sẽ đưa lại hiệu quả giống
thực cao hơn.
Do hiệu quả của màu sắc trong ĐK như vậy nên mặc dù không đặt ra tiêu
chí về màu trong ngôn ngữ ĐK nhưng cũng cần nêu ra để nghiên cứu và ứng
dụng.
Ngôn ngữ Đồ hoạ
Đặc trưng Ngôn ngữ Đồ hoạ
1.Đường, nét, chấm, vạch:
Cũng như Hội hoạ, Đồ hoạ sử dụng đường nét, chấm, vạch là ngôn ngữ
chính, chủ yếu và cơ bản để thể hiện.
Nét trong đồ hoạ không hoàn toàn là nét vẽ mà có khi là những nhát
khắc, những nét vạch, chấm to nhỏ, nông, sâu, mau, thưa...để dựng lên hình
tượng.
Đặc trưng Ngôn ngữ Đồ hoạ
2.Mảng, màu:
Mảng trong đồ hoạ có khi do đường nét bao quanh mà thành, có khi do
tập hợp nhiều chấm, nhiều nét tạo nên. Mảng tạo cho hình tượng vững chãi,
tạo nên độ đậm nhạt, khả năng diễn tả nông, sâu, khả năng tạo khối...và
trong nhiều hình tượng, mảng kết hợp với đường, nét tạo ra tiếng nói hình
thức cho tác phẩm.
Đồ hoạ đen trắng hay đơn màu được coi là đặc điểm cơ bản của đồ hoạ,
song đồ hoạ có thể dùng màu, có thể dùng nhiều màu. Màu sắc có tác dụng
làm lên tiếng nói mạnh mẽ ở một số thể loại: đồ hoạ giá vẽ, đồ hoạ sách báo.
Trong tranh áp phích hay tranh cổ động, yếu tố hình hoạ, màu sắc và
chữ là những yếu tố hết sức quan trọng. Nếu yêu cầu về hình hoạ là điển
hình, dứt khoát, khoẻ khoắn thì màu sắc phải rõ ràng, mạnh mẽ trong sáng
và gợi cảm.
Như vậy với ngôn ngữ riêng biệt, cách xây dựng nhân vật điển hình,
chắt lọc, khả năng phục vụ cuộc sống con người một cách tích cực, kịp thời
với tiếng nói cô đọng mạnh mẽ, khả năng nhân bản nhanh, chất lượng, đồ
hoạ trở thành một loại hình nghệ thuật phổ biến và đại chúng.
Nó có từ lâu đời và ngày càng phát triển cao hơn, phong phú hơn nhiều thể
loại, góp tiếng nói chung với nhiều loại hình nghệ thuật khác làm đẹp cho
cuộc sống con người.