Soạn bài: "Thư dụ Vương Thông lần nữa"
I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT
Thư lại dụ Vương Thông của Nguyễn Trãi là một tác phẩm nghị luận sắc bén, mạnh mẽ,
giàu sức thuyết phục. Bức thư đã thể hiện ý chí quyết thắng, tinh thần yêu chuộng hoà
bình của quân dân ta. Bức thư cũng thể hiện chiến lược "công tâm" (đánh vào lòng
người) của Nguyễn Trãi vì thế mà "có sức mạnh hơn mười vạn tinh binh".
II. GỢI Ý ĐỌC HIỂU
1. Nêu mục đích của bức thư?
Nguyễn Trãi thuyết phục Vuơng Thông ra hàng để không phải chứng kiến cảnh can qua,
máu xương hao tổn không cần thiết, mà thất bại vẫn hoàn thất bại. Tất cả lời lẽ, dẫn
chứng, tình lý đều nhẳm thực hiện mục đích ấy.
2. Tìm hiểu bố cục bức thư.
Bức thư có thể chia làm 3 phần lớn:
- Phần I: Từ đầu đến "Sao đủ để cùng nói việc binh được" (Nêu cao tư tưởng dùng binh,
tầm quan trọng của "thời"và "thế").
- Phần II: Từ "Trước đây các ông..." đến "...bại vong có sáu" (Phân tích tình hình "trước
đây" và "hiện nay" đặc bịêt là 6 nguyên nhân dẫn tới bại vong tất yếu của quân giặc).
- Phần III: Còn lại (Khuyên giặc ra hàng).
Các phần trong bức thư tuân thủ theo mạch lô-gic vô cùng chặt chẽ: Lời khuyên phải có
cơ sở tư tưởng trước nhất (phần 1). Trên cơ sở tư tưởng mà phân tích tình hình, chỉ ra
nguyên nhân thất bại của đối phương (phần 2). Từ đó khuyên đối phương sớm hàng phục
(phần 3). Mạch logic này thể hiện tính tối ưu trong nghệ thuật lập luận, không thể thay
đổi.
3. Tìm hiểu tư tưởng bức thư, tình thế và nguyên nhân thất bại của giặc.
Tác giả mở đầu bức thư bằng tử tưởng dùng binh, một trong những tư tưởng quan trọng
của binh pháp là hiểu biết "thời"và "thế: "Được thời và thế thì biến mất thành còn, hoá
nhỏ thành lớn; mất thời không thế thì hoá mạnh ra yếu, yên lại thành nguy". Đây chính là
điểm yếu nhất của đối phương trong tình hình hiện tại.
Bức thư chỉ rõ tình thế của giặc ở Trung Quốc cũng như Việt Nam: Ở Trung Quốc" Ngô
mạnh không bằng Tần", phía Bắc có địch " Thiên Nguyên", phía Nam có nội loạn " Tầm
Châu"... Ở Việt Nam giặc đang ở "kế cùng lực kiệt, lính tráng mỏi mệt, trong không
lương thảo ngoài không viện binh" và điều quan trọng là làm "điều phi nghĩa" trái với
lòng dân.
Trên cơ sở phân tích tình hình, tác giả vạch rõ sáu nguyên nhân dẫn tới thất bại của giặc
minh: Bên trong thiếu thốn "người chết quân ốm"- Bên ngoài, "viện binh đã bại " - Trong
nước còn phải lo "phòng thủ quân Nguyên"
- "Người chẳng sống yên, nhao nhao thất vọng" - nội bộ lục đục "gian thần", "chúa yếu"
"xương thịt hại nhau "- Phía ta "trên dưới đồng lòng anh hùng tận lực".
Từ việc phân tích tình hình và sáu nguyên nhân dẫn đến thất bại khiến cho đối phương dù
muốn hay không cũng phải thừa nhận "tâm phục khẩu phục", tác giả đưa ra lời khuyên
chỉ ra con đường tất yếu là chỉ có ra hàng mới "xét rõ sự cơ, hiểu sâu thời thế". Ra hàng
sẽ "bảo đảm được yên ổn" lại được "nước tôi" "phụng cống xưng thần".
Cuối cùng tác giả không quên chứng tỏ thực lực bằng việc thánh thức giặc "giao chiến"
"một trận thư hùng". Như vậy, tất cả những điều đã nói không phải chỉ là nói suông.
Lí lẽ mạnh mẽ như "sức mạnh hơn mười vạn binh".
4- Phân tích tư thế của người viết thư.
Đọc kĩ bức thư, chú ý lời xưng hô và các hình ảnh tiêu biểu để thấy được tư thế của người