Soạn bài Thái phó Tô Hiến Thành
I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT
Thấy được nhân cách đáng kính của Tô Hiến Thành: cương trực, giữ nghiêm phép nước,
chí công vô tư; tiền tài, danh vọng, uy quyền không thể khuất phục. Qua nhân vật Tô
Hiến Thành, tác giả tự hào về nhân cách con người Việt Nam, không khuất phục trước
cường quyền, đặt quyền lợi dân tộc lên trên quyền lợi cá nhân.
Cách viết sử biên niên của sử gia Đại Việt sử lược là khắc hoạ tính cách nhân vật lịch sử
qua việc lựa chọn hoàn cảnh, sự kiện, lời nói, việc làm... của nhân vật.
II. ĐỌC - HIỂU
1. Dựa vào bài học, hãy cho biết những sự kiện lịch sử năm 1175 có liên quan tới vận
mệnh đất nước?
Những sự kiện lịch sử có liên quan tới vận mệnh đất nước năm 1175:
- Năm 1175, Lý Anh Tông mất, con trai thứ là Long Cán mới hai tuổi lên nối ngôi trước
linh cửu, mọi việc triều chính, cụ thể là việc phò Long Cán lên ngôi, đều giao cho Thái
phó Tô Hiến Thành. Vì vậy, Tô Hiến Thành là người quyết định sự thành bại của Long
Cán.
- Thái hậu Đỗ Thuỵ Châu muốn lập Long Sưởng (anh Long Cán) và phế Long Cán. Long
Sưởng và Long Cán đều là con đẻ của thái hậu Đỗ Thuỵ Châu. Trước đây Sưởng đã được
lập làm Thái Tử. Nhưng tháng 9 năm 1174, vì có lỗi bị giáng làm Bảo Quốc Vương.
Theo Đại Việt sử lược, "Sưởng có tính háo sắc" đã từng nghe theo lời mẹ (lúc đó là Hậu)
ngầm chuyện tư tình với Nguyên phi Từ Thị (lúc đó đang được vua sủng ái). Từ Thị đem
hết hành trạng của Sưởng bạch lại với Anh Tông, vì thế mà Sưởng bị phế.
Như vậy, việc Long Sưởng hay Long Cán lên ngôi quan hệ nghiêm trọng tới vận mệnh
quốc gia. Trách nhiệm ấy đè nặng lên vai Thái phó Tô Hiến Thành.
2. Nhận xét về Thái hậu qua các mánh khoé, thủ đoạn của bà.
Thái hậu biết rõ vai trò quyết định là ở Tô Hiến Thành. Vì vậy, bà đã từng bước mua
chuộc, lôi kéo Thái phó.
- Tranh thủ Thái phó đi sứ, Thái hậu hối lộ vợ của Tô Hiến Thành để nhờ bà thuyết phục
chồng.
Việc làm này quá tinh vi, xảo quyệt vì người ta thường nói "lệnh ông không bằng cồng
bà".
- Thái hậu dùng danh vọng, phú quý làm mồi trực tiếp mua chuộc Tô Hiến Thành. Lời
của Thái hậu vừa đánh trúng tâm lý của người lớn tuổi vừa có vẻ đứng về phía Tô Hiến
Thành.
- Thất bại trước sự cứng rắn của Tô Hiến Thành, Thái hậu liều lĩnh, bất chấp Vương pháp
triệu Quốc Bảo Vương Long Sưởng vào để lập làm vua.
Tóm lại: Thái hậu dùng đủ mọi thủ đoạn. Nếu Tô Hiến Thành là người tham lợi, cả nể, sợ
hãi hoặc không giữ đúng phép nước thì mưu kế của Thái hậu sẽ thành công. Sở dĩ Thái
hậu thất bại vì Tô Hiến Thành không biết sợ, không cả nể, không tham lợi và đặc biệt
kiên quyết giữ nghiêm phép nước.
3. Nhận xét về bản lĩnh Tô Hiến Thành qua việc ông đã đánh bại âm mưu của Thái hậu.
Tô Hiến Thành đã từng bước đánh bại âm mưu của Thái hậu:
- Ông dùng đạo lí làm người, trách nhiệm của một tể tướng và tín ngưỡng của dân tộc để
thuyết phục vợ không nhận hối lộ.
- Ông dùng lời dạy của Khổng tử và cách đối xử với người quá cố trong truyền thống dân
tộc để trực tiếp bác lời dụ dỗ của Thái hậu.
- Ông kiên quyết dùng pháp luật để nghiêm trị kẻ vi phạm pháp luật. Không thuyết phục
được Thái hậu bằng lí lẽ, Tô Hiến Thành đành phải dùng đến uy quyền của luật pháp.
Qua đó, ta thấy rõ những phẩm chất đáng quí của Tô Hiến Thành: hiền đức, cương trung,
giữ nghiêm kỉ cương phép nước (phú quí bất năng dâm, uy vũ bất năng khuất). Nên nhớ,
giữa vua, Thái hậu và Thái phó, người có quyền tối cao không phải là Thái phó song Tô
Hiến Thành đã không sợ uy quyền bởi ông làm đúng. Điều đó cho thấy bản lĩnh vững
vàng, dù có chết cũng bảo vệ đến cùng phép nước, lợi ích quốc gia.