NGUYÊN TẮC DƯỢC ĐIỀU TRỊ BỆNH NHÂN CAO TUỔI

Chia sẻ: Bui Van | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

64
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

cần hiểu tuổi già và tác động lên cơ thể - hiểu những v/đ sinh lý và xã hội - càng lớn tuổi càng nhiều bệnh, đưa đến dùng nhiều thuốc, dùng polypharmacy, tạo ra những v/đ do thuốc gây ra.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: NGUYÊN TẮC DƯỢC ĐIỀU TRỊ BỆNH NHÂN CAO TUỔI

NGUYÊN TẮC DƯỢC ĐIỀU TRỊ BỆNH NHÂN CAO TUỔI Bộ môn Dược Lâm Sàng - Đại học Dựơc TPHCM DS Leâ-vaên-Nhaân Chöùng chæ chuyeân khoa Döôïc só laõo khoa Hoa-kyø 1
Những vấn đề lão khoa • - cần hiểu tuổi già và tác động lên cơ thể • - hiểu những v/đ sinh lý và xã hội • - càng lớn tuổi càng nhiều bệnh, đưa đến dùng nhiều thuốc, dùng polypharmacy, tạo ra những v/đ do thuốc gây ra. 2
Biến đổi cơ thể và tuổi tác • Tác động lên dược động học và dược lý. • Aûnh hưởng dược động học: • - Hấp thu • - Phân phối • - Chuyển hóa • - Loại thải 3
Hấp thu • - pH dạ dày có thể tăng • - lưu lượng máu giảm • - chuyển động bao tử có thể chậm trễ • Hai yếu tố đầu có thể giảm hấp thu, trong khi yếu tố thứ ba có thể làm thuốc hấp thu nhiều hơn. 4
Phân phối • - cơ bắp giảm, nhường chỗ cho mỡ • - nước trong cơ thể giảm 10-15% khi 80 tuổi • - giảm albumin và alpha-1-acid glycoprotein – Albumin có ái lực với thuốc acid như warfarin – Alpha-acid glycoprotein hút thuốc kiềm như propranolol 5
Phân phối - Giảm albumin làm tăng thuốc ở dạng tự do, tăng tác dụng. - Thuốc tan trong nước Vd thấp, mức thuốc cao, thuốc tan trong lipid Vd cao mức thuốc thấp • - Vd tăng làm tăng t1/2 đưa đến tích lũy thuốc ở người cao tuổi • - T/d diazepam có t1/2 ở người trẻ 20 giờ nhưng bằng 70 giờ ở người già 6
Thời gian bán thải 0.693 0.693 x Vd t1/2 = = k clT Vd ↑ t1/2 ↑ 7
Phân phối • TCA và benzodiazepin tác dụng dài xuyên qua màng chắn huyết não dễ hơn, gây nhiều tác động hệ thần kinh TW. • Bệnh nhân cao tuổi có thể cảm thấy mệt mỏi và lẫn lộn khi dùng 2 nhóm thuốc này. 8
Loại thải • GAN : cơ quan chuyển hóa chính của thuốc. Khi già, máu qua gan ít, gan nhỏ lại, ảnh hưởng lên thuốc có tỷ số ly trích ở gan cao. • Chuyển hóa pha 1 gồm oxy hóa thuốc, ảnh hưởng bởi tuổi già, đưa đến giảm loại thải toàn phần. • Pha 2 gồm liên hợp giúp thuốc hòa tan, ít bị ảnh hưởng do tuổi già. 9
Loại thải • THẬN: sau 40 tuổi lưu lượng máu qua thận giảm và độ lọc tiểu cầu thận giảm 6 đến 10% cho 1 thập kỷ. • Nên dùng liều nhỏ hơn khi thuốc loại thải chính yếu qua thận ở người già. • Không nên căn cứ vào creatinin huyết thanh mà nên tính loại thải creatinin (công thức Cockcroft ) 10
Công thức Cockcroft & Gault (140 – tuổi) x thể trọng ClCR = 72 x Cr huyết thanh ClCR (ml/phút) Thể trọng (Kg) Cr tính bằng mg/dl Phụ nữ x 0.8 11
Thí dụ Một bà cụ 70 tuổi nặng 50 Kg có Cr = 1mg/dl. Độ thanh thải của bà cụ nầy : (140 – tuổi) x 50 ClCR = x 0.8 72 x 1 ClCR = 39 ml/phút Nếu bà cụ này uống viên Ciprofloxacin, liều lượng cho người lớn có Cl < 50 ml/phút là 200mg ngày 2 lần hay 400 mg ngày 1 lần 12
Loại thải • THẬN: sau 40 tuổi lưu lượng máu qua thận giảm và độ lọc tiểu cầu thận giảm 6 đến 10% cho 1 thập kỷ. • Nên dùng liều nhỏ hơn khi thuốc loại thải chính yếu qua thận ở người già. • Không nên căn cứ vào creatinin huyết thanh mà nên tính loại thải creatinin (công thức Cockcroft ) 13
Thuốc giảm chuyển hóa ở gan • Amlodipine Codeine • Diltiazem Ibuprofen • Morphine Naproxen • Nifedipine Phenytoin • Propranolol Quinidine • Theophyllin Verapamil 14
Thí dụ thay đổi liều lượng hay tăng khoảng cách dùng khi thanh thải creatinin< 50 ml/ph • Amoxicillin: uống mỗi 12 giờ • Cefaclor: giảm liều 50% • Ciprofloxacin: giảm liều 50% • Digoxin: giảm liều 25-75% hay dùng cách nhật • Enalapril: giảm liều 75% • Ranitidine: giảm liều 50% 15
Thay đổi tác dụng dược lý • Tăng mức nhạy cảm của thụ thể đặc biệt ở hệ thần kinh trung ương: • - thuốc đối kháng cholin: TCA, kháng histamin, chống co thắt: khô miệng, quáng mắt, triệu chứng lớn tuyến tiền liệt. • - thuốc làm êm dịu: benzodiazepin và thuốc giảm đau mạnh: êm dịu thái quá, té ngã, gảy xương. • - hạ huyết áp ở thế đứng với thuốc hạ huyết áp do mất phản xạ nhận cảm áp ( baroreceptor) 16
Multiple therapy / Polypharmacy • Polypharmacy: dùng nhiều thứ thuốc cùng nhóm, cùng cơ chế tác dụng • Dùng nhiều thứ thuốc là nguyên nhân bệnh suất và tử suất người cao tuổi • Thí dụ: dùng Ibuprofen chửa viêm khớp lâu ngày giảm prostaglandin trong ống tiêu hóa, gây viêm dạ dày, viêm ống thực quản. • Thuốc PPI hay kháng H-2 gây thêm hiệu quả phụ như lẫn lộn, thay đổi tình trạng tâm thần 17
Dùng nhiều thuốc • - 1/1000 bệnh nhân nằm bệnh viện chết do tác dụng của thuốc • - 30% trường hợp phải vào BV do thuốc • - dùng thuốc không đúng, thiếu hướng dẫn, dị ứng 18
Yếu tố góp vào polypharmacy • - nhiều bệnh, dùng quá nhiều thuốc - nhiều bác sĩ kê đơn • - mua ở nhiều hiệu thuốc khác nhau • - dùng thuốc của người khác • - nên để thời giờ hỏi xem người bệnh dùng thuốc gì, hay nói họ đem những thuốc đang dùng đến để kiểm tra lại 19
Tương tác thuốc • - dùng quinolon với thuốc kháng acid, giảm hấp thu kháng sinh • - dùng fenofibrat với warfarin, có thể làm warfarin tự do nhiều hơn, gây chảy máu 20