NHẬN BIẾT 50 ION VÔ CƠ
A. CÁC ION DƯƠNG (Cations)
1. Ion Li+
- Cách 1 : Tẩm thuốc thử lên một dây platin sạch, đem đi đốt trên đèn khí : ngọn lửa màu đỏ tía
- Cách 2 : Quan sát màu quang phổ, cho quang phổ vạch màu đỏ 671 nm
2. Ion Na+
- Cách 1 : Tẩm thuốc thử lên một dây platin sạch, đem đi đốt trên đèn khí : ngọn lửa màu vàng
- Cách 2 : phản ứng với uranyl kẽm acetat, cho kết tủa vàng nhạt : 3UO2(CH3COO)2.Z -
n(CH3COO)2.NaCH 3COO.6H2O
- MT không nên cho có độ acid quá cao
-Các ion khác như Ba2+,Ca2+,Sr2+ phản ứng ở nồng độ cao là 0,1M
- Khi có các chất tạo phức mạnh thì dùng dư thuốc thử
3. Ion K+:
- Cách 1 : Tẩm thuốc thử lên một dây platin sạch, đem đi đốt trên đèn khí : ngọn lửa tím
- Cách 2 : Phản ứng với natri cobalt tinitrit Na3[Co(NO2)6] cho kết tủa vàng Na3[Co(NO2)6]=> 3Na+ +
[Co(NO2)6]3- [Co(NO2)6]3- + Na+ + 2K+ => K2Na[Co(NO2)6] kết tủa - Dung dịch có MT acid yếu, trung
tính - Khi có mặt các chất oxi hóa mạnh hay các chất khử mạnh, cần dùng dư thuốc thử - Các ion
Sb3+,Bi3+,Sn4+, (UO2)2+ cản trở phản ứng, cần che bằng EDTA
4. Ion (NH4)+
- Cách 1 : Dùng dung dịch kiềm, đun nóng. Sau đó, lấy một giấy thử, tẩm một ít phenolphtalein và đưa lại
gần miệng ống nghiệm (tránh **ng vào miệng ống). Giấy chuyển sang màu hồng : (NH4)+ + OH- => NH3
+ H2O
- Cách 2 : Phản ứng với thuốc thử Nestler (là dung dịch kiềm của muối kali iodomecuriat K2[HgI4] + KOH
(NH4)+ + OH- => NH3 + H2O 2HgI4- + NH3 => 2HgNH3I2 + 4I- 2HgNh3I2 => NH2Hg2I3 kết tủa + (NH4)+
+ I-
5. Ion Ba2+
-cách 1 : Cho kết tủa trắng với dung dịch chứa ion (SO4)2- Ba2+ + (SO4)2- => BaSO4 kết tủa
- Cách 2 : dùng K2CrO4 cho kết tủa vàng: Ba2+ + (CrO4)2- => BaCrO4 - pH trong khoảng 4-5 - Thực tế,
thường dùng MT đệm acetat
6. Ion Ca2+:
- Cách 1 : Cho kết tủa trắng với dung dịch chứa ion (CO3)2-:
Ca2+ (CO3)2 - => CaCO3
- Cách 2 : dùng (NH4)2C2O4 cho kết tủa trắng: Ca2+ + (C2O4)2- => CaC2O4 kết tủa Cho vài giọt HCl
vào kết tủa (sau khi li tâm), kết tủa tan ra
7. Ion Sr 2+:
- Cách 1 : Cho kết tủa trắng với dung dịch chứa ion
(SO4)2- Sr2+ + (SO4)2- => SrSO4
- Cách 2 : dùng (NH4)2C2O4 cho kết tủa trắng: Sr2+ + (C2O4)2- => SrC2O4 kết tủa; Cho vài giọt HCl vào
kết tủa (sau khi li tâm), kết tủa tan ra
8. Ion Ag+:
dùng dung dịch HCl hay dung dịch muối chứa ion clorur, sẽ cho kết tủa trắng : Ag+ + Cl- =>AgCl kết tủa
9. Ion Pb 2+:
Cách 1 : Dùng dung dịch HCl, cho kết tủa trắng, tan trong nước sôi.
Pb2+ + 2Cl- => PbCl2 kết tủa
Cách 2 : cũng như cách 1, khi đun sôi, kết tủa tan ra. Thêm vào dung dịch bão hòa này một ít KI thì sẽ có
kết tủa màu vàng :
Pb2+ + 2I- => PbI2 kết tủa
10. Ion (Hg2)2+ :
Cho phản ứng với dung dịch HCl, cho kết tủa trắng, hóa đen khi cho tác dụng với dung dịch NH3:
(Hg2)2+ + 2Cl- => Hg2Cl2 kết tủa
11. Ion Zn2+:
- Cách 1 : Cho tác dụng với dung dịch NaOH. lúc đầu, thấy có kết tủa trắng keo. Nếu dùng dư NaOH, kết
tủa tan dần cho đến hết (khi lắc nhẹ)
Zn2+ + 2OH- => Zn(OH)2 kết tủa zn(OH)2 + 2OH- => (ZnO2)2- + 2H2O
- Cách 2 : Phản ứng với K4[Fe(CN)6] cho kết tủa trắng hay với (NH4)2[Hg(SCN)4 ] cho kết tủa trắng: Zn2+
+[ Fe(CN)6]4- + 2K+ => K2Zn3[Fe(CN)6]2 kết tủa Zn2++ [Hg(SCN)4]2- =>Zn[Hg(SCN)4]
12. Ion Al3+:
- Cách 1 : Cho tác dụng với dung dịch NaOH. lúc đầu, thấy có kết tủa trắng keo. Nếu dùng dư NaOH, kết
tủa tan dần cho đến hết (khi lắc nhẹ)
Al3+ + 3OH- => Al(OH)3 kết tủa Al(OH)3 + OH- => AlO2- + H2O
- Cách 2 : Cho phản ứng với aluminon (acid aurin tricacbocylic) hay Alizarin đỏ S, cùng cho hợp chất nội
phức màu đỏ
- Thực hiện trong MT acid yếu, pH từ 4-5
- Tùy nồng độ ion nhôm, sẽ cho kết tủa hay dung dịch màu đỏ
13. Ion Cr3+:
- Cách 1 : Cho tác dụng với dung dịch NaOH. lúc đầu, thấy có kết tủa xám, dạng keo. Nếu dùng dư NaOH,
kết tủa tan dần cho đến hết (khi lắc nhẹ)
Cr3+ + 3OH- => Cr(OH)3 kết tủa Cr(OH)3 + OH- => ( CrO2)- + H2O
- Cách 2 : Oxi hóa ion (CrO2)- bởi H2O2 trong MT kiềm sẽ được ion (CrO4)2- có màu vàng.
Để kiểm tra sực có mặt của (CrO4)2- , cho tác dụng với AgNO3 trong MT trung tính hay acid yếu để tạo
thành màu đỏ gạch hay oxi hóa bằng khi có rượu amylic trong MT H2SO4 để tạo thành H3CrO8 màu
xanh.H3CrO8 không bền, bị phân hủy thành Cr3+ Xanh lục :
2(CrO2)- + 3H2O2 + 2OH- =>2(CrO4)2- + 4H2O 2(CrO4)2- + 2H+
=>(Cr2O7)2- + H2O (Cr2O7)2- + 2H2O2 + 2H+
=> 2H3CrO8 + 5H2O 2H3CrO8 + 6H+ => 2Cr3+ + 5O2 + 6H2O
14. Ion Mg2+:
- Cách 1 : Dùng dung dịch kiềm, cho kết tủa trắng : Mg2+ + 2OH- =>Mg(OH)2 kết tủa
- Cách 2 : Phản ứng với Na2HPo4 cho kết tủa tinh thể :
Mg2+ + NH3 +(HPO4)2- => Mg(OH)2 –
Phản ứng thực hiện trong MT pH > 7
- Cần thêm NH4Cl (ko quá dư)
15. Ion Be2+
- Cách 1 : Cho tác dụng với dung dịch NaOH. lúc đầu, thấy có kết tủa trắng keo. Nếu dùng dư NaOH, kết
tủa tan dần cho đến hết (khi lắc nhẹ) Be2+ + 2OH- => Be(OH)2 kết tủa Be(OH)2 + 2OH- => (BeO2)2-
+2H2O
- Cách 2 : - Phản ứng với Morin (trong dung dịch kiềm) cho huỳnh quang màu vàng - Phản ứng với acetyl
aceton CH3COCH2COCH3 cho kết tủa tinh thể trắng Be(C5H7O2)2
16. Ion Cu2+:
- Cách 1 : Dùng dung dịch kiềm, cho kết tủa xanh :
Cu2+ + 2OH- =>Cu(OH)2 kết tủa
Cách 2 : - Phản ứng với NH3 cho phức amin màu xanh đậm rất đặc trưng - Phản ứng với K4[Fe(CN)6] cho
kết tủa màu nâu :
Cu2+ + [ Fe(CN)6]4- => Cu2[Fe(CN)6] kết tủa
- Phản ứng với (NH4)2[Hg(SCN)4 ] cho kết tủa xanh
17. Ion Fe2+:
- Cách 1 : Dùng dung dịch kiềm, cho kết tủa trắng xanh: Fe2+ + 2OH- => Fe(OH)2 kết tủa
- Cách 2 : - tác dụng với K3[Fe(CN)6]cho kết tủa xanh : Fe2+ + [Fe(CN)6]3- => Fe3[Fe(CN)6]2 kết tủa -
tác dụng với dimetylglioxim HDim (trong dung dịch đệm amoni / amoniac) cho phức chất màu đỏ, nhạt dần
khi để trong KK
18. Ion Fe3+:
- Cách 1 : Dùng dung dịch kiềm, cho kết tủa nâu đỏ :
Fe3+ + 3OH- => Fe(OH)3 kết tủa
- Cách 2 : - tác dụng với K4[Fe(CN)6]cho kết tủa xanh :
Fe3+ + [Fe(CN)6]4- => Fe4[Fe(CN)6]3 kết tủa
Cần thực hiện phản ứng ở pH < 7, tránh dùng dư thuốc thử - tác dụng với KSCN cho phức màu đỏ máu
trong MT acid :
Fe3+ +3SCN- => Fe(SCN)3