2577
CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ HÀI LÒNG
CỦA SINH VIÊN KHI THAM GIA TRẢI NGHIỆM HỌC KỲ
DOANH NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Lê Gia Huy, Bùi Ngọc Đức, Nguyễn Hồng Ân
Khoa Quản trị Kinh doanh, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh
GVHD: ThS. Ngô Ngọc Cương
TÓM TẮT
Xuất phát từ thực tiễn và các hạn chế trong các nghiên cứu trước đây, nghiên cứu xu hướng
trải nghiệm học kỳ doanh nghiệp và sự hài lòng của sinh viên tại các trường đại học ở Thành
phố Hồ Chí Minh được thực hiện nhằm mục tiêu xác định các nhân tố tác động đến sự hài
lòng của sinh viên sau khi tham gia trải nghiệm học kỳ doanh nghiệp bằng phương pháp
nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng. Dữ liệu nghiên cứu được thu thập từ 400
sinh viên đang học tập tại Thành phố Hồ Chí Minh. Các phương pháp kiểm định Cronbach’s
Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy đa biến được sử dụng trong nghiên
cứu này. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, có 04 nhân tố tác động đến sự hài lòng của sinh
viên khi tham gia trải nghiệm học kỳ doanh nghiệp tại Thành phố Hồ Chí Minh theo thứ tự
mức độ tác động bao gồm: (1) Kiến thức và kỹ năng sinh viên có được sau khi tham gia trải
nghiệm, (2) Nội dung trải nghiệm, (3)Thời gian trải nghiệm, và (4) Sự hỗ trợ từ nhà trường.
Từ đó nhóm tác giả đã đề xuất các giải pháp cần thiết và phù hợp.
Từ khóa: học kỳ doanh nghiệp, thực tập, trải nghiệm, sự hài lòng, sinh viên.
1 MỞ ĐẦU
Đào tạo nói chung và đào tạo bậc đại học nói riêng được xem như một ngành dịch vụ, một
hoạt động kinh doanh: các trường đại học là doanh nghiệp cung cấp hàng hóa dịch vụ, còn
khách hàng là những phụ huynh, người học bỏ tiền ra để đầu tư và sử dụng một dịch vụ mà
họ cho là tốt nhất. Tuy nhiên, không thể đánh đồng giáo dục với các ngành nghề kinh doanh
khác, bởi nó không đơn thuần chỉ là được lòng khách mua vừa lòng người bán, mà nó còn
mang một nhiệm vụ cao cả đó là đào tạo nên những con người có ích cho xã hội, đất nước.
Chính vì vậy, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo luôn là một trong những vấn đề chiến
lược dài hạn hàng đầu trong xu thế hội nhập với thể giới của Việt Nam. Giáo dục và đào tạo
khi đã trở thành một ngành kinh doanh thì hoạt động này khó tránh khỏi sự cạnh tranh khắc
nghiệt từ thị trường. Sự cạnh tranh gay gắt kết hợp với trình độ quản lý yếu kém cũng như
việc thiếu ý thức, đạo đức đã dẫn đến việc nảy sinh các vấn đề tiêu cực trong giáo dục đào
tạo như chất lượng đào tạo kém, hay sự xuống cấp đạo đức học đường,... Chính vì vậy việc
làm thế nào để nâng cao chất lượng đào tạo là một bài toán nan giải đặt ra cho tất cả các
trường đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, trong đó chất lượng đào tạo bậc đại
2578
học lại càng được quan tâm hơn khi nước ta đang trong giai đoạn phát triển nhanh, cần một
nguồn nhân lực vừa dồi dào, vừa có chất lượng cao.
2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 Cơ sở lý thuyết
Học kỳ doanh nghiệp là một trong các hình thức của học phần “Thực tập và tốt nghiệp”,
được bố trí vào học kỳ cuối của chương trình đào tạo với khối lượng tùy thuộc vào số tín chỉ
của từng trường đại học. Sinh viên có khoảng thời gian gần 03 tháng tham gia làm việc thực
tế tại các doanh nghiệp phù hợp với ngành - chuyên ngành được đào tạo.
Theo Philip Kotler, sự thỏa mãn – hài lòng của khách hàng (Customer satisfaction) là mức
độ trạng thái cảm giác của một người bắt nguồn từ việc so sánh kết quả thu được từ việc
tiêu dùng sản phẩm - dịch vụ với những kỳ vọng của chính họ. Mức độ hài lòng phụ thuộc
sự khác biệt giữa kết quả nhận được và sự kỳ vọng.
Theo Oliver, sự hài lòng là phản ứng của người tiêu dùng đối với việc được đáp ứng những
mong muốn.
Trong bài nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến Sự hài lòng của sinh viên với
điều kiện
Cơ sở vật chất và Phục vụ của trường Đại học Lâm Nghiệp” TS. Nguyễn Thị
Xuân Hương và
cộng sự có đề cập Sự hài lòng là một trạng thái tâm lý bị tác động bởi
0
2 quá trình: (1) Kỳ
vọng về dịch vụ trước khi sử dụng và (2) Cảm nhận về dịch vụ sau khi trải nghiệm. Những
cảm nhận của khách hàng có được sau khi sử dụng dịch vụ được tạo
nên bởi chất lượng
dịch vụ. Quan điểm này đã khẳng định rõ mối quan hệ giữa chất
lượng và sự hài lòng.
Sau khi tham khảo các lý thuyết trên, nhóm tác giả đề xuất mô hình nghiên cứu như Hình 1.
Trong đó có 05 yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên sau khi tham gia trải nghiệm
học kỳ doanh nghiệp là: thời gian trải nghiệp (TG1,TG2, TG3,TG4,TG5); nội dung trải
nghiệm (ND1, ND2, ND3, ND4, ND5); môi trường doanh nghiệp (MT1, MT2, MT3, MT4,
MT5); hỗ trợ từ phía nhà trường (HT1, HT2, HT3, HT4, HT5); kiến thức và kỹ năng sinh viên
tích lũy được sau buổi trải nghiệm (KT1, KT2, KT3, KT4, KT5).
Hình 1. Mô hình đề xuất các nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên sau khi tham gia học
kỳ doanh nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh
2579
2.2 Phương pháp nghiên cứu
Bài nghiên cứu này được thực hiện thông qua sự kết hợp 02 phương pháp nghiên cứu: (2)
Phương pháp nghiên cứu định tính và (2) Phương pháp nghiên cứu định lượng.
Phương pháp nghiên cứu định tính được thực hiện bằng việc phỏng vấn trực tiếp các giảng
viên tại các trường đại học trên địa bàn thành phố và các nhà quản lý doanh nghiệp kết hợp
với thảo luận nhóm với 20 sinh viên đang theo học tại Thành phố Hồ Chí Minh. Nghiên cứu
này dùng để khám phá, nhận dạng các nhân tố tác động đến sự hài lòng của sinh viên khi
tham gia trải nghiệm học kỳ doanh nghiệp. Thông qua kết quả nghiên cứu định tính này, các
thang đo được đưa và bảng câu hỏi dùng để nghiên cứu định lượng.
Phương pháp nghiên cứu định lượng được thực hiện thông qua việc khảo sát các sinh viên
tại Thành phố Hồ Chí Minh. Nghiên cứu này nhằm kiểm tra thang đo và mô hình nghiên cứu.
Các thang đo được kiểm định bằng phương pháp hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích các
nhân tố tố khám phá EFA và mô hình hồi quy đa biến.
3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Kết quả kiểm định độ tin cậy của thang đo.
Bảng 1. Kết quả kiểm định độ tin cậy của thang đo
Thang đo
Số biến quan sát
Độ tin cậy Cronbach’s
Alpha
Thời gian trải nghiệm
5
0.790
Nội dung trải nghiệm
5
0.769
Môi trường doanh nghiệp
5
0.756
Hỗ trợ từ phía nhà trường
4
0.698
Kiến thức và kỹ năng sinh viên
tích lũy được
5
0.798
Sự hài lòng của sinh viên
3
0.646
Kết quả kiểm định độ tin cậy của thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha lần 1 cho thấy hệ
số Cronbach’s Alpha của mỗi thang đo khá tốt, đều lớn hơn 0,6 (trong đó có 01 nhân tố
không đủ điều hiện nên loại là HT3). Thực hiện kiểm định lại thang đo lần 2 sau khi loại bỏ
đối với biến quan sát HT3, kết quả hệ số Cronbach’s Alpha có sự thay đôi đối với biến hỗ trợ
từ phía nhà trường thể hiện tại bảng . Điều này chứng tỏ các thang đo đạt độ tin cậy để tiến
hành phân tích nhân tố khám phá EFA. Ngoài ra, hệ số tương quan biến tổng đều >0.3 nên
các biến quan sát đều được giữ lại để phân tích.
2580
Kết quả phân tích EFA
Bảng 2. Kết quả kiểm định KMO và Bartlett của biến độc lập
KMO and Bartlett's Test
Hệ số KMO (Kaiser-Meyer-Olkin)
0.832
Mô hình kiểm tra của Bartlett
Giá trị Chi-Square
2797.225
Bậc tự do
231
Sig (giá trị P – value)
0.000
Kiểm định tính thích hợp của EFA và tương quan của các biến quan sát trong thước đo đại
diện (Bảng 2).
Kết quả kiểm định trong Bảng 2 cho thấy Bartlett có giá trị Sig. = 0,000, như vậy các biến
quan sát có tương quan với nhau và giá trị hệ số KMO là 0,832 lớn hơn 0,5 và nhỏ hơn 1,
cho thấy tập dữ liệu là phù hợp để sử dụng phân tích nhân tố khám phá EFA.
Kết quả ma trận xoay nhân tố cùng cho thấy tổng phương sai trích là 57,069% (lớn hơn
50%). Điều này có nghĩa là 57,069% thay đổi các nhân tố được giải thích bởi các biến quan
sát. Tại các mức giá trị Elgenvalues lớn hơn 1, phân tích đã trích được 05 nhân tố.
Kết quả kiểm định hệ số hồi quy
Kết quả kiểm định hệ số hồi quy cho thấy, số xác định R2 là 0,518 và R2 hiệu chỉnh là 0,513,
nghĩa là mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên sau khi tham gia trải
nghiệm học kỳ doanh nghiệp đã xây dựng phù hợp với tập dữ liệu ở mức 51,3%. Hệ số
Durbin-Watson là 1.686 (1 < 1.686 < 3) nên không có hiện tượng tương quan.
Bảng 3. Kết quả phân tích hồi quy
Mô hình
Hệ số chuẩn
hóa
t
Sig.
Thống kê đa cộng tuyến
B
Sai số
chuẩn
Beta
Hệ số
Tolerance
Hệ số phóng đại
phương sai
Hằng số
0,874
0,127
7.024
.000
KT
0,284
0,033
0,347
8.524
.000
0,770
1.299
TG
0,124
0,026
0,185
4.718
.000
0,828
1.208
ND
0,208
0,028
0,296
7.415
.000
0,801
1.348
HT
0,111
0,026
0,170
4.191
.000
0,777
1.287
2581
Trong Bảng 3, ta thấy hệ số Sig của 4 biến độc lập sau khi loại biến Môi trường doanh
nghiệp vì có Sig. =0.602 không phù hợp với mô hình đều <0.05, chứng tỏ mô hình là phù
hợp, các biến độc lập có tương quan với biến phụ thuộc. Hệ số phóng đại phương sai VIF
của các biến độc lập trong mô hình hồi quy không có hiện tượng đa cộng tuyến.
Phương trình hồi quy có dạng:
HL = 0,347 KT + 0,296 ND + 0,185 TG + 0,170 HT
Các hệ số hồi quy đều lớn hơn 0 nên 04 biến độc lập: Kiến thức và kỹ năng sinh viên tích lũy
được sau buổi trải nghiệm, Thời gian trải nghiệm, Nội dung trải nghiệm, Hỗ trợ từ phía nhà
trường Trong đó nhân tố Kiến thức và kỹ năng sinh viên tích lũy được sau buổi trải nghiệm
tác động mạnh nhất đến sự hài lòng của sinh viên β1 = 0,347, Nội dung trải nghiệm β =
0,296, Thời gian trải nghiệm β = 0,185 và cuối cùng là Hỗ trợ từ phía nhà trường β =
0,170.
4 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Nghiên cứu của NNC đã chỉ ra thứ tự mức độ quan trọng của 04 yếu tố ảnh hướng đến mức
độ hài lòng của sinh viên khi tham gia học kỳ doanh nghiệp.
Thứ nhất, yếu tố Kiến thức và kỹ năng sinh viên tích lũy được sau quá trình tham gia trải
nghiệm học kỳ doanh nghiệp là yếu tố có sức ảnh hưởng lớn nhất đến sự hài lòng của sinh
viên tham gia trải nghiệm. Vì vậy NNC đề xuất phía nhà trường cần có sự nâng cao về chất
lượng đào tạo để nâng cao chất lượng kiến thức truyền đạt tới sinh viên. Chẳng hạn như đổi
mới chương trình đào tạo sao cho thật sát với thực tế hay các biện pháp nâng cao chất
lượng giảng dạy khác hay tăng cường kết hợp của nhà trường với doanh nghiệp đào tạo
các kỹ năng và kiến thức thực tế để gắn kết lý thuyết học được trên trường với công việc
thực tế nhằm giảm bớt khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn. Bổ sung thêm những môn
học có tính ứng dụng cao như các học phần thực hành. Đổi mới cập nhật chương trình đào
tạo sao cho phù hợp với sự phát triển của thế giới. Cụ thể hóa các kỹ năng và kiến thức mà
sinh viên cần đạt được của từng môn học. Từ đó nhà trường cần xây dựng những thang
đánh giá chi tiết cụ thể đối với từng kỹ năng sinh viên tích lũy được để nâng cao chất lượng
đầu ra. Nhà trường cần xây dựng những cơ chế để khuyến khích sinh viên tự giác trau dồi
kiến thức và kỹ năng để đáp ứng nhu cầu của nghề nghiệp.
Thứ hai, yếu tố Nội dung trải nghiệm. NNC đề xuất phía nhà trường nên tăng cường hiệu
quả hoạt động hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp, đặc biệt là với nhiều loại hình
doanh nghiệp để giúp sinh viên đa dạng hóa nội dung trải nghiệm.
Thứ ba, yếu tố Thời gian trải nghiệm. Nhà trường cần sắp xếp tạo điều kiện cho sinh viên có
thể tham gia trải nghiệm học kỳ doanh nghiệp nhiều lần hơn mà cụ thể mỗi học kỳ từ 01 đến
02 lần áp dụng cho sinh viên năm thứ 3 trở đi thay vì chỉ 01 lần duy nhất. Điều này có thể
giúp sinh viên dần làm quen với môi trường của doanh nghiệp và có nhiều thời gian tiếp xúc
với nhiều loại hình doanh nghiệp và nhiều quy mô doanh nghiệp khác nhau.
Thứ tư, yếu tố Sự hỗ trợ từ nhà trường. NNC đề xuất nhà trường nên có biện pháp hỗ trợ
sinh viên sắp xếp thời gian tham gia trải nghiệm sao cho hợp lý với thời khóa biểu học trên