C I CÁCH HÀNH CHÍNHẢ
TÌM HI U LU T CÁN B CÔNỂ Ậ Ộ G CH CỨ
NH NG N I DUNG M I V NGHĨA V VÀ QUY N C AỮ Ộ Ớ Ề Ụ Ề Ủ
CÁN B , CÔNG CH C TRONG HO T Đ NG CÔNG VỘ Ứ Ạ Ộ Ụ
TS. TR N ANH TU NẦ Ấ
Vi n tr ng Vi n Khoa h c t ch c nhà n cệ ưở ệ ọ ổ ứ ướ
ghĩa v và quy n c a cán b , công ch c là nh ng v n đ cụ ề ủ ộ ứ ữ ấ ề ơ
b n c a ch đ công v , đ c quy đ nh trong pháp lu t vả ủ ế ộ ụ ượ ị ậ ề
công v , công ch c. Nghĩa v và quy n c a cán b , côngụ ứ ụ ề ủ ộ
ch c th hi n m i quan h gi a cán b , công ch c v i Nhà n c, nhânứ ể ệ ố ệ ữ ộ ứ ớ ướ
dân trong quá trình th c thi công v . Đây là nh ng ch đ nh quan tr ngự ụ ữ ế ị ọ
đ đi u ch nh hành vi c a cán b , công ch c trong ho t đ ng công v .ể ề ỉ ủ ộ ứ ạ ộ ụ
M t khác, nó còn là căn c đ Nhà n c th c hi n trách nhi m c aặ ứ ể ướ ự ệ ệ ủ
mình đ i v i cán b , công ch c nh m b o đ m các đi u ki n c n thi tố ớ ộ ứ ằ ả ả ề ệ ầ ế
c a m t ch th công quy n đ i v i đ i t ng qu n lý c a mình làủ ộ ủ ể ề ố ớ ố ượ ả ủ
cán b , công ch c. Các qu c gia trên th gi i đ u quy đ nh các nghĩaộ ứ ố ế ớ ề ị
v và quy n c a công ch c nh m t ti n đ thi t y u đ nâng caoụ ề ủ ứ ư ộ ề ề ế ế ể
hi u qu c a ho t đ ng công v . Nghĩa v và quy n c a cán b , côngệ ả ủ ạ ộ ụ ụ ề ủ ộ
ch c th ng g n li n v i nhau. Nghĩa v là nh ng vi c mà cán b ,ứ ườ ắ ề ớ ụ ữ ệ ộ
công ch c có trách nhi m và b n ph n ph i th c hi n. Quy n c a cánứ ệ ổ ậ ả ự ệ ề ủ
b , công ch c là các đi u ki n đ b o đ m th c hi n t t các nghĩa v .ộ ứ ề ệ ể ả ả ự ệ ố ụ
Các quy đ nh c a pháp lu t v nghĩa v và quy n c a cán b , côngị ủ ậ ề ụ ề ủ ộ
ch c th ng đ c quy v hai nhóm. Tr c h t, b n thân cán b , côngứ ườ ượ ề ướ ế ả ộ
ch c là công dân nên h có các nghĩa v và quy n nh m i công dân.ứ ọ ụ ề ư ọ
Th hai, đ c đi m và lao đ ng c a cán b , công ch c có nh ng đi mứ ặ ể ộ ủ ộ ứ ữ ể
khác v i các d ng lao đ ng khác trong xã h i nên h có các nghĩa v vàớ ạ ộ ộ ọ ụ
quy n mang tính đ c thù c a ho t đ ng công v . Trong quá trình th cề ặ ủ ạ ộ ụ ự
hi n công v , cán b , công ch c đ c giao m t s quy n l c côngệ ụ ộ ứ ượ ộ ố ề ự
nh t đ nh (ấ ị không ph i là quy n theo nghĩa thôngả ề th ng).ườ Đó là gi iớ
h n v kh năng th c hi n các hành vi đ c pháp lu t quy đ nh, m tạ ề ả ự ệ ượ ậ ị ặ
khác, đó cũng là nghĩa v mà cán b , công ch c ph i th c hi n cácụ ộ ứ ả ự ệ
quy n h n đó. Quy n h n đ c coi là ph ng ti n pháp lý đ cán b ,ề ạ ề ạ ượ ươ ệ ể ộ
N
công ch c th c thi công v , không ph i là nh ng đ c quy n, đ c l i.ứ ự ụ ả ữ ặ ề ặ ợ
Nghĩa v và quy n là hai m t c a m t v n đ , t o nên đ a v pháp lýụ ề ặ ủ ộ ấ ề ạ ị ị
c a cán b , công ch c. Th c hi n quy n cũng chính là th c hi n nghĩaủ ộ ứ ự ệ ề ự ệ
v và ng c l i. Ch ng h n, quy n đ c h ng l ng c a cán b ,ụ ượ ạ ẳ ạ ề ượ ưở ươ ủ ộ
công ch c cũng chính là nghĩa v ph i th c hi n có hi u qu ho tứ ụ ả ự ệ ệ ả ạ
đ ng công v t ng ng v i ti n l ng đ c h ng. Lu t cán b ,ộ ụ ươ ứ ớ ề ươ ượ ưở ậ ộ
công ch c v a qua đ c Qu c h i thông qua ngày 13/11/2008 đã hoànứ ừ ượ ố ộ
thi n và b sung thêm m t s n i dung m i v nghĩa v và quy n c aệ ổ ộ ố ộ ớ ề ụ ề ủ
cán b , công ch c, th hi n rõ và đ y đ m i quan h gi a cán b ,ộ ứ ể ệ ầ ủ ố ệ ữ ộ
công ch c v i Nhà n c trong ho t đ ng công v .ứ ớ ướ ạ ộ ụ
1. V nghĩa v c a cán b , công ch cề ụ ủ ộ ứ
D i góc đ pháp lý, nghĩa v c a cán b , công ch c đ c hi uướ ộ ụ ủ ộ ứ ượ ể
là b n ph n ph i th c hi n ho c không đ c th c hi n nh ng vi cổ ậ ả ự ệ ặ ượ ự ệ ữ ệ
hay m t hành vi nào đó do pháp lu t quy đ nh. B n ph n đó v a độ ậ ị ổ ậ ừ ể
công ch c rèn luy n, ph n đ u, v a là c s đ c quan qu n lý ki mứ ệ ấ ấ ừ ơ ở ể ơ ả ể
tra, giám sát, đánh giá trong quá trình s d ng, qu n lý cán b , côngử ụ ả ộ
ch c. Cán b , công ch c là nh ng ng i t nguy n gia nh p vào ho tứ ộ ứ ữ ườ ự ệ ậ ạ
đ ng công v , đ c tuy n d ng theo ch đ thu n nh n, làm vi cộ ụ ượ ể ụ ế ộ ậ ậ ệ
trong các c quan nhà n c đ ph c v nhân dân, ph ng s T qu c,ơ ướ ể ụ ụ ụ ự ổ ố
đ c nh n ti n l ng t ngân sách nhà n c - th c t là t ti n đóngượ ậ ề ươ ừ ướ ự ế ừ ề
thu c a ng i dân. Vì v y, công ch c ph i có nghĩa v ph c v nhânế ủ ườ ậ ứ ả ụ ụ ụ
dân. Lao đ ng c a cán b , công ch c mang tính đ c thù, đòi h i ph iộ ủ ộ ứ ặ ỏ ả
có trí tu , s c sáng t o, ph i t n t y và công tâm; s d ng quy n l cệ ứ ạ ả ậ ụ ử ụ ề ự
nhà n c đ th c thi công v . Các ho t đ ng công v đ c th c hi nướ ể ự ụ ạ ộ ụ ượ ự ệ
b i cán b , công ch c có nh h ng r t l n đ i v i m i lĩnh v c c aở ộ ứ ả ưở ấ ớ ố ớ ọ ự ủ
đ i s ng chính tr , kinh t , văn hóa, xã h i, an ninh, qu c phòng, gópờ ố ị ế ộ ố
ph n quan tr ng t o nên s hùng m nh c a qu c gia. Nghĩa v c a cánầ ọ ạ ự ạ ủ ố ụ ủ
b , công ch c th ng đ c xác đ nh theo hai nhóm chính: tr c h t, đóộ ứ ườ ượ ị ướ ế
là nhóm nghĩa v liên quan đ n s trung thành v i th ch , v i qu cụ ế ự ớ ể ế ớ ố
gia; th hai là nhóm nghĩa v liên quan đ n th c thi công v , th hi nứ ụ ế ự ụ ể ệ
s t n t y, công tâm, trách nhi m và tuân th lu t pháp. Bên c nhở ự ậ ụ ệ ủ ậ ạ
đó, pháp lu t các n c còn quy đ nh thêm các nhóm nghĩa v khácậ ướ ị ụ
nh m làm rõ và c th hóa hai nhóm nghĩa v nêu trên. Lu t công ch cằ ụ ể ụ ậ ứ
c a Pháp, Đ c, Achentina, Trung Qu c... dù quy đ nh nghĩa v côngủ ứ ố ị ụ
ch c m t ho c nhi u đi u kho n thì cu i cùng v n t p trung vào haiứ ở ộ ặ ề ề ả ố ẫ ậ
nhóm chính là nghĩa v trung thành v i ch đ , v i th ch và nghĩa vụ ớ ế ộ ớ ể ế ụ
th c thi công v . Tr c đây, S c l nh s 76/SL ngày 20/5/1950 c aự ụ ướ ắ ệ ố ủ
Ch t ch n c Vi t Nam dân ch c ng hòa v Quy ch công ch c quyủ ị ướ ệ ủ ộ ề ế ứ
đ nh công ch c Vi t Nam “ph i trung thành v i Chính ph ”; bên c nhị ứ ệ ả ớ ủ ạ
đó, trong th c thi công v “ph i ph c v nhân dân, tôn tr ng k lu t,ự ụ ả ụ ụ ọ ỷ ậ
có tinh th n trách nhi m”; “ph i c n, ki m, liêm, chính, chí công vôầ ệ ả ầ ệ
t ”. Pháp l nh cán b , công ch c năm 1998 đã quy đ nh nghĩa v c aư ệ ộ ứ ị ụ ủ
cán b , công ch c trong 3 đi u (6, 7, 8). Theo đó, cán b , công ch cộ ứ ề ộ ứ
ph i có trách nhi m th c hi n 5 nhóm nghĩa v c th : ả ệ ự ệ ụ ụ ể
- Nhóm nghĩa v liên quan đ n th ch : trung thành v i Nhàụ ế ể ế ớ
n c, b o v s an toàn, danh d và l i ích qu c gia; ch p hành đ ngướ ả ệ ự ự ợ ố ấ ườ
l i, ch tr ng c a Đ ng, chính sách, pháp lu t c a Nhà n c. ố ủ ươ ủ ả ậ ủ ướ
- Nhóm nghĩa v liên quan đ n đ o đ c công v : t n t y ph cụ ế ạ ứ ụ ậ ụ ụ
v nhân dân, tôn tr ng nhân dân, liên h ch t ch v i nhân dân; có n pụ ọ ệ ặ ẽ ớ ế
s ng lành m nh, trung th c, c n ki m, liêm chính, chí công vô t ; thamố ạ ự ầ ệ ư
gia sinh ho t n i c trú. ạ ơ ư
- Nhóm nghĩa v liên quan đ n trách nhi m công v và tr t tụ ế ệ ụ ậ ự
th b c nh nghĩa v ph i ch p hành s đi u đ ng, phân công công tácứ ậ ư ụ ả ấ ự ề ộ
c a c quan, t ch c có th m quy n; nghĩa v ph i ch p hành quy tủ ơ ổ ứ ẩ ề ụ ả ấ ế
đ nh c a c p trên và cách ng x khi quy t đ nh đ c cho là trái phápị ủ ấ ứ ử ế ị ượ
lu t. ậ
- Nhóm nghĩa v liên quan đ n k c ng, tác phong và ý th cụ ế ỷ ươ ứ
công dân nh các nghĩa v có ý th c k lu t, th c hi n n i quy cư ụ ứ ỷ ậ ự ệ ộ ơ
quan, b o v công s n. ả ệ ả
- Nhóm nghĩa v liên quan đ n trách nhi m rèn luy n, h c t pụ ế ệ ệ ọ ậ
trau d i chuyên môn nh th ng xuyên h c t p nâng cao trình đ , chồ ư ườ ọ ậ ộ ủ
đ ng sáng t o, ph i h p công tác đ hoàn thành t t nhi m v . ộ ạ ố ợ ể ố ệ ụ
Bên c nh đó, Pháp l nh cán b , công ch c còn quy đ nh nh ngạ ệ ộ ứ ị ữ
vi c cán b , công ch c không đ c làm (có 6 đi u). Các quy đ nh nàyệ ộ ứ ượ ề ị
nh m nâng cao k lu t, k c ng trong công v ; h n ch cán b , côngằ ỷ ậ ỷ ươ ụ ạ ế ộ
ch c không đ c làm khi th c hi n m t s vi c, hay khi gi m t sứ ượ ự ệ ộ ố ệ ữ ộ ố
ch c v ; b o đ m an ninh, qu c phòng, bí m t qu c gia. Vi c th cứ ụ ả ả ố ậ ố ệ ự
hi n các quy đ nh này cũng chính là th c hi n nghĩa v c a cán b ,ệ ị ự ệ ụ ủ ộ
công ch c. ứ
Sau th i gian h n 10 năm th c hi n Pháp l nh cán b , công ch c,ờ ơ ự ệ ệ ộ ứ
năm 2008, Qu c h i n c c ng hòa XHCN Vi t Nam đã thông quaố ộ ướ ộ ệ
Lu t cán b , công ch c, theo đó nghĩa v c a cán b , công ch c đãậ ộ ứ ụ ủ ộ ứ
đ c b sung và hoàn thi n. Bên c nh các nghĩa v đ c k th a tượ ổ ệ ạ ụ ượ ế ừ ừ
Pháp l nh, nghĩa v c a cán b , công ch c còn đ c b sung quy đ nhệ ụ ủ ộ ứ ượ ổ ị
v nghĩa v đ i v i Đ ng, Nhà n c và nhân dân; nghĩa v trong thiề ụ ố ớ ả ướ ụ
hành công v , trong đó cán b , công ch c là ng i đ ng đ u còn ph iụ ộ ứ ườ ứ ầ ả
th c hi n các nghĩa v khác liên quan đ n ch c trách v trí đ ng đ uự ệ ụ ế ứ ở ị ứ ầ
c a mình. Nghĩa v c a cán b , công ch c đã đ c hoàn thi n trongủ ụ ủ ộ ứ ượ ệ
các quy đ nh c a Lu t cán b , công ch c. Đó là, ngoài các nhóm nghĩaị ủ ậ ộ ứ
v liên quan đ n s trung thành v i th ch , v i trách nhi m th c thiụ ế ự ớ ể ế ớ ệ ự
công v và các nhóm nghĩa v khác, Lu t cán b , công ch c quy đ nhụ ụ ậ ộ ứ ị
nh ng vi c cán b , công ch c không đ c làm nh là n i dung t t y uữ ệ ộ ứ ượ ư ộ ấ ế
mà cán b , công ch c có b n ph n ph i th c hi n khi tham gia côngộ ứ ổ ậ ả ự ệ
v . Đây là đi m m i, th hi n tính pháp quy n cao c a ho t đ ng côngụ ể ớ ể ệ ề ủ ạ ộ
v trong đi u ki n h i nh p kinh t qu c t . Theo đó, lu t đã b sungụ ề ệ ộ ậ ế ố ế ậ ổ
thêm m t s quy đ nh sau: ộ ố ị
- Nh ng vi c không đ c làm liên quan đ n đ o đ c công v : ữ ệ ượ ế ạ ứ ụ
+ Không đ c tham gia đình công. Quy đ nh này xu t phát t yêuượ ị ấ ừ
c u xây d ng m t nhà n c c a nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân,ầ ự ộ ướ ủ
yêu c u xây d ng m t n n công v liên t c, th ng nh t, thông su t vàầ ự ộ ề ụ ụ ố ấ ố
n đ nh. Nghĩa v c a công ch c là ph c v nhân dân, là trung thànhổ ị ụ ủ ứ ụ ụ
v i ch đ xã h i ch nghĩa (XHCN). Vì v y, cán b , công ch c ch cóớ ế ộ ộ ủ ậ ộ ứ ỉ
th có quy n khi u n i, ki n ngh nh ng không th và không đ cể ề ế ạ ế ị ư ể ượ
phép tham gia đình công.
+ Không đ c s d ng tài s n c a Nhà n c và c a nhân dânượ ử ụ ả ủ ướ ủ
trái pháp lu t; l i d ng, l m d ng nhi m v quy n h n; s d ng thôngậ ợ ụ ạ ụ ệ ụ ề ạ ử ụ
tin liên quan đ n công v đ v l i. Quy đ nh nh v y đ b o đ mế ụ ể ụ ợ ị ư ậ ể ả ả
th c hi n s minh b ch, công khai trong công v và xây d ng đ o đ cự ệ ự ạ ụ ự ạ ứ
c a công ch c theo nguyên t c c n, ki m, liêm chính, chí công vô t .ủ ứ ắ ầ ệ ư
Góp ph n th c hi n t t vi c phòng, ch ng tham nhũng và th c hànhầ ự ệ ố ệ ố ự
ti t ki m, ch ng lãng phí trong ho t đ ng công v . ế ệ ố ạ ộ ụ
+ Không phân bi t đ i x dân t c, nam n , thành ph n xã h i, tínệ ố ử ộ ữ ầ ộ
ng ng, tôn giáo d i m i hình th c. Nghĩa v này xu t phát t chưỡ ướ ọ ứ ụ ấ ừ ủ
tr ng, đ ng l i c a Đ ng v m t nhà n c ki u m i, nhà n c c aươ ườ ố ủ ả ề ộ ướ ể ớ ướ ủ
nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Xu t phát t nguyên t c, pháp lu tấ ừ ắ ậ
là t i th ng và m i ng i đ u bình đ ng tr c pháp lu t. Do đó, ho tố ượ ọ ườ ề ẳ ướ ậ ạ
đ ng công v ph i tuân th Hi n pháp và pháp lu t; b o v l i ích c aộ ụ ả ủ ế ậ ả ệ ợ ủ
Nhà n c, quy n và l i ích h p pháp c a t ch c, công dân. ướ ề ợ ợ ủ ổ ứ
- Nh ng vi c không đ c làm liên quan đ n s n xu t, kinhữ ệ ượ ế ả ấ
doanh, công tác nhân s : tr c đây, Pháp l nh cán b , công ch c quyự ướ ệ ộ ứ
đ nh n i dung này các đi u 17, 19 và đi u 20, nh ng các quy đ nhị ộ ở ề ề ư ị
này qua th c ti n áp d ng ch a t o ra hi u qu đ m nh. Bên c nh đó,ự ễ ụ ư ạ ệ ả ủ ạ ạ
m t s văn b n lu t nh Lu t phòng, ch ng tham nhũng, Lu t th cộ ố ả ậ ư ậ ố ậ ự
hành ti t ki m, ch ng lãng phí... cũng đã có m t s đi u kho n quyế ệ ố ộ ố ề ả
đ nh v v n đ này. Vì v y, đ b o đ m tính th ng nh t gi a các vănị ề ấ ề ậ ể ả ả ố ấ ữ
b n lu t đã ban hành v i Lu t cán b , công ch c, tránh trùng l p vàả ậ ớ ậ ộ ứ ặ
ch ng chéo, Lu t cán b , công ch c có 1 đi u quy đ nh nh ng vi c cánồ ậ ộ ứ ề ị ữ ệ
b , công ch c không đ c làm liên quan đ n s n xu t, kinh doanh,ộ ứ ượ ế ả ấ
công tác nhân s , theo đó cán b , công ch c ph i th c hi n theo quyự ộ ứ ả ự ệ
đ nh c a Lu t phòng, ch ng tham nhũng, Lu t th c hành ti t ki m,ị ủ ậ ố ậ ự ế ệ
ch ng lãng phí và nh ng vi c khác theo quy đ nh c a pháp lu t và c aố ữ ệ ị ủ ậ ủ
c quan có th m quy n. ơ ẩ ề
G n v i vi c quy đ nh nghĩa v c a cán b , công ch c, nhómắ ớ ệ ị ụ ủ ộ ứ
nghĩa v liên quan đ n đ o đ c công v (bao hàm c văn hóa giao ti p)ụ ế ạ ứ ụ ả ế
đ c quy đ nh thành m t m c riêng c a Ch ng nghĩa v và quy nượ ị ộ ụ ủ ươ ụ ề
c a cán b , công ch c. Quy đ nh này nh m nh n m nh nghĩa v tuủ ộ ứ ị ằ ấ ạ ụ
d ng, rèn luy n đ o đ c c a cán b , công ch c là m t yêu c u t tưỡ ệ ạ ứ ủ ộ ứ ộ ầ ấ
y u đ th c hi n vi c ti p t c đ i m i ho t đ ng công v . G n v iế ể ự ệ ệ ế ụ ổ ớ ạ ộ ụ ắ ớ
vi c tu d ng rèn luy n đ o đ c, cán b , công ch c ph i có b n ph nệ ưỡ ệ ạ ứ ộ ứ ả ổ ậ
và nghĩa v xây d ng văn hóa n i công s . N i dung chính c a quyụ ự ơ ở ộ ủ
đ nh này đòi h i cán b , công ch c ph i có các hành vi, ng x và tácị ỏ ộ ứ ả ứ ử
phong văn hóa khi giao ti p gi a đ ng nghi p v i nhau, giao ti p v iế ữ ồ ệ ớ ế ớ
c p trên và c p d i, ngôn ng giao ti p, trang ph c ph i chu n m c.ấ ấ ướ ữ ế ụ ả ẩ ự
Khi giao ti p v i nhân dân không đ c hách d ch, c a quy n, gây khóế ớ ượ ị ử ề
khăn phi n hà.ề
2. V quy n c a cán b , công ch cề ề ủ ộ ứ
Quy n c a cán b , công ch c ph i đi đôi v i nghĩa v , là đi uề ủ ộ ứ ả ớ ụ ề
ki n b o đ m cho vi c th c hi n t t các nghĩa v . Quy n c a cán b ,ệ ả ả ệ ự ệ ố ụ ề ủ ộ
công ch c bao g m quy n h n, quy n l i và các đi u ki n b o đ mứ ồ ề ạ ề ợ ề ệ ả ả