Phân tích xu thế xâm nhập mặn trên hệ thống sông, kênh tỉnh Sóc Trăng (cũ) bằng phương pháp kiểm nghiệm phi tham số

Tỉnh Sóc Trăng, nằm ở cuối nguồn Sông Hậu và giáp biển, đang đối mặt với tình trạng xâm nhập mặn (XNM) ngày càng gia tăng và phức tạp. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, các vùng ngọt hóa, môi trường đất, mà còn gây ra những thiệt hại kinh tế lớn và thiếu nước sinh hoạt cho hàng ngàn hộ dân. Sự diễn biến khó lường của XNM, cùng với hạn chế về hệ thống cảnh báo sớm, đặt ra thách thức cấp bách trong công tác quản lý tài nguyên và phát triển bền vững. Do đó, việc phân tích xu thế xâm nhập mặn một cách khoa học là thiết yếu để cung cấp cơ sở cho các giải pháp cảnh báo và phòng ngừa rủi ro hiệu quả.

Các nhà hoạch định chính sách, quản lý tài nguyên nước, các nhà khoa học, nông dân và người nuôi trồng thủy sản tại các vùng đồng bằng sông Cửu Long chịu ảnh hưởng của xâm nhập mặn.

Nghiên cứu này tập trung vào phân tích xu thế xâm nhập mặn (XNM) tại các trạm đo trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng (cũ) bằng phương pháp kiểm nghiệm phi tham số Mann-Kendall và ước lượng xu thế Sen. Dựa trên chuỗi số liệu từ năm 1999 đến 2025, kết quả cho thấy độ mặn lớn nhất (Smax) chủ yếu xuất hiện từ tháng 2 đến tháng 4 hàng năm. Đáng chú ý, 5 trên tổng số 8 trạm quan trắc (Long Phú, Đại Ngãi, An Lạc Tây, Sóc Trăng, Khánh Hòa) ghi nhận xu thế mặn đang tăng lên, trong đó An Lạc Tây và Long Phú có mức tăng mạnh nhất. Ngược lại, hai trạm Thạnh Phú và Trần Đề cho thấy xu thế giảm độ mặn rõ rệt, chủ yếu nhờ vào hiệu quả của việc vận hành các cống ngăn mặn tại khu vực Mỹ Tú, Ngã Năm và cống âu thuyền Ninh Quới đã đẩy mặn ra ngoài, bảo vệ các hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, khu vực cửa sông Trần Đề vẫn chịu ảnh hưởng lớn từ gió mạnh, khiến độ mặn xâm nhập sâu vào các nhánh sông chính. Kết quả từ kiểm nghiệm Mann-Kendall chỉ ra 4 trạm có ý nghĩa thống kê (Long Phú, Thạnh Phú, Trần Đề và An Lạc Tây). Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn toàn diện về biến động của XNM, là cơ sở khoa học quan trọng cho việc hoạch định các giải pháp cảnh báo sớm, phòng ngừa rủi ro, và đưa ra các quyết định chiến lược trong quản lý tài nguyên nước, sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản và phát triển kinh tế-xã hội, thích ứng với tình hình XNM ngày càng phức tạp.